30 فیلم نوآر کلاسیک که نباید از دست بدهید

نگار 1373 · 10/11/20

۳۰ فیلم برتر از جهان سیاه، رازآمیز و پرفریب نوآر

به قلم: علی ادیب

فیلم نوآر عبارتی است که ابتدا توسط منتقدان فرانسوی هنگام روبروشدن با فیلم‌های آمریکایی در سال ۱۹۴۶ ابداع شد. این فیلم‌ها که نوعی تریلر به حساب می‌آمدند به عنوان زیرژانری از آثار جنایی یا گنگستری نیز دسته‌بندی شده‌اند اما در تحلیلی متفاوت می‌توان این آثار را درون یک موج سینمایی قرار داد که از اوایل دهه ۱۹۴۰ آغاز شد و تا سال‌های پایانی دهه ۱۹۵۰ ادامه یافت.

این آثار از چندین جریان سینمایی و ادبی پیش از خود الهام گرفته بودند. برای مثال فیلم‌های جریان رئالیسم شاعرانه فرانسه در نیمه اول دهه ۱۹۳۰ به دلیل بدبینی و فضای تیره و تار خود روی فیلم نوار تاثیر گذاشتند. تاثیر پررنگ‌تر اما سهم جریان اکسپرسیونیستی سینمای آلمان بود که در دهه ۱۹۲۰ با سبک‌ خاص نورپردازی، استفاده از سایه‌ها و تصاویر معوج پرکنتراست شناخته شد.

این ویژگی‌های بصری مورد اشاره را باید در کنار عناصر داستانی و روایی فیلم نوار درک کرد که از داستان‌های کارآگاهی آمریکایی وام گرفته شده بود؛ رمان‌های کارآگاهی خشنی که در پرداخت قصه و قهرمان‌های فیلم نوار نقشی به‌سزا داشتند.

فیلم نوار دست‌مایه‌های جنایی را درون سبک خاص خود پرداخت می‌کرد و در نهایت اثری رازآلود و پرابهام‌تر از یک فیلم جنایی معمولی تحویل مخاطب می‌داد. در فیلم نوار شخصیت‌های اصلی عموما مردانی خشن و خاکستری بودند که همچون نورپردازی سایه-روشن صورت‌شان شخصیت‌هایی سایه-روشن داشتند. صحنه‌ها فضاهایی سیاه و تیره را به تصویر می‌کشیدند که نوعی تباهی، فساد، خطر و بحران اخلاقی عمومی را نمایان می‌کرد. در عین حال این آثار زنانی را به جهان سینما معرفی کرد که تحت عنوان «فم‌فتال» شناخته شدند.

این زنان ویژگی‌های اغواگرانه مرگباری داشتند و در نهایت موجبات نابودی قهرمان مرد را فراهم می‌آوردند. بعضی منتقدان معتقدند فیلم نوار که اساسا خاستگاهی آمریکایی دارد بازتاب وضعیت ملتهب جامعه آمریکای پس از جنگ است در شرایطی که مردان از جنگ بازگشته‌ بودند و زنان که در غیاب مردان در جامعه نقش فعال‌تری ایفا کرده بودند باید به خانه برمی‌گشتند. از سوی دیگر نگاه این مردان به جامعه و آنچه در غیاب‌شان بر شهر و زیست اجتماعی گذشته بود نگاهی همراه با تردید، بدگمانی و ابهام‌های اخلاقی بود.

گرچه در دهه‌های بعد از دوره کلاسیک فیلم نوار، آثاری ساخته شدند که عناصری از این فیلم‌ها را به همراه داشتند اما در این مقاله قصد معرفی ۳۰ فیلم نوار برتر را داریم که در میان بهترین‌ و بزرگترین آثار کلاسیک این جریان سینمایی قرار دارند.

نگار 1373 · 10/11/20

۳۰ – وقتی شهر می‌خوابد (While the City Sleeps)

کارگردان: فریتس لانگ
سال ساخت: ۱۹۵۶

در حالی که یک قاتل سریالی زنان را مورد حمله قرار می‌دهد و خبر فعالیت‌های او در شهر پیچیده، ایموس کاین صاحب یک رسانه خبری (با بازی رابرت وارویک) می‌میرد و پسرش والتر (با بازی وینسنت پرایس) به عنوان صاحب جدید این شرکت رسانه‌ای رقابتی بین مدیران قسمت‌های مختلف شرکت ایجاد می‌کند تا ببیند چه کسی می‌تواند راز این قتل‌ها را کشف کرده، به این داستان خاتمه دهد و در قبال آن ترفیع شغلی بگیرد.

در بین تمام خبرنگاران والتر مابلی – با بازی دینا اندروز بازیگر کهنه‌کار آثار نوار- شخصیتی است که برای دستگیر کردن قاتل سریالی تلاش می‌کند. او در حالی این پرونده جنایی را دنبال می‌کند که هم‌زمان با مشکلات شخصی و دردسرهای گوناگون در محل کارش نیز دست‌به‌گریبان است.

فیلم سینمایی «وقتی شهر می‌خوابد» به کارگردانی فریتس لانگ با به تصویر کشیدن اتفاقات پشت‌ پرده جهان رسانه در عصری که مطبوعات و روزنامه‌نگاری سنتی هنوز در صدر قرار داشت اثری سرگرم‌کننده از آب درآمده است. این فیلم سینمایی هنوز هم پس از دهه‌ها مورد توجه منتقدان قرار دارد و بسیاری معتقدند این فیلم نوار نسبت به کیفیتش در زمان ساخت آنطور که باید مورد تحسین قرار نگرفته است.

***

۲۹- اوج التهاب (White Heat)

کارگردان: رائول والش
سال ساخت: ۱۹۴۹

فیلم سینمایی «اوج التهاب» به کارگردانی رائول والش یک اثر گنگستری است. جیمز کاگنی در نقش کودی جرت سردسته تبه‌کاران است که با گروهش به یک قطار پستی دستبرد می‌زنند اما در نهایت این سرقت با مشکلاتی روبرو می‌شود. کودی به زندان می‌افتد و در زندان با هنک فالون همراه می‌شود. فالون یک مامور مخفی است که تلاش می‌کند کسی را که با پول‌های کودی مشغول پولشویی است پیدا کند.

فیلم سینمایی اوج التهاب بیشتر از آنکه یک نوآر به تمام‌معنا باشد فیلمی گانگستری با رگه‌هایی از نوآر است. اثری فراموش‌نشدنی از والش با درخشش کاگنی و اوبراین. این اثر سینمایی را یکی از بهترین فیلم‌های گنگستری همه دوران‌ها نامیده‌اند و فیلمی در نظر گرفته می‌شود که از نظر فرهنگی،‌ تاریخی و زیبایی‌شناختی اثرات عمیقی از خود به جای گذاشته. اوج التهاب صحنه‌های ماندگاری دارد که در دهه‌های بعد برخی آثار سینمایی به آن‌ها ارجاع دادند.

نگار 1373 · 10/11/20

۲۸- متأسفم، شماره اشتباه است (Sorry, Wrong Number)

کارگردان: آناتول لیتواک
سال ساخت: ۱۹۴۸

فیلم‌های نوآر زیادی بر اساس نمایش‌های رادیویی که در دهه ۱۹۳۰ تا اوایل دهه ۱۹۴۰ میلادی پخش شدند ساخته شد و از آنجا که فیلم سینمایی «متأسفم، شماره اشتباه است» کمی بعد از دوره کلاسیک رادیو اکران شده از شناخته‌شده‌ترین آثار نوآر آن دوره که براساس این نمایش‌نامه‌ها ساخته شدند به حساب می‌آید.

ليونا استيونسن (با بازی باربارا استانويك ) زن ثروتمند، بهانه‏ گير، سلطه‏جو و به شدت بدگمانى است كه شبى حين تلاش براى تماس گرفتن با دفتر شوهرش هنری (با بازی برت لنكستر)، مكالمه ‏ دو مرد درباره‏ يك قتل را که برای ساعت ۱۱:۱۵ شب برنامه‌ریزی شده می‌شنود.

متأسفم، شماره اشتباه است اثری است که قواعد آشنای فیلم نوارهای آن دوره را کاملا رعایت می‌کند. در حالی که فیلم مشغول روایت زمان حال است از طریق فلاش بک داستان را پربارتر می‌کند. فیلم از نظر بصری بسیار تیره است و دوربین تلاش می‌کند سطح بالایی از تنش و تعلیق را به مخاطب القا کند.

فیلم سینمایی متأسفم، شماره اشتباه است توسط پارامونت پیکچرز یکی از استودیوهای تحت تاثیر اروپا درهالیوود تولید شد و آناتول لیتواک کارگردانی این اثر نوآر را بر عهده داشت. فرانتس واکسمن موسیقی این فیلم نوار را ساخت؛ مردی که در آن سال‌ها در تولید موسیقی تعداد قابل توجهی از فیلم‌های نوآر نقش داشت.

***

۲۷- جیب‌بر خیابان جنوبی (Pickup on South Street)

کارگردان: ساموئل فولر
سال ساخت: ۱۹۵۳

فیلم سینمایی «جیب‌بر خیابان جنوبی» اثر کارگردان کاربلد و سازش‌ناپذیر آمریکایی ساموئل فولر با نقش‌آفرینی بازیگر شناخته‌شده فیلم‌های نوآر ریچارد ویدمارک در نقش اسکیپ مک‌کوی همراه است.
اسکیپ که یک جیب‌بر است بی‌آنکه از محتوای کیف خبر داشته باشد کیف پول زنی را می‌دزد که حاوی یک میکروفیلم شامل اسرار دولتی است. در عین حال زن نیز از محتویات کیف بی‌خبر بوده و به همراه جیب‌بر، ناخواسته با ماموران دولتی درگیر می‌شوند. آن دو برای نجات جان خود مجبورند به هم اعتماد کنند.

جیب‌بر خیابان جنوبی فیلمی خشن و بی‌رحم است که در اوج دوران مک‌کارتیسم ساخته شده و با نمایش درگیری‌ها، کتک‌کاری‌ها و زندگی واقعی جاری در خیابان چندان قواعد خشک دولتی آن دوره را مد نظر ندارد.
این اثر سینمایی توسط استودیوی فاکس قرن بیستم تولید شد؛ در ابتدا مرلین مونرو برای ایفای نقش کندی پیشنهاد شده بود اما در نهایت فولر در تصمیمی غیرمنتظره این نقش را به جین پیترز سپرد.

نگار 1373 · 10/11/20

۲۶- در مکانی پرت (In a Lonely Place)

کارگردان: نیکلاس ری
سال ساخت: ۱۹۵۰

تفاوت فیلم نوآرهای دهه ۱۹۴۰ و ۱۹۵۰ میلادی در فیلم سینمایی «در مکانی پرت» بسیار مشهود است؛ اثری به کارگردانی نیکلاس ری با هنرنمایی هامفری بوگارت در نقش «دیکس استیل».
دیکس – فیلم‌نامه‌نویسی که مدت‌ها دست به قلم نبرده – شخصیتی پیچیده، تندخو و عصبی است. او یک شب با اتومبیل خود زنی به نام میلدرد را به خانه‌اش می‌رساند. زن همان شب به قتل می‌رسد و طبیعتا دیکس به عنوان مظنون اصلی قتل او شناخته می‌شود. همسایه میلدرد لورل گری (با بازی گلوریا گراهام) به عنوان شاهد در دادگاه فراخوانده شده تا شهادت دهد که دیکس را آن شب در آپارتمان دیده است یا نه. در حالیکه رسیدگی به پرونده ادامه دارد رابـ*ـطه‌ای پرتلاطم بین دیکس و لورل شکل می‌گیرد.

پیچیدگی شخصیت‌ها و تناقض در انگیزه‌ها فیلم سینمایی در مکانی پرت را به یک فیلم نوار غیرمعمول تبدیل کرده است. اثری که نشان می‌دهد چگونه فیلم نوارها می‌توانند سبک‌ها و فضاهای غیرقابل پیش‌بینی، غنی و مبتکرانه را بیافرینند.
فیلم سینمایی در مکانی پرت هنگام اکران در مجموع مورد علاقه منتقدان قرار گرفت اما با این وجود چون اثری به سرراستی باقی فیلم‌های مشابهش نبود در برخی از منتقدین تردیدهایی ایجاد کرد. گذر زمان اما ثابت کرد فیلم یکی از برجسته‌ترین آثار نیکلاس ری و یکی از ماندگارترین فیلم‌های نوار سراسر دهه ۱۹۵۰ بوده است.

***

۲۵- کی لارگو (Key Largo)

کارگردان: جان هیوستن
سال ساخت: ۱۹۴۸

فیلم سینمایی «کی لارگو» با نقش‌آفرینی ‌هامفری بوگارت از بازیگران تعیین‌کننده سینمای نوآر و همسرش لورن باکال به همراه بازیگر کهنه‌کار فیلم‌های گنگستری دهه ۱۹۳۰ میلادی ادوارد جی رابینسون به کارگردانی جان هیوستن محصول سال ۱۹۴۸ میلادی است.
بوگارت در نقش فرانک مک‌کلود کهنه‌سرباز جنگ به هتل کی لارگو که توسط جیمز تمپل (با بازی لیونل باریمور) اداره می‌شود رفته تا او را از مرگ پسرش آگاه کرده و از او دلجویی کند. جانی روکو (با بازی رابینسون) تبه‌کاری که چند سال پیش به تبعید محکوم شده نیز در هتل اقامت دارد و به همراه گروه خود منتظر برقراری ارتباط با شرکای تبه‌کارش است. روکو بعد از کشتن یک افسر پلیس در یک درگیری خشونت‌آمیز تمپل و مک‌کلود را در هتل گروگان می‌گیرد.

کی لارگو اثری باشکوه است که مانند بیشتر آثار هیوستن شخصیت‌ها را در بهترین و بدترین شرایط همراه با استرس بسیار زیاد و موقعیت‌های سخت نشان می‌دهد. اگرچه کی لارگو برخلاف عموم فیلم‌های نوآر پایانی نسبتا خوش‌بینانه دارد اما با داشتن شخصیت‌های پیچیده، فضای تیره‌وتار و سایر عناصر فرمی و محتوایی آشنای این سبک در دسته آثار نوار قرار می‌گیرد.
کی لارگو چهارمین و آخرین فیلمی بود که در آن زوج بوگارت- باکال حضور داشتند؛ این زوج که در سال ۱۹۴۵ ازدواج کردند در سه فیلم دیگر دهه ۴۰ طی سال‌های ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۷ به همکاری پرداخته بودند.

نگار 1373 · 10/11/20

۲۴- هیچ‌هایکر (The Hitch-Hiker)

کارگردان: آیدا لوپینو
سال ساخت: ۱۹۵۳

فیلم سینمایی «هیچهایکر» از جمله فیلم‎‌ نوارهای مطرح نادری است که توسط یک هنرپیشنه و کارگردان زن یعنی آیدا لوپینو ساخته شد.

ادموند اوبرایان و فرانک لاوجوی در نقش روی و گیلبرت دو دوست‌اند که برای ماهیگیری به خلیج کالیفرنیا سفر می‌کنند. آن‌ها مردی به نام امت مایرز (با بازی ویلیام تالکن) را سوار ماشین می‌کنند که یک قاتل روانی فراری از زندان است. مایرز که تحت تعقیب پلیس است آن دو را مجبور می‌کند او را به مکزیک ببرند.
لوپینو با این اثر سینمایی شجاعانه و پرتعلیق فضای شهری معمول و متعارف در آثار نوآر را تغییر می‌دهد و به جای آن مخاطب را به صحرایی خشک می‌برد تا درگیر تقلای دو مرد شود که سعی دارند جان خود را از مصیبتی که گرفتارش شده‌اند نجات دهند. هیچهایکر بر اساس یک داستان واقعی که چندین سال قبل رخ داده بود ساخته شد و از این نظر یک احساس واقع‌گرایانه را هم به درام می‌افزاید.

***

۲۳- دیوانه تفنگ (Gun Crazy)

کارگردان: جوزف اچ. لوئیس
سال ساخت: ۱۹۵۰

بارت تیر (با بازی جان دال) مرد دردسرسازی است که میانه خوبی با اسلحه دارد. او وقتی در یک شهربازی مشغول به کار است با تیرانداز ماهری به نام لوری استار (با بازی پگی کامینز) آشنا می‌شود. زمانی که آن‌ها به دست رئیس حسودشان اخراج می‌شوند تصمیم می‌گیرند باهم ازدواج کرده و یک زندگی معمولی را آغاز کنند اما در نهایت خود را در یک زندگی تبه‌کارانه غرق می‌کنند.

لوری شوهرش را متقاعد می‌کند که در یک سرقت شرکت کنند. سرقتی که در نهایت به بازشدن پای پلیس و اتفاقات خشونت‌آمیز گسترده‌ای منجر می‌شود.

فیلم سینمایی «دیوانه تفنگ» اثر جوزف اچ.لوئیس در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ یک اثر کالت به حساب می‌آمد و در حال حاضر در میان آثار پرنفوذ نوار طبقه‌بندی می‌شود. جوزف اچ.لوئیس کارگردان این فیلم سینمایی چندین اثر نوآر قابل توجه دیگر همچون «اسم من جولیا راس است» و «کمبوی بزرگ» را در کارنامه حرفه‌ای دارد.
با گذشت ۱۷ سال از ساخت این اثر سینمایی فیلم جنایی مشهور بانی و کلاید روایت‌گر داستان یک زوج تبه‌کار در شرایطی ساخته شد که تا حد زیادی از دیوانه تفنگ تاثیر پذیرفته بود.

نگار 1373 · 10/11/20

۲۲- بانویی پشت پنجره (The Woman in the Window)

کارگردان: فریتس لانگ
سال ساخت: ۱۹۴۴

بسیاری ازاقدامات شخصیت‌های فیلم نوآر بر پایه انگیزه‌های روانشناختی عمیقا درونی بنا شده است. این امر در فیلم سینمایی «بانویی پشت پنجره» به کارگردانی فریتس لانگ بسیار مشهود است.

ادوارد جی رابینسون در نقش یک پروفسور جرم‌شناس به نام ریچارد وانلی بعد از اینکه همسر و فرزندانش را برای تعطیلات راهی سفر می‌کند برای شام با دوستانش در یک کلاب قرار می‌گذارد. در هنگام ورود به کلاب او تصویر زنی زیبا به نام آلیس رید را در پنجره‌ای نزدیک ساختمان می‌بیند. بعد از شام او آلیس را اتفاقی در خیابان دیده و به آپارتمانش می‌رود. شخصی به نام کلئود مازارد که شیفته آلیس است با دیدن این صحنه برآشفته شده و پس از یک درگیری مختصر با ریچارد کشته می‌شود. رید و وانلی جسد را بیرون شهر دفن می‌کنند اما سرنخ‌های زیادی به جا می‌گذارند. اوضاع وقتی پیچیده‌تر می‌شود که رید به وسیله مردی که سابقا پلیس بوده تهدید می‌شود.

آیا وانلی می‌تواند از دامی که به خاطر فریبندگی آلیس در آن گرفتار شده فرار کند؟ برای یافتن پاسخ باید به تماشای فیلم بانویی پشت پنجره و فیلم نوآر دیگری به نام «خیابان اسکارلت» که فریتس لانگ یک سال بعد از آن ساخته است نشست.

بانویی پشت پنجره با تاکید بر تفسیرهای روانشناختی فرویدی برای رفتار مجرمانه یک اثر پیشرو در زمینه آثار روانشناختی و یکی از هیجان‌انگیزترین آثار کلاسیک نوآر به حساب می‌آید.

فریتس لانگ کارگردان آلمانی مشهوری است که بابت ساخت آثاری چون «ام» و «متروپولیس» در سینمای آلمان به شهرت رسید اما هم‌زمان با قدرت گرفتن هر چه بیشتر نازی‌ها این کشور را ترک و به هالیوود مهاجرت کرد. لانگ که از چهره‌های شاخص موج اکسپرسیونیستی سینمای آلمان بود عناصری از همان موج سینمایی با ویژگی‌های سبکی ویژه آن را به هالیوود آورد و در فیلم‌های نوآر شاخصی که ساخت به کار بست.

***

۲۱- میلدرد پیرس (Mildred Pierce)

کارگردان: مایکل کورتیز
سال ساخت: ۱۹۴۵

استودیوی برادران وارنر با تولید آثار بسیاری که بر مشکلات اجتماعی و رفتارهای مجرمانه تمرکز کرده‌‌اند یکی از اولین و موفق‌ترین استودیوهای تولید فیلم نوآر به حساب می‌آید. وقتی جوآن کراوفورد (بازیگر اصلی فیلم) شرکت رسانه‌ای مترو گلدوین مایر را ترک کرد و به برادران وارنر پیوست نخستین حضور خود به عنوان یک ستاره را در فیلم «میلدرد پیرس» رقم زد و به موفقیتی بزرگ دست یافت.

به نظر می‌رسد در فیلم سینمایی میلدرد پیرس با دو جهان مختلف روبرو می‌شویم. یک جهان کم‌کنتراست و نسبتا پرنور که در طول روز می‌گذرد و فضایی ملودراماتیک دارد. دیگری اما جهان شبانه نوآر است که زندگی بیرونی میلدرد با دخترش ودا (با بازی آن بلایت) و شوهر دومش مونته براگون (با بازی زکری اسکات) را نمایش می‌دهد؛ جهانی که با کنتراست بالا و در سایه‌‌روشن‌های معمول آثار این سبک فیلم‌برداری شده است.

وقتی میلدرد که زنی است سخت‌کوش (جوآن کراوفورد) از شوهر اولش برت پیرس (با بازی بروس بنت) جدا می‌شود تصمیم می‌گیرد برای خودش و دخترش وردا زندگی جدیدی بسازد. میلدرد رستورانی زنجیره‌ای را با کمک یک مدیر تجاری به نام والی فای (با بازی جک کارسون) تاسیس می‌کند، او می‌تواند هر آنچه لازم است را در اختیار دخترش بگذارد تا اینکه براگون وارد زندگی‌اش می‌شود.

فیلم مانند بسیاری از آثار نوآر درباره یک جنایت است و تقریبا تمام طرح داستانی را از طریق فلاش بک روایت می‌کند.
کراوفورد با بازی استادانه‌اش در ملیدرد پیرس توانست جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اصلی زن را تصاحب کند و کار حرفه‌ای او با استودیوی برادران وارنر برای بیش از یک دهه ادامه داشت.

نگار 1373 · 10/11/20

۲۰- شب شکارچی (The Night of the Hunter)

کارگردان: چارلز لوتن
سال ساخت: ۱۹۵۵

فیلم سینمایی «شب شکارچی» یکی از جذاب‌ترین فیلم‌های دهه ۱۹۵۰ میلادی و تنها فیلمی است که بازیگر بزرگ انگلیسی چارلز لوتن کارگردانی کرده است.

رابرت میچام در نقش هاری پاول یک قاتل بی‌رحم ظاهر شده که در زندان با شخصی به نام بن پارتر آشنا می‌شود و درمی‌یابد پارتر پیش از دستگیری پول‌های دزدیده شده از بانک را مخفی کرده است. پارتر اعدام می‌شود و پاول بعد از رهایی از زندان سراغ بیوه او (با بازی شلی وینترز) رفته تا شاید بتواند پول‌های پنهان‌شده را پیدا کند.

گرچه شب شکارچی یکی از جذاب‌ترین، خلاقانه‌ترین و پیچیده‌ترین آثار نوآر دهه ۱۹۵۰ بود نتوانست در گیشه موفق شود. شاید یکی از دلایلی که لوتون دیگر فیلم نساخت هم همین نکته باشد. با وجود شکست تجاری فیلم و نادیده‌گرفتن آن در زمان اکران، شب شکارچی به مرور نفوذ گسترده‌ای میان اهالی سینما پیدا کرد و در حال حاضر همچون اثری بزرگ و ماندگار ستایش می‌شود.

***

۱۹- لورا (Laura)

کارگردان: اتو پرمینگر
سال ساخت: ۱۹۴۴

شاید بتوان جین تیرنی را یکی از برجسته‌ترین بازیگران فیلم‌های نوآر و فیلم سینمایی «لورا» به کارگردانی اتو پرمینگر را یکی از بهترین نمونه‌های این جریان سینمایی در نظر گرفت.

لورا نیز مانند فیلم سینمایی بانویی پشن پنجره درباره افسون‌شدن یک مرد به وسیله زنی زیبا است اما در این مورد با زنی ظاهرا مرده طرفیم. یک کاراگاه پلیس به نام مارک مکفرسون (با بازی دینا اندروز) درحال رسدیگی به پرونده قتل وحشیانه یک زن به نام لورا است؛ مکفرسون هنگام رسیدگی به این پرونده جنایت در مورد شخصیت لورا وسواس بیشتری به خرج می‌دهد. ماجرا به حدی پیش می‌رود که گویا او عاشق زنی شده که به قتل رسیده است.

مانند بسیاری از فیلم‌های نوآر لورا نیز از طریق فلاش بک روایت می‌شود. اثر استادانه پرمینگر که یک آلمانی دیگر مهاجرت‌کرده به هالیوود است و در ساخت فیلم‌های نوآر چیره‌دست ظاهر شده توسط استودیوی فاکس قرن بیستم و بر اساس رمانی به همین نام اثر ورا کسپری ساخته شده است.
شهرت لورا به عنوان یک اثر برجسته کلاسیک و یک فیلم نوار درجه یک عالم‌گیر است؛ این اثر سینمایی در فهرست فیلم‌هایی که هر علاقه‌مند به آثار نوار باید ببینید جایگاهی غیرقابل انکار دارد.

نگار 1373 · 10/11/20

۱۸- گیلدا (Gilda)

کارگردان: چارلز ویدور
سال ساخت: ۱۹۴۶

«گیلدا» اثری ماندگار در جهان نوار است که با بازی ریتا هیورث یکی از بازیگرن زن تعیین‌کننده در دوران آثار کلاسیک همراه است. مانند بسیاری از فیلم‌های نوآر جانی فارل (با بازی گلن فورد) به عنوان راوی، داستان را از زمان رسیدنش به آرژانتین، زمان کوتاهی که در کازینو می‌گذراند و نهایتا ارتباطش با صاحب کازینو که مردی است به نام بالین مانسن (با بازی جرج مکریدی) روایت می‌کند. جانی به عنوان همکار مانسن استخدام می‌شود اما ورود زنی جوان به داستان شرایط را تغییر می‌دهد.

حضور فم فتال، خیـ*ـانت، نفرت، سوظن همه از عناصر آشنای این جهان سینمایی هستند که در فیلم به چشم می‌خورند. نکته جالب توجه اینکه رودولف ماته فیلم‌برداری این اثر سینمایی را به عهده داشته. ماته خود در سال ۱۹۵۰ کارگردانی یکی از فیلم‌های درخشان نوآر به نام «دی او ای» را بر عهده داشته است.

***

۱۷- بانویی از شانگهای (The Lady from Shanghai)

کارگردان: اورسن ولز
سال ساخت: ۱۹۴۷

اورسن ولز این شانس را داشت که بعد از مشاجره با استودیوی آر ک ئو تولید فیلم دیگری را برعهده بگیرد و در این شرایط بود که فیلم «بیگانه» ساخته شد. بیگانه یک نوآر قدرتمند با بازی ستاره‌هایی چون لرتا یونگ و ادوارد جی. رابینسون محصول سال ۱۹۴۶ میلادی بود. هنگامی که فیلم سینمایی بیگانه موفقت تجاری خوبی کسب کرد ولز دست بازتری پیدا کرد تا یکی از جذاب‌ترین و منحصربه‌فردترین آثار نوآر خود را خلق کند؛ فیلم سینمایی «بانویی از شانگهای» که همسرش ریتا هیورث نقش اصلی آن را برعهده داشت.

بانویی از شانگهای فیلمی بود با یک طرح داستانی بسیار پیچیده و بغرنج که هنگام اکران منتقدان را به دو دسته موافق و مخالف تقسیم کرد اما از آن دست آثار نوار بود که مرور زمان رفته رفته جایگاه رفیع‌تری را در اختیارشان قرار داد. در سال‌های بعد فیلم بخاطر طراحی صحنه، فیلم‌برداری، ویژگی‌های خاص زیبایی‌شناختی و تاثیرگذاری فرهنگی و تاریخی مورد ستایش قرار گرفت.

یک ملوان ایرلندی به نام مایکل اوهارا (با بازی اورسن ولز) در نیویورک با زنی به نام السا بنیستر (با بازی ریتا هیورث) آشنا می‌شود. این آشنایی زمانی اتفاق می‌افتد که مایکل السا را از دست چند زورگیر خیابانی نجات می‌دهد. السا به مایکل پیشنهاد می‌کند که به عنوان یک ملوان کارکشته با او و همسرش آرتور بنیستر (با بازی اورت اسلون) که وکیل مشهوری است در قایق تفریحی‌‌شان برای سیاحت جهان همراه شود.

بانویی از شانگهای صحنه‌‌های مشهوری دارد که بخش مهمی از حافظه بصری علاقه‌مندان به آثار نوار را تشکیل داده است. برای مثال می‌توان به صحنه مربوط به تالار آینه‌ها اشاره کرد که شهرتی جاودانه یافته است. نکته جالب توجه اینکه هری کوهن تهیه‌کننده و رییس وقت استودیوی کلمبیا پیکچرز از سبک بصری اورسن ولز و پیچیدگی‌های بیش از حد روایت فیلم ابدا راضی نبود و به همین دلیل با فیلم‌برداری مجدد بعضی صحنه‌ها و در عین حال تدوین مجدد فیلم تلاش کرد جلوی شکست تجاری محتمل آن را بگیرد.

با وجود دخالت اساسی رییس استودیو و سرمایه‌گذار این اثر سینمایی، بانویی از شانگهای فیلمی است کاملا متعلق به اورسن ولز با نگاه خاص و بی‌همتای او به سینما.

نگار 1373 · 10/11/20

۱۶- خواب ابدی (The Big Sleep)

کارگردان: هاوارد هاکس
سال ساخت: ۱۹۴۶

هامفری بوگارت برجسته‌ترین ستاره‌های هالیوود در دهه ۱۹۴۰ میلادی شهرت خود را مدیون حضور در تعداد زیادی از فیلم‌های نوآر برجسته از جمله فیلم سینمایی «خواب ابدی» است.

در خواب ابدی بوگارت نقش فیلیپ مارلو را ایفا می‌کند؛ مارلو از شخصیت‌های مرکزی فیلم و همچنین کتاب خواب ابدی اثر نویسنده بزرگ آثار کارآگاهی ریموند چندلر است. مارلو که یک کارآگاه خصوصی است به خانه ژنرال استرن وود احضار می‌شود تا ماجرای بدهکاری‌های دختر جوانش کارمن (با بازی مارتا ویگرز) را حل و فصل کند اما بزودی مشخص می‌شود نیت اصلی ژنرال چیز دیگری است و ماجرا پیچیده‌تر از آن چیزی است که در ابتدا به نظر می‌رسیده است.

خواب ابدی یکی از مشهورترین آثار نوار و در میان چند فیلم اولی است که احتمالا یک علاقه‌مند به این آثار باید تماشا کند. هنرنمایی زوج موفق بوگارت-باکال در کنار کارگردانی هاوارد هاکس شناخته‌شده‌ترین فیلم اقتباس‌شده از آثار ریموند چندلر را رقم زده است.

چنان که پیشتر به شکل مختصر اشاره شد چندلر از نویسندگان مشهور کتاب‌های پلیسی و جنایی است که فیلم‌های متعددی از آثار او اقتباس شده؛ از جمله آن‌ها می‌توان به فیلم‌های «بدرود، محبوبم» در سال ۱۹۴۰ میلادی، «بانوی دریاچه» در سال ۱۹۴۳ میلادی و «خداحافظی طولانی» در سال ۱۹۵۳ میلادی اشاره کرد.
فیلم سینمایی خواب ابدی در سال ۱۹۷۸ با بازی رابرت میچام و به کارگردانی مایکل وینر بازسازی شد.
***

۱۵- بوی خوش موفقیت (Sweet Smell of Success)

کارگردان: الکساندر مکندریک
سال ساخت: ۱۹۵۷

در دهه ۱۹۵۰ میلادی سبک فیلم نوآر نسبت به قبل تغییر کرد و تنوع این آثار به شکل فوق‌العاده‌ای افزایش یافت. یکی از نمونه‌های بارز این تنوع سبکی فیلم سینمایی «بوی خوش موفقیت» بود.

تونی کرتیس در فیلم سینمایی بوی خوش موفقیت نقش سیدنی فالکو یک خبرنگار جز را بازی می‌کند. سیدنی حاضر است دست به هر کاری بزند تا جایی در ستون روزنامه‌ای داشته باشد که جی‌جی هانکستر (با بازی برت لنکستر) – یکی از قدرتمندترین روزنامه‌نگاران نیویورک – در آن می‌نویسد. هانکستر می‌خواهد رابـ*ـطه خواهرش سوزان (با بازی سوزان هریسون) با یک موزیسین جاز به نام استیو دالاس (با بازی مارتین میلنر) پایان یابد و به همین دلیل فالکو را تحت فشار می‌گذارد تاعلیه دالاس اقدام کند و برای او پاپوش بدوزد.

الکساندر مکندریک کارگردان بریتنیایی فیلم بوی خوش موفقیت فیلم را در خیابان‌های پایین شهر نیویورک و بر اساس رمان کوتاهی از ارنست لمان ساخته است. این اثر سینمایی برای مخاطبان دهه ۱۹۵۰ میلادی بسیار خشن محسوب می‌شد و نتوانست موفقیت تجاری قابل توجهی کسب کند اما دیدگاه تلخ، خشن و بدبینانه فیلم در کنار سبک فیلم‌برداری و قدرت فیلم‌نامه در دهه‌های بعد مورد توجه گسترده مخاطبان و منتقدان قرار گرفت و امروزه به عنوان یک فیلم درخشان کلاسیک تحسین می‌شود.

همانطور که تا اینجای کار مشخص است تعداد قابل توجهی از آثار نوار در زمان اکران با انتقاد مواجه شدند یا در جلب نظر تماشاگران موفق عمل نکردند اما تغییر ذائقه مخاطبان و دیدگاه‌های منتقدان جدید سرنوشت این آثار را در تاریخ سینما تغییر دادند.

نگار 1373 · 10/11/20

۱۴- کشتن (The Killing)

کارگردان: استنلی کوبریک
سال ساخت: ۱۹۵۶

«کشتن» فرصتی برای استنلی کوبریک جوان بود تا پس از «هراس و هـ*ـوس» یک فیلم بلند داستانی دیگر بسازد و به عنوان یک چهره جدی خود را در سینمای آمریکا مطرح کند.

کشتن با اقتباسی از کتاب لیونل وایت روزنامه‌نگار و نویسنده کتاب‌های جنایی ساخته شد. کوبریک به همراه فیلم‌نامه‌نویس کهنه‌کار آمریکایی جیم تامپسون فیلم‌نامه را آماده کرد. داستان فیلم درباره یک سرقت به رهبری جانی کلی (با بازی استرلینگ هایدن) است. جانی تیمی را تشکیل می‌دهد تا از یک اتاق شمارش پول درطول یک مسابقه بزرگ اسب‌سواری دزدی کنند.

سبک غیرخطی داستانی که کوبریک در فیلم کشتن به کار می‌گیرد در دوره خود بسیار قابل توجه بود چرا که تماشاگر را قادر می‌سازد از دیدگاه‌های مختلف به جزئیات یک سرقت بزرگ نزدیک شود. این سبک بعدها مورد توجه کارگردان‌های زیادی از جمله کوئنتین تارانتینو قرار گرفت و فیلم سگ‌های انباری تارانتیو در سال ۱۹۹۲ از فیلم کشتن استنلی کوبریک تاثیر زیادی پذیرفته است.

فیلم سینمایی کشتن در اکران اولیه خود با استقبال خوبی روبرو نشد و در عمل یک شکست تجاری جدی بود اما همان زمان مورد تحسین منتقدان قرار گرفت و در فهرست فیلم‌های برتر سال نشریات سینمایی جا داشت. یک‌ سال بعد کوبریک فیلم «راه‌های افتخار» را ساخت و جای پای خود را در سینمای آمریکا مستحکم‌تر از قبل کرد.

***

۱۳- جنگل آسفالت (The Asphalt Jungle)

کارگردان: جان هیوستون
سال ساخت: ۱۹۵۰

فیلم سینمایی «جنگل آسفالت» به کارگردانی جان هیوستون با بازی استرلینگ هایدن و سم جافی محصول سال ۱۹۵۰ میلادی است. داک (با بازی سم جافی) پس از آزادی از زندان برای یک سرقت جواهرات نقشه می‌کشد. دیک هندلی (با بازی استرلینگ هایدن) با او همراه می‌شود تا با این پول بتواند مزرعه اسب کنتاکی که پدرش از دست داده بود را دوباره خریداری کند. آلونزو امریچ یک وکیل دادگستری است که روی جواهرات دزدیده شده سرمایه‌گذاری کرده و به سارقین گفته است که جواهرات را به پول تبدیل خواهد کرد.

فیلم سینمایی جنگل آسفالت از چند نظر جالب توجه است. از یک سو فیلم فرصت یکی از اولین حضورهای سینمایی مرلین مونرو چهره مشهور هالیوود را در یک نقش حاشیه‌ای فراهم کرد. از طرف دیگر تضاد درونی میان فضای شهری جنگل آسفالت بی‌رحم و خشنی که دیکس و گروهش در آن ساکن هستند با زیبایی‌ها و زندگی روستایی مزرعه اسب که دیکس آرزوی بازپس‌گرفتن آن را در سر دارد بسیار قابل توجه است.

جنگل آسفالت را باید یک فیلم قدرتمند دیگر از کارگردانی در نظر بگیریم که فیلم‌ نوارهای مهمی همچون شاهین مالت را در کارنامه کاری پربار خود دارد.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

نویسنده انجمن

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین