30 فیلم نوآر کلاسیک که نباید از دست بدهید

نگار 1373 · 10/11/20

۱۲- پستچی همیشه دو بار زنگ می‌زند (The Postman Always Rings Twice)

کارگردان: تی گارنت
سال ساخت: ۱۹۴۶

مترو گلدوین مایر یک استودیوی قدرتمند فیلم‌سازی است که بیشتر از آنکه فیلم نوآر تولید کند بر آثار رمانتیک و موزیکال متمرکز بود اما فیلم سینمایی «پستچی همیشه دوبار زنگ می‌زند» محصول این استودیو در سال ۱۹۴۶ با بازیگرانی چون لانا ترنر و جان گارفیلد یکی از بهترین آثار نوآر تاریخ سینما محسوب می‌شود.

فرانک چمبرز (با بازی جان گارفیلد) ولگردی است که در یک سالن غذاخوری کنار جاده‌ای متعلق به کورا اسمیت (با بازی لانا ترنر) و شوهر پیرش نیک (با بازی سسیل کلاوای) حضور می‌یابد. نیک از روابطی که بین فرانک و کورا شکل گرفته است آگاه نیست و بنابراین فرانک را برای کمک به گرداندن سالن غذاخوری استخدام می‌کند. به تدریج فرانک برای کمک کردن به خودش و کورا، هم‌چنین خلاص شدن از دست نیک و به چنگ آوردن سالن غذاخوری نقشه‌ای می‌کشد که در فیلم‌های نوآر روش مرسومی است: قتل. اولین تلاش او با شکست مواجه می‌شود اما ظاهرا قصد ندارد به این سادگی نقشه‌اش را رها کند.

فیلم سینمایی پستچی همیشه دوبار زنگ می‌زند به نوعی یادآور یک فیلم نوار معروف دیگر یعنی «غرامت مضاعف» است چرا که در این اثر هم کشش عاطفی در نهایت منجر به قتل می‌شود؛ در واقع بسیاری از فیلم‌های نوار از همین الگو تبعیت می‌کنند و فم فتال با جاذبه‌های خود نقش ویرانگری در فیلم و اساسا در زندگی نقش اصلی مرد ایفا می‌کند. در جهان فیلم‌های نوآر عموما تنش‌ها و پیچیدگی‌های روابط احساسی سرانجام خوشی ندارند و این اثر سینمایی نمونه بارز چنین موقعیتی است. پستچی همیشه دو بار زنگ می‌زند در سال ۱۹۸۱ با بازی جک نیکلسون و جسیکا لانگ بازسازی شد که از نظر منتقدین کیفیت اثر قبلی را تکرار نکرد و از نظر تجاری نیز به موفقیت فیلم قبلی نبود.

اما اقتباس از رمان جیمز کین صرفا متعلق به این دو فیلم نیست بلکه پیش از آن در سال ۱۹۳۹ توسط پیر شنال فرانسوی و در سال ۱۹۴۳ توسط لوکینو ویسکونتی مورد اقتباس قرار گرفت. اقتباس ویسکونتی از این فیلم به اثر مشهوری تحت عنوان «وسوسه» منجر شد که اولین فیلم ویسکونتی و به باور برخی مورخین تاریخ سینما نخستین فیلم نئورئالیستی سینمای ایتالیا بود.

***

۱۱- میان‎‌بر (Detour)

کارگردان: ادگار جی. اولمر
سال ساخت: ۱۹۴۵

فیلم سینمایی «میا‌ن‌بر» اثری کم‌بودجه با بازیگران کم‌تر شناخته‌شده‌ای چون تام نیل در نقش آل رابرت و آن سوج در نقش ورا شاید در میان فیلم‌های نوآر این لیست که همگی در استودیوهای بزرگ و با ستاره‌های درجه‌یک تولید شده‌اند کمی غیرعادی به نظر برسد. کارگردان اتریشی ادگار جی.اولمر این اثر سینمایی را در یک بازه کوتاه زمانی و با بودجه کم کارگردانی کرد. اولمر متعلق به نسل کارگردان‌های مهاجری بود که به آمریکا آمدند و همچون بعضی دیگر از همکاران آلمانی‌اش در تولید فیلم‌های اکسپرسیونیستی دهه ۱۹۲۰ مشارکت داشت.

فیلم سینمایی میان‌بر هم مثل اغلب آثار این لیست برای روایت داستان خود از فلاش‌بک استفاده می‌کند. آل رابرت موزیسینی از نیویورک است که با نامزدش مشاجره می‌کند؛ نامزد او در سودای شهرت و پول به هالیوود می‌رود. رابرت که پولی در بساط ندارد با یک سفر هیچ‌هایکی به دنبال نامزدش روانه می‌شود. او سوار ماشین مردی معتاد به قرص می‌شود که در میان راه می‌میرد؛ رابرت ترجیح می‌دهد به جای خبر کردن پلیس و پذیرفتن ریسک متهم شدن به قتل از اتومبیل، پول‌ها و هویت مرد استفاده کند.

فیلم سینمایی میان‌بر که سال‌ها بعد در طول دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی شهرت فراوانی کسب کرد نمونه خوبی برای بیان کردن جهان کابوس‌مانند آثار نوآر است؛ جهانی که در آن مردی نه‌چندان گنـ*ـاه‌کار گرفتار موقعیتی پیچیده شده و از هیچ طریقی نمی‌تواند خود را نجات دهد.

میان‌بر شاهد خوبی بر این ادعاست که فیلم نوآر ضرورتا به ستاره‌های مشهور نیازمند نیست و می‌تواند با بودجه کم در زمانی کوتاه ساخته شود و نهایتا به شهرتی که شایستگی‌اش را دارد برسد.

میان‌بر از جمله فیلم‌هایی است که در میان آثار فهرست ملی ثبت فیلم آمریکا قرار گرفته. در واقع هر سال تعدادی از آثار سینمایی که تاثیرگذاری عمیق فرهنگی، تاریخی و زیبایی‌شناختی داشته‌اند وارد این فهرست می‌شوند.

نگار 1373 · 10/11/20

۱۰- دی. او. ای (.D.O.A)

کارگردان: رودولف ماته
سال ساخت: ۱۹۵۰

فیلم سینمایی «دی.او.ای» در اواسط دوران سینمای نوآر اکران شد. ستاره فیلم‌های نوآر ادموند اوبرایان در نقش فرانک بیگلو حسابدار شهر کوچکی است که نامزدش پاملا را ترک کرده و برای تعطیلات به سان فرانسیسکو آمده است. او با افرادی ملاقات می‌کند و به یک کلاب شبانه به نام «فیشرمن وارف» می‌رود. همان شب در اثر یک نوشیدنی زهرآلود مسموم می‌شود. به نظر می‌رسد غریبه‌ای مرموز قصد کشتن او را دارد.

دی ای او به کارگردانی رودولف ماته با نقش‌آفرینی بازیگران معمول و شناخته‌شده فیلم‌های نوآر همچون پالما بریتن، بورلی گارلند و نویل برند با یک خط داستانی منحصربه‌فرد پیش می‌رود. فیلم آنقدر پرنفوذ و موفق بود که در سال ۱۹۸۸ این‌بار با بازی دنیس کواید و مگ رایان بازسازی شد اما به قدرتمندی نسخه اصلی از آب در نیامد.

فیلم از آن دست آثار نوار است که صحنه‌های معروف و موثری دارد؛ برای مثال منتقد وبسایت بی‌بی‌سی صحنه آغازین فیلم را به عنوان یکی از خلاقانه‌ترین صحنه‌های افتتاحیه یک فیلم معرفی کرده است.

***

۹- تعقیب بزرگ (The Big Heat)

کارگردان: فریتس لانگ
سال ساخت: ۱۹۵۳

پس از خودکشی اسرارآمیز یک پلیس به نام تام دانکن یک کاراگاه پلیس درستکار به نام دیو بانیون (با بازی گلن فورد) وارد ماجرا می‌شود و داستانی خشونت‌بار میان او و گروهی از تبه‌کاران شکل می‌گیرد. اتومبیل بانیون توسط تبه‌کاران در جریان این پرونده منفجر شده و همسرش کشته می‌شود. بعد از این ماجرا بانیون از سمت خود استعفا داده و برای پیدا کردن قاتلان همسرش و اجرای عدالت دست‌به‌کار می‌شود.

یک نکته جالب درباره فیلم سینمایی «تعقیب بزرگ» واژگون‌سازی برخی قراردادهای همیشگی به کار رفته در آثار نوار است. برای مثال چنان که پیش از این هم اشاره شد در اغلب این فیلم‌ها زنان نقش مخربی دارند به این معنا که باعث ایجاد مشکلات جدی برای مرد و در نهایت نابودی یا تباه‌شدن زندگی او می‌شوند. در تعقیب بزرگ اما ماجرا به نوعی برعکس است و شخصیت اصلی مرد با ورود به زندگی هر زنی باعث ایجاد بحران می‎شود؛ در واقع آنچه تحت عنوان فم فتال می‌شناختیم کاملا واژگون شده است.

نگار 1373 · 10/11/20

۸- مرد سوم (The Third Man)

کارگردان: کارول رید
سال ساخت: ۱۹۴۹

تا اینجای کار در معرفی بسیاری از فیلم‌های این لیست به شهرت و نفوذ اثر اشاره کرده‌ایم. به این ترتیب هنگام اشاره به شهرت و تاثیرگذاری «مرد سوم» باید تاکید دوچندانی به کار ببریم تا عمق برجستگی این فیلم نوار برای خواننده مشخص شود.

فیلم سینمایی مردم سوم از معدود فیلم‌های غیرآمریکایی است که به عنوان یک اثر نوآر بسیار تحسین شده. این فیلم روایت زندگی هالی مارتینز (با بازی جوزف کاتن) یک نویسنده است که طبق خواسته دوست قدیمی‌اش هری لایم (با بازی اورسن ولز) به شهر وین آمده است اما پس از رسیدن به شهر متوجه می‌شود لایم همان روز در یک تصادف اتومبیل در خیابان روبروی خانه‌اش کشته شده است.هالی با آنا اشمیت (با بازی آلبدا والی) بازیگر و نامزد لایم همراه شده و شروع به بررسی مظنونین و داستان‌های متناقضی می‌کند که مرگ دوستش را احاطه کرده‌اند.

فیلم سینمایی مرد سوم اثری به‌یادماندنی است نه فقط برای فیلم‌برداری و سبک بصری‌اش بلکه برای زوایای خاص دوربینش (که یادآور فیلم‌هایی است که اورسن ولز کارگردانی کرده است). همچنین استفاده از موسیقی متنی نوآورانه از جمله ویژگی‌هایی بود که به فیلم جلوه‌ بیشتری بخشید.

شاید همین ویژگی‌ها بود که باعث شد این اثر سینمایی به کارگردانی کارول رید بعد از اکران موفقیت قابل توجهی به دست آورد؛ موفقیتی که در سال‌های بعد گسترده‌تر شد.

در سال ۱۹۹۹ میلادی فیلم سینمایی مرد سوم عنوان «بهترین فیلم بریتانیایی قرن بیستم» را توسط بنیاد فیلم بریتانیا کسب کرد که گواهی بر شکوه و عظمت این اثر سینمایی است.

***

۷- شاهین مالت (The Maltese Falcon)

کارگردان: جان هیوستون
سال ساخت: ۱۹۴۱

فیلم سینمایی «شاهین مالت» اولین اثر کارگردان مطرح آثار نوآر جان هیوستن است که برخی آن را سرآغاز آثار نوآر می‌دانند.

شاهین مالت بر اساس رمانی به همین نام نوشته دشیل همت ساخته شده است. بوگارت در نقش سم اسپید و جروم کوآن در نقش مایلز آرچز زنی به نام مارلی (با بازی مری استور) را در دفتر کاراگاهی خود در سان فرانسیسکو ملاقات می‌کنند. مارلی ادعا می‌کند مردی به نام ترزبی خواهرش را ربوده است.

مانند بسیاری از آثار هیوستون این اثر سینمایی نیز درباره گروهی از افراد تبه‌کار است که به دنبال رسیدن به منفعت خود هستند اما سرانجام هیچ‌یک به خواسته‌شان نمی‌رسند.

فیلم سینمایی شاهین مالت در استودیوی برادران وارنر تولید شده و از اولین آثار کاراگاهی است که موفقیت تجاری بسیاری در سال ۱۹۴۰ میلادی کسب کرد. بوگارت با بازی درخشان و تاثیرگذار خود در کسب این موفقیت سهم به‌سزایی داشت و این اثر سینمایی شروعی برای نقش‌آفرینی‌های بعدی او به عنوان یک ستاره در هالیوود و بویژه فیلم‌های نوار بود.

چنان که اشاره شد شاهین مالت براساس رمان دشیل همت ساخته شده است. همت در کنار ریموند چندلر از معروف‌ترین نویسندگان رمان‌های پلیسی در آمریکا بودند که بسیاری از فیلم‌های نوار براساس اقتباس از کتاب‌های این دو ساخته شد. دشیل همت سابقه فعالیت در آژانس تحقیقاتی پینکرتون را داشت؛ یک موسسه خصوصی که در حوزه امنیت فعالیت داشت و به این ترتیب همت به دلیل شغل خود از نزدیک جهان کارآگاهان خصوصی را درک کرده بود. نام کامل همت «ساموئل دشیل همت» بود و نام شخصیت اصلی کتاب شاهین مالت نیز سم است.

نگار 1373 · 10/11/20

۶- سانست بلوار (Sunset Boulevard)

کارگردان: بیلی وایلدر
سال ساخت: ۱۹۵۰

بیلی وایلدر نویسنده و کارگردان فیلم سینمایی «سانست بلوار» با این اثر در سال ۱۹۵۰ میلادی فیلم درخشانی را به کارنامه آثار نوار افزود. روایت فیلم درباره یک ستاره خاموش‌شده جهان سینمای صامت به نام نورما دزموند (با بازی گلوریا سوانسون) است که به فیلم‌نامه‌نویس جوانی به نام جو گلیس (با بازی ویلیام هولدن) علاقه‌مند می‌شود. او قرار است برای بازگشت دوباره نورما فیلم‌نامه‌ای بنویسد اما صرفا برای رهایی از دست او و موقعیتی که گرفتارش شده است.

فیلم سینمایی سانست بلوار با داستانی از رویاهای شکست‌خورده‌ اثری نمادین از هالیوود پر زرق و برق رو به افول است. خیابانی که تحت عنوان سانست بلوار شناخته شده است از سال ۱۹۱۱ با تولیدات سینمایی هالیوود عجین شده است چرا که اولین استودیو شهر در این خیابان افتتاح یافت. همین موضوع نیز باعث شد فعالین صنعت سینما به تدریج در این خیابان و منطقه ساکن شوند. با سروشکل گرفتن سیستم ستاره‌پروری در هالیوود خانه‌های لوکس و پرزرق و برق در این منطقه ساخته شد و ستارگان سینما جایگزین کارکنان اولیه شدند.

بیلی وایلدر که در دوران جوانی در دهه ۱۹۲۰ در آلمان زندگی می‌کرد و اصالتا نیز متولد امپراتوری اتریش-مجارستان بود بعد از مهاجرت به آمریکا به فرهنگ این کشور بیش از پیش علاقه‌مند شد. در آن زمان یعنی اواخر دهه ۱۹۴۰ که وایلدر در لس آنجلس زندگی می‌کرد هنوز ستارگان بسیاری از دوران سینمای صامت در این محل زندگی می‌کردند گرچه دیگر بخشی از صنعت سینمای آمریکا و هالیوود آن روزها نبودند. وایلدر کنجکاو بود که این ستارگان که حالا دیگر کم فروغ شده‌اند چگونه روزها را سپری می‌کنند و از همین مسیر و با همین خیالات بود که فیلم سانست بلوار متولد شد.

سانست بلوار از حضور افتخاری هنرمندان مهشور دوره صامت سینما و عصر طلایی هالیوود بهره گرفته و چهره‌هایی چون باستر کیتون، سیسیل بی. دمیل، هدا هاپر، اچ.بی. وارنر و آنا کیو. نیلسن هرچند کوتاه در آن حضور یافته‌اند.

فیلم هنگام اکران به شکل گسترده‌ای توسط منتقدان مورد تمجید قرار گرفت. سانست بلوار در ۱۱ رشته مختلف نامزد دریافت جایزه اسکار شد از جمله در هر ۴ رشته مربوط به بازیگری و در نهایت موفق شد سه جایزه اسکار به دست بیاورد.

***

۵- غرامت مضاعف (Double Indemnity)

کارگردان: بیلی وایلدر
سال ساخت: ۱۹۴۴

فیلم سینمایی «غرامت مضاعف» به کارگردانی بیلی وایلدر سه سال بعد از شاهین مالت (پیشگام آثار نوار) ساخته شد. غرامت مضاعف بیشترین عناصر تعیین‌کننده نوآر را در دوره کلاسیک فیلم نوآر درون خود جا داده بود و به نوعی از پایه‌گذاران مهم این جنبش بود.

در فیلم وایلدر قهرمان مانند شخصیت اسپید در شاهین مالت مردی شریف و بی‌عیب و ایراد نیست. آلتر نف (با بازی فرد مک‌موری) یک فروشنده بیمه عمر است که در دام زنی به نام فیلیس دیتریکستون (با بازی باربارا استانویک) گرفتار می‌شود.

فیلیس، والتر را متقاعد می‌کند که در قتل همسرش با او شریک شود و وانمود کند که شوهر او در اثر یک حادثه مرده است تا بتواند به عنوان یک بیوه از غرامت مضاعف بیمه عمر شوهرش استفاده کند. بارتون کییس (با بازی ادوارد جی.رابینسون) رئیس و دوست صمیمی نف بلافاصله به این موضوع که نقشه‌ای پلید در جریان است شک می‌کند اما هنوز نمی‌داند که دوست و همکارش والتر در یک جنایت شریک شده است.

داستان فیلم با یک فلاش‌بک و با صدای والتر روایت می‌شود. این ویژگی به عنوان یک عنصر همیشگی در آثار نوآر تا پنج سال بعد از این فیلم ادامه می‌یابد و پس از آن هم در برخی دیگر از نمونه‌ها به چشم می‌خورد. تاریکی، ابهام، تصادف، بازی سرنوشت و بدگمانی که به وفور در این اثر سینمایی به چشم می‌آید هم از مضامین مشترک میان بسیاری از فیلم‌ نوارهایی است که در سال‌های بعد شاهد ساخت‌شان هستیم.

وایلدرغرامت مضاعف را بر اساس رمانی از نویسنده مشهور جیمز ام.کین ساخت و فیلم‌نامه‌نویسی آن را به همراه نویسنده مشهور و کاربلدی چون ریموند چندلر به عهده داشت. از دیگر امتیازات فیلم موسیقی متن تاثیرگذار آن بود که توسط میکلوش روژا – یک مهاجر اروپایی که برای بسیاری از آثار نوآر بهترین موسیقی‌های متن را خلق کرده – ساخته شده است.

نگاه منتقدان به غرامت مضاعف کاملا همراه با تحسین بود. فیلم در ۷ رشته از جوایز اسکار نامزد شد اما در کمال تعجب هیچ جایزه‌ای دریافت نکرد تا به لیست آثار برجسته‌ای بپیوندد که اسکار نگرفته‌اند. وایلدر غرامت مضاعف را بهترین فیلمش در نظر می‌گرفت از این نظر که معتقد بود از نظر فیلم‌نامه‌نویسی و فیلم‌برداری کم نقص‌ترین فیلمی است که کارگردانی کرده است. ظاهرا جیمز ام.کین نیز از اقتباس این اثر کاملا ابراز رضایت کرده بود و وایلدر این رضایت را همواره به عنوان یکی از افتخارات کارنامه کاری‌اش در نظر می‌گرفت.

نگار 1373 · 10/11/20

۴- مرا مرگبار ببوس (Kiss Me Deadly)

کارگردان: رابرت آلدریچ
سال ساخت: ۱۹۵۵

فیلم‌های نوار در دهه ۱۹۴۰ میلادی خشونت‌بار بودند اما به تدریج با برداشته‌شدن برخی قوانین محدودکننده مربوط به نظام‌نامه تولید فیلم در آمریکا، خشونت به کار رفته در این آثار هم عیان‌تر و شدیدتر از قبل شد.

از نخستین شخصیت‌های اصلی که در آثار سینمایی این سال‌ها به چشم آمد مایک همر (با بازی رالف میکر) شخصیت مرکزی فیلم «مرا مرگبار ببوس» بود. این اثر سینمایی براساس داستانی به همین نام نوشته میکی اسپیلین ساخته شد و فیلم‌نامه آن نیز با همکاری مشترک ای.آی. بزریدس و رابرت آلدریچ به رشته تحریر درآمد.

داستان فیلم در شبی تاریک هنگامی که مایک درحال رانندگی است آغاز می‌شود. مایک زنی به نام کریستینا (با بازی کلوریس لیچمن در سال‌های آغازین فعالیت حرفه‌ای‌اش) را سوار می‌کند؛ کریستیانا کشته می‌شود و مایک که روانه بیمارستان شده کنجکاو است بفهمد این زن جوان کشته شده که به تازگی از یک بیمارستان روانی هم فرار کرده بوده از چه چیزی چنان می‌ترسیده و چرا آن شب سوار ماشین او شده است.

فیلم سینمایی مرا مرگبار ببوس که ظاهرا طی یک زمان‌بندی فشرده فیلم‌برداری شده بود بعد از اکران تغییراتی داشت از جمله اینکه پایان‌بندی فیلم عوض شد گرچه در حال حاضر فیلم به شکل اولیه خود نیز با کیفیتی مطلوب منتشر شده است. آلدریچ کارگردان این اثر سینمایی در سال‌های بعد آثار برجسته دیگری همچون «چه بر سر بیبی جین آمد» و «طولانی‌ترین فاصله» را هم کارگردانی کرده است.

از جمله تغییراتی که فیلم نسبت به رمانی که از آن اقتباس شده بود داشت اضافه‌کردن برخی المان‌های جاسوسی بود که بعدها به شکلی تکامل‌ یافته‌تر در سایر آثار سینمایی جنگ سرد مورد استفاده قرار گرفت.

***

۳- آدم‌کش‌ها (The Killers)

کارگردان: روبرت زیودماک
سال ساخت: ۱۹۴۶

فیلم سینمایی «آدم‌کش‌ها» کمی بعد از پایان جنگ جهانی دوم ساخته شد. فیلم تمام عناصر آشنای نوآر را درون خود دارد و در سال‌هایی ساخته شد که شاهد کلاسیک‌ترین نمونه‌ها بودیم.

بیست دقیقه آغازین فیلم سینمایی آدم‌کش‌ها مستقیما بر اساس داستان کوتاهی به همین نام اثر ارنست همینگوی ساخته شده است. همینگوی که عموما از اقتباس‌های سینمایی آثارش ناراضی بود و معتقد بود فیلم‌ها به شکل نامطلوبی آثار ادبی را تحریف می‌کنند از طرفداران این فیلم سینمایی بود و گفته بود بهترین اقتباسی است که تا به حال از داستان‌هایش صورت گرفته است.

آدم‌کش‌ها روایتگر داستان دو قاتل حرفه‌ای است که وارد یک شهر کوچک می‌شوند تا محل زندگی اول اندرسون (با بازی برت لنکستر، در اولین نقش خود) مشهور به سویید را شناسایی کنند. گرچه سویید از ماجرا خبردار می‌شود اما سرنوشت خود را می‌پذیرد و به جای فرار ترجیح می‌دهد توسط قاتلین در رختخوابش کشته شود. مرگ اندرسون توسط مامور بیمه عمر جیم ریردون (با بازی ادموند اوبراین) مورد بررسی قرار می‌گیرد و درحالیکه ریردون با دوستان سویید مصاحبه می‌کند داستان در قالب فلاش‌بک روایت می‌شود.

فیلم سینمایی آدم‌کش‌ها را رابرت سیودماک کارگردانی کرده، این هنرمند پس از این فیلم تعداد زیادی فیلم نوآر دیگر ساخته است. آدم‌کش‌ها به عنوان اولین نقش‌آفرینی لنکستر این بازیگر را به عنوان یک ستاره به جهان سینما معرفی کرد.

همانطور که لابد تا به حال و با خواندن کلیاتی از داستان‌های فیلم‌های نوار متوجه شده‌اید در دنیای نوآر زن‌ها آنچنان قابل اعتماد نیستند و مردان عموما در دام آن‌ها گرفتار شده، وارد داستان‌های پیچیده‌‌ای می‌شوند که با جنایت همراه است و خلاصی از آن ناممکن به نظر می‌رسد. حتی در شرایطی که شخصیت اصلی ظاهرا موفق شده خود را از وضعیت پیچیده رها کند دست سرنوشت و سایه گذشته او را رها نمی‌کند. با در نظر گرفتن این حال و هوا در آثار نوار می‌توان فیلم سینمایی آدمکش‌ها و تصمیم قهرمان آن در پذیرفتن دست تقدیر را هم بهتر درک کرد.

نگار 1373 · 10/11/20

۲- نشانی از شر (Touch of Evil)

کارگردان: اورسن ولز
سال ساخت: ۱۹۵۸

اواخر سال ۱۹۵۰ میلادی زمان افول جهان کلاسیک نوآر به حساب می‌آید، زمانی‌ که ستاره بزرگ استودیوی یونیورسال چارلتون هستون به همراه جنت لی و اورسن ولز در فیلم سینمایی «نشانی از شر» به کارگردانی اورسن ولز حضور پیدا کردند. این اثر سینمایی اقتباسی است از کتاب نشان شر نوشته ویت مسترسون؛ فیلمی درخشان که در آن برخی بازیگران قدیمی هالیوود همچون مارلنه دیتریش، ژاژا گابور و جوزف کاتن نیز حضور داشتند.

چارلتون هستون در نقش میگوئل وارگاس به همراه همسرش سوزی (با بازی جنت لی) برای ماه عسل به شهری مرزی در مکزیک رفته است. او درحال رفتن به مکزیکو سیتی است تا علیه گراندی خلافکار بزرگ مواد مخدر شهادت دهد. وارگاس و سوزی شاهد انفجاری بوده‌اند که منجر به مرگ یک پیمان‌کار آمریکایی شده است. هنگ کوینلین (با بازی ولز) پلیسی است که روی این پرونده کار می‌کند.

بی‌باکی ولز در به تصویر کشیدن داستان فیلم بسیار هنرمندانه اما در آن دوران خلاف عرف بود. استودیوی یونیورسال فیلم را مجددا تدوین کرده و با برخی تغییرات اکران کرد به این امید که از نظر تجاری موفقیت بیشتری به دست آورد.

با وجود تلاش‌های یونیورسال فیلم در گیشه شکست خورد اما به مرور زمان و طی سال‌های بعد به جایگاه بسیار برجسته‌ای در میان فیلم‌های نوار و تاریخ سینما دست یافت. در واقع این اثر نیز مثل بیشتر فیلم‌های اورسن ولز در سال‌های بعد از اکران بیشترین توجه را به خود جلب کرد.

در سال ۱۹۹۸ نشانی از شر دوباره منتشر شد و تلاش شد فیلم در حد امکان به دیدگاه نسخه اصلی ولز نزدیک باشد.

فیلم سینمایی نشانی از شر سفری به دنیای کابوس‌مانند فساد، گنـ*ـاه و شر است آن هم به کارگردانی فیلم‌ساز کاربلد، خیال‌اندیش و مبتکری که از بزرگان سینما در تمام دوران‌ها در نظر گرفته می‌شود. این فیلم سینمایی بر بیشتر آثاری که در سال‌های بعد ساخته شدند – به خصوص فیلم روانی ساخته هیچکاک- تاثیر گذاشته است.

نشانی از شر نوعی پایان بود بر آثار کلاسیک نوآر. فیلم‌هایی که در سال‌های بعد ظرف دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ ساخته شدند گرچه از برخی زوایا شباهت‌هایی با فیلم‌های دوره کلاسیک داشتند اما از بعضی نظرات چه در سطح فرم و چه در حوزه محتوا متفاوت بودند. این آثار جدید را نئو نوار نامیدند که باید در فرصتی مجزا مورد بررسی قرار گیرند.

در سال ۲۰۱۲ نشریه معتبر سایت اند ساند از منتقدان و کارگردان‌ها سینما خواست برترین فیلم‌های تاریخ سینما را از نگاه خود انتخاب کنند. این دو گروه دو فهرست مجزا از آثار برتر تاریخ سینما منتشر کردند که در هر دو نام فیلم نشانی از شر به چشم می‌خورد؛ این اثر در فهرست منتقدان رتبه ۵۷ و در فهرست کارگردان‌ها رتبه ۲۶ را به خود اختصاص داده بود.

***

۱- از درون گذشته (Out of the Past)

کارگردان: ژاک تورنر
سال ساخت: ۱۹۴۷

فیلم سینمایی «از درون گذشته» محصول استودیوی آر.کی.او در سال ۱۹۴۷ به کارگردانی ژاک تورنر روایت زندگی یک کاراگاه خصوصی به نام جف (با بازی رابرت میچام) است که از گذشته خود فرار می‌کند.

همانطور که از نام فیلم پیدا است چیزی از درون گذشته شخصیت اصلی فیلم را رها نکرده و به مخمصه می‌اندازد. گذشته‌ای که گریبان‌گیر می‌شود و از آن راه گریزی نیست از تم‌های معروف این دسته از آثار سینمایی است.

جف شخصیت اصلی فیلم در شهر کالیفرنیا صاحب یک پمپ بنزین است. وقتی جویی جف را در کالیفرنیا ملاقات می‌کند به او می‌گوید تبهکار بدنامی به نام اس ویت استرلینگ (با بازی کرک داگلاس) می‌خواهد او را ببیند. جف همراه زنی به دریاچه تاهو می‌رود تا ویت را ببیند و در حین رانندگی برای زن گذشته‌اش را روایت می‌کند؛ گذشته‌ای که مثل همیشه و طبق الگویی که تا به حال بارها اشاره کردیم از طریق فلاش‌بک روایت می‌شود.

جف با بازی میچام نمونه تمام‌عیاری از قهرمان یا بهتر است بگوییم ضدقهرمان (قهرمانی که فاقد ویژگی‌های مرسوم قهرمان باشد) در آثار نوآر است. شخصیتی محکم و بسیار سرسخت که در دام فتنه، فریب و خیـ*ـانت گرفتار می‌آید و حتی وقتی در شهری کوچک مخفی می‌شود نمی‌تواند از چنگال گذشته و سرنوشت فرار کند.

از نکات جالب توجه فیلم سینمایی از درون گذشته حضور کرک داگلاس بود. همانطور که اشاره شد داگلاس نقش استرلینگ را بازی ‌کرد و روبروی شخصیت اصلی قرار گرفت، آن زمان کرک داگلاس هنوز چهره شناخته‌ شده‌ای نبود. او یک سال قبل در فیلم سینمایی «عشق عجیب مارتا ایورس» یک نقش فرعی بازی کرده بود و این‌بار نقش جدی‌تری را در یک فیلم نوار آزمود؛ اثری که به شکلی جدی در مشهورشدنش نقش بازی کرد و راه را برای حضور در آثار بعدی گشود.

فیلم سینمایی از درون گذشته توسط منتقدان تحسین شد و امروزه از نگاه بسیاری به عنوان یکی از بهترین آثار نوار شناخته می‌شود. فیلم به دلیل پرداخت دقیق شخصیت‌ها، روند پرکشش داستانی و بازی‌های تماشایی به شکل گسترده‌ای مورد تمجید قرار گرفته است. علاوه بر همه نکات مثبت مربوط به این فیلم راجر ایبرت منتقد مشهور آمریکایی در نوشته‌ای به نکته‌ای بامزه دربار فیلم اشاره کرده بود. به گفته ایبرت این اثر را باید یکی از بهترین فیلم نوآرها که بهترین نمونه‌های سیگارکشیدن در سینما را روی پرده آورده‌اند در نظر گرفت.

تقریبا چیزی حدود ۴ دهه بعد در سال ۱۹۸۴ فیلم در قالب یک نئونوار رمانتیک توسط تیلور هاکفورد بازسازی شد. در این بازسازی شخصیت دو مرد اصلی به جف بریجز و جیمز وودز سپرده شده بود.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

30 فیلم نوآر کلاسیک که نباید از دست بدهید

نگار 1373

نویسنده انجمن

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

نگار 1373

نویسنده انجمن

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

نگار 1373

نویسنده انجمن

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

نگار 1373

نویسنده انجمن

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

نگار 1373

نویسنده انجمن

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

نگار 1373

نویسنده انجمن

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین