Valuable دیکشنری زبان ترکی استانبولی

مرسانا · 4/11/19

در زبان ترکی استانبولی، وجه توانستن با پسوندهای abil/ebil درست می‌شود. با توجه به آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندها را انتخاب می‌کنیم. این وجه در هر زمانی می‌تواند به کار رود اما معمولا در زمان حال ساده ساخته می‌شود.

حالت مثبت
برای ساختن وجه توانستن در حالت مثبت ابتدا بن فعل را می‌نویسیم. بعد با توجه به آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندهای توانستن را انتخاب می‌کنیم. اگر آخرین حرف صدادار بن a/ı/o/u بود abil– و اگر e/i/ö/ü بود ebil– را می‌نویسیم. اگر دو حرف صدادار کنار هم قرار گرفتند، یک y میانجی بینشان قرار می‌دهیم. بعد از آن هم پسوند زمان و شناسه را اضافه می‌کنیم.

مثال:

Sen yazabilirsin (تو می‌توانی بنویسی)

در جدول زیر می‌توانید مثال‌هایی برای هر شخص ببینید:

من می‌توانم بنویسم Ben yazabilirim
تو می‌توانی بشنوی Sen duyabilirsin
او می‌تواند بخواند O okuyabilir
ما می‌توانیم شنا کنیم Biz yüzebiliriz
شما می‌توانید نگاه کنید Siz izleyebilirsiniz
آنها می‌توانند بیایند Onlar gelebilirler
حالت منفی
برای ساختن حالت منفی وجه توانستن یکی از حروف a/e را قبل از پسوندهای منفی کننده ma/me قرار می‌دهیم و آن را به بن فعل می‌چسبانیم. انتخاب بین از این پسوندها به آخرین حرف صدادار بن فعل بستگی دارد. اگر آخرین حرف صدادار یکی از حروف a/ı/o/u بود ama– و اگر e/i/ö/ü بود eme– را می‌نویسیم. اگر بن فعل با حرف صدادار تمام می‌شد، برای جلوگیری از پشت سرهم آمدن دو حرف صدادار، یک y میانجی بین پسوند و بن قرار می‌دهیم. در آخر هم پسوند زمان و شناسه را به بن فعل اضافه می‌کنیم.

مثال:

Sen yazamazsin (تو نمی‌توانی بنویسی)

در جدول زیر می‌توانید مثال‌هایی برای هر شخص ببینید:

من نمی‌توانم بنویسم Ben yazamam
تو نمی‌توانی بشنوی Sen duyamazsın
او نمی‌تواند بخواند O okuyamaz
ما نمی‌توانیم شنا کنیم Biz yüzemeyiz
شما نمی‌توانید نگاه کنید Siz izleyemezsiniz
آنها نمی‌توانند بیایند Onlar gelemezler

مرسانا · 4/11/19

منفی کردن در زبان ترکی استانبولی با زبان فارسی تفاوت دارد. واژه منفی کننده در ترکی یک پسوند به نام değil است که صرف می‌شود و بعد از واژه‌ها و در انتهای جمله قرار می‌گیرد. مهم‌ترین نکته‌ای که در ساخت جمله منفی باید در نظر بگیرید این است که در این نوع جملات صفت صرف نمی‌شود و به شکل ساده خود می‌آید. ساختار جمله منفی این گونه خواهد بود:

ضمیر + شکل ساده و صرف نشده صفت یا اسم + شکل صرف شده واژه değil

جدول صرف واژه değil
Ben … değilim من … نیستم.
Sen … değilsin تو … نیستی.
O … değil او … نیست.
Biz … değiliz ما … نیستیم.
Siz … değilsiniz شما … نیستید.
Onlar … değiller آنها … نیستند.
در مثال زیر نحوه منفی کردن یک جمله مثبت را می‌بینید:

Ben uzunum (من قدبلندم.)

Ben uzun değilim (من قدبلند نیستم.)

توجه

دقت کنید که صفات در این حالت، یعنی در جملات منفی با فاعل تطابق ندارند و در حالت ساده و صرف نشده می‌آیند:

Sen uzun değilsin (تو قدبلند نیستی.)

نکته

واژه değil به صورت /دِییل/ تلفظ می‌شود.

مرسانا · 4/11/19

صفت‌ها اسم را توصیف می‌کنند و کیفیت و چگونگی افراد، اشیاء، مکانها و … را بیان می‌کنند. صفت‌ها تنها یک شکل و ساختار دارند یعنی چه برای اسم مفرد چه اسم جمع از یک حالت صفت استفاده می‌کنیم. همه واژه‌هایی که نشاندهنده رنگ، شکل، تعداد، حالت، جنس و … اسامی باشند، صفت محسوب می‌شوند. در زبان ترکی برخلاف زبان فارسی، صفات قبل از اسم می‌آیند. به مثال‌ها نگاه کنید:

Beyaz ev (خانه سفید)

Güzel araba (ماشین زیبا)

صفات در زبان ترکی می‌توانند به عنوان اسم نیز به کار روند. این کاربرد تا حدودی در زبان فارسی نیز رایج است، مثلا می‌گوییم «جوان‌ها پرانرژی هستند» یا «قرمزه گرانتر است». در زبان ترکی نیز مشابه چنین جملاتی ساخته می‌شود:

.Kırmızı pahalı (قرمزه گرانتر است.)

.Gençler daha hareketlidir (جوان ها پرانرژی هستند.)

توجه

توجه کنید که موصوف هیچ پسوندی به خود نمی‌گیرد.

صفت تفضیلی
پسوند –تر که نشانه صفت تفضیلی در فارسی است در زبان ترکی به صورت پیشوند نمایش داده می‌شود. پیشوند daha معادل –تر در فارسی است، مثلا daha güzel یعنی زیباتر و daha büyük یعنی بزرگتر. به چند مثال توجه کنید:

. Sen daha güzelsin (تو زیباتری.)

نکته

اگر بخواهید چیزی را به صورت منفی مقایسه کنید به جای daha از daha az استفاده کنید. در زبان فارسی این گونه صفات را مقایسه نمی‌کنیم:

daha az hızlı (کمتر سریع)

نکته

اگر بخواهید دو چیز را با هم مقایسه کنید، باید بعد به اسم اول پسوند den/dan به معنای «از» را اضافه کنید، مثلا:

.Ben senden daha zekiyim (من از تو باهوش‌تر هستم.)

نکته

وقتی دو چیز در یک صفت با هم برابر هستند برای مقایسه از ساختار زیر استفاده می‌کنیم:

اسم اول + de + اسم دوم + kadar + صفت

.Beril de Gökçe kadar güzel (بریل به اندازه گوچکه زیبا است.)

.Ben de senin kadar güzelim (من به اندازه تو زیبا هستم.)

توجه

توجه کنید که اگر اسم دوم به صورت ضمیر بیاید باید با پسوند ملکی همراه باشد مانند (benim, senin, bunun, şunun).

صفات عالی
اگر قبل از صفت پیشوند “en” را قرار بدهید آن صفت عالی می‌شود و معنای (ترین) می‌دهد، مانند:

en hızlı (سریع‌ترین)

en yavaş (یواش‌ترین)

وقتی بخواهید در جمله از صفت عالی استفاده کنید باید ابتدا صفت عالی را بیاورید، بعد از آن ضمیر را به صورت ملکی بیاورید، مثلا:

.En güzel benim (من زیباترین هستم.)

.Bu sınıftaki en güzel kız sensin (در این کلاس، تو زیباترین هستی.)

نکته

عدد یک (bir) هم می‌تواند صفت و هم حرف تعریف نامعین باشد. اگر به تعداد اشاره کند، صفت و اگر به نامشخص بودن اسمی اشاره کند حرف تعریف نامعین محسوب می‌شود، به مثال‌ها توجه کنید:

Sınavdan sadece bir öğrenci geçebildi (تنها یک دانش‌آموز می‌تواند در امتحان قبول شود)

در اینجا bir عدد است.

Bir öğrenci daima derslerine çalışmalıdır (یک دانش‌آموز همیشه باید درس‌هایش را بخواند)

در اینجا bir حرف تعریف نامعین است.

مرسانا · 4/11/19

قید حالت و کیفیت فعل را نشان می‌دهد. قیدها کاربردهای مختلفی دارند و اولین و مهم‌ترین کاربرد آنها دادن اطلاعات بیشتر درباره “فعل” است، اما علاوه بر فعل گاهی صفات را هم توصیف می‌کنند. در زبان ترکی قیدها بر این اساس به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند: قیدهای زمان، مکان، حالت و تکرار.

بعضی قیدها از طریق اضافه کردن پسوند ce- به صفت درست می‌شوند، مثلا:

Yavaş (آهسته)

Yavaşça (به آهستگی)

این پسوند طبق اصل تطابق آوایی، به خاطر اینکه آخرین حرف صدادار واژه a بوده از ce- به ca- تبدیل شده است. تبدیل c به ç نیز به این دلیل است که اگر واژه‌ای به یکی از حروف f,s,t,k,ç,ş,h,p ختم شود، حرف اول پسوند باید از بین همین حروف انتخاب شود.

با اضافه کردن عبارت bir şekilde به صفت نیز می‌توان قید ساخت، مثلا:

Yavaş bir şekilde = yavaşça

برخی قیدها بدون پسوند هستند و خود کلمه قید محسوب می‌شود، به مثال زیر نگاه کنید:

.Eve çok geç geldi (او خیلی دیر به خانه آمد)

در مثال بالا geç یک قید زمان و به معنای دیر است.

یکی از آسان‌ترین راه‌ها برای تشخیص اینکه واژه قید است یا نه این است که به کلمه بعدش نگاه کنید. اگر کلمه بعد فعل بود، واژه قید است و اگر فعل نبود قید نیست. به مثال‌های زیر توجه کنید:

.Jack güzel bir şarkı söyledi (جک یک آواز خوب خواند.)

در این مثال، بعد از güzel واژه şarkı آمده که اسم است، پس güzel در این جمله صفت است.

.Jack şarkıyı güzel söyledi (جک خوب آواز خواند)

در این جمله، بعد از güzel فعل söyledi آمده، پس güzel قید است.

قیدها از لحاظ ساختار به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

قیدهای تک کلمه‌ای: این قیدها از یک واژه بدون پسوند و پیشوند ساخته شده اند و خود به تنهایی قید محسوب می‌شوند، مثلا:

çok, hemen, geç, daha, fazla

قیدهای مشتق: این قیدها از اضافه شدن پسوند و پیشوند به افعال یا اسامی درست می‌شوند، مثلا:

kış – ın —-à kışın (در زمستان)

bir – den —-à birden(ناگهان)

er-ken —–à erken(زود)

gece-leyin —-à geceleyin(در شب)

an-sız-ın —–à ansızın(یکدفعه)

قیدهای مرکب: این قیدها از دو کلمه درست شده اند، مثلا:

bu – gün ———> bugün (امروز)

bir – az ———> biraz (یک کم، کمی)

ne – asıl ———> Nasıl (چگونه)

ne – için ———> niçin (چرا، برای چه)

akşam – üstü —–>akşamüstü (طرف‌های غروب)

قیدهای عبارتی: این قیدها از دو یا چند واژه تشکیل شده‌اند و با هم به عنوان یک واحد زبانی نقش قید را ایفا می‌کنند، مثلا:
pek az (خیلی کم)
bir hayli (خیلی زیاد)
ikide bir(مدام)
tek tek (یکی یکی)

جایگاه قیدها
جایگاه قیدها در جمله معمولا در ابتدای جمله است، به دو مثال زیر توجه کنید:

Bazen kitap okurum (بعضی اوقات کتاب می‌خوانم)

جدول قیدهای زمانی پرکاربرد
ترجمه قید ترجمه قید ترجمه قید ترجمه قید
دیشب dün gece فردا yarın اواخر son zamanlarda هنوز henüz
امشب bu gece امروز bugün اخیرا، به تازگی Yakın zamanda هنوز hala
بعدا Sonra دیروز dün قبلا zaten بلافاصله hemen
حالا şimdi امروز صبح bu sabah هفته بعد Gelecek hafta به زودی yakında
جدول قیدهای مکان پرکاربرد
ترجمه قید
اینجا burada
آنجا orada
همه جا her yerde
هیچ جا herhangi bir yerde
جدول قیدهای حالت پرکاربرد
ترجمه قید ترجمه قید
خیلی çok به دقت dikkatlice
واقعا Gerçekten به تنهایی tek başına
به آهستگی Yavaşça به سرعت Hızlı
با هم birlikte تقریبا neredeyse
جدول قیدهای تکرار پرکاربرد
ترجمه قید
همیشه her zaman
بعضی اوقات bazen
به ندرت nadiren
اصلا asla

مرسانا · 4/11/19

جایگاه حروف اضافه در زبان ترکی با فارسی و انگلیسی متفاوت است. حروف اضافه در این زبان، یا به صورت پسوند به انتهای واژه می‌چسبند، یا به صورت یک واژه بعد از اسم قرار می‌گیرند. پسوندهای حرف اضافه‌ای در زبان ترکی هر کدام یک حالت دستوری می‌سازند که به آنها case گفته می‌شود. مثلا حرف اضافه «به» و «از» به صورت دو پسوند و دو حالت دستوری به اسامی متصل می‌شود، مثلا:

Eve (به خانه)

Evde (در خانه)

Evden (از خانه)

برای آشنایی بیشتر با این پسوندهای حرف اضافه‌ای دستوری به بخش حالت‌های دستوری مراجعه کنید.

در ادامه با چند حرف اضافه زبان ترکی آشنا می‌شویم. جایگاه این حرفو اضافه بعد از اسم است:

içinde, içerisinde داخل، درون
üzere, nezdinde, içerisinde در، داخل، نزد
üstünde روی
Yan کنار
Yanında کنار، پهلوی، نزدیک
Alt زیر
Arası بین
Kalem masanın üzerinde (مداد روی میز است)

Kedi kutunun içinde (گربه داخل جعبه است)

مرسانا · 4/11/19

فارسی

ترکی استانبولی
هواپیما

Uçak
شرکت هواپیمایی (خط هوایی)

Havayolu
فرودگاه

Havaalanı / Havalimanı
ورود

Varış
خروج

Kalkış
گمرک

Gümrük
داخلی

Yurtiçi
پرواز

Uçuş
چمدان دستی (کیف دستی)

El bagajı
بین‌المللی (خارجی)

Yurtdışı
بار

Bagaj
مسافر

Yolcu
گذرنامه (پاسپورت)

Pasaport
باند فرودگاه

Pist
کنترل امنیت فرودگاه (بازرسی بدنی)

Güvenlik Kontrolü
ترمینال

Terminal
بلیت

Bilet

مرسانا · 4/11/19

فارسی

ترکی استانبولی
حیوان

Hayvan
خرس

Ayı
پرنده

Kuş
شتر

Deve
گربه

Kedi
چیتا

Çita
مرغ

Tavuk
گاو

İnek
سگ

Köpek
خر

Eşek
اردک

Ördek
عقاب

Kartal
فیل

Fil
ماهی

Balık
زرافه

Zürafa
اسب

At
کانگورو

Kanguru
شیر

Aslan
میمون

Maymun
موش

Fare
جغد

Baykuş
پنگوئن

Penguen
خرگوش

Tavşan
گوسفند

Koyun
مار

Yılan
عنکبوت

Örümcek

مرسانا · 4/11/19

درخانه
صندلی Sandalye
ساعت Saat
میز Masa
در Kapı
خانه Ev
چراغ Işık
اتاق Oda
پله Merdiven
پنجره Pencere
اتاق نشیمن
قفسه کتاب Kitaplık
میز پذیرایی Sehpa
کاناپه Kanepe
شومینه Şömine
اتاق نشمین Oturma odası
قالی Halı
گلدان Vazo

اتاق خواب
ساعت زنگدار Çalar saat
تختخواب Yatak
اتاق خواب Yatak odası
پتو Battaniye
کامپیوتر Bilgisayar
پرده Perde
دراور (گنجه کشویی) Çekmece
آباژور Lamba
بالش Yastık
جالباسی Gardırop

آشپزخانه
میز غذاخوری Yemek masası
ماشین ظرفشویی Bulaşık makinesi
یخچال Buzdolabı
آشپزخانه Mutfak
فر Fırın
قابلمه Tencere
اجاق گاز Ocak
قوری Çaydanlık

حمام-دستشویی
حمام-دستشویی Banyo
آینه Ayna
دوش Duş
صابون Sabun
شیر آب Musluk
مسواک Diş fırçası
خمیردندان Diş macunu
حوله Havlu

مرسانا · 4/11/19

کمربند Kemer
بلوز Bluz
دستکش Eldiven
روسری Eşarp / Başörtüsü
کت، ژاکت Mont
شلوار لی Kot pantolon
پلیور Kazak
دشداشه Cübbe
پالتو Palto
مانتو Manto
شلوار Pantolon
پیژامه Pijama
پیراهن مردانه Gömlek
کفش Ayakkabı
دامن Etek
جوراب Çorap
کت و شلوار Takım elbise
کراوات Kravat
گرمکن ورزشی Eşofman
تیشرت Tişört

مرسانا · 4/11/19

فارسی

ترکی استانبولی
سفید

Beyaz
خاکستری

Gri
آبی فیروزه‌ای

Türküaz
آبی

Mavi
سرمه‌ای

Lacivert
سبز

Yeşil
زرد

Sarı
نارنجی

Turuncu
قرمز

Kırmızı
صورتی

Pembe
بنفش

Mor
قهوه‌ای

Kahverengi
سیاه

Siyah

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

کاربر فعال انجمن

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین