معماری ایران باستان

Niaz.kh · 4/3/20

جرات بتوان گفت برای اولین بار ایرانی ها بودند که آجر را درست کرده و از آن در معماری استفاده کردند.

عمر هنر در ایران به قدمت تاریخ است و معماری از کهن ترین هنرها است. رونق و اعتلای معماری در ایران از دوران باستان گواه آن است که این سرزمین از کانون های نخستین شهرسازی و نیزسدسازی و مهندسی بوده است که نمونه آن بناهای مختلف و سدهای باستانی و دهکده های متعدد در جای جای خاک این کشور است. آثاری که جسته و گریخته از میان نوشته های باستان شناسی و شرق شناسان به دست می آید روشنگر آن است که هنر و معماری از ۵۰۰۰سال قبل در این مرز و بوم ریشه دوانده است.

Niaz.kh · 4/3/20

نظری اجمالی به معماری ایران در عهد باستان این ویژگی را آشکار می سازد که معماری ایرانی بر سه اصل استحکام، آسایش و انبساط پایه گذاری شده است. معماری ایرانی در طی تاریخ خود دارای اصالت طرح و سادگی توام با آرایش و تزیین بوده است.تمامی گستره ایران به ویژه روستاها و آثار قدیمی و باستانی آن چون کتاب زنده اما فرسوده ای از تاریخ معماری و هنر است که هر برگ از این کتاب در لحظه ای کوتاه دروازه چندین هزار سال تاریخ را بر روی تماشاگر می گشاید. کمتر روستایی در ایران وجود دارد که در آن معابر باستانی ناهید یا قلعه گبری و قلعه سلسال (صلصال) با طاق های ضربی و یا هلالی به چشم نیاید و در آن از بقعه ها و امامزاده ها و یا قلعه های معروف که مضمونی افسانه ای و تاریخی را در خویش نهفته اند اثری نباشد، برای مثال می توان به قلعه مرو و قلعه اصفهان و یا قصر کیاکسار پادشاه ماد در همدان، کاخ پاسارگاد و تـ*ـخت جمشید یا پارسه، آثار شوش، ایوان مدائن یا طاق کسری در تیسفون اشاره کرد.

Niaz.kh · 4/3/20

شاید به جرات بتوان گفت برای اولین بار ایرانی ها بودند که آجر را درست کرده و از آن در معماری استفاده کردند که نمونه بسیار قدیمی آن در معبد چغازنبیل واقع در شوش است که شاید بتوان با آن قدمت معماری بشر سنجیده شود و همچنین نشانه استعمال نخستین آجرها را در تپه سیلک کاشان، مناره ها و سدهای باستانی و بازمانده ساختمان های کهن در مرو، خرابه قصر هاتره در ساحل دجله و ویرانه های معبد کنگاور، یادگار خسرو پرویز در قصر شیرین و طاق بستان کرمانشاه مشاهده کرد.

چغازنبیل_شوش

Niaz.kh · 4/3/20

معماران و هنرپروران شهرساز ایرانی از زمان های باستان از برجسته ترین کارشناسان عصر خود بوده اند تاریخ نام بسیاری از معماران برگزیده را به یاد ندارد، اگرچه آثار گرانقدر آنها بهترین شناسنامه در شناسایی خصایل هنری و اندیشه آنها است. از میان معماران شهره عهد باستان باید از «سئنا» نام برد که تا مرزهای نبوغ پیش تاخت و نیز به «برازه حکیم» که در زمان اردشیر ساسانی می زیست و سدساز و معمار و شهرساز بی همتایی بود اشاره کرد. «برازه حکیم» سدی را که اسکندر بر شهر فیروزآباد فارس بسته بود شکست و فیروزآباد تازه ای بنا کرد که دستاورد ها و خطوط اصلی معماری ایران را ترسیم می کرد. نمونه هایی از خدمات معماری این چنین معماران و مهندسانی در کتاب «فارس نامه» ابن بلخی و «آثار عجم» فرصت شیرازی و «مرآت البلدان» و فارس نامه ناصری «حاج میرزا حسن فسایی» و سایر کتب قدیمی آمده است. سیر تکاملی هنر ایرانی از جمله معماری ریشه در حوادث تاریخی کشورمان و همچنین طبیعت اقلیمی ایران دارد. فرهنگ های فاتحین و مغلوبینی که پا به ایران گذاشته اند سهم بسزایی در فرهنگ معماری این مرز و بوم دارد. آداب و رسوم، مراسم مذهبی، روحیه و اخلاقیات، اندیشه و عقیده نسل ها در معماری ایران انعکاس واضحی دارد. نه تنها در بناهای عظیم بلکه در آثار کوچک هم این انعکاس را می توان یافت.

Image result for ‫طاق بستان کرمانشاه‬‎ Memarlik.ir

Niaz.kh · 4/3/20

که در گذشته در سراسر این خطه وجود داشته اند گنجینه ای از فرهنگ معماری ایران باستان را در خویش نهفته اند از این معابد «میترا» که قبل از زرتشت در ایران رواج داشته نمونه های چندی باقی است. معبد «مصیصرا» در شمال غربی ایران که در کوه تراشیده شده است و همچنین صخره «بی فخریکا» در جنوب دریاچه ارومیه از جمله این نمونه ها هستند. مهرپرستان باستانی قبل از ورود به معبد در جایی دست خود را به آب می زدند و آن را «مهراب» می نامیدند، که شاید لغت محراب دوره اسلامی از آن سرچشمه گرفته باشد. معماری در زمان های مختلف از ابتدای عصر امپراطوری مادها از شکوه و عظمت بالایی برخوردار بوده و رو به پیشرفت گذاشت، در اواخر این مرحله تاریخی معماری دوره اسلامی با تجهیزات و سلیقه ای به شیوه ساسانیان از چنان جلوه ای برخوردار بود که در دنیا کم نظیر می باشد،

Niaz.kh · 4/3/20

به طور کلی تاریخ معماری ایران را می توان به چندین دوره تقسیم کرد:

۱) ۵۰۰۰سال قبل از میلاد مسیح، ایرانیان که زمستان ها و تابستان ها کوچ می کردند، شروع به ساخت خانه های سفالی و ابزارهای سنگی پیشرفته کرده و با افزودن قسمت هایی از جنس استخوان، خانه هایشان را تکمیل می کردند و وسایل خانه را با رنگ های قرمز و مشکی رنگ کرده و در آتش می پختند و بدین ترتیب پایه های معماری ایران بنا نهاده شد.

۲) در طی ۴۰۰۰سال قبل از میلاد، ساکنان زاگرس دهکده ها را ساختند و به تدریج به صورت متراکم زندگی کردند و معماری ایجاد شد.

۳) در ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح،سنگ سفید، قیر وانواع دیگر سنگ ها برایساخت و ساز استفاده می شد.

۴) در ۲۰۰۰سال قبل از میلاد مسیح، آمدن آریایی ها به فلات ایران مهمترین اتفاق بوده که در آن زمان هنر معماری به اوج اهمیت خود رسید، ساخت سفال های نازک در نواحی البرز و همسایگانش گسترش یافت و ساختمان های مجللی با دیوارهای آجری با نقاشی هایی با طرح هایی از انسان ها در برج های فلکی درختان و سایر شکل ها تزیین گشت. شهرنشینی توسعه یافت و کنده کاری های سنگی به مرحله ای رسید که زیبایی چشمگیری به شوش بخشید.

۵) ۱۰۰۰سال قبل از میلاد مسیح، به دلیل عدم دسترسی به اسناد باستان شناسی، دوران سیاه پیشینه تاریخی نامیده می شود. از یافته های اندکی که به دست آمده، چوپانان و کشاورزان ثروتمندی در دامنه های البرز زندگی می کردند و آثار معماری پیشرفته ای داشته اند.

از میان دوره های طی شده و دگرگونی های پدید آمده در تاریخ و معماری ایران به دلیل کمبود مجال تنها به بررسی چند دوره که تغییرات مهم تر یا پیشرفت های بیشتری صورت گرفته می پردازیم.

Niaz.kh · 4/3/20

● دوره اشکانیان یا پارتیان

اشکانیان یا پارتیان در حدود ۲۵۰سال پیش از میلاد مسیح، پس از سلوکیان در ایران به قدرت رسیدند.

آنها در اوایل از شیوه های هنر یونانی پیروی می کردند. اما پس از مدتی به هنر معماری به ویژه به معماری سنتی و ملی ایران تمایل نشان دادند. در دوره اشکانیان، معماری مبنای اصلی خود را از آداب و اصول قبایل چادرنشین پارتی در برپایی اردوگاه ها گرفت.

حیاط های چهارگوش مرکزی با ایوان های چهارسوی آن به عنوان مظهری از معماری پارتیان به بین النهرین برده شد. در این دوره از معماری رسمی ایران، ساختن گنبد متداول گشت.

در معماری پارتی پس از شکوفایی دولت اشکانی به نمای ساختمان توجه بسیاری شد و می کوشیدند آثار هنری را بر دیوارها، در معرض دید متمرکز کنند. نقاشی دیواری توسعه یافته و تزیینات آمیخته ای بود از نقاشی و گچبری، که نمونه بسیار زیبای آن در معبد کوه خواجه در وسط دریاچه هامون در سیستان به دست آمده است. اشکانیان در معماری خود از طاق گهواره ای، قوس و رگچین با سنگ قلوه و برجسته کاری تزیینی استفاده می کردند.

از ویژگی های معماری و هنر این دوره انتقال برخی از عناصر معماری و هنر است که به دوره بیزانس و ساسانی منتقل شده است. شاید تاریخ معماری «طاق دار» که در ایران بسیار معروف است از دوره اشکانیان آغاز شده و در دوره ساسانیان تکامل یافته باشد که نمونه ای از آن را در بنای طاق گرا واقع در دامنه کوه «پاطاق» در کنار راه کرمانشاه به سرپل ذهاب که ترکیب طاق گهواره ای است، می توان دید. همچنین بنای معبر آناهیتا در کنگاور که بر سر جاده همدان و کرمانشاه واقع شده و منسوب به دوره اشکانیان است از جمله شاهکارهای هنر معماری پارتیان به شمار می رود.

Niaz.kh · 4/3/20

● دوره ساسانیان

ساسانیان مذهب زرتشت را رسمیت بخشیدند و هنری پدید آوردند که از حیث عظمت با هنر روم و بیزانس برابری می کرد و گاه بر آن برتری داشت حتی پس از فتوحات اعراب، آنچه به عنوان هنر اسلامی از آن یاد می شود از هنر ساسانی متاثر بوده است.

بهترین شیوه طاق زدن بر بناهای مربع شکل، در معماری ایرانی و حتی معماری غربی متعلق به ساسانیان است. هنر معماران آن دوره پوشاندن فاصله های وسیع با مواد سخت بوده است، بعضی از اصول معماری ساسانی بود که راه را برای ترقی معماری «گوتیک» در اروپا باز کرد.

در مجموعه هنر معماری این دوره، یگانگی و پیوند خاصی دیده می شود که اساس معماری گنبد است و ایوان، طاق نماها، اتاق ها و طاق های گهواره ای که اغلب در اطراف یک یا چند حیاط قرار گرفته اند، هنرهای گچبری، موازییک کاری و نقاشی دیواری، تزیینات بناهای ساسانی را شامل می شوند. در تنوع آثار ساسانی تاثیر همسایگان به خوبی آشکار شده است. از جمله تصاویر موزاییکی که از کاخ فیروزآباد به دست آمده، به روش رومیان موزاییک شده است. در این موزاییک ها تصاویر بسیاری از نوازندگان و انسان های دیگر به سبک ایرانی نقاشی شده اند. از دیگر تزئینات این دوره باید به حجاری های سنگی ساسانیان اشاره کرد. حجاری های این دوره در نوع خود بی نظیرند، مانند نقوش حجاری شده طاق بستان در کرمانشاه و نقش رستم.

Niaz.kh · 4/3/20

به طور کلی، معماری عهد ساسانی براساس معماری سنتی و برای نواحی خشک مرکزی و شرقی ایران پدید آمده بود. بدین معنی که در بناهای ساسانی اعم از کاخ ها و آتشکده ها، پوشش های گنبدی و ساختن ایوان های دارای طاق ضربی و چهار طاق های مخصوص آتشکده، متداول و اساس معماری آن زمان بوده است. تعدادی از بناهای ساسانیان که بقایای آنها به جای مانده است مانند کاخ های فیروزآباد، کاخ سروستان در فارس و ایوان مداین در تیسفون، ایوان کرخه در خوزستان، همچنین آتشکده هایی با نام های «تپه میل» حد فاصل تهران و ورامین، آتشکده نیاسر در کاشان، آتشکده آذرگشسب در تـ*ـخت سلیمان و چهار قاپی در قصر شیرین تا حد زیادی وضع معماری را در دوره ساسانیان آشکار می کنند.میان شیوه معماری پارتی و ساسانی در بنیاد ساختمان ها چنان همبستگی و نزدیکی وجود دارد که هنوز گروهی از صاحبنظران در انتساب پاره ای از آثار به دست آمده به این دو دوره دچار تردیدند. به طور نمونه، در انتساب کاخ مداین در تیسفون به یکی از این دو دوره هنوز اظهار نظر قطعی نشده است.

Niaz.kh · 4/3/20

● دوره اسلامی

پس از انقراض آخرین پادشاه ساسانی (یزدگرد سوم) ، عصر جدیدی در فرهنگ، هنر و به خصوص معماری ایران رقم خورد.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

دوستدار انجمن رمان ۹۸

دوستدار انجمن رمان ۹۸

دوستدار انجمن رمان ۹۸

دوستدار انجمن رمان ۹۸

دوستدار انجمن رمان ۹۸

دوستدار انجمن رمان ۹۸

دوستدار انجمن رمان ۹۸

دوستدار انجمن رمان ۹۸

دوستدار انجمن رمان ۹۸

دوستدار انجمن رمان ۹۸

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین