هنر تمدن های باستانی امریکا

Sotøødeh · 22/8/23

وجود نقاشیها و طراحیهای خطی بر دیواره های غار دیگری در گرو و متعلق به تمدن اولمک به سال 1967 مکشوف شد. سه نقاشی دیواری درون آن غار با رنگهای قرمز، زرد، سبز، سیاه و سفیدشان در نوع خود قدیمی ترین دیوار نگاره غاری در نیمکره غربی به شمار آمده اند.در آنها هیکلهای آدمی، ‌ماری بالدار، و جانوری همانند گربه وحشی -یا ددی گربه سان- مشهودند .
کاوشگاه لِوِنتا در تاباسکو [جنوب شرقی مکزیک]،‌ که بزرگترین و پرآثارترین کاوشگاه در قلب زیستگاه اولمکها به شمار می آید، محل یک ردیف ساختمانهای گِلی به طول 2/5 کیلومتر و در مسیر شمال و جنوبی بوده است. معماری عمده ای که در لِوِنتا به ثمر رسیده و بقایایش جلب نظر می کند هرمی اشکوبه دارو ساخه شده از گِل، و با عرض 75 و طول 135 متر در شالوده اش است، و بیش از 35 متر بلندی دارد. در شمال هرم دو پشته خاک خوابیده و دراز بر دو جانب محور اصلی، و پشته گرد و کوچکتری میان آن دو تعبیه شده است. عنصر دیگر این مجتمع حیاط مستطیل شکل وسیع یا میدانی است که زمانی در ردیف ستونهایی از سنگ سیاه آتشفشانی به بلندی 2/25 متر و سوار بر دیواره ای خشت گلی محصور می بوده است. درون این حیاط نیز پشته خاکی بزرگی قرار دارد که سطح فوقانیش تختانی به وجود آورده است.

Sotøødeh · 22/8/23

در این گونه هرمهای اشکوبه ای و تختان دار کف تختانها با گِلهای رنگی گوناگون پوشیده می شده و دیواره هر اشکوب رنگهای یکدست قرمز، زرد، و ارغوانی می خورده است. میان حیاطها شمار زیادی پیکره ها و سنگتراشیها از سنگ سیاه آتشفشانی پراکنده اند،‌که از آن جمله است سردیسهای غول آسیایی با علایم بسیار درشت صورت و لبهای حجیم و به بلندی بیش از 2/5 متر و به وزن چندین تُن.در یکی از کاوشگاههای سان لورنتسو[جنوب هندوراس]سردیسی به وزن چهل تُن یافت شده است.همچنین لوحهای یاد بود بلندی از سنگ سیاه آتشفشانی با کنده کاری به دست آمده، که بر روی یکی از آنها دو مرد با جامگان پرتفصیل و سرپوشهای عجیب رو در روی یکدیگر نقش بسته اند.هیکل سمت راست بینی عقابی و ریش بزی دارد، و بالای سر هر یک گربه وحشی چاقی در حال جولان دادن چماق جنگیش قرار گرفته است. مذبجها یا سازه های یادبودی سنگتراشی شده،‌که دارای نقش برجسته های بسیار می بوده اند،‌معمولاً‌از قالبهای سنگ سیاه آتشفشانی برپا گردیده و سطح فوقانیشان تشکیل تختانی می داده که بر یک سمت آن تاقچه جا پیکره ای تعبیه و درون آن تندیسی قرار داده می شده است. بر بالای تختان مذبح شماره 5 که یکی از خوشنماترین آنها شناخته شده پنج تندیس مردانه قرار دارند که هر یک کودکی گربه سان را در حال دست و پا زدن با لوچه های گشاده و سرهایی از میان شکاف خورده میان دستهای خود گرفته اند، در حالی که نیشخندی به شیوه خاص پیکرتراشی اولمک برلبانشان نشسته است.از کاوشگاه لونتا همچنین دفینه های نذری شامل مقدار زیادی اسکنه ها از یشم سبز و مارسنگ منقور به شکلهای ظریف کودکان گربه سان و هیکلهای آدمی به دست آمده،‌که همه در ردیفهایی منظم قرار داشتند. یکی از این دفینه ها مشتمل بر شش اسکنه و شانزده تندیسک برپا ایستاده از یشم سبز و مارسنگ در کنار هم بودند

Sotøødeh · 22/8/23

دیگر نذورات مکشوف در آن کاوشگاه عبارتند از زیورها و سـ*ـینه آویزهایی از سنگ یشم سبز و عموماً‌ منقوش به چهره های کودکانی همانند گربه وحشی، و نیز آینه های مقعری ساخته شده با انواعی از سنگ آهن کاملاً‌ صیقل خورده. کاربرد این یافته ها هنوز در پرده ابهام پوشیده مانده،‌و تنها نظریه مقرون به صواب این است که روحانیان قوم اولمک آنها را برای اهداف آیینی به کار می برده اند.
دیگر از یافته های کاوشگاه مورد بحث اندک شماری گورهای فردی بوده که جالبترین شان گوری در پشته A،‌مسقّف و محصور با لوحها و ستونها از سنگ سیاه آتشفشانی است. درون گور جسد دو جوان پیچیده در بسته ای تنگ و پوشیده از لایه ضخیمی به رنگ قرمز روی کفپوشی از تاوه های سنگ آهک یافت شده است. در کنار دو جسد نذوراتی چون تندیسکها از یشم سبز اعلا مهره ها،‌ آویزی صدفی شکل از یشم سبز، ‌قطعه سنگ یشمی منقوش به شکل ستون فقرات ماهی چهارگوش(سفره ماهی) و اشیائی دیگر قرار گرفته بود. چنانکه معلوم است زیستگاه لونتا محتملاً در حدود 400 تا 300 ق م بر اثر تهاجم دشمنانی به ویرانی کشیده شده، بسیاری از آثار سنگی و پیکرتراشی های آن نابود گردیده،‌و آن مرکز تمدنی متروک مانده است. از بسیاری آثار هنری و سنگ نبشته های مردم اولمک،‌ مکشوف در زیستگاههای مختلفشان، چنین بر می آید که ایشان شماره گری و تاریخگذاری را اختراع کرده،‌دست کم صاحب دو نوع تقویم و بسیاری مشاهدات نجومی بوده، و آن دستاوردهای را به اقوام مایاوزاپوتک انتقال داده اند.

Sotøødeh · 22/8/23

تمدن تئوتی هواکان (16) دوره کلاسیک عمومی یعنی از 300 تا 900 میلادی زمان اعتلای تمدنهای مکزیک بوده است، که در دره مکزیک شامل اوج پیشرفت قوم تئوتی هواکان، یا برپا کنندگان بزرگترین شهرها در مکزیک، ‌نیز شد. شهر تئوتی هواکان [واقع در شمال شرقی مکزیکوی امروزین]نقشه ای تقریباً چهارگوش با شبکه های از شارعهای قائم برهم،‌و مهمتر از آن دو هرم بزرگ به نامهای «هرم خورشید و هرم ماه» داشت. هرم خورشید در مشرق شهر واقع بود، با درازایی بیش از 230 متر و بلندایی قریب 70 متر.البته بنای اصلی بسی کوچکتر بوده که اکنون صورت اشکوبه و تختانی در داخل بنای بزرگ را به خود گرفته است؛ لیکن اشکوبه ها و چهار برِکنونی هرم بزرگ مرحله به مرحله ساخته شدند،‌یک بار در دوره تئوتی هواکان(2) یا «اصل کلاسیک» و بار دیگر در دوره تئوتی هواکان(1) متعلق به دوره پیش از کلاسیک -یا کهن وش- بوده است. بدنه ساختمان تماماً‌ با خشتهای آفتابخشک چیده شده،‌ و نمای سراسری آن زمانی روکش سنگی می داشته که در چهار توده بزرگ چهار جانب هرم بالا می رفته است. پلکانی سنگی که بخشی از آن دو شاخه بود به نیایشگاه یا جایگاه قدسی ساخته شده با چوب وجگن در رأس هرم می پیوست. هرم خورشید یکی از عظیمترین بناهای باستانی در دو قاره امریکا شناخته شده است:محاسبه تعیین می کند که بیش از 420 هزار متر مکعب خشت خام در بنایی آن به کار رفته است.

Sotøødeh · 22/8/23

اما هرم ماه عمدتاً‌ بر طبق نقشه هرم خورشید،‌گرچه به مقیاسی بس کوچکتر ساخته شده بود. بدین ترتیب ملاحظه می شود که تئوتی هواکان هم پایتخت کشور وهم مرکز بزرگ دینی بوده است؛‌خصوصاً‌که هرمها و پرستشگاههای متعدد،‌و میدانهای بسیار بزرگ پیوسته به آنها، و نیز شارع شکوهمند شمال جنوبی که مخصوص دسته گردانیهای آیینی با دو ردیف کاخها در دو سمت آن بود، همه بخش عمده ای از شهر را تشکیل می داده اند.
معبد مهم دیگری به نام کوئتزال کوآتل(17)،‌یا رب النوع مار بالدار(تصویر 200ب)،‌که در بخش ارگ شهر تئوتی هواکان کشف شده، نیز هرمی است متشکل ازشش اشکوبه تختاندار،‌بدین گونه که در هر اشکوبه بالاتر طول و عرض تختان از اشکوبه زیرینش کمتر می شود [یعنی آنچه که یادآور شباهت بسیار شگفت انگیز آن معابد با زکوره های باستانی بین النهرین می گردد. بدنه بنا در چهارسمتش با اندود گچ و رنگهای تندی بر سطح آن پوشیده شده است. نقوش سنگی هرم عبارتند از سرهای بیرون جسته و سنّتساخت مارهای بالدار که به جای مردمکشان شیشه آتشفشانی نشانده شده،‌در حالی که به فاصله های متناوب با آنها نقش برجسته سرهای تلالوک(18) یا خدای باران قرار گرفته است. اجرای برجسته کاریها همه به شیوه ای توانمند و درشت نقش در توده مستطیل شکل سنگ صورت پذیرفته، ‌درحالی که برای چشمان دو دایره گذارده شده،‌ و دندانها در زیر فک بالایی دیواره ای به وجود آورده اند. همچنین پیکره خدای باران با شکلهای صدفی منقور، که خود نمودگار آب است،‌تزیین یافته. اینگونه معماری با ابهت و شکوهمند در دوران کلاسیک تمدن تئوتی هواکان، یعنی دو قرن هشتم و نهم بعد از میلاد، به اوج کمال خود رسید.

Sotøødeh · 22/8/23

سفالگران تئوتی هواکان نیز دست کمی از دیگر پیشه وران و هنرمندان آن واحد تمدنی نداشتند،‌ و هزاران تندیسکها و ظروف سفالین استوانه ای شکل و سوار شده بر سه پایه های گلی تو خالی از خود برجا گذاشتند. برخی از تندیسکهای سفالین تمثال رب النوعها هستند،‌و بسیاری هم نوع منحصر به فردی از پیکره ها با جوارح متحرک و قابل جدا شدن، که کاربردشان به طور یقین معلوم نگردیده، گرچه وجود مقدار زیادی سر و دست و پای جدا افتاده در کاوشگاهها ممکن است دلالت بر این کند که آنها اسباب بازی بوده ،‌یا اینکه در جادوگری به کار برده می شده اند.
در تئوتی هواکان(3) یا دوران شکوفایی تمدن کلاسیک آن قوم، معماری دینی با سنگ تمامتراش ،‌دیوارنگارها از مضامین مربوط به رب النوع دَدگر به سان و رب النوعهای باران، ‌انواع سفالینه های پرنقش و نگار برای مراسم تدفین،‌و تندیسکهای گِلی به حد وفور، ‌با شیوه ای وحدت یافته و کاملاً‌ پیشرفته اجرا می شدند.هنر کلاسیک تئوتی هواکان در سایه رهبری روحانیانش محتوایی شدیداً‌ دینی داشت،‌و از عناصر طبیعی همچون آب،‌ کوهستان،‌گیاهان، جانوران،‌ و رب النوعهای مار بالدار و گربه وحشی و باران و آتش کهنسال و مانند آنها بهره گیری می کرد. شکلهای این مجموعه هنری دلنشین و درعین حال زاهد منش،‌ به طور آشکار عبارتند از خمیدگیهای منضبط،‌و درهم افتادگی راستخطهای مضاعف که به گوشه ای مستدیر منتهی می گردند،‌ در حالی که گاه حاشیه ای از پَرآرایی زینت بخش شان می شود.

Sotøødeh · 22/8/23

چنین پیداست که فاجعه ای بزرگ تئوتی هواکان(3) را در پایان سده هشتم میلادی به نابودی می کشاند،‌ و مرکز آن ویران و متروک می ماند. اما در نواحی اطراف آن مرکز، آثاری از ادامه آن تمدن در حال انحطاط، که تئوتی هواکان(4) عنوان یافته است،‌ تا اواخر سده نهم میلادی دوام می آورد،‌و در اوایل سده دهم جای خود را در دره مکزیک به موجهای مهاجم قبایل تئلتک(19) می سپارد.
تمدن تولتک- پایان دوره تمدنی کلاسیک در نجد مرکزی مکزیک مصادف است با ورود موجهای پیاپی قبایل دوره گرد به نام تولتکها از سمت شمال و مغرب که آن خطه را به تصرف خود درآوردند،‌و «امپراتوری تولتک» را بر پا ساختند.مرکز دینی و پایتخت آن دولت شهر تولا(20) -یا تولان(21) - بود. بعدها امپراتوری تولتک نیز به نوبت خود سقوط کرد و تولا منهدم شد. چنانکه معلوم است تولتکها همچنین در یوکاتان استقرار یافتند و در تکوین هنر چچن اِتسا(22) سهیم شدند.
شهر تولا یا پایتخت تمدن تولتک در دوران کلاسیک پسین وسعت بسیار داشت و بخش مرکزی آن مشتمل بود بر میدانی بزرگ که مشرقش را هرم C[اکنون در حال ویرانی کامل] محدود می کرد،‌ در مغربش زمین ورزشی محصور قرار داشت،‌ و در شمالش هرم B و میدانی کوچکتر با زمین ورزشی ملحق به آن واقع شده بود. و اما هرم پلکانی ابهت انگیزترین بنای تولا بوده که از شش اشکوب تختاندار سوار شده بر بالای یکدیگر، و تالاری ستوندار در پیشخانش با ردیف نقش برجسته های رنگی از صفوف سپاهیان در حال گام برداشتن،‌تشکیل یافته بود.در روزگاران گذشته کنار مدخل معبد دو ستون سنگی به شکل ماربالدار که سرشان را بر زمین نهاده بودند قرار داشتند. جایگاه قدس دارای دو اتاق بود. سقف اتاق پیشین بر سر چهار ستون پهلوان پیکر در هیئت جنگجویان سوار اتکاء داشت، و اتاق پسین دارای چهار جرز چهارگوش بود که روی هر یک از سطوحشان با نقش سپاهیان تولتک کنده کاری سراسری شده بود. درون هر معبد و دیگر محوطه های مخصوص مراسم دینی، تندیسهایی از افراد لمیده با بشقابها یا ظروفی روی شکمشان بر زمین جایگزین شده بودند که چکمول (23) نام داشتند، ‌و به قراین گمان می رود که رب النوعهای آتش یا باروری بوده باشند. همچنین حاشیه افریزهای تزیینی از نقش کم برجسته جنگاوران وجود می داشته که با قرمز تند و صورتی روشن و اخرایی و آبی و سبز و سفید و سیاه رنگ آمیزی شده بودند.

Sotøødeh · 22/8/23

معماری شهر تولا دارای اعضای جسیم افقی، بامهای مسطح با عناصر تزیینی شیبدار، و بدنه های بخشبندی شده با قابهای مستطیل شکل بوده است. لیکن اسلوب بنایی به نسبت ناقص و سست می نماید، ‌زیرا دیوارها عموماً از خشت خام برپا شده، ‌و دیگر مصالح ساختمانی عبارت بوده است از لاشه سنگ و گل. نمونه مشهوری از هنر قوم تولتک «دیوار مار» عنوان دارد که در جبهه شمالی هرم B واقع گشته است. قاعده این هرم 43 متر درازا دارد،‌و افریزهایش با نقوش رنگی از مضمون اصلی ماری د رحال خوردن فردی انسانی تزیین یافته اند. بر چهار بدنه خود هرم غیر از نقوش برجسته رده های سپاهیان،‌گربه های وحشی،‌گرگهای امریکایی،‌عقابهایی در حال به منقار کشیدن قلب آدمی،‌و پراکنده در میان انها جانورانی مختلط از چند نوع،‌که نمایانگر کونال کواتل به مفهوم همان ماربالدار است،‌جلب نظر می کنند.
در تولا جز پیکره های سنگی و برجسته کاریهای کمتر آثار هنری دیگر یافت شده،‌و از گورها و نذورات درون آنها هیچ نمونه ای مکشوف نگردیده است. لیکن از دستاساختهای عمده تولتکها انواع کاسه ها با سه پایه سفالین متصل به زیرشان،‌یا با رنگ آمیزی قرمز بر سطح نخودیشان،‌و نیز با نقش خطوط موازی خیزابی یا مستقیم به دست آمده است،‌ همچنانکه ظروف گلی با نقش صورتکها و تندیسکهایی به رنگ قرمز پرتقالی که چون کالایی تجاری ساخته می شده است. دستساخت استثنایی دیگری که از آن قوم برجا مانده گونه ای سفالینه لعابدار با تلالو شیشه ای و فلزات بسیار جذاب ،‌و گاه با نگاره های منقور است،‌که پیش از زمان کریستف کلمب مسلماً همتایی نمی داشته. به استثنای دو اسکنه مسی هیچ شیء زرین یا مسین دیگری در تولا یافت نشده است.

Sotøødeh · 22/8/23

هنر تولتک هندسی و خشک است،‌و در مقایسه با شیوه های کلاسیک که اصالتاً طبیعی نماست خاصیتی بیش از حد نقشپرداخته و تزیین یافته دارد. نقوش سنگتراشی که بیشتر مبتنی بر مکعبها و استوانه هاست شکلهای زنده نما را تابع قالبهایی هندسی و خشک می سازد، که در عین حال خاصیتی استوار و پرتوان به آنها می بخشد.
چنانکه معلوم است جنگی داخلی و متعاقب آن تهاجمات قبایل قدرتمندچی چیمک(24) از شمال،‌تولارا به نابودی کشاند.دولت تولتک از هم فرو پاشید و مهاجرتهای گروهی ساکنانش به اطراف آغاز گردید. نتیجه نهایی اینکه پس از منازعات اقوامی چند در آن خطه،‌ آخرین قومی که پیش از تسلط یافتن اسپانیاییها دره مکزیک را مقر فرمانروایی خویش قرار داد آزتکها بودند.
تمدن آزتک‌ - دوره عمومی کلاسیک پسین در آمریکای مرکزی با انقراض امپراتوری آزتک،‌ و نهایتاً ‌با سلطه اسپانیاییها به پایان می رسد.آزتکها بر طبق مدارک تاریخی و تقویمی خود یکی از چندین قبیله ای بودند که زیستگاه اساطیری و اصلی خویش را در شمال ترک کردند، و پس از سرگردانیهای بسیار طبق تاریخ بومی خود به «تاریخ 1325» در تنوچتیتلان(25)( محل شهر مکزیکوی کنونی) استقرار یافتند،‌و متعاقباً‌ با تسخیر زیستگاههای مجاور سلطه حکومتی و هنری خود را بر سراسر مکزیک گستردند.

Sotøødeh · 22/8/23

گزارش مضبوط از سقوط دولت آزتک و انهدام تنوچتیتلان به دست سپاهیان اسپانیا چنین دلالت می کند که :«در زمان هجوم لشکریان کورتیس اسپانیایی به تنوچتیتلان،‌ آن شهر با سفیدی تابناک هرمها،‌کاخها،‌خانه ها،‌ باغها، آبگذرها و خیابانها و بازارها می درخشیده است. هنگامی که شهر به فرمان بیرحمانه« فاتح مکزیک» گشوده و به ویرانی کشیده شد،‌توده های مخروبه و آوار را به درون آبگذرها فرو ریختند تا آنها را پر سازند.» بعدها از آن مخروبه های مدفون در زیر شهر نوبنیاد مکزیک،‌سنگهای منقور و سفالینه های رنگی منقوش به وفور بیرون کشیده شده است. در واقع آنچه از ساختمانهای شهر قدیمی بر جا مانده محدود است به شالوده های دو هرم، که یکیشان بسی بزرگتر و در بردارنده دو جایگاه قدس وقف شده،‌به دو نام تلالوک(26) رب النوع باران، و هویتزیلوپوچتلی(27) رب النوع قبیله ای بوده است.
هنرهای قوم آزتک در آثار معماری‌، پیکر تراشی ، سفالگری، زرگری، نساجی، پَرآرایی،‌ معرق کاری،‌و نقاشی نسخه های خطی پایدار مانده است. آنها افزون بر کنده کاریهای وابسته به معماری‌، از سنگهای آتشفشانی تندیسهای بزرگ می ساختند،‌و از سنگ خارا پیکره جانوران،‌و از مار سنگ که نرمتر است صورتکها،‌ و از شبه مرمر - یا رُخام- شیردانها و روغندانها‌، و از شیشه آتشفشانی کاسه ها،‌و از گل صورتگری انواع ظروف و کُندُر سوزها تولید می کردند. در زرگری و جواهر سازی مهارت و ابتکار بسیار داشتند،‌ و با یشم سبز زیورهای گوناگون به اشکال آدمی، جانوری، گیاهی، و طرحهای ساده شده سنتی می ساختند. بر روی هم شیوه هنری آزتکها در همه حال خواص خشونت،‌ نیرومندی، و رعب آوری خود را محفوظ می داشته است.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین