شاهنامه‌ی فردوسی

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهی لهراسپ، بخش ۱۳:

به قیصر خزر بود نزدیکتر
وزیشان بدش روز تاریکتر

به مرز خزر مهتر الیاس بود
که پور جهاندار مهراس بود

به الیاس قیصر یکی نامه کرد
تو گفتی که خون بر سر خامه کرد

که چندین به افسوس خوردی خزر
کنون روز آسایش آمد بسر

اگر ساو و باژست و گنج گران
گروگان ازان مرز چندی سران

وگرنه فرخ‌زاد چون پیل سرخوش
بیاید کند کشورت را چو دست

چو الیاس بر خواند آن نامه را
به زهر آب در زد سر خامه را

چنین داد پاسخ که چندین هنر
نبودی به روم اندرون سربسر

اگر من نخواهم همی باژ روم
شما شاد باشید زان مرز و بوم

چنین دل گرفتید از یک سوار
که نزد شما یافت او زینهار

چنان دان که او دام آهرمنست
و گر کوه آهن همان یکتنست

تو او را بدین جنگ رنجه مکن
که من بین درازی نمانم سخن

سخن چون به میرین و اهرن رسید
ز الیاس و آن دام کو گسترید

فرستاد میرین به قیصر پیام
که این اژدها نیست کاید به دام

نه گرگست کز چاره بیجان شود
ز آلودن زهر پیچان شود

چو الیاس در جنگ خشم آورد
جهانجوی را خون به چشم آورد

نگه کن کنون کاین سرافراز مرد
ازو چند پیچد به دشت نبرد

غمی گشت قیصر ز گفتارشان
چو بشنید زان گونه بازارشان

فرخ‌زاد را گفت پر مایه‌ای
همی روم را همچو پیرایه‌ای

چنان دان که الیاس شیراوژن است
چو اسپ افگند پیل رویین‌تن است

اگر تاب داری به جنگش بگوی
و گرنه مبر اندرین آب روی

اگر جنگ او را نداری تو پای
بسازیم با او یکی خوب رای

به خوبی ز ره بازگردانمش
سخن با هزینه برافشانمش

بدو گفت گشتاسپ کین جست و جوی
چرا باید و چیست این گفت و گوی

چو من باره اندر جهانم به خاک
ندارم ز مرز خزر هیچ باک

ولیکن نباید که روز نبرد
ز میرین و اهرن بود یاد کرد

که ایشان به رزم اندر از دشمنی
برآرند کژی و آهرمنی

چو لشکر بیاید ز مرز خزر
نگهبان من باش با یک پسر

به نیروی پیروزگر یک خدای
چو من با سپاه اندر آیم ز جای

نه الیاس مانم نه با او سپاه
نه چندن بزرگی و تـ*ـخت و کلاه

کمربند گیرمش وز پشت زین
به ابر اندر آرم زنم بر زمین

دگر روز چون بردمید آفتاب
چو زرین سپر می‌نمود اندر آب

ز سوی خزر نای رویین بخاست
همی گرد بر شد سوی چرخ راست

سرافراز قیصر به گشتاسپ گفت
که اکنون جدا کن سپاه از نهفت

بگفت این و لشکر به بیرون کشید
گوان و یلان را به هامون کشید

همی گشت با گرزهٔ گاوسار
چو سرو بلند از بر کوهسار

همی جست بر دشت جای نبرد
ز هامون به ابر اندر آورد گرد

چو الیاس دید آن بر و یال اوی
چنان گردش چنگ و گوپال اوی

سواری فرستاد نزدیک اوی
که بفریبد ان رای تاریک اوی

بیامد بدو گفت کای سرفراز
ز قیصر بدین گونه سر کم فراز

کزین لشکر اکنون سوارش تویی
بهارش تویی نامدارش تویی

به یکسو گرای از میان دو صف
چه داری چنین بر لـ*ـب آورده کف

که الیاس شیر است روز نبرد
پذیره درآید سبک‌تر ز گرد

اگر هدیه خواهی ورا گنج هست
مسای از پی چیز با رنج دست

ز گیتی گزین کن یکی بهره‌ای
تو باشی بران بهره در شهره‌ای

همت یار باشم همت کهترم
که هرگز ز پیمان تو نگذرم

بدو گفت گشتاسپ کاین سرد گشت
سخنها ز اندازه اندر گذشت

تو کردی بدین داوری دست پیش
کنون بازگشتی ز گفتار خویش

سخن گفتن اکنون نیاید به کار
گه جنگ و آویزش کارزار

فرستاده برگشت و آمد چو باد
همی کرد پاسخ به الیاس یاد

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهب لهراسپ، بخش ۱۴:

چو خورشید شد بر سر کوه زرد
نماند آن زمان روزگار نبرد

شب آمد یکی پردهٔ آبنوس
بپوشید بر چهرهٔ سندروس

چو خورشید ازان کوشش آگاه شد
ز برج کمان بر سر گاه شد

ببد چشمهٔ روز چون سندروس
ز هر سو برآمد دم نای و کوس

چکاچاک برخاست از هر دو روی
ز خون شد همه رزمگه جوی جوی

بیامد سبک قیصر از میمنه
دو داماد را کرد پیش بنه

ابر میمنه پور قیصر سقیل
ابر میسره قیصر و کوس و پیل

دهاده برآمد ز هر دو سپاه
تو گفتی برآویخت با شید ماه

بجنبید گشتاسپ از پیش صف
یکی باره زیر اژدهایی به کف

چنین گفت الیاس با انجمن
که قیصر همی باژ خواهد ز من

چو بر در چنین اژدها باشدش
ازیرا منش بابها باشدش

چو گشتاسپ الیاس را دید گفت
که اکنون هنرها نباید نهفت

برانگیختند اسپ هر دو سوار
ابا نیزه و تیر جوشن گذار

ازان لشکر الیاس بگشاد شست
که گشتاسپ را برکند کار پست

بزد نیزه گشتاسپ بر جوشنش
بخست آن زمان کارزاری تنش

بیفگندش از باره برسان سرخوش
بیازید و بگرفت دستش به دست

ز پیش سواران کشانش ببرد
بیاورد و نزدیک قیصر سپرد

بیاورد لشکر به پیش سپاه
به کردار باد اندر آمد ز راه

ازیشان چه مایه گرفت و بکشت
بکشتند مر هرک آمد به مشت

چو رومی پس‌اندر هم‌آواز شد
چو گشتاسپ زان جایگه باز شد

بر قیصر آمد سپه تاخته
به پیروزی و گردن افراخته

ز لشکر چو قیصر بدیدش به راه
ز شادی پذیره شدش با سپاه

سر و چشم آن نامور بـ*ـو*س داد
جهان‌آفرین را همی کرد یاد

وزان جایگه بازگشتند شاد
سپهبد کلاه کیان برنهاد

همه روم با هدیه و با نثار
برفتند شادان بر نامدار

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهی لهراسپ، بخش ۱۵:

برین نیز بگذشت چندی سپهر
به دل در همی داشت و ننمود چهر

بگشتاسپ گفت آن زمان جنگجوی
که تا زنده‌ای زین جهان بهر جوی

براندیش با این سخن با خرد
که اندیشه اندر سخن به خورد

به ایران فرستم فرستاده‌ای
جهاندیده و پاک و آزاده‌ای

به لهراسپ گویم که نیم جهان
تو داری به آرام و گنج مهان

اگر باژ بفرستی از مرز خویش
ببینی سرمایهٔ ارز خویش

بریشان سپاهی فرستم ز روم
که از نعل پیدا نبینند بوم

چنین داد پاسخ که این رای تست
زمانه بزیر کف پای تست

یکی نامور بود قالوس نام
خردمند و با دانش و رای و کام

بخواند آن خردمند را نامدار
کز ایدر برو تا در شهریار

بگویش که گر باژ ایران دهی
به فرمان گرایی و گردن نهی

به ایران بماند بتو تاج و تـ*ـخت
جهاندار باشی و پیروزبخت

وگرنه مرا با سپاهی گران
هم از روم وز دشت نیزه‌وران

نگه کن که برخیزد از دشت غو
فرخ‌زاد پیروزشان پیش رو

همه بومتان پاک ویران کنم
ز ایران به شمشیر بیران کنم

فرستاده آمد به کردار باد
سرش پر خرد بد دلش پر ز داد

چو آمد به نزدیک شاه بزرگ
بدید آن در و بارگاه بزرگ

چو آگاهی آمد به سالار بار
خرامان بیامد بر شهریار

که پیر جهاندیده‌ای بر درست
همانا فرستادهٔ قیصرست

سوارست با او بسی نامدار
همی راه جوید بر شهریار

چو بشنید بنشست بر تـ*ـخت عاج
بسر بر نهاد آن دل افروز تاج

بزرگان ایران همه پیش تـ*ـخت
نشستند شادان دل و نیکبخت

بفرمود تا پرده برداشتند
فرستاده را شاد بگذاشتند

چو آمد به نزدیک تختش فراز
بر او آفرین کرد و بردش نماز

پیام گرانمایه قیصر بداد
چنان چون بباید به آیین و داد

غمی شد ز گفتار او شهریار
برآشفت با گردش روزگار

گرانمایه جایی بیاراستند
فرستاده را شاد بنشاستند

فرستاد زربفت گستردنی
ز پوشیدنی و هم از خوردنی

بران گونه بنواخت او را به بزم
تو گفتی که نشنید پیغام رزم

شب آمد پر اندیشه پیچان بخفت
تو گفتی که با درد و غم بود جفت

چو خورشید بر تـ*ـخت زرین نشست
شب تیره رخسار خود را ببست

بفرمود تا رفت پیشش زریر
سخن گفت هرگونه با شاه دیر

به شگبیر قالوس شد بار خواه
ورا راه دادند نزدیک شاه

ز بیگانه ایوان بپرداختند
فرستاده را پیش بنشاختند

بدو گفت لهراسپ کای پر خرد
مبادا که جان جز خرد پرورد

بپرسم ترا راست پاسخ‌گزار
اگر بخردی کام کژی مخار

نبود این هنرها به روم اندرون
بدی قیصر از پیش شاهان زبون

کنون او بهر کشوری باژخواه
فرستاد و بر ماه بنهاد گاه

چو الیاس را کو به مرز خزر
گوی بود با فر و پرخاشخر

بگیرد ببندد همی با سپاه
بدین باژخواهش که بنمود راه

فرستاده گفت ای سخنگوی شاه
به مرز خزر من شدم باژخواه

به پیغمبری رنج بردم بسی
نپرسید زین باره هرگز کسی

ولیکن مرا شاه زان‌سان نواخت
که گردن به کژی نباید فراخت

سواری به نزدیک او آمدست
که از بیشه‌ها شیر گیرد به دست

به مردان بخندد همی روز رزم
هم از جامهٔ می به هنگام بزم

به بزم و به رزم و به روز شکار
جهان‌بین ندیدست چون او سوار

بدو داد پرمایه‌تر دخترش
که بودی گرامی‌تر از افسرش

نشانی شدست او به روم اندرون
چو نر اژدها شد به چنگش زبون

یکی گرگ بد همچو پیلی به دشت
که قیصر نیارست زان سو گذشت

بیفگند و دندان او را بکند
وزو کشور روم شد بی‌گزند

بدو گفت لهراسپ کای راست‌گوی
کرا ماند این مرد پرخاشجوی

چنین داد پاسخ که باری نخست
به چهره زریرست گویی درست

به بالا و دیدار و فرهنگ و رای
زریر دلیرست گویی بجای

چو بشنید لهراسپ بگشاد چهر
بران مرد رومی بگسترد مهر

فراوان ورا برده و بدره داد
ز درگاه برگشت پیروز و شاد

بدو گفت کاکنون به قیصر بگوی
که من با سپاه آمدم جنگجوی

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهی لهراسپ، بخش ۱۶:

پر اندیشه بنشست لهراسپ دیر
بفرمود تا پیش او شد زریر

بدو گفت کاین جز برادرت نیست
بدین چاره بشتاب وایدر مه‌ایست

درنگ آوری کار گردد تباه
میاسا و اسپ درنگی مخواه

ببر تـ*ـخت و بالا و زرینه کفش
همان تاج با کاویانی درفش

من این پادشاهی مر او را دهم
برین بر سرش بر سپاسی نهم

تو ز ایدر برو تا حلب کینه‌جوی
سپه را جز از جنگ چیزی مگوی

زریر ستوده به لهراسپ گفت
که این راز بیرون کشیم از نهفت

گر اویست فرمان‌بر و مهترست
ورا هرک مهتر بود کهترست

بگفت این و برساخت در حال کار
گزیده یکی لشکری نامدار

نبیرهٔ برزگان و آزادگان
ز کاوس و گودرز کشوادگان

ز تخم زرسپ آنک بودند نیز
چو بهرام شیراوژن و ریونیز

همی رفت هر مهتری با دو اسپ
فروزان به کردار آذرگشسپ

نیاسود کس تا به مرز حلب
جهان شد پر از جنگ و جوش و شغب

درفش همایون برافراختند
سراپرده و خیمه‌ها ساختند

زریر سپهبد سپه را بماند
به بهرام گردنکش و خود براند

بسان کسی کو پیامی برد
وگر نزد شاهی خرامی برد

ازان ویژگان پنج تن را ببرد
که بودند با مغز و هشیار و گرد

چو نزدیک درگاه قیصر رسید
به درگاه سالار بارش بدید

به در بر همه فرش دیبا کشید
بیامد به قیصر بگفت آنچ دید

به کاخ اندرون بود قیصر دژم
چو قالوس و گشتاسپ با او بهم

بدو آگهی داد سالار بار
که آمد به درگه زریر سوار

چو قیصر شنید این سخن بار داد
ازان آمدن گشت گشتاسپ شاد

زریر اندر آمد چو سرو بلند
نشست از بر تـ*ـخت آن ارجمند

ز قیصر بپرسید و پوزش گرفت
همان رومیان را فروزش گرفت

بدو گفت قیصر فرخ‌زاد را
نپرسی نداری به دل داد را

به قیصر چنین گفت فرخ زریر
که این بنده از بندگی گشت سیر

گریزان بیامد ز درگاه شاه
کنون یافت ایدر چنین پایگاه

چو گشتاسپ بشنید پاسخ نداد
تو گفتی ز ایران نیامدش یاد

چو قیصر شنید این سخن زان جوان
پراندیشه شد مرد روشن‌روان

که شاید بدن این سخن کو بگفت
جز از راستی نیست اندر نهفت

به قیصر ز لهراسپ پیغام داد
که گر دادگر سر نه پیچد ز داد

ازین پس نشستم برومست و بس
به ایران نمانیم بسیار کس

تو ز ایدر برو گو بیارای جنگ
سخن چون شنیدی نباید درنگ

نه ایران خزر گشت و الیاس من
که سر برکشیدی از آن انجمن

چنین داد پاسخ که من جنگ را
بیازم همی هر سوی چنگ را

تو اکنون فرستاده‌ای بازگرد
بسازیم ناچار جای نبرد

ز قیصر چو بنشید فرخ زریر
غمی شد ز پاسخ فروماند دیر

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهی لهراسپ، بخش ۱۷:

چو برخاست قیصر به گشتاسپ گفت
که پاسخ چرا ماندی در نهفت

بدو گفت گشتاسپ من پیش ازین
ببودم بر شاه ایران زمین

همه لشکر شاه و آن انجمن
همه آگهند از هنرهای من

همان به که من سوی ایشان شوم
بگویم همه گفته‌ها بشنوم

برآرم ازیشان همه کام تو
درفشان کنم در جهان نام تو

بدو گفت قیصر تو داناتری
برین آرزو بر تواناتری

چو بشنید گشتاسپ گفتار اوی
نشست از بر بارهٔ راه جوی

بیامد به جای نشست زریر
به سر افسر و بادپایی به زیر

چو لشکر بدیدند گشتاسپ را
سرافرازتر پور لهراسپ را

پیاده همه پیش اوی آمدند
پر از درد و پر آب روی آمدند

همه پاک بردند پیشش نماز
که کوتاه شد رنجهای دراز

همانگه چو آمد به پیشش زریر
پیاده ببود و شد از رزم سیر

گرامیش را تنگ در بر گرفت
چو بگشاد لـ*ـب پرسش اندر گرفت

نشستند بر تـ*ـخت با مهتران
بزرگان ایران و کنداوران

زریر خجسته به گشتاسپ گفت
که بادی همه ساله با بخت جفت

پدر پیر سر شد تو برنادلی
ز دیدار پیران چرا بگسلی

به پیری ورا بخت خندان شدست
پرستندهٔ پاک یزدان شدست

فرستاد نزدیک تو تاج و گنج
سزد گر نداری کنون دل به رنج

چنین گفت کایران سراسر تراست
سر تـ*ـخت با تاج کشور تراست

ز گیتی یکی کنج ما را بس است
که تـ*ـخت مهی را جز از من کس است

برارد بیاورد پرمایه تاج
همان یاره و طوق و هم تـ*ـخت عاج

چو گشتاسپ تـ*ـخت پدر دید شاد
نشست از برش تاج بر سر نهاد

نبیرهٔ جهانجوی کاوس کی
ز گودرزیان هرک بد نیک‌پی

چو بهرام و چون ساوه و ریونیز
کسی کو سرافراز بودند نیز

به شاهی برو آفرین خواندند
ورا شهریار زمین خواندند

ببودند بر پای بسته کمر
هرانکس که بودند پرخاشخو

چو گشتاسپ دید آن دلارای کام
فرستاد نزدیک قیصر پیام

کز ایران همه کام تو راست گشت
سخنها ز اندازه اندر گذشت

همی چشم دارد زریر و سپاه
که آیی خرامان بدین رزمگاه

همه سربسر با تو پیمان کنند
روان را به مهرت گروگان کنند

گرت رنج ناید خرامی به دشت
که کار زمانه به کام تو گشت

فرستاده چون نزد قیصر رسید
به دشت آمد و ساز لشکر بدید

چو گشتاسپ را دید بر تـ*ـخت عاج
نهاده به سر بر ز پیروزه تاج

بیامد ورا تنگ در برگرفت
سخنهای دیرینه اندر گرفت

بدانست قیصر که گشتاسپ اوست
فروزندهٔ جان لهراسپ اوست

فراوانش بستود و بردش نماز
وزانجا سوی تـ*ـخت رفتند باز

ازان کردهٔ خویش پوزش گرفت
بپیچید زان روزگار شگفت

بپذرفت گفتار او شهریار
سرش را گرفت آنگهی برکنار

بدو گفت چون تیره گردد هوا
فروزیدن شمع باشد روا

بر ما فرست آنک ما را گزید
که او درد و رنج فراوان کشید

بشد قیصر و رنج و تشویر برد
بس نیز بر خوی بد برشمرد

به سوی کتایون فرستاد گنج
یکی افسر و سرخ یاقوت پنج

غلام و پرستار رومی هزار
یکی طوق پر گوهر شاهوار

ز دینار رومی شتروار پنج
یکی فیلسوفی نگهبان گنج

سلیح و درم داد لشکرش را
همان نامداران کشورش را

هرانکس که بود او ز تخم بزرگ
وگر تیغ زن نامداری سترگ

بیاراست خلعت سزاوارشان
برافرخت پژمرده بازارشان

از اسپان تازی و برگستوان
ز خفتان وز جامهٔ هندوان

ز دیبا و دینار و تاج و نگین
ز تـ*ـخت و ز هرگونه دیبای چین

فرستاده نزدیک گشتاسپ برد
یکایک به گنجور او برشمرد

ابا این بسی آفرین گسترید
بران کو زمان و زمین آفرید

کتایون چو آمد به نزدیک شاه
غو کوس برخاست از بارگاه

سپه سوی ایران برفتن گرفت
هوا گرد اسپان نهفتن گرفت

چو قیصر دو منزل بیامد به راه
عنان تگاور بپیچید شاه

به سوگند ازان مرز برگاشتش
به خواهش سوی روم بگذاشتش

وزان جایگه شد سوی روم باز
چو گشتاسپ شد سوی راه دراز

همی راند تا سوی ایران رسید
به نزد دلیران و شیران رسید

چو بشنید لهراسپ کامد زریر
برادرش گشتاسپ آن نره شیر

پذیره شدش با همه مهتران
بزرگان ایران و نام‌آوران

چو دید او پسر را به بر درگرفت
ز جور فلک دست بر سر گرفت

فرود آمد از باره گشتاسپ زود
بدو آفرین کرد و زاری نمود

ز ره چو به ایوان شاهی شدند
چو خورشید در برج ماهی شدند

بدو گفت لهراسپ کز من مبین
چنین بود رای جهان آفرین

نوشته چنین بد مگر بر سرت
که پردخت ماند ز تو کشورت

بدو شادمان گشت لهراسپ شاه
مر او را نشاند از بر تـ*ـخت و گاه

ببوسید و تاجش به سر بر نهاد
همی آفرین کرد با تاج یاد

بدو گفت گشتاسپ کای شهریار
ابی تو مبیناد کس روزگار

چو مهتر کنی من ترا کهترم
بکوشم که گرد ترا نسپرم

همه نیک بادا سرانجام تو
مبادا که باشیم بی‌نام تو

که گیتی نماند همی بر کسی
چو ماند به تن رنج ماند بسی

چنین است گیهان ناپایدار
برو تخم بد تا توانی مکار

همی خواهم از دادگر یک خدای
که چندان بمانم به گیتی به جای

که این نامهٔ شهریاران پیش
بپویندم از خوب گفتار خویش

ازان پس تن جانور خاک راست
سخن گوی جان معدن پاک راست

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهی گشتاسپ، بخش ۱:

چنان دید گوینده یک شب به خواب
که یک جام می داشتی چون گلاب

دقیقی ز جایی پدید آمدی
بران جام می داستانها زدی

به فردوسی آواز دادی که می
مخور جز بر آیین کاوس کی

که شاهی ز گیتی گزیدی که بخت
بدو نازد و لشگر و تاج و تـ*ـخت

شهنشاه محمود گیرنده شهر
ز شادی به هر کس رسانیده بهر

از امروز تا سال هشتاد و پنج
بکاهدش رنج و نکاهدش گنج

ازین پس به چین اندر آرد سپاه
همه مهتران برگشایند راه

نبایدش گفتن کسی را درشت
همه تاج شاهانش آمد به مشت

بدین نامه گر چند بشتافتی
کنون هرچ جستی همه یافتی

ازین باره من پیش گفتم سخن
سخن را نیامد سراسر به بن

ز گشتاسپ و ارجاسپ بیتی هزار
بگفتم سرآمد مرا روزگار

گر آن مایه نزد شهنشه رسد
روان من از خاک بر مه رسد

کنون من بگویم سخن کو بگفت
منم زنده او گشت با خاک جفت

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهی گشتاسپ، بخش ۲:

چو گشتاسپ را داد لهراسپ تـ*ـخت
فرود آمد از تـ*ـخت و بربست رخت

به بلخ گزین شد بران نوبهار
که یزدان پرستان بدان روزگار

مران جای را داشتندی چنان
که مر مکه را تازیان این زمان

بدان خانه شد شاه یزدان پرست
فرود آمد از جایگاه نشست

ببست آن در آفرین خانه را
نماند اندرو خویش و بیگانه را

بپوشید جامهٔ پرستش پلاس
خرد را چنان کرد باید سپاس

بیفگند یاره فرو هشت موی
سوی روشن دادگر کرد روی

همی بود سی سال خورشید را
برینسان پرستید باید خدای

نیایش همی کرد خورشید را
چنان بوده بد راه جمشید را

چو گشتاسپ بر شد به تـ*ـخت پدر
که هم فر او داشت و بخت پدر

به سر بر نهاد آن پدر داده تاج
که زیبنده باشد بر آزاده تاج

منم گفت یزدان پرستنده شاه
مرا ایزد پاک داد این کلاه

بدان داد ما را کلاه بزرگ
که بیرون کنیم از رم میش گرگ

سوی راه یزدان بیازیم چنگ
بر آزاده گیتی نداریم تنگ

چو آیین شاهان بجای آوریم
بدان را به دین خدای آوریم

یکی داد گسترد کز داد اوی
ابا گرگ میش آب خوردی به جوی

پس آن دختر نامور قیصرا
که ناهید بد نام آن دخترا

کتایونش خواندی گرانمایه شاه
دو فرزندش آمد چو تابنده ماه

یکی نامور فرخ اسفندیار
شه کارزاری نبرده سوار

پشوتن دگر گرد شمشیر زن
شه نامبردار لشکرشکن

چو گشتی بران شاه نو راست شد
فریدون دیگر همی خواست شد

گزیدش بدادند شاهان همه
نشستن دل نیک‌خواهان همه

مگر شاه ارجاسپ توران خدای
که دیوان بدندی به پیشش به پای

گزیتش نپذرفت و نشنید پند
اگر پند نشنید زو دید بند

وزو بستدی نیز هر سال باژ
چرا داد باید به هامال باژ

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهی گشتاسپ، بخش ۳:

چو یک چند سالان برآمد برین
درختی پدید آمد اندر زمین

در ایوان گشتاسپ بر سوی کاخ
درختی گشن بود بسیار شاخ

همه برگ وی پند و بارش خرد
کسی کو خرد پرورد کی مرد

خجسته پی و نام او زردهشت
که آهرمن بدکنش را بکشت

به شاه کیان گفت پیغمبرم
سوی تو خرد رهنمون آورم

جهان آفرین گفت بپذیر دین
نگه کن برین آسمان و زمین

که بی‌خاک و آبش برآورده‌ام
نگه کن بدو تاش چون کرده‌ام

نگر تا تواند چنین کرد کس
مگر من که هستم جهاندار و بس

گر ایدونک دانی که من کردم این
مرا خواند باید جهان‌آفرین

ز گوینده بپذیر به دین اوی
بیاموز ازو راه و آیین اوی

نگر تا چه گوید بران کار کن
خرد برگزین این جهان خوار کن

بیاموز آیین و دین بهی
که بی‌دین ناخوب باشد مهی

چو بشنید ازو شاه به دین به
پذیرفت ازو راه و آیین به

نبرده برادرش فرخ زریر
کجا ژنده پیل آوریدی به زیر

ز شاهان شه پیر گشته به بلخ
جهان بر دل ریش او گشته تلخ

شده زار و بیمار و بی‌هوش و توش
به نزدیک او زهر مانند نوش

سران و بزرگان و هر مهتران
پزشکان دانا و ناموران

بر آن جادوی چارها ساختند
نه سود آمد از هرچ انداختند

پس این زردهشت پیمبرش گفت
کزو دین ایزد نشاید نهفت

که چون دین پذیرد ز روز نخست
شود رسته از درد و گردد درست

شهنشاه و زین پس زریر سوار
همه دین پذیرنده از شهریار

همه سوی شاه زمین آمدند
ببستند کشتی به دین آمدند

پدید آمد آن فره ایزدی
برفت از دل بد سگالان بدی

پر از نور مینو ببد دخمه‌ها
وز آلودگی پاک شد تخمه‌ها

پس آزاده گشتاسپ برشد به گاه
فرستاد هرسو به کشور سپاه

پراگنده اندر جهان موبدان
نهاد از بر آذران گنبدان

نخست آذر مهربرزین نهاد
به کشمر نگر تا چه آیین نهاد

یکی سرو آزاده بود از بهشت
به پیش در آذر آن را بکشت

نبشتی بر زاد سرو سهی
که پذرفت گشتاسپ دین بهی

گوا کرد مر سرو آزاد را
چنین گستراند خرد داد را

چو چندی برآمد برین سالیان
مران سرو استبر گشتش میان

چنان گشت آزاد سرو بلند
که برگرد او برنگشتی کمند

چو بسیار برگشت و بسیار شاخ
بکرد از بر او یکی خوب کاخ

چهل رش به بالا و پهنا چهل
نکرد از بنه اندرو آب و گل

دو ایوان برآورد از زر پاک
زمینش ز سیم و ز عنبرش خاک

برو بر نگارید جمشید را
پرستنده مر ماه و خورشید را

فریدونش را نیز با گاوسار
بفرمود کردن برانجا نگار

همه مهتران را بر آن‌جا نگاشت
نگر تا چنان کامگاری که داشت

چو نیکو شد آن نامور کاخ زر
به دیوارها بر نشانده گهر

به گردش یکی باره کرد آهنین
نشست اندرو کرد شاه زمین

فرستاد هرسو به کشور پیام
که چون سرو کشمر به گیتی کدام

ز مینو فرستاد زی من خدای
مرا گفت زینجا به مینو گرای

کنون هرک این پند من بشنوید
پیاده سوی سرو کشمر روید

بگیرید پند ار دهد زردهشت
به سوی بت چین بدارید پشت

به برز و فر شاه ایرانیان
ببندید کشتی همه بر میان

در آیین پیشینیان منگرید
برین سایهٔ سروبن بگذرید

سوی گنبد آذر آرید روی
به فرمان پیغمبر راست‌گوی

پراگنده فرمانش اندر جهان
سوی نامداران و سوی مهان

همه نامداران به فرمان اوی
سوی سرو کشمر نهادند روی

پرستشکده گشت زان سان که پشت
ببست اندرو دیو را زردهشت

بهشتیش خوان ار ندانی همی
چرا سرو کشمرش خوانی همی

چراکش نخوانی نهال بهشت
که شاه کیانش به کشمر بکشت

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهی گشتاسپ، بخش ۴:

چو چندی برآمد برین روزگار
خجسته ببود اختر شهریار

به شاه کیان گفت زردشت پیر
که در دین ما این نباشد هژیر

که تو باژ بدهی به سالار چین
نه اندر خور دین ما باشد این

نباشم برین نیز همداستان
که شاهان ما درگه باستان

به ترکان نداد ایچ کس باژ و ساو
برین روزگار گذشته بتاو

پذیرفت گشتاسپ گفتا که نیز
نفرمایمش دادن این باژ چیز

پس آگاه شد نره دیوی ازین
هم‌اندرز زمان شد سوی شاه چین

بدو گفت کای شهریار جهان
جهان یکسره پیش تو چون کهان

به جای آوریدند فرمان تو
نتابد کسی سر ز پیمان تو

مگر پورلهراسپ گشتاسپ شاه
که آرد همی سوی ترکان سپاه

برد آشکارا همه دشمنی
ابا تو چنو کرد یارد منی

چو ارجاسپ بشنید گفتار دیو
فرود آمد از گاه گیهان خدیو

از اندوه او سست و بیمار شد
دل و جان او پر ز تیمار شد

تگینان لشکرش را پیش خواند
شنیده سخن پیش ایشان براند

بدانید گفتا کز ایران زمین
بشد فره و دانش و پاک دین

یکی جادو آمد به دین آوری
به ایران به دعوی پیغمبری

همی گوید از آسمان آمدم
ز نزد خدای جهان آمدم

خداوند را دیدم اندر بهشت
من این زند و استا همه زو نوشت

بدوزخ درون دیدم آهرمنا
نیارستمش گشت پیرامنا

گروگر فرستادم از بهر دین
بیارای گفتا به دانش زمین

سرنامداران ایران سپاه
گرانمایه فرزند لهراسپ شاه

که گشتاسپ خوانندش ایرانیان
ببست او یکی کشتی بر میان

برادرش نیز آن سوار دلیر
سپهدار ایران که نامش زریر

همه پیش آن دین پژوه آمدند
ازان پیر جادو ستوه آمدند

گرفتند ازو سربسر دین اوی
جهان شد پر از راه و آیین اوی

نشست او به ایران به پیغمبری
به کاری چنان یافه و سرسری

یکی نامه باید نوشتن کنون
سوی آن زده سر ز فرمان برون

ببایدش دادن بسی خواسته
که نیکو بود داده ناخواسته

مر او را بگویی کزین راه زشت
بگرد و بترس از خدای بهشت

مر آن پیر ناپاک را دور کن
بر آیین ما بر یکی سور کن

گر ایدونک نپذیرد از ما سخن
کند روی تازه بما بر کهن

سپاه پراگنده باز آوریم
یکی خوب لشکر فراز آوریم

به ایران شویم از پس کار اوی
نترسیم از آزار و پیکار اوی

برانیمش از پیش و خوارش کنیم
ببندیم و زنده به دارش کنیم

ozan♪ · 26/3/21

پادشاهی گشتاسپ، بخش ۵:

برین ایستادند ترکان چین
دو تن نیز کردند زیشان گزین

یکی نام او بیدرفش بزرگ
گوی پیر و جادو ستنبه سترگ

دگر جادوی نام او نام خواست
که هرگز دلش جز تباهی نخواست

یکی نامه بنوشت خوب و هژیر
سوی نامور خسرو و دین پذیر

نوشتش به نام خدای جهان
شناسندهٔ آشکار و نهان

نوشتم یکی نامه‌ای شهریار
چنانچون بد اندر خور روزگار

سوی گرد گشتاسپ شاه زمین
سزاوار گاه کیان به آفرین

گزین و مهین پور لهراسپ شاه
خداوند جیش و نگهدار گاه

ز ارجاسپ سالار گردان چین
سوار جهان‌دیده گرد زمین

نوشت اندران نامهٔ خسروی
نکو آفرینی خط یبغوی

که ای نامور شهریار جهان
فروزندهٔ تاج شاهنشهان

سرت سبز باد و تن و جان درست
مبادت کیانی کمرگاه سست

شنیدم که راهی گرفتی تباه
مرا روز روشن بکردی سیاه

بیامد یکی پیر مهتر فریب
ترا دل پر از بیم کرد و نهیب

سخن گفتنش از دوزخ و از بهشت
به دلت اندرون هیچ شادی نهشت

تو او را پذیرفتی و دینش را
بیاراستی راه و آیینش را

برافگندی آیین شاهان خویش
بزرگان گیتی که بودند پیش

رها کردی آن پهلوی کیش را
چرا ننگریدی پس و پیش را

تو فرزند آنی که فرخنده شاه
بدو داد تاج از میان سپاه

ورا برگزید از گزینان خویش
ز جمشیدیان مر ترا داشت پیش

بران سان که کیخسرو و کینه‌جوی
ترا بیش بود از کیان آبروی

بزرگی و شاهی و فرخندگی
توانایی و فر و زیبندگی

درفشان و پیلان آراسته
بسی لشکر و گنج و بس خواسته

همی بودت ای مهتر شهریار
که مهتران مر ترا دوستدار

همی تافتی بر جهان یکسره
چو اردیبهشت آفتاب از بره

زگیتی ترا برگزیده خدای
مهانت همه پیش بوده به پای

نکردی خدای جهان را سپاس
نبودی بدین ره ورا حق شناس

ازان پس که ایزد ترا شاه کرد
یکی پیر جادوت بی راه کرد

چو آگاهی تو سوی من رسید
به روز سپیدم ستاره بدید

نوشتم یکی نامهٔ دوست وار
که هم دوست بودیم و هم نیک یار

چو نامه بخوانی سر و تن بشوی
فریبنده را نیز منمای روی

مران بند را از میان باز کن
به شادی می روشن آغاز کن

گرایدونک بپذیری از من تو پند
ز ترکان ترا نیز ناید گزند

زمین کشانی و ترکان چین
ترا باشد این همچو ایران زمین

به تو بخشم این بی‌کران گنجها
که آورده‌ام گرد با رنجها

نکورنگ اسپان با سیم و زر
به استامها در نشانده گهر

غلامان فرستمت با خواسته
نگاران با جعد آراسته

و ایدونک نپذیری این پند من
ببینی گران آهنین بند من

بیایم پس نامه تا چندگاه
کنم کشورت را سراسر تباه

سپاهی بیارم ز ترکان چین
که بنگاهشان بر نتابد زمین

بینبارم این رود جیحون به مشک
به مشک آب دریا کنم پاک خشک

بسوزم نگاریده کاخ ترا
ز بن برکنم بیخ و شاخ ترا

زمین را سراسر بسوزم همه
کتفتان به ناوک بدوزم همه

ز ایرانیان هرچ مردست پیر
کشان بنده کردن نباشد هژیر

ازیشان نیابی فزونی بها
کنمشان همه سر ز گردن جدا

زن و کودکانشان بیارم ز پیش
کنمشان همه بندهٔ شهر خویش

زمینشان همه پاک ویران کنم
درختانش از بیخ و بن برکنم

بگفتم همه گفتنی سر بسر
تو ژرف اندرین پند نامه نگر

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

نگارشگر انجمن

نگارشگر انجمن

نگارشگر انجمن

نگارشگر انجمن

نگارشگر انجمن

نگارشگر انجمن

نگارشگر انجمن

نگارشگر انجمن

نگارشگر انجمن

نگارشگر انجمن

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین