سـ*ـیاست مذهبی شاهان هخامنشی

The unborn · 2/11/20

اندیشیدن در مورد دین رسمی یا دین اکثر مردمان ایران در دوره ی هخامنشی کاری بسیار ژرف و دشوار می نماید،زیرا هیچ شاهدی دال بر وجود دستگاهی منظم یا عقیده ی مذهبی درباری در دوران شاهنشاهی هخامنشی وجود ندارد،اما بازهم این دلیل بر نبودن باورهای زردشتی در ایران هخامنشی نیست؛زیرا شواهد بسیار بر زیستن زردشتیان در زمان داریوش هخامنشی به بعد در سراسر ایران وجود دارد.
باورهای کلی در مورد دین شاهنشاهان هخامنشی به دوگونه میباشد :

یک: اعتقاد برآنکه مذهب شاهنشاهان هخامنشی آئین زردشتی می بوده

دو: هخامنشیان همان آئین کهن آریائیان را داشتند.

در این پژوهش سعی برآن شده تا پاسخی برای مذهب شاهنشاهان هخامنشی یافته شود و پیرامون این موضوع با رویکردی نظری و استنادی به تحقیق پرداخته شود.
برسی دیدگاه پژوهشگرانی که بر زردشتی بودن شاهنشاهان هخامنشی باوری دارندگریشمن در زمره ی پژوهشگرانی است که باور به زردشتی بودن شاهنشاهان هخامنشی دارد او در کتاب ایران از آغاز تا اسلام خود می نگارد: ((در عهد هخامنشیان آئین مزدایی که زردشت آن را تغییر داده در سراسر شاهنشاهی شروع به توسعه کرد. تاریخ زندگی این پیامبر هنوز مورد بحث است.تصور می کنند وی اصلا از مردم ماد بوده و مجبور به ترک موطن خویش گردیده و برای موعظه به ایران شرقی شتافت که در آنجا پیروانی یافت و از آن جمله امیری بود به نام گشتاسب نام که برخی دانشمندان وی را وشتاسب پدر داریوش دانسته اند که شهربان پارت و گرگان بود.به هر حال دین جدید از مشرق ایران به تدریج در سراسر آن کشور شروع به انتشار کرد. تصور می کنند مقتضیات و شرایطی که قوم یکجا نشین ایران شرقی در آن زندگی می کرد و دایما در معرض حمله ی بدویان مهاجم و مخرب بود، در زردشت این اندیشه را ایجاد کرد که جهان را به دو اصل اداره می نماید ؛نیک و بد.

The unborn · 2/11/20

نخستین شخصیت ناشی از اهورامزداست و دوم از اراده ی شر که اهریمن نام نهاد. در گروه اهورامزدا موجودات الهی قرار داشتند که برخی از آنها احتمالا خدایان قدیم هستند که در اصل به صورت قوای طبیعی پرستیده می شدند.نزاع بین این دو روح که نماینده ی بین اندیشه و هـ*ـوس است در پایان در روح خیر خاتمه می یابد. بنابراین دوگانگی ظاهری است و آئین زردشتی توحیدی ناقص می باشد؛ آئین مزبور با قوانین سخت و تاکید منظم شده بود. قربانی های خونین ممنوع بود زیرا چهارپایانی که بشر را غذا می دهند و برای او کار می کنند باید مورد احترام قرار گیرند. نوشابه ی سرخوشی آور هوم نیز مطرود بود؛مرده را نمی بایست دفن کنند یا بسوزانند یا در آب غرق نمایند زیرا بیم داشتند بدین وسایل سه عنصر مقدسزمین،آتش و آب آلوده سازند. اجساد را می بایست بر فراز برجهایی که بدین منظور ساخته شده بود جای دهند،سپس استخوانهای بی پوشش را در ستودان می نهادند و در قبری ساخته شده و یا صخره ای کنده شده جای می دادند)(گریشمن؛ایران از آغاز تا اسلام؛صص۱۷۸-۱۷۹).

چنانکه ملاحضه شد گریشمن در اثبات زردشتی گری شاهنشاهان هخامنشی به یک سلسله موارد اساسی اشاره می کند و با توجه پژوهشهای دیگر که در مورد زردشت انجام گرفته عده ی گثیری بر این باورند که گشتاسب، با وشتاسب که پدر داریوش بوده دو شخصیت متفاوتند که گریشمن به این موضوع دقیق نگردیده و همچنین در تشریح اصول زردشتی گری که وی به آنها اشاره نموده تفاوتهای زیادی بین اصول مطروحه و عملکرد شاهنشاهان هخامنشی وجود دارد که در جای خود دقیق تر پیرامونش بحث خواهد شد.با این شرح که نظریه ی گریشمن در مورد دین هخامنشی چندان بدون ایراد نیست دلایل دیگر اندیشمند تاریخ ایران باستان یعنی ابوکلام آزاد را برسی می نماییم.
ایشان به دو دلیل مذهب شاهنشاهان هخامنشی را زردشتی می داند:

اول: شورش گئومات مغ که هشت سال پس از مرگ کوروش رخ داد.

دوم:متن کتیبه های داریوش خبر از باورهای دینی او دارد(ابوکلام آزاد؛ذولقرنین،صفحات مختلف).

The unborn · 2/11/20

نویسنده ی مذکور در کتاب ذولقرنین خود چنین می نگارد:

((مورخین یونانی تصریح کرده اند که در شورش گئومات پیروان دین قدیم نیز دست داشته اند و به آتش آن دامن می زدند. داریوش شخصا در کتیبه ی خود لیدر انقلاب را به لقب (موغرشر) یعنی پیرو دین قدیم ماد می خواند. پیروان دین قدیم بعد از آن نیز چندبار دست به انقلاب زده اند. یکبار شورشی به رهبری یک نفر مغ به نام (فره ورتیش) به پا شد که در همدان به قتل رسید. پس از او نیز (شترت خمه) نامی دست به انقلاب زد که در اردبیل کشته شد.داریوش در کتیبه ی بیستون به تفضیل رسیدن به تاج و تـ*ـخت و خوابانیدن شورش گیومات مغ را بیان می کند .

در استخر فارس کتیبه ی دیگری است که داریوش نام کشورهای تابعه ی خود را ذکر می کند در این کتیبه ها داریوش همه جا نام اهورامزدا را می برد و جمیع پیشرفتها و موفقیتهای خود را مرهون عنایات او می داند. احتیاج نیست بگوییم که اهورامزدا در دین زردشتی همان خداست. همچنین نباید فراموش کرد که در آثار مورخین یونانی مطالبی دال بر اینکه کمبوجیه یا داریوش دین تازه ای اختیار کرده باشند وجود ندارد.هرودوت دو سال بعد از وفات داریوش یعنی در سال ۴۸۴ق.م متولد شده و تاریخ خود را قریب ۵۰ سال پس از وفات داریوش تدوین نموده است.بنابراین عصر داریوش با زمان وی فاصله ی زیاد نداشته است با این همه هرودوت از مذهب داریوش نقل قولی نمی نماید این عدم ذکر دلیل چیست؟ دلیل بر این است که در زمان کمبوجیه دین تازه ای وارد خانواده ی سلطنتی شده باشد؟ باز می بینیم که پیروان دین قدیم چند سال پس از مرگ کوروش چندین بار دست به شورش زدند به این دلیل آیا ثابت نمی شود که داریوش مذهب تازه ای قبول نموده که همان دین زردشت است و روسای دین قدیم مردم را به نام دین علیه او علاقه‌مند نموده و وادار به شورش می نموده اند))(همانجا).

گرچه بسیاری از پژوهشگران به شورشهای آغاز سلطنت داریوش رنگ دینی داده اند و عنوان می کنند داریوش به خاطر روی گردانی از دین قدیم و قبول زردشتی گری از طرف مغان با به وجود آوردن شورشهایی از این قبیل اذیت می شد، اما سوال اینجاست که داریوش چرا در کتیبه های خود ( که به گفته ی ابوکلام آزاد یکی از دلایل زردشتی گری داریوش به حساب می آید)به شکل رسمی پیروی خود را از زردشت عنوان نکرده و نام زردشت یا نام آئین زردشتی را نیاورده؟گرچه در کیبه های ساسانی هم نامی از زردشت نیامده ولی به صورت دین رسمی اعلام شده و مورد قبول عموم مردم قرار داشت؛ در حالی که داریوش(به گفته ی این دسته از پژوهشگران) بر این میل بود که زردشت و دین زردشتی را در جامعه مطرح سازد و جایی برای آن بیابد؛ حال اگر داریوش به قصد واقع نیت چنین کاری مهمی را داشت پس چرا در کتیبه های خود از آن صحبت نمی کند؟ در حالی که در کتیبه ی او مسائل کم اهمیت تری از این قضیه به چشم می آیدکه داریوش به تفضیل در مورد آن سخن رانده است.برخی از دانشمندان با تعمیق در رسوم و آداب و اخلاق مردم در دوره ی شاهنشاهی هخامنشی و همچنین با مقایسه ی روشهای تعلیم و آموزش و پرورش در آن دوران با تعالیم زردشتی به تشابهات و هم سانی هایی دست یافته اند که دلیل بر زردشتی بودن هخامنشیان آن را عنوان نموده اند.

The unborn · 2/11/20

از جمله علی سامی در کتاب تمدن هخامنشی در فصل آموزش و پرورش چنین می نویسد:((نونهالان و نوجوانان را از روزهای نخست زندگی یعنی از سن کودکی به کارهایی که در آتیه خود و جامعه شان لازم و ضروری و نافع بوده است عادت می داده اند. هدفهای تربیتی روشن و جوانانی که در این روش تربیت می گردیدند مردانی پرکار، بردبار، بانشاط و سالم، آزاده و میانه رو بار می آمدند.
در این تربیت دو عامل موثر بوده است: یکی وضع طبیعی و موقعیتهای خاص فلات ایران که چون کوهستانی و در بعضی نقاط داری اراضی خشک و بی آب و علف بوده است، ساکنین آنجا ناچار بودند برای رفع مشکلات و تامین زندگی و تهیه ی وسایل روزمره بکوشند.
از لحاظ وضعیت جغرافیایی نیز چون ایران بر سر راه قبایل مختلف آسیای مرکزی و هند و آسیای صغیر قرار می گرفت برای حفظ خود در مقابل تهاجمات ایجاب می نمود که پیوسته نیرومند و حاضر و آماده ی کار و زار باشد. عامل موثر و مهم دیگر اعتقاد به قوانین زردشتی بوده است زیرا در این دین رفاه دنیوی و سعادت اخروی بسته به خود شخص بوده است و با کار و کوشش و خردمندی و غلبه بر اهریمن نفس می توانسته است آسایش دو گیتی خود را فراهم نماید. معارف پروری، یکی از اعمال حسنه و مطابق با اراده ی اهورامزدا شمرده می شد و و دانایان موظف بوده اند که دیگران را از علم و تربیت بهره مند سازند.
از خرده اوستاست که: ای اهورامزدا به من فرزندی اعطا فرما که با تربیت و دانا بوده و در هیاٌت اجتماع داخل شده و به وظایف خود رفتار نماید.فرزند رشید و محترمی که حاجات دیگران را برآورد. فرزندی که بتواند در ترقی و سعادت خانواده و شهر و کشور خود بکوشد))(علی سامی،تمدن هخامنشی،ج۱،ص ۳۰۰ به بعد).
گرچه سامی با آوردن یکسری شواهد در اوستا سعی در اثبات ادعای خویش دارد، اما نباید از یاد برد که یک سری از پژوهشگران تشابه و نزدیکی این اعتقادات و آداب و رسوم مردم هخامنشی را با آئین پیشین از زردشت بیشتر قبول دارند تا با دین زردشتی.در این باب بیشتر خواهیم گفت که آداب و رسوم مردمان آن زمان بیشتر برگرفته از دین زردشتی بوده یا نشات گرفته از آئین پیشین ایرانیان.

The unborn · 2/11/20

رخی از دانشمندان چون نام اهورامزدا را در کتیبه های هخامنشی می بینند حکم بر زردشتی گری ایشان صادر می کنند این درحالی است که اهورا مزدا نامی آشنا برای ایرانیان کهن بوده است چراکه در آئین کهن اهورامزدا به عنوان خدای خیر مورد ستایش قرار می گرفته و تنها کاری که زردشت با اهورامزدا انجام داد آن بود که او را ترفیع داد و درجه ی او را نسبت به خدایان دیگر بالاتر و والاتر نمود. به گفته ی داریوش شایگان((صعود اهورامزدا از این جهت بوده است که وی وارث صفات فرمانروایی خدایان پیش از زردشت است. کوشش مصلحان دینی مصروف این شده که از طرفی به دین مغ کهن، صفای اخلاقی ارزانی دارند و از سوی دیگر او را جدا از همه و بر فراز سایر موجودات الهی قرار دهند))(داریوش شایگان،ادیان و مکتبهای فلسفی هند،ج۱،ص۶۱).
پس وجود نام اهورامزدا در کتیبه های هخامنشی نمی تواند دلیل بر زردشتی گری ایشان باشد چراکه ستایش این خدا هم از مذهب مزدیسنا در مفهوم اصطلاحی آن و هم از نوآئینی و دین آوری زردشت باستانی تر است(بنونیست؛دین ایرانی بر اساس متنهای مهم یونانی؛ص۱۹).
گروهی از پژوهشگران وجود آئین و مراسم تقدس آتش را در دوره ی شاهنشاهی هخامنشی دلیل بر زردشتی بودن ایشان می دانند زیرا آتش در آئین زردشتی بسیار مقدس است و مورداحترام پیروان کیش زردشتی است؛ اما بجاب آوردن آئینهای مذهبی که در آن آتش تقدیس می گردد به وسیله ی شاه قرنها پیش از هخامنشیان نیز در میان ایرانیان باقی بود؛ ((مهرداد فرمانروای پونتوس در مراسم ستایش زئوس سترادیوس به شیوه ی باستانی هخامنشیان در پاسارگاد خود شخصا آتش برمی افروخت و هیمه به آتشکده حمل می کرد…و بخور و مراسم جرعه افشانی را بجای می آورد و آنگاه هیمه ها و بوته های مقدس را آتش می زد))(ساموئل،آئین شهریاری،صفحات مختلف).
آتش در تفکر ایرانی باستان (چه پیش چه پس از زردشت) روح کشور و شاهان برافروزنده و شعله ور نگهدارنده ی آتش بودند. در دوران هلنیگری؛ فرمانروایان پارسی تـ*ـخت جمشید لقب ((فراته داره)) برای خود نهاده بودند که به معنی نگهدارنده ی آتش می بوده است و وظیفه ی ایشان را نشان می داده.با نگاه به اینکه تقدس آتش در دین قدیم ایرانیان نیز وجود داشته و یکی از چهار عنصر از عناصر مقدس طبیعت بوده که مورد پرستش قرار می گرفته این موضوع نیز نمی تواند دلیلی محکم بر زردشتی گری هخامنشیان باشد.

The unborn · 2/11/20

برسی دیدگاه پژوهشگرانی که بر زردشتی نبودن شاهنشاهان هخامنشی باوری دارند برخی دیگر از خاورشناسان و ایران پژوهان بر این باورند که دین دربار هخامنشی زردشتی نبوده است و دلایل زیر را در اثبات سخنان خود می آورند:
یک: هخامنشیان اجساد مردگان خود را به گور می سپاریدند، بر خلاف مادها که اجساد مردگان خود را بر بالای بلندی قرار می دادند تا طعمه ی درندگان و پرندگان گردند که بعدها نیز نزد زردشتیان رواج یافت.
دو: زردشتیان با نزدیکان خود نظیر خواهر یا مادر ازدواج می نمودند؛ ولی ساکنان پارسی از چنین کاری دوری می نودند.
هرودوت می نویسد: کمبوجیه قضات سلطنتی را حاضر نمود و از ایشان پرسیدآیا قانونی اجازه می دهد که شخصی با خواهر خود ازدواج نماید؟ قضات پاسخ دادند : چنین قانونی در ایران وجود ندارد،اما برای در امان ماندن از خشم شاهنشاه فورا افزودند ، البته قانونی هست که به شاهنشاه هرگونه اختیاری می دهد که به میل خود رفتار کند.
سه: ایرانیان شیره ی گیاهی موسوم به (هوما) را در مراسم مذهبی استعمال می کردند که همان (سومای) هندیان است،ولی زردشت در یسنای ۱۴-۳۲ پیروان خود را از نتایج بد و مهلک این گیاه بر حذر داشته و آن را کشنده ی گاو مقدس دانسته است(احتشام،ایران در زمان هخامنشی،ص۲۰۵).بنونیست شرق شناس معروف فرانسوی بر اساس تحقیقی علمی و دقیق ثابت نموده که شاهنشاهان هخامنشی بنابرآنچه از آثار مورخان یونانی و کتیبه ها برمی آید به هیچ روی کیش زردشتی نداشتند بلکه معتقد به مذهب قدیم آریایی بودند و اگر ما این نظریه را بپذیریم یکی دانستن کی گشتاسب و ویشتاسب هخامنشی- پدر داریوش- امری محال جلوه می کند.
این نویسنده با برسی گفته های هرودوت در مورد آداب و رسوم هخامنشیان می گوید: ((کسی که حتی آگاهی اندکی از دین زردشتی مطابق اوستا داشته باشد سریع خواهد فهمید که مطالبی که در گفته های هرودوت به آنها اشاره نشده خیلی بیشتر از مسایلی است که از آنها سخن رفته؛خواننده هیچ یک از ویژگی های اساسی کیش اوستایی را در اینجا نمی یابد؛ از زردشت هیچ سخنی به میان نیامده است به اهمیت هوم-گیاه مقدسی که فشرده ی آن را در مراسم مذهبی به کار می بردند- و به حرمت گاو و موقعیت مهم و اساسی آتش در برگزاری آئینهای دینی اشاره نشده و از بنیانهای دین یعنی باور به دوگانگی و ثنویت در نظام کیهانی،پاکی و پارسایی در قلمروی اخلاق نیز سخن در میان نیست.

The unborn · 2/11/20

تصویری که هرودوت از دین پارسیها می دهد با دین زردشتی مغایرت دارد ولی چنان که پیش از این هم ذکر کردیم در آئین اوستایی نشانه هایی از عقاید و باورهایی را مشاهده می کنیم که زردشت برای طرد آنها کوشیده بود. این گونه باورها گو اینکه در زمانهای بعد به اوستا افزوده شده اند از زمان منشا و بنیاد تاریخی از دوره یدین آوری زردشت کهن تر است. بنابراین باید دید که آیا مطالب هرودوت با این گونه بقایای دین باستانی ایرانیان مغایرت دارد یا خیر؟ برسی جزئیات روایت هرودوت این تصویر را تاکید می کند. مورخ یونانی از قربانی حیوانات بر فراز کوهها صحبت می کند .

این همان مراسم قربانی است که زردشت در پی برانداختن آن بود ولی ذکر برگزاری اینگونه آئینهای قربانی به هنگام گفتگو از ایزدان و پهلوانان در یشتها می رساند که این رسم همچنان برجای مانده و دوام داشته است. برای (مهر) و (تیشتر) حیوانات قربانی می شده است و به گواهی اوستا چند تن از پهلوانان افسانه ای به خاطر جلب رضایت « در واسب» زن ایزد نگاهبان گله های اسبها را صد صد گاوها را هزار هزار و گوسفندان را صدهزار صدهزار قربانی کرده اند و برخی از این قربانی ها برفراز کوهها برگزار شده است(بنونیست؛ص۱۸).

در مورد تدفین مردگان بنا به گفته ی هرودوت تنها مغان یعنی مادها نه پارسیها، جنازه ی مردگان را پیش سگ و پرندگان می انداختند ، از آنجا که این رسم به خزرها و بلخی ها هم نسبت داده شده چنان می نماید یکی از رسوم ویژه ی قبایل کهن ایرانی بوده که در جلگه های شمال زندگی چادر نشینی داشتند و امری را که بنا به اقتضای وضع آب و هوا و طرز معیشت آنها از ضرورتهای زندگی بود به صورت یک رسم مذهبی در آمده بود.لیکن در زمانهای کهنتر در زمان همزیستی اقوام هند و ایرانی جنازه ی مردگان را می سوزانیدند و بعدها برای برانداختن این رسم کهن یعنی سوزاندن مردگان در اوستا به شدت و به تکرار بدان حمله شد،نوآئین زردشتی رسم دیگری به عنوان آئین مذهبی برقرار کرد که به احتمال قربی به یقین از آسیای مرکزی سرچشمه گرفت . هرگاه این منع های بعدی رانشانه ای از رواج رسوم سوزانیدن اجساد نگیریم،باز دلایل دیگری در دست است که دوام این سنت را می رساند . یکی از این دلایل واژه ی دخمه است که از عصر اوستا تا زمان ما به مفهوم جایگاه بلندی به کار رفته که نعش مردگان را در آنجا پیش پرندگان می نهند، در حالی که معنای دخمه هیمه ی هیزم است که جنازه ی مردگان را به روی آن می سوازانند(همانجا،ص۲۰).

The unborn · 2/11/20

در این مورد نیز رسوم پارسیان با دستورات اوستایی هماهنگی ندارد.دین ایرانی که هرودوت توصیف نموده با آئین اوستایی تنها در مورد عقایدی که بازمانده ی باورهای دوران هند و ایرانی است هماهنگی دارد و برخی از این باورهای کهن را با وجود دگرگونی و جابجایی های فراوان می توان هنوز هم در اوستا تشخیص داد.

در هنگام بررسی تطبیقی متنهای یونانی و اوستایی، می توان از سنگ نبشته های فارسی باستان استفاده های فراوان برد.
آگاهی هایی که از این سنگ نبشته ها به دست می آید می توان به ترتیب زیر خلاصه نمود:
۱٫داریوش به خود می بالد که به یاری اهورامزدا و سایر بغان شاهنشاهی خود را بنیاد نهاد و یاغیان را شکست داده است.
۲٫داریوش می گوید پرستشگاه هایی را که گئومات مغ ویران ساخته بود از نو بنا کرده است.
۳٫ فرزند داریوش و جانشینش خشایارشا؛علاوه بر اهورامزدا از مهر و ناهید نیز یاد کرده است.

در این میان نه تنها به زردشت بلکه به هیچ مطلب دیگری که بتواند به این سنگ نبشته ها رنگ زردشتی دهد ،اشاره نشده است.حرف آخر آنکه کیش هخامنشیان، هم با دین مغان و هم با مذهب زردشت مغایرت داشته و در برابر آئین مزدیسنا آنهم در مواردی که آئین با وجود دین آوری زردشتی،آثاری از باورهای باستانی مربوط به پرستش عناصر طبیعت و گیتی را حفظ کرده، هم آهنگی دارد(همانجا؛ص۴۰ به بعد).
سـ*ـیاست مذهبی شاهنشاهان هخامنشی سخن راندن در این باب به جهات یک سلسله رفتار و برخوردهای گونگون از سوی شاهنشاهان هخامنشی بسیار دشوار می نماید و به تعاقب آن قضاوت را بسیار سخت تر می کند؛زیرا هر یک از این شاهنشاهان هر کدام به مقتضای شرایط زمانی و مکانی سیاستهای خاصی را در پیش گرفته اند که می بایست در ظرف مکانی و زمانی آن وقایع در نظر گرفته شود. ولی آنچه مشهود است این می باشد که بیشتر شاهنشاهان هخامنشی از این منظر قابل مقایسه با سلاطین زمان خود نیستند کهدر مقابل اقوام بیگانه یک تسامح مذهبی خاصی از خود نشان می دادند که در آن دوره و زمان خاص امری بی نظیر و بعید به نظر می رسید؛ زیرا تا آن زمان چنین سابقه ی رفتاری و اعطای آزادی عقیده به ملل مغلوب داده نمی شد .

The unborn · 2/11/20

در سطوری که در پیش داریم به مقایسه ی رفتار شاهان هخامنشی با حکمرانان هم دورشان می پردازیم که به ملل دیگر فرمان می راندند و بیشتر این موضوع را بسط خواهیم داد.هخامنشیان به هر جایی که پا می نهادند ، آزادی و رفاه و آسایش را با خود به ارمغان می بردند و بر عقاید دیگران احترام می نهادند . حال آنکه در آثار فاتحین و زورمندان سایر دول خلاف آن مشهود است. برای نمونه در کتیبه ی آشور نصربال می خوانیم:((به فرموده ی آشور و ایشتار، خدایان بزرگ که حامیان من هستند، با لشگریان و ارابه های جنگی خود به شهر گیناپور حمله کردم. ششصدهزار نفر از جنگیان دشمن را بی درنگ سربریدم. سه هزار اسیر را زنده طعمه ی آتش ساختم و حتی یکنفر را زنده نگذاشتم تا به گروگانی رود.حاکم شهر را به دست خودم زنده پوست کندم و پوستش را به دیوار شهر آویختم و از آنجا به سوی شهر طلا روان شدم.

مردم این شهر از عجز و ناتوانی در نیامدند و تسلیم من نشدند لاجرم به شهرشان یورش بردم و آن را فتح کردم و سی هزار نفر را از دم تیغ گذراندم،بسیار دیگر در آتش کباب کردم و اسرای بی شمار را دست و انگشت و گوش و بینی بریدم و هزاران چشم از کاسه و هزاران زبان از دهان بیرون کشیدم از اجساد کشتگان پشته ها ساختم و سرهای بریده به تاکهای بیرون شهر آویختم))اینک ببینیم بخت النصر که در ابتدای شاهنشاهی کوروش می زیسته نسبت به زیر دستان و ملل اسیر چه رفتاری داشته و خشم خود را چگون فرو نشانده است!((فرمان دادم که صدهزار چشم درآورند و صدهزار قلم پا بشکنند، با دست خودم چشم فرمانده ی دشمن را درآوردم. هزاران پسر و دختر را زنده زنده طعمه ی آتش ساختم. خانه هایشان را چنان کوفتم که دیگر بانگ زنده ای از آنها برنخیزد))(جهانیان،دین هخامنشیان،ص مختلف).

اما کوروش کبیر بر استوانه ای که اکنون در موزه ی لندن است سرگذشت ورود و فتح خود را به بابل چنین شرح می دهد:((منم کوروش شاه شاهان،شاه بزرگ،شاه نیرومند.وضع داخلی بابل و امکنه ی مقدس آن قلب مرا تکان داد.فرمان دادم که همه ی مردم در پرستش خدای خود آزاد باشند و بی دینان آنان را نیازارند،فرمان دادم که هیچ یک از خانه های مردم خراب نشود،فرمان دادم که هیچ یک از اهالی شهر را از زندگی محروم نکنند،خدای بزرگ از من خرسند شد و به من که کوروش هستم و فرزندم کمبوجیه و تمام لشگریان از راه عنایت برکات خود را نازل کرد))(استوانه ی گلی کوروش کبیر موجود در موزه ی انگلستان).

The unborn · 2/11/20

پرسشی که مطرح می گردد اینجا آن است که علت تسامح و تساهل مذهبی که شاهنشاهان هخامنشی داشتند چه بوده است؟ گفتنی است که آریائیان در امور مذهبی همواره سـ*ـیاست تساهل و تسامح داشتند، گرچه دولت هخامنشی در امور سـ*ـیاسی به دول سامی نژاد نزدیک گشته بود اما در امور مذهبی رویه ی آریایی خود را دنبال می نمود. اما بعدها دولت ساسانی بیشتر تحت تاثیر ملل سامی نژاد و امپراطوری روم و بیزانس درآمد و این صفت را فاقد شد.البته پر واضح است این رفتار شاهنشاهان هخامنشی بجز خصایص باطنیشان به دلایل سـ*ـیاسی و جذب قلوب هم می بوده.

دولتی که گستره ی حکومتی آن بسیار گسترده می باشد و شامل ملل و اقوام گوناگون با مذاهب و ادیان متفاوت است می طلبد برای وحدت سـ*ـیاسی و قدرت نظامی خود یک سعه ی صدر و یک دوری از تعصبات خشک مذهبی را پایه ریزی نماید.برای پردازش دقیق تر به موضوع، رفتار تک تک شاهان هخامنشی را از جهت سـ*ـیاسی و اعمال تساهل و تسامح مذهبی و روشی که در این زمینه در پیش گرفتند مورد برسی قرار می دهیم، در این راستا ناگزیریم نیم نگاهی نیز یه تاریخ سـ*ـیاسی و مهمترین وقایع دوران حکومرانی هریک از ایشان داشته باشیم. کوروش شاهنشاه هخامنشیکوروش به سال ۵۵۰ ق.م همدان را تسخیر کرد و «ایخ-توویگو» را به اسارت گرفت و با غنایم بسیار روانه ی انشان گردید(پیرنیا،ایران باستان،ص۶۴).

کوروش در راه رسیدن به قدرت، سه جبهه ی لیدی و بابل و مصر را در برابر خود داشت ؛این پادشاه برای مقابله با این سه دولت روش خاصی را در پیش گرفت، ابتدا به دلایل سـ*ـیاسی و سوق الجیشی و اقتصادی منطقه ی لیدی به پایتخت آن یعنی شهر سارد یورش برد و به خاطر آنکه از سوی (نبونید) آسوده خاطر باشد با وی قرارداد صلح امضا نمود و بعد به سوی (کرزوس) حاکم لیدی شتافت و موفق شد لیدی را تسخیر کند و کرزوس را به اسارت گیرد، برخورد کوروش با کرزوس شاه شکست خورده ی لیدی کریمانه و همراه با احترام و رافت بود.(همانجا).

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

مدیر ارشد بازنشسته رمان ۹۸

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین