رنگی در جایگاه امامزادگان و تاثیر آن در توسعه فرهنگ زیارت

M O B I N A · 26/5/23

از دیگر آثار فردی زیارت برخورداری از یک سلسله لـ*ـذت هایی است که غیر از لـ*ـذت مادی بوده و لـ*ـذت معنوی نامیده می شود. در کنار لـ*ـذت های مادی، نوعی دیگری از لذتهاست که با عمق روح و وجدان انسان مربوط است و تحت تاثیر برقراری رابـ*ـطه با یک ماده بیرونی حاصل نمی شود؛ مانند لذتی که از احسان و خدمت به دیگران یا از محبوبیت و احترام یا از عبادت و پرستش خدا نصیب انسان می شود که در زبان دین به طعم ایمان یاد شده است. ایمان حلاوتی دارد فوق همه حلاوت ها. (مطهری، 1369: 2، 43) تنها ایمان مذهبی می تواند چنین روحیه ای را در انسان مؤمن به وجود بیاورد. قرآن می فرماید: ﴿إِن اللَّهَ اشْتَرَی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَموَالَهُمْ بأَنَّ لَهُمُ الْجنَّةَ یقَاتِلُونَ فی سَبِیلِ اللَّهِ فَیَقْتُلُونَ وَ یقْتَلُونَ وَعْداً عَلَیْهِ حَقّاً فِی التَّوْرَاةِ وَ الْإِنْجِیلِ وَ الْقُرْآنِ وَ مَنْ أَوْفَی بِعَهْدِهِ مِنَ اللَّهِ فَاسْتَبْشِرُوا بِبَیْعِکُمُ الَّذِی بایَعْتُمْ بهِ وَ ذلِکَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ﴾ (توبه/111) امامزادگان که خود منبع فیض و معنویت هستند، تأثیر بسزایی در ترزیق لـ*ـذت های معنوی در جان و روح مردم دارند.

۵-۱-۴- کاهش ناراحتی ها

زندگی بشر در کنار خوشی ها و شیرینی ها، رنج ها و شکست ها، از دست دادن ها و ناکامی ها جریان دارد. پاره ای از حوادث جهان مانند پیری و برخی بیماری ها قابل پیشگیری و علاج نیست که این قبیل امور انسان را رنج می دهد و گرفتار ناراحتی و اضطراب می کند. ایمان مذهبی در انسان نیروی مقاومت می آفریند و با تفسیر درست تلخی ها، آن را شیرین می گرداند. مؤمن با اعتقاد به رستاخیز باور دارد هر درد و رنجی که از ناحیه طبیعت یا دیگران به انسان می رسد، آفریدگار متعال به گونه ای دیگر آن را جبران خواهد کرد. ایمان مذهبی اموری چون چنگال وحشتناک مرگ را، به وسیله ای برای بازگشت به سوی خداوند و برخورداری از نعمت های ابدی خداوند مبدل می سازد و بدین ترتیب نه تنها آن را تحمل پذیر بلکه به پدیده ای شیرین تبدیل می کند. (مطهری، 1369: 2، 48) ایمان به خدا و یاد او ناراحتی ها را بر طرف می سازد؛ چنان که ترک یاد خدا زندگی را ناگوار و تلخ می کند: ﴿وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنْکاً وَ نَحْشُرُهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ أَعْمَی﴾ (طه/124) ویلیام جیمز معتقد است قدرتی که دین برای تحمل مصایب به انسان می دهد، هرگز از عهده اخلاق برنمی آید؛ زیرا شور و حرارتی که با اعتقاد به دین در انسان حاصل می شود، هرگز از عهده اخلاق برنمی آید. (جیمز، 1367: 187) بنابراین حضور در زیارتگاه ها و به طور کلی اماکن مقدس یا شرکت در مراسم مذهبی جمعی، سبب می شود که فرد در هماهنگی با محیطی که در آن قرار گرفته، برای لحظاتی تضادهای درونی و روانی خویش را فراموش کند و همچنین باعث کاهش اضطراب و عصبانیت و اختلالات روانی شود. (واعظ جوادی، 1385: 45 44)

M O B I N A · 26/5/23

امامزادگان در شهرها پایگاه هایی مهم ایجاد می کنند؛ در ایران نیز اهمیت مذهبی این ساختمان ها فراتر از اهمیت مسجد جامع است. حتی در مواردی امامزاده ها از چنان اعتباری برخوردار هستند که در بسیاری از موارد دلایل عمده تأسیس اولیه یا توسعه بعدی شهرها به شمار می آیند. یک مثال بارز از این دست، شهر بزرگ مشهد، دومین شهر بزرگ ایران است که در اوایل قرن نهم میلادی روستایی به نام سناباد بود. (قصابیان، 1377: 80) یا کربلا که ابتدا دشتی خشک بود و کم کم با وجود زوار و اقامت آنها در حوالی آن تبدیل به شهر شد. با توجه به اینکه زیارت در فرهنگ اسلامی ایرانی دارای اهمیت ویژه ای می باشد. مفهوم زیارت از یک سو ارتباط تنگاتنگی با بعد مذهبی جامعه ایران دارد و از سوی دیگر آثار اجتماعی زیادی بر جامعه باقی می گذارد. از جمله آثار زیارت، تقویت روحیه "امید" در جامعه است. (چهاربالش، 1389: 12) در حقیقت گردش زیارتی می تواند به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های توسعه اجتماعی ایفای نقش کند؛ چرا که با توسعه روحی، فردی و اجتماعی تک تک ما در ارتباط است و از این منظر گردشگری زیارتی نیازمند برنامه ریزی دقیق تر است تا بتوانیم از این مسیر منافع اجتماعی آن را به حداکثر برسانیم. با گذشت زمان امامزاده ها و قبور سادات به بخش مهمی از فرهنگ اسلامی ایرانی تبدیل شده است و هم اکنون حتی قبور آنها خود به مهم ترین مرکز تجمعات اجتماعی جامعه ایران و بازتولید مراسم های مذهبی آئینی تبدیل شده است. موضوع گردشگری زیارتی یک موضوع چندوجهی است که از یک سو به عنوان یک امر مذهبی مورد توجه قرار دارد و از سوی دیگر بسیاری از مردم روح و جان خود را با گردشگری زیارتی پالایش می کنند و این امر از مهم ترین وجوه گردشگری زیارتی است و حتی لازم است که با ترویج صحیح مبانی زیارت و تقرب به ائمه، آثار فرهنگی و معنوی این زیارت ها را افزایش دهیم تا بتوانیم آثار اجتماعی آن را در تمامی ابعاد اجتماعی بسط دهیم (چهاربالش، 1389: 12) پس زیارت، یک مفهوم و برنامه دینی است و مبانی، اصول و آداب آن در متن دین مقدس اسلام ارائه شده است. با وجود اینکه در حال حاضر دامنه استفاده کنندگان از برنامه های زیارت به حوزه های برون دینی هم بسط پیدا کرده است، ولی خاستگاه اصلی آن معارف توحیدی می باشد.

۵-۳- نقش مکان های زیارتی در همبستگی اسلامی

یکی از ابعاد راهبردی زیارت، تقویت همبستگی و اتحاد مسلمانان با یکدیگر، در برابر فرهنگ غربی و مداخلات دشمنان اسلام است. (دکمجیان، 1395: 926) کشورهای اسلامی می توانند از ظرفیت هایی که مکان های زیارتی در اختیارشان می گذارند، در مقابل توطئه های تفرقه انگیز دشمنان جهان اسلام استفاده کرده و موجب همبستگی و اتحاد خود شوند و عزت و احترام مسلمانان و کشورهای خود را دوباره احیا کنند. اسلام خود را به عنوان یک دین جامع و دارای برنامه و طرح کامل از نظم اجتماعی و به عنوان شیوه ای برای زندگی عالی معرفی می کند. این دین بر پایه مجموعه ای از قوانین و اصولی استوار است که به صورت ابدی، از سوی خدا و مستقل از خواسته های پیروان آن تعیین شده است. بنابراین اسلام نقش مهمی در زندگی مسلمانان ایفا کرده و این نقش همچنان ادامه خواهد داشت. (دکمجیان، 1395: 246) همچنان که امام خمینی به کرات اعلام کرده است که حج یک رویداد کاملاً سـ*ـیاسی است؛ زیرا احکام اسلام، محدود به رابـ*ـطه خصوصی میان انسان و خدا نیست؛ بلکه به منش حکومت و تعهد حاکم به اجرای وظیفه تاریخی خود، در جاری کردن قانون اساسی در زندگی مردم نیز گسترش می یابد. (فولر و لسر، 1384: 123) این امر خود باعث ارتباط، همبستگی و اتحاد کشورهای اسلامی می شود که آثار و نتایجی را به دنبال خواهد داشت. این موضوع را می توان در اندیشه امام خمینی یافت و در قالب چند محور بیان کرد: بازگشت مجد و عظمت مسلمانان، پیروزی مسلمانان بر دشمنان، استقلال کشورهای اسلامی و آسیب ناپذیر شدن مسلمانان (زنگنه، 1379: 4176)

M O B I N A · 26/5/23

اسلام علاوه بر کنگره سراسری سالانه در مکه معظمه و عتبات عالیات توانسته است همواره گردهمایی های مذهبی، فرهنگی و اقتصادی دیگری را نیز برگزار کند. مکان های زیارتی جهان اسلام از ارزش های والای مذهبی و فرهنگی در بین مسلمانان برخوردار هستند و به عنوان تداعی کننده چنین بار احساسی برای مسلمانان، می توان با استفاده و تقویت این بار احساسی اتحاد و انسجام را بین مسلمانان و کشورهای اسلامی تقویت کرد.

نتیجه گیری

زیارت امامزادگان تأثیر بسزایی در زنده نگهداشتن فرهنگ زیارت دارد. زیارت ناخودآگاه روح توحید و یگانه پرستی را در درون انسان زنده می کند و او را با مقام محمود و پسندیده انبیا و پیامبران و اولیای الهی آشنا می سازد و آن ها را به ما معرفی می کند. انسان را به عدالت خواهی، حق گویی و حق محوری رشد می دهد و او را ظلم ستیز و بیزار از ظالم و ستمگر می پروراند. زیارت، روح انسان را لطیف می کند و از طرفی دیگر او را باطل شکن و کفرستیز می سازد. صفات عالی در جان انسان می دمد و ریشه های رذائل اخلاقی، بدی ها و ناپاکی ها را از آن بیرون می کشد.

از جمله آثار پر خیر و برکت و قابل توجه زیارت و حضور در کنار بارگاه نورانی و مطهر پیامبر اکرم و اهل بیت و خاندان ایشان، قرائت زیارت نامه ها است که سبب آشنایی بیشتر با مکتب شیعه و اسلام راستین می شود. این زیارت نامه ها لبریز از مطالب عالی و مفاهیم فاخری است که گویا روح وحی در آنها نهفته است. از سوی دیگر این زیارت ها باعث می شود که روح و قلب مردم در جامعه بیشتر به یکدیگر نزدیک شود.

گنـ*ـاه زدایی، آرامش روانی، برخورداری از لـ*ـذت های معنوی، کاهش ناراحتی ها، توسعه اجتماعی و همبستگی اسلامی از مهم ترین آثار توسعه فرهنگ زیارت در جامعه اسلامی است.

کتابنامه

۱- قرآن کریم.

۲- آشوری، داریوش، 1357: تعریف ها و مفهوم فرهنگ، تهران: مرکز اسناد فرهنگی آسیا.

۳- ابن فارس، احمد، 1429: معجم مقاییس اللغة، تصحیح: محمد عوض مرعب و دیگران، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

۴- ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، بی تا: تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: محمدحسین شمس الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه.

۵- ابن منظور، محمد بن مکرم، 1414: لسان العرب، بیروت: دارصادر، چاپ سوم.

۶- افتخارزاده، محمود، 1373: «درآمدی برمزارها: کانون های معنوی اسلام در ایران»، مجله وقف میراث جاویدان، سال دوم، شماره 7.

۷- پورامینی، محمدباقر، 1393: منزلت زیارت: ویژگی ها و آداب زیارت امام رضا علیه السلام، مشهد: آستان قدس رضوی.

۸- جعفری، محمدتقی، 1373؛ فرهنگ پیرو فرهنگ پیشرو، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

۹- جوادی آملی، عبدالله، 1382: ادب فنای مقربان، قم: نشر اسراء، چاپ سوم.

10- جوادی، مرتضی، 1385: فلسفه زیارت و آیین آن، قم: نشر اسراء، چاپ سوم.

11- چهاربالش، مریم 1389: «گردشگری زیارتی بسـ*ـتر توسعه اجتماعی»، روزنامه جام جم، دوشنبه 23 اسفند، شماره 3.

12- حر عاملی، محمد بن حسن، بی تا: وسائل الشیعه، تحقیق: مؤسسه آل البیت، قم: مؤسسه آل البیت.

13- حسینی، سیدمحمد، بی تا: مباحثی پیرامون زیارت، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

14- حمیری، عبدالله بن جعفر، 1413: قرب الاسناد، قم: مؤسسه آل البیت لإحیاء التراث.

15- دکمجیان، هرایر، 1395: جنبش های اسلامی معاصر در جهان عرب، ترجمه: حمید احمدی، تهران: انتشارات کیهان.

16- دهخدا، علی اکبر، 1377: لغت نامه دهخدا، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

17- دیلمی، حسن بن محمد، 1371: ارشاد القلوب، قم: شریف الرضی.

18- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، 1412: المفردات فی غریب القرآن، دمشق بیروت: دار العلم الدارالشامیة، چاپ اول.

19- زنگنه، حمید، 1379: «وحدت کشورهای اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)»، روزنامه رسالت، 2 تیر، ش 4176.

20- شریف رضی، محمد بن حسین، 1378: نهج البلاغه، ترجمه: سید جعفر شهیدی، تهران: علمی و فرهنگی.

21- صابونی، محمدعلی، 1383: صفوه التفاسیر، ترجمه: محمدطاهر حسینی، تهران: نشر احسان.

22- صحفی، سیدمهدی، 1378: زندگانی حضرت معصومه (ع) و تاریخ قم، قم: بی نا.

23- صدر حاج سیدجوادی، احمد و همکاران، 1379: دایره المعارف تشیع، تهران: نشر سعید محبّی.

24- صدوق، محمد بن علی، 1413: من لا یحضره الفقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

25- طاهری خرم آبادی، سیدحسن، بی تا: توحید و زیارت، قم: بـ*ـو*ستان کتاب، چاپ دوم.

26- طباطبایی، محمدحسین، 1397: المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الاعلمی، چاپ سوم.

27- طبرسی، فضل بن حسن، 1408: مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، بی جا: دارالمعرفه، چاپ دوم.

28- طریحی، فخرالدین، 1408: مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینی، بی جا: مکتب النشر الثقافة.

M O B I N A · 26/5/23

29- طوسی، محمدبن حسن، 1410: تهذیب الاحکام، بیروت: دارالتعارف.

30- طیب، سید عبدالحسین، بی تا: اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تحقیق: مؤسسه جهانی سبلین، تهران: کتابفروشی اسلامی.

31- عمید، حسن، 1378: فرهنگ فارسی عمید، تهران: امیرکبیر.

32- فولر، گراهام و یان لسر، 1384: احساس محاصره ژئوپلیتیک اسلام و غرب، ترجمه: علیرضا فرشچی و علی اکبر کرمی، تهران: دوره عالی جنگ دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه، چاپ اول.

33- فیومی، احمد، 1405: مصباح المنیر، قم: دارالهجره.

34- فیض، عباس، 1322: انجم فروزان، قم: بی نا.

35- قصابیان، محمدرضا، 1377: تاریخ مشهد از پیدایش تا آغاز دوره افشاریه، مشهد: انتشارات انصار.

36- قمی، عباس، 1386: سیرت پیامبر اعظم (ع) و مهربان، ترجمه: محمد محمدی اشتهاردی، تهران: نشر مرکز.

37- کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، بی تا: فروع کافی، بی جا: نشر شیخ محمد آخوندی.

38- مجلسی، محمدباقر، 1403: بحار الانوار، بیروت: دار احیاء التراث الاسلامی.

39- معین، محمد، 1371: فرهنگ فارسی معین، تهران: امیرکبیر، چاپ هشتم.

40- مکارم شیرازی، ناصر، 1384: مفاتیح نوین، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب، چاپ اول.

41- میلانی، سید علی، 1392: با پیشوایان هدایتگر، قم: انتشارات الحقایق، چاپ سوم.

42- نفیسی، علی اکبر، بی تا: فرهنگ نفیسی، تهران: انتشارات امیرکبیر

43- نوید، مهدی، 1374: فرهنگ و مقاومت فرهنگی، بی جا: انتشارات محیا.

44- واعظ جوادی، مرتضی، 1385: فلسفه زیارت و آیین آن، قم: نشر اسراء، چاپ سوم.

45- هاشمی رفسنجانی، اکبر، 1389: فرهنگ قرآن، قم: بـ*ـو*ستان کتاب.

46- هیثمی، علی بن أبی بکر، بی تا: مجمع الزوائد و منبع الفوائد، بیروت: مکتبة القدسی.
منبع: حوزه نت

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رنگی در جایگاه امامزادگان و تاثیر آن در توسعه فرهنگ زیارت

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین