آنتی اکسیدان چیست؟ هر آنچه باید درباره آنتی اکسیدان بدانیم

~XFateMeHX~ · 1/7/21

همه ما تاکنون نام آنتی اکسیدان‌ را شنیده‌ایم و احتمالا چیزی جز فواید آن برای سلامتی به‌ خاطرمان نیامده است. وقت آن است که ببینیم آنتی اکسیدان‌ چیست و نقش آن در بدن چگونه تعریف می‌شود.

آنتی اکسیدان‌ها مواد طبیعی یا ساخته‌‌ی دست انسان هستند که می‌توانند برخی از آسیب‌های سلولی را به‌ تأخیر بیندازند یا از آن‌ها جلوگیری کنند‌. رژیم‌های غذایی حاوی سبزی‌ها و میوه‌ها، منابعی غنی از آنتی اکسیدان‌ هستند؛ اما تاکنون نقش مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی در پیشگیری از بیماری‌ها اثبات نشده است. ویتامین‌های C و E، سلنیوم و کاروتنوئیدها مانند بتاکاروتن، لیکوپن و لوتئین نمونه‌هایی از آنتی اکسیدان‌ها هستند. در این مقاله، آنتی اکسیدان‌ها را معرفی و به مزایای آن‌ها برای پوست و مکمل‌های آنتی اکسیدانی و عوارض مصرف آن‌ها اشاره خواهیم کرد. با زومیت همراه باشید.

آنتی‌ اکسیدان چیست؟

اکسیداسیون واکنشی شیمیایی است که می‌تواند رادیکال‌های آزاد و واکنش‌ زنجیره‌ای ایجاد کند و به سلول‌های بدن آسیب بزند. آنتی اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که می‌توانند از اکسیداسیون جلوگیری کنند. آنتی اکسیدان‌هایی مانند تیول یا اسید اسکوربیک (ویتامین C) این واکنش‌های زنجیره‌ای را می‌توانند مهار کنند. برای تعادل استرس اکسیداتیو، گیاهان و حیوانات سیستم‌های پیچیده‌ای از آنتی اکسیدان‌های همپوشان مانند گلوتاتیون را حفظ می‌کنند.

~XFateMeHX~ · 1/7/21

ویتامین‌های A و C و E از آنتی اکسیدان‌های غذایی هستند. اصطلاح آنتی اکسیدان برای مواد شیمیایی صنعتی نیز به‌ کار می‌رود که در طول تولید برای جلوگیری از اکسیداسیون به محصولات اضافه می‌شود. این آنتی اکسیدان‌های صنعتی در مواردی برای جلوگیری از اکسیداسیون لاستیک‌های مصنوعی و پلاستیک‌ها و سوخت‌ها استفاده می‌شوند یا به‌عنوان مواد نگه‌دارنده در مواد غذایی و مواد آرایشی به‌ کار می‌روند.

نقش آنتی اکسیدان‌ در بدن چیست؟
رادیکال آزاد و آنتی اکسیدان

آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند از برخی آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری کنند. آنتی اکسیدان‌ها موادی هستند که می‌توانند بدن را در برابر تخریب و آسیب سلولی رادیکال‌های آزاد و مولکول‌های ناپایداری حفظ کنند که بدن به‌عنوان واکنش در برابر فشارهای محیطی و سایر فشارها تولید می‌کند. برای درک بهتر نقش آنتی اکسیدان‌ها در بدن و عملکرد آن‌ها باید ابتدا اطلاعاتی درباره رادیکال‌ها‌ی آزاد داشته باشیم.

بنر تترلند ۲

فرایند اکسیداسیون در بدن انسان به غشای سلولی و سایر ساختارها از جمله پروتئین‌های سلولی و لیپید‌ها و DNA آسیب می‌زند. هنگامی‌ که اکسیژن متابولیزه می‌شود، مولکول‌های ناپایداری به نام رادیکال‌های آزاد ایجاد می‌کند که الکترون‌های سایر مولکول‌ها را به‌ سرقت می‌برند. این موضوع باعث آسیب به ساختار DNA و سایر سلول‌ها می‌شود.

بدن می‌تواند با برخی رادیکال‌های آزاد کنار بیاید و حتی برای عملکرد مؤثر به آن‌ها نیاز دارد؛ اما آسیب ناشی از ازدیاد بیش‌ از‌ حد رادیکال‌های آزاد با گذشت زمان ممکن است جبران‌ناپذیر باشد و به بیماری‌های خاصی از جمله بیماری‌های قلبی و کبدی و برخی سرطان‌ها مانند سرطان‌های دهان، مری، معده و روده منجر شود.

~XFateMeHX~ · 1/7/21

آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند بدن را در برابر تخریب و آسیب سلولی رادیکال‌های آزاد حفظ کنند!

عواملی مانند استرس، سیگار، الکل، نور خورشید و آلودگی هوا می‌توانند به اکسیداسیون و تولید رادیکال‌های آزاد سرعت ببخشد. برخی از مواردی که رادیکال‌های آزاد باعث ایجاد آن‌ها می‌شوند، عبارت‌اند از:

تخریب لنز چشم که باعث کاهش بینایی می‌شود.
التهاب مفاصل (آرتروز)
آسیب به سلول‌های عصبی در مغز که باعث ایجاد بسـ*ـتری مناسب برای بیماری‌هایی مانند پارکینسون یا آلزایمر است.
تسریع در روند پیری
افزایش خطر بیماری کرونر قلبی؛ زیرا رادیکال‌های آزاد کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) را به چسبیدن به دیواره شریان ترغیب می‌کنند.
سرطان‌های خاصی که بر اثر آسیب‌ دیدن DNA سلول ایجاد می‌شوند.

نقش آنتی‌اکسیدان‌ها در برابر رادیکال‌های آزاد دیده می‌شود؛ زیرا این مواد شیمیایی به متوقف یا محدود‌ کردن آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. بدن از آنتی اکسیدان‌ها برای تعادل رادیکال‌های آزاد استفاده می‌کند و باعث می‌شود سلول‌ها آسیب نبینند. آنتی اکسیدان‌ها می‌توانند برخی از آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد را خنثی و معکوس کنند و باعث تقویت ایمنی بدن شوند.

فواید آنتی اکسیدان

در دهه ۱۹۹۰، زمانی‌ که دانشمندان دریافتند آسیب رادیکال‌های آزاد در مراحل اولیه تصلب شرایین، سرطان، از‌ دست‌ دادن بینایی و بیماری‌های مزمن دیگر مؤثر است، آنتی اکسیدان‌ها در کانون توجه عموم قرار گرفتند. برخی مطالعات نشان داد افرادی که میوه و سبزی‌های غنی از آنتی اکسیدان کمتری مصرف می‌کنند در مقایسه‌ با افرادی که مقدار مناسبی از این مواد را دریافت می‌کنند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری‌های مزمن هستند. بنابراین، آزمایش‌های بالینی بررسی تأثیر مواد منفرد به‌صورت مکمل، به‌ویژه بتاکاروتن و ویتامین E‌ در برابر بیماری‌های مزمن را شروع کرد.

~XFateMeHX~ · 1/7/21

پیش از اینکه نتایج این آزمایش‌ها به‌ دست بیاید، رسانه‌ها و صنایع مکمل و غذایی تبلیغ مزایای آنتی اکسیدان‌ها را آغاز کردند. این‌گونه بود که توت‌های‌ منجمد، چای سبز و سایر غذاهای دارای برچسب غنی از آنتی اکسیدان در قفسه فروشگاه‌ها ظاهر شدند. سازندگان مکمل‌ها نیز تبلیغ خواص مبارزه با بیماریِ انواع آنتی اکسیدان‌ها را از سر گرفتند.

با اینکه نتایج تحقیقات متفاوت بود، اکثر آن‌ها نتوانستند مزایای مورد انتظار را پیدا کنند. بیشتر تیم‌های تحقیقاتی گزارش دادند ویتامین E و سایر مکمل‌های آنتی اکسیدانی از بیماری قلبی یا سرطان پیشگیری نمی‌کنند. حتی مطالعه‌ای نشان داد مصرف مکمل‌های بتاکاروتن احتمال ابتلا به سرطان ریه در افراد سیگاری را افزایش می‌دهد. در مقابل، برخی از آزمایش‌ها مزایایی مصرف آنتی اکسیدان‌ها را گزارش کردند. به‌عنوان مثال، پس از هجده سال پیگیری‌ محققان دریافتند مصرف مکمل‌های بتاکاروتن با کاهش متوسط مقدار اختلالات شناختی و زوال عقل همراه است.

این نتایج که تا حدودی ناامیدکننده بودند، شرکت‌های غذایی و فروشندگان مکمل را از تبلیغ محصولات خود منصرف نکردند. آنتی اکسیدان‌ها هنوز هم به‌عنوان مواد افزودنی که می‌توانند از بیماری‌های قلبی، سرطان، آب مروارید، از‌ دست‌ دادن حافظه و سایر شرایط جلوگیری کنند، به غلات صبحانه، پروتئین‌بارهای ورزشی، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و دیگر غذاهای فراوری‌شده اضافه می‌شوند.

~XFateMeHX~ · 1/7/21

در واقع آنتی اکسیدان‌ها، مواد معدنی، فیبر و سایر موادی که به‌طور طبیعی در میوه‌ها، سبزی‌ها و غلات کامل یافت می‌شود، به جلوگیری از انواع بیماری‌های مزمن کمک می‌کنند؛ اما این‌طور نیست که دُزهای زیاد مکمل‌های آنتی اکسیدانی بتوانند همین مزیت را به‌ همراه داشته باشند.

یکی از دلایل احتمالی این امر که بسیاری از مطالعات درباره مکمل‌های آنتی اکسیدان فواید آن‌ها را برای سلامتی نشان نمی‌دهد، این است که آنتی اکسیدان‌ها در ترکیب با سایر مواد مغذی و مواد شیمیاییِ گیاهی و حتی آنتی اکسیدان‌های دیگر به بهترین شکل عمل می‌کنند. به‌عنوان مثال، یک فنجان توت‌فرنگی تازه حدودا حاوی ۸۰ میلی‌گرم ویتامین C است.

ویتامین سی ماده‌ای مغذی با فعالیت آنتی اکسیدانی چشمگیر است. حال مکملی ۵۰۰ میلی‌گرم ویتامین سی دارد، از مواد شیمیایی گیاهی (پلی‌فنول) بی‌بهره است که به‌طور طبیعی در توت‌فرنگی وجود دارد. مواد شیمیایی دیگر موجود در توت‌فرنگی مانند پروآنتوسیانین و فلاونوئید فعالیت آنتی اکسیدانی دارند و می‌توانند به خاصیت درمانی توت‌فرنگی کمک کنند.

پلی‌فنول‌ها در کنار خاصیت آنتی اکسیدانی، خواص شیمیایی بسیاری دارند. اگر ماده‌ای مغذی با فعالیت آنتی اکسیدانی بیش‌ از‌ حد نیاز مصرف شود، می‌تواند باعث اثر معکوس پرواکسیدانی شود. به‌ همین‌ دلیل، ممکن است استفاده از مکمل آنتی اکسیدانی با ماده شیمیایی ایزوله برای همه مؤثر نباشد.

~XFateMeHX~ · 1/7/21

مصرف میوه‌ها، سبزی‌ها و حبوبات غنی از آنتی اکسیدان خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مرتبط با استرس اکسیداتیو را کاهش می‌دهد
تفاوت در مقدار و نوع آنتی اکسیدان موجود در غذاها در‌ مقایسه‌ با آن‌هایی که در مکمل‌ها هستند، ممکن است باعث ایجاد تفاوت در تأثیرگذاری آن‌ها شود.

مطالعات نشان می‌دهد مصرف بیشتر میوه‌ها، سبزی‌ها و حبوبات غنی از آنتی اکسیدان خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مرتبط با استرس اکسیداتیو مانند بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان و مرگ‌و‌میر ناشی از آن‌ها را کاهش می‌دهد. اعتقاد بر این است که رژیم غذایی گیاهی از بیماری‌های مزمن مرتبط با استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند؛ اما همچنان مشخص نیست این اثر محافظتی صرفا به‌ دلیل وجود آنتی اکسیدان‌ها است یا به سایر مواد موجود در غذاها یا ترکیبی از هر دو آن‌ها بستگی دارد.

منابع آنتی اکسیدان‌ کدام‌اند؟

صدها و احتمالا هزاران ماده وجود دارد که می‌تواند به‌عنوان آنتی اکسیدان عمل کند. هر کدام از این مواد نقش خاص خود را ایفا می‌کنند و می‌توانند با دیگر مواد ارتباط برقرار کنند تا بدن را به عملکردی مؤثر برسانند. آنتی اکسیدان‌ در واقع نام یک ماده نیست‌؛ بلکه بیشتر واژه‌ای توصیفی درباره عملکرد طیف وسیعی از مواد است. ویتامین A، ویتامین C، ویتامین E، بتاکاروتن، لیکوپن، لوتئین، سلنیوم، منگنز و زآگزانتین نمونه‌هایی از آنتی اکسیدان‌هایی هستند که در خارج از بدن قرار دارند.

فلاونوئیدها‌، فلاون‌ها، کاتچین‌ها‌، پلی‌فنول‌ها و فیتواستروژن‌ها از انواع آنتی اکسیدان‌ها و مواد مغذی گیاهی هستند که در غذاهای گیاهی یافت می‌شوند. هر آنتی اکسیدان عملکرد متفاوتی دارد و با ماده دیگر نمی‌تواند جایگزین شود‌؛ به‌ همین‌ دلیل، مهم است افراد رژیم غذایی متنوعی داشته باشند.

~XFateMeHX~ · 1/7/21

غذاهای گیاهی، به‌ویژه میوه‌ها و سبزی‌ها از بهترین منابع آنتی اکسیدانی هستند. به غذاهایی که آنتی اکسیدان زیادی دارند، «ابرغذا» (سوپرفود) می‌گویند. برای دریافت غذایی برخی از آنتی اکسیدان‌های خاص سعی کنید موارد زیر را در رژیم غذایی خود بگنجانید:

ویتامین A: محصولات لبنی و تخم‌مرغ و جگرسیاه

ویتامین C: بیشتر میوه‌ها و سبزی‌ها به‌ویژه انواع توت‌ها و پرتقال و فلفل‌دلمه‌ای

ویتامین E: آجیل و دانه‌ها، روغن آفتاب‌گردان و سایر روغن‌های گیاهی و سبزی‌های برگدار و سبز

بتاکاروتن: میوه‌ها و سبزی‌های با رنگ روشن مانند هویج‌، نخودفرنگی، اسفناج و انبه

لیکوپن: میوه‌ها و سبزی‌های با رنگ صورتی و قرمز، از جمله گوجه فرنگی و هندوانه

لوتئین: سبزی‌های سبز و برگدار و ذرت و پرتقال

سلنیوم: برنج، ذرت، گندم و سایر غلات کامل و آجیل، تخم‌مرغ، پنیر و حبوبات
پخت‌و‌پز و حرارت دیدن غذاهای خاص می‌تواند سطح آنتی اکسیدان آن‌ها را تغییر بدهد.

بد نیست بدانید پخت‌و‌پز غذاهای خاص می‌تواند مقدار آنتی اکسیدان آن‌ها را افزایش یا کاهش بدهد. لیکوپن آنتی اکسیدانی است که باعث قرمزی گوجه‌فرنگی می‌شود. هنگامی‌رکه گوجه‌فرنگی حرارت می‌بیند، لیکوپن به‌اصطلاح فراهم‌‌زیست‌تر می‌شود؛ در نتیجه هضم و استفاده از آن برای بدن آسان‌تر می‌شود.

این در حالی است که مطالعات نشان داده‌اند گل‌کلم، نخود‌فرنگی و کدو سبز فعالیت آنتی اکسیدانی خود را در فرایند پخت‌و‌پز از دست می‌دهند. به‌ خاطر بسپارید که باید انواع غذاهای غنی از آنتی اکسیدان را به‌ هر دو شکل پخته و خام در رژیم روزانه خود بگنجانید.

مکمل آنتی اکسیدان

کپسولی از مکمل های غذایی

غذاها بهترین منابع برای دریافت آنتی اکسیدان‌های مورد نیاز در رژیم هستند و مشکلی در ایمنی آنتی اکسیدان‌های به‌دست‌آمده از منابع غذایی وجود ندارد. بر خلاف غذاها، مکمل‌های آنتی اکسیدانی ممکن است خطراتی داشته باشد که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:

مکمل‌های بتاکاروتن در دُز زیاد خطر ابتلا به سرطان ریه را در افراد سیگاری افزایش می‌دهند.
مکمل‌های ویتامین E در دُز زیاد با افزایش خطر ابتلا به سکته مغزی و سرطان پروستات ارتباط دارند.
مکمل‌های آنتی اکسیدانی ممکن است با برخی از داروها تداخل داشته باشند.
مکمل‌های ویتامین E ممکن است خطر خون‌ریزی را در افرادی افزایش بدهند که از داروهای رقیق‌کننده خون (مثل داروهای ضد انعقاد) استفاده می‌کنند.
برخی از مطالعات نشان داده‌اند استفاده از مکمل‌های آنتی اکسیدانی در درمان سرطان ممکن است مضر باشد.

~XFateMeHX~ · 1/7/21

مکمل آنتی اکسیدان

علاوه‌ بر عوارض جانبی احتمالی و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌ها و تداخل دارویی، مطالعات متعدد نتوانستند مزایای چندانی برای استفاده از مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی کشف کنند. محققان دلایل مختلفی برای این امر مطرح کرده‌اند که برخی از آن‌ها از این‌ قرارند:

اثرهای مفید آنتی اکسیدان‌ها در رژیم‌های غذایی حاوی سبزی‌ها و میوه‌ها یا سایر غذاهای غنی از آنتی اکسیدان ممکن است در واقع به‌واسطه مواد دیگر موجود در همان غذاها و سایر عوامل رژیم غذایی یا سبک زندگی ایجاد شده باشد.

اثرهای دُزهای زیاد مکمل‌های آنتی اکسیدان‌ که در مطالعات استفاده شده، ممکن است با اثر مقادیر کمتر آنتی اکسیدان‌های مصرف‌شده در غذاها متفاوت باشد.

تفاوت در ترکیب شیمیایی آنتی اکسیدان‌های غذایی و مکمل‌های آنتی‌ اکسیدانی ممکن است اثرهای آن‌ها را تغییر بدهد. برای مثال، هشت شکل شیمیایی از ویتامین E در غذاها وجود دارد؛ اما مکمل‌های ویتامین E معمولا فقط یکی از این اشکال (آلفاتوکوفرول) را شامل می‌شوند. تقریبا در تمام مطالعات تحقیقاتی درباره ویتامین E از آلفاتوکوفرول استفاده شده است.

برای برخی بیماری‌ها، آنتی اکسیدان‌های خاص ممکن است مؤثرتر از موارد آزمایش‌شده در تحقیقات باشند. به‌عنوان مثال، برای جلوگیری از بیماری‌های چشمی، آنتی اکسیدان‌هایی که در چشم وجود دارند (مانند لوتئین)، ممکن است مفیدتر از آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند بتاکاروتن باشند که در چشم یافت نمی‌شوند.

رابـ*ـطه بین رادیکال‌های آزاد و سلامتی ممکن است پیچیده‌تر از آن باشد که قبلا تصور می‌شد. در‌ واقع در برخی شرایط رادیکال‌های آزاد ممکن است مفید و از‌ بین‌ بردن آن‌ها نامطلوب باشد.

ممکن است اثر مکمل‌های آنتی اکسیدانی در بازه زمانی کافی برای جلوگیری از بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی‌و‌عروقی یا سرطان بررسی نشده باشد که در طول دهه‌ها ایجاد می‌شوند. این یعنی ممکن است شرایط آزمایش (در این‌جا پارامتر زمانی) باعث دیده‌ نشدن اثر مکمل‌های آنتی‌ اکسیدانی باشد.

شرکت‌کنندگان در تحقیقات یا از اعضای جامعه عمومی بودند یا افرادی که در معرض خطر زیادی از بیماری‌های خاص قرار داشتند؛ بنابراین لزوما زیر افزایش استرس اکسیداتیو نبودند. با این حساب ممکن است آنتی اکسیدان‌ها به جلوگیری از بیماری در افرادی کمک کند که تحت تأثیر افزایش استرس اکسیداتیو قرار دارند؛ حتی اگر این مکمل از این بیماری در افراد دیگر جلوگیری نکند.

~XFateMeHX~ · 1/7/21

بیشترین آنتی اکسیدان‌ در چیست؟
ادویه‌های حاوی آنتی‌ اکسیدان

واحد ORAC (ظرفیت جذب رادیکال اکسیژن) یا امتیاز ORAC روشی برای اندازه‌گیری ظرفیت آنتی اکسیدان مواد غذایی و مکمل‌های برون‌تنی مختلف است. از آنجا که اندازه‌گیری درون‌تنی (به‌ معنای داخل بدن انسان) ORAC امکان‌پذیر نیست، رابـ*ـطه دقیق بین مقدار ORAC ماده غذایی یا مکمل آنتی‌ اکسیدانی با هرگونه نتیجه اثربخش سلامتی آن اثبات نشده است. البته بسیاری از دانشمندان بر این نظر هستند كه غذاهایی با مقیاس ORAC بیشتر ممكن است در خنثی‌ كردن رادیكال‌های آزاد مؤثرتر باشند.

طبق نظریه رادیکال‌های آزاد درباره روند پیری، غذاهایی با مقدار ORAC مناسب ممکن است بتواند سرعت روند اکسیداتیو و آسیب رادیکال‌های آزاد را کُند کنند که احتمالا در تحلیل رفتن و بیماری‌های مرتبط با سن نقش دارند. درحالی‌که هیچ مقدار رسمی برای مصرف روزانه از واحد ORAC وجود ندارد، محققان مختلف پیشنهاد می‌کنند مصرف بهینه بین ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ واحد ORAC در روز باشد. همچنین، USDA مصرف ۵۰۰۰ واحد ORAC در روز را پیشنهاد می‌کند. در جدول زیر، مقدار آنتی‌اکسیدان موجود در هر ۱۰۰ گرم ماده غذایی بر حسب ORAC ارائه شده است.

~XFateMeHX~ · 1/7/21

غذا واحد ORAC

ادویه رزماری، خشک‌‌شده	۱۶۵۲۸۰
برگ نعناع، خشک‌شده	۱۶۰۸۲۰
پودر دارچین	۱۳۱۴۲۰
عصاره هسته انگور	۱۰۸۱۳۰
برگ چای خشک	۶۲۷۱۴
پودر کاکائو	۵۵۶۵۳
پودر کاری	۴۸۵۰۴
آویشن تازه	۲۷۴۲۶
شکلات تلخ	۲۰۸۱۶
تمشک سیاه تازه	۱۹۲۲۰
نعنا تازه	۱۳۹۷۸
پسته خام	۷۶۷۵
شکلات شیری	۷۵۱۹
سیر خام	۵۷۰۸
بادام	۴۴۵۴
توت‌فرنگی	۴۳۰۲
کره بادام‌زمینی	۳۴۳۲
انجیر	۳۳۸۳
بادام‌زمینی	۳۱۶۶
کلم قرمز آبپز	۳۱۴۵
سیب با پوست	۳۰۴۹
آب انار	۲۶۸۱
سیب بدون پوست	۲۵۷۳
کلم بروکلی آب‌پز	۲۱۶۰
پرتقال	۲۱۰۳
بادام هندی	۱۹۴۸
هلو	۱۹۲۲
انگور سیاه	۱۷۴۶
انبه	۱۳۰۰
آلوی خام	۶۱۰۰

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

کاربر برتر

کاربر برتر

کاربر برتر

کاربر برتر

کاربر برتر

کاربر برتر

کاربر برتر

کاربر برتر

کاربر برتر

کاربر برتر

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین