ضرب المثل
-
علاج واقعه قبل از وقوع باید كرد
مورد استفاده: در مواقعی بكار می‌رود كه شخص با برنامه ریزی درست می‌تواند از حوادث پیشگیری كند. روزی روزگاری پیامبری بر قومی نازل شد این پیامبر خدا سالیان سال در جهت تبلیغ دین و دینداری مردمش تلاش كرد. ولی هرچه بیشتر تلاش می‌كرد، مردمش كمتر قدر و اهمیت زحمات او را درك می‌كرد. آنها دستورات الهی را... -
فواره چون بلند شود، سرنگون شود
مورد استفاده: به افرادی گفته می‌شود كه ظرفیت جاه و مقام خود را نمی‌دانند. هنگامی كه هارون‌الرشید خلیفه‌ی دولت عباسی بود وزیر كارآمد و با ذكاوتی به نام جعفر برمكی داشت، كه خیلی مورد توجه و علاقه هارون الرشید بود. یك روز هارون الرشید با جعفر برمكی در حال قدم زدن در یكی از باغ‌های قصر بودند، جعفر... -
فكر نان كن كه خربزه آب است
مورد استفاده: در مورد افرادی به كار می‌رود كه كارهای كوچك و كم‌اهمیت را به كارهای بزرگ و پراهمیت ترجیح می‌دهند. در روزگاران گذشته، دو كارگر ساده كه كارشان ساختن آجرهای خشتی یا همان خشتمالی بود، با هم كار می‌كردند. آن دو نفر مجبور بودند هر روز از صبح تا شب به سختی كار كنند و آخر شب دستمزد كمی... -
قدر عافیت كسی داند كه به مصیبتی گرفتار آید
مورد استفاده: این ضرب المثل در مورد افراد ناسپاسی به كار می‌رود كه قدر و ارزش داشته‌هایشان را نمی‌دانند. در روزگاران گذشته، تاجری كه با دادوستد در شهرهای مختلف ایران توانسته بود ثروت قابل توجهی را جمع آوری كند، تصمیم گرفت تجارتش را گسترش دهد و این بار كالاهای تجاری خود را توسط كشتی از آبها... -
فوت كوزه‌گری است
مورد استفاده: در مورد افرادی است كه بدون داشتن تجربه كافی كاری را نسنجیده انجام می‌دهند. روزی روزگاری، در روستای كوچكی كوزه گر ماهری بود كه كاسه و كوزه لعابی می‌ساخت. كار او به حدی زیبا و قشنگ بود كه مردم از روستاهای اطراف به كارگاه او می‌آمدند و از او كوزه می‌خریدند و مشتریان فراوانی داشت... -
كار نیكو كردن از پر كردن است
مورد استفاده: كنایه از انجام كارهای مهم و سخت كه با تمرین زیاد حاصل می‌شود. در زمان پادشاهی بهرام گور، پادشاه ساسانی كه به دلیل كشت و كشتارهای عظیمش به لقب بهرام گور مشهور است، اتفاق عجیبی رخ داد. بهرام از كشتن حیوانات هم لـ*ـذت می‌برد. یكی از مهمترین سرگرمی‌های او شكار رفتن به همراه وزیران و... -
كاه بده، كالا بده، یك قاز و نیم بالا بده
مورد استفاده: كنایه از توقع بیش از حد دیگران از آدم روزی روزگاری، مرد تاجری كه معمولاً كالاهایی را در داخل كشور می‌خرید و به خارج از كشور می‌برد و آن طرف مرزها به چند برابر قیمت می‌فروخت. تاجر بعد از چند بار رفت و آمد با یكی از مأموران گمرك دوست شد و هر بار كه كالایی را می‌خواست از مرز رد كند... -
کلاغه می‌خواست راه رفتن کبک را یاد بگیرد، راه رفتن خودش را هم فراموش کرد
مورد استفاده: کنایه از اشاره به تقلید کورکورانه می‌باشد. در بیشه‌زاری سرسبز کبکی زندگی می‌کرد (کبک پرنده‌ای است که در میان پرندگان سبک راه رفتنش زبانزد است) که خیلی آرام و با طمأنینه قدم برمی‌داشت. این شکل قدم زدن کبک باعث شده بود حیوانات زیادی علاقه داشته باشند تا مثل کبک راه بروند به همین... -
كف گیرش به ته دیگ خورده
مورد استفاده: كنایه به افرادی كه دارایی‌شان تمام شده و پولی در بساط ندارند به كار می‌رود. در روزگاران گذشته، مرد با ایمان و درستكاری با خدای خود عهد كرد كه اگر خدا خواست و كسب و كارش رونق گرفت، قسمتی از درآمدش را برای غذا دادن به فقرا، گرسنگان و در راه ماندگان شهرش خرج كند. خداوند به او لطف كرد... -
گدا به گدا رحمت خدا
مورد استفاده: در مورد آدم، فقیری كه یكی از خودش فقیرتر درخواست كمك می‌كند به كار می‌رود. روزی روزگاری، پیرزن ناتوانی بود كه از مال دنیا هیچ چیزی نداشت جز یك خانه‌ی كوچك. از وقتی كه شوهرش از دنیا رفته بود چون فرزندی نداشت تا كمكش كند دیگر حتی نانی هم برای خوردن در خانه‌اش پیدا نمی‌شد. پیرزن برای... -
گربه و موش با هم ساختند، وای به حال بقال
مورد استفاده: این ضرب المثل در مواردی كاربرد دارد كه دو دشمن بخواهند بر ضد یك دشمن با یكدیگر متحد شوند. روزی، چند موش كه دنبال لانه جدیدی می‌گشتند، سر از یك دكان بقالی درآوردند. موش‌ها فكر می‌كردند كه گنج پیدا كرده‌اند. چون هرچه می‌خواستند می توانستند پیدا كنند و بخورند. آنها یك روز به سراغ... -
گفتم آدم نمی‌شوی؛ نگفتم شاه نمی‌شی
مورد استفاده: اشاره به كسانی كه به قدرت و پولشان می‌نازند ولی اخلاق و رفتار خوبی ندارند. روزی روزگاری، مردی صاحب اندیشه، فاضل و دانشمند پسردار شد. این مرد تمام تلاش خود را برای تربیت صحیح پسرش به كار برد، اما این پسر به جای اینكه مایه‌ی دل خوشی پدر باشد، همیشه مایه سرشكستگی و خجالت او بود. یك... -
گول رنگشو خورد
مورد استفاده: این ضرب المثل در مورد افرادی به كار می‌رود كه به خاطر جزئیات بی‌اهمیت اتحاد و همدلی‌شان را از دست می‌دهند. روزی روزگاری، سه گاو وحشی در مرتعی با هم زندگی می‌كردند. این سه حیوان خیلی قوی بودند و قدرت زیادی داشتند و چون هم سن بودند و تازه به جوانی رسیده بودند به قدرت و توانایی خود... -
مژدگانی كه گربه ما عابد شد
مورد استفاده: در مورد افرادی به كار می‌رود كه تمام عمر خود را با فریبكاری گذرانده‌اند، اما سعی دارند تا خود را عابد نشان دهند. در گوشه‌ای از یك جنگل بزرگ تعدادی حیوان در همسایگی هم به خوبی و خوشی زندگی می‌كردند. این حیوانات كه یك داركوب، یك كلاغ و چند حیوان دیگر بودند روی شاخه‌های یك درخت لانه... -
من از تو پول خواستم نه فتوا
مورد استفاده: این ضرب المثل برای افرادی كه به نیت كمك گرفتن از شخصی اقدام می‌كنند و آن فرد در جواب فقط حرف می‌زند و نصیحت می‌كند. روزی ملانصرالدین معروف و مشهور به یك میهمانی دعوت شد. از قضا میهمانی برای خداحافظی عده‌ای كه عازم سفر حج بودند ترتیب داده شده بود. در زمان‌های قدیم چون مسافرت‌ها با... -
ملا، خدا بد نده
مورد استفاده: به افرادی می‌گویند كه بیماری خود را بیش از حد بزرگ جلوه می‌دهند. ملا در مكتب خانه‌ای درس می‌داد و در آن شهر زندگی می‌كرد. وای به حال شاگردی كه ملا از او درس می‌پرسید و شاگرد درست جواب نمی‌داد. چوب و فلك وسط كلاس مهیا می‌شد و دانش آموز تنبل به شدیدترین شكل ممكن مورد تنبیه قرار... -
نان خودش هم از گلویش پایین نمی‌رود
مورد استفاده: در مورد افراد حریص و طماعی به كار می‌رود كه از پول و دارایی خود راضی نمی‌شوند ذره‌ای خرج كنند. روزی روزگاری، مرد تاجری تمام ثروتش را مقداری كالای كم ارزش و ارزان خرید تا به یك كشور دور ببرد، به این امید كه با این كار سود زیادی به دست آورد. مرد تاجر بارهایش را در كشتی جاسازی كرد... -
نادر هم رفت و برنگشت
مورد استفاده: در مورد افرادی كه خیلی به خودشان و توانایی‌هایشان اطمینان دارند به كار می‌رود. در حدود چند صد سال پیش سلسله‌ای به نام افشاریه در ایران حكومت می‌كردند. این سلسله نامش را از بنیانگذار خود نادرشاه افشار گرفته بود. نادر فرمانده‌ی سپاهیان شرق ایران بود كه كم كم از خراسان شروع به... -
نانش بده، نامش مپرس
مورد استفاده: در مورد افرادی به كار می‌رود كه عمل نیك را برای رضای خدا انجام می‌دهند. روزی روزگاری، سال‌ها پیش فقرا و تهیدستان مدینه شب‌ها دور هم جمع می‌شدند تا عده‌ای كه توانگرند، نان و آبی و یا غذای برای خوردن به آنها بدهند. گروهی دیگر از مردم هم نسبت به این گروه از آدم‌ها بدبین بودند و همیشه... -
نرود میخ آهنین در سنگ
مورد استفاده: افرادی كه به خاطر نادانی هیچ نصیحتی را قبول نمی‌كنند. روزی روزگاری، كاروانی به قصد تجارت از ایران عازم یونان شد. در آن دوره هر كاروانی كه به قصد تجارت عازم سرزمینی می‌شد مسافرانش چند شتر و اسب كرایه می‌كردند و كالایی كه قصد فروش آن را داشتند بر حیوانات می‌بستند و عازم سفر می‌شدند...
