عصیانگری‌های یک ذهن شورانگیز

Cinder · 27/8/18

وای مهر

«آوای مهر» را علیزاده پس از زمین لرزه رودبار در ۱۳۶۹ پخش کرد. این اثر شامل پنج قطعه است که ریشه در موسیقی ملی ایران دارد و علیزاده در آن از آواهای محلی نیز بهره برده است. قطعات «زندگی»، «طلوع»، «عمق فاجعه»، «آوای مهر» و «عروج» قطعات این آلبوم را تشکیل می‌دهند. در این اثر آواز نقشی برابر با هریک از سازها دارد و آمیخته با آنهاست. او به شیوه‌ آن دسته از آهنگسازان رمانتیک که تحت تأثیر فرهنگ اصیل و ریشه‌دار سرزمین خویش بوده‌اند اثری تصویری و نئو رمانتیک آفریده است که در مجموع، برای شنوندگان ایرانی و غیرایرانی، زیبا و شنیدنی‌ است.

Cinder · 27/8/18

زمستان است

«زمستان است» را علیزاده با صدای «محمدرضا شجریان» نوشت و «کیهان کلهر» و «همایون شجریان» نیز به عنوان نوازنده‌ی کمانچه و تنبک او را همراهی کردند. این اثر ابتدا در سال ۱۳۷۹ به صورت زنده در کالیفرنیا، اجرا و ضبط شد و یک سال بعد، ۱۳۸۰ به بازار عرضه شد. «زمستان است» بر اساسِ شعری با همین نام از «مهدی اخوان ثالث» در مقامِ «داد و بیداد» اجرا شده است.

این اثر را می‌توان از مهم‌ترین آثاری دانست که دغدغه‌های اجتماعی آهنگساز در آن متجلی شده است: «سلامت را نمی‌خواه‍ند پاسخ گ‍فت/ سرها در گریبان است/ کسی سر بر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را/ نگه، جز پیش پا را دید نتواند/ که ره تاریک و لغزان است.»

«محمدرضا شجریان» درباره‌ی این اثر گفته است: «من در کنسرت زمستان سعی کردم همچون شعر، سردی رابـ*ـطه‌ها را با زبان آواز بیان کرده باشم. البته در این زمینه اختراع خاصی صورت نگرفته است، بلکه براساس همان چیزی که در موسیقی آوازی ما وجود داشته والبته با اندکی تغییر ، دو گوشه از دستگاه مختلف را برای این کار در نظر گرفتم. این نکته را هم توضیح بدهم که پیش از این، قطعه داد و بیداد (داد در دستگاه ماهور و بیداد در دستگاه همایون) را آقای علیزاده ساخته بودند و پیشنهاد دادند روی آن شعری با آواز خوانده شود، که من ابتدا فکرم روی غزل بود، اما پس از گذشت چند مدتی به فکر افتادم که زمستان اخوان ثالث را همراه با آن به آواز درآورم. یکی دو جلسه تمرین کردیم، متوجه شدیم که کار خوبی خواهد شد که ابتدا کنسرت آن را اجرا و سپس به صورت نوار ان را منتشر کردیم. راستش، من خیلی تحت تأثیر کلام شعر «زمستان» قرار گرفتم، به نحوی که می‌توانم بگویم در هیچ یک از کنسرت‌هایم، اینگونه تحت تأثیر فضای شعر قرار نگرفته بودم. گاه که کنسرت تمام می‌شد، سردی زمستان و کوتاهی سقف آسمان را در وجودم حس می‌کردم. اینگونه، شعر مرا با خود می‌برد؛ چون حال و هوایی که در صحنه در من ایجاد می‌شد، وضعیت و حال و حس همان مردم زمستان‌زده را تداعی می‌کرد و گویی من هم یکی از مجموعه مردمان زمستان زده بودم.»
«اخوان ثالث» این شعر را در جریان کودتای ۲۸ مرداد سرود.

Cinder · 27/8/18

فریاد

«فریاد» در در دستگاه راست پنجگاه، شور و همایون همکاری دیگر علیزاده با «محمدرضا شجریان» است و همراهی دوباره‌ی کلهر و همایون شجریان به عنوان نوازنده. آهنگ‌های این اثر ساخته محمدرضا شجریان، کیهان کلهر و حسین علیزاده است. آلبوم «فریاد» در راست پنجگاه و مرکب خوانی اجرا شده و اشعار آن سروده سعدی، حافظ، مهدی اخوان ثالث، فریدون مشیری، محمدرضا شفیعی کدکنی و قره العین است؛ ضمن آنکه «همایون شجریان»، در قطعه‌ی «تو را سریست که با ما فرو نمی آید» با پدر هم‌خوانی کرده است. این اثر در سال ۱۳۸۱ در لس آنجلس اجرا و در سال ۱۳۸۲ منتشر شده‌است.

او از نخستین آهنگسازانی است که در اشعارش از شعرِ نو بهره برده است: «واقعیت این است که شعر نو فضای خاص خودش را می‌طلبد و وقتی در دستگاه‌های سنتی وارد می‌شود که تداعی کننده شعرهای کلاسیک است، آن تأثیری را که باید پیدا نمی‌کند. می‌توان با ترکیب اصوات تازه فضای مناسب با شعر نو را فراهم آورد. البته این کار من یک کار تجربی است... هنوز باید درباره تغییرات مناسب دیگر فکر کرد.»

همکاری علیزاده و شجریان در آثاری چون «زمستان است»، «بی‌توبه سر نمی‌شود»، «فریاد»، «ساز خاموش» و «سرود مهر» ادامه پیدا کرد؛ علیزاده درباره‌ی این همکاری گفته است: « اینها چندقلوهای به هم چسبیده نیستند. حُسن این است که هر کدام شیوه فکری خود را دارند. همانند چاووش که من و شجریان و مشکاتیان و لطفی و دیگران بودیم. از دوره‌های جوانی که من فعالیت موسیقی را به عنوان نوشتن اثر شروع کردم، ایده من موسیقی بدون کلام بود. گاهی هم که با خوانندگان مختلف همکاری داشته‌ام از سر ضرورت بوده است. بیشتر آثار شجریان با لطفی و مشکاتیان و دیگر اعضای چاووش بود. در شرایط مختلف اجتماعی آدم تصمیمات مختلف اتخاذ می‌کند. از جمله کارهای من با شجریان، «ایران خورشید تابان دارد» بود که در اوایل انقلاب اجرا شد. فیلم دلشدگان را هم کار کردیم که علی حاتمی اصرار داشت شجریان باشد. بعد از این دوران که گذشت همه چیز در حال تغییر بود و کسانی که روزگاری در کنار هم بودند، بینشان فاصله افتاد و همه فکر می‌کردند چون همدیگر را قبول نداریم با هم کار نمی‌کنیم. آدم‌های مختلف می‌توانند از هم جدا باشند و کارهای خود را انجام دهند، هر وقت ضرورت داشت با هم کار کنند. اما اگر همکاری ما ادامه می‌یافت، تکراری می‌شد. بعد از 7 سال همه ما به این نتیجه رسیدیم که کارمان دارد به تکرار کشیده می‌شود. هیچ گاه از این زاویه نگاه نکنید که مشکلی پیش آمده است. البته ممکن است مشکل پیش بیاید. ما در آن برهه 4 هنرمند بودیم و هر کدام فکر مستقل خود را داشتند. این بحث‌ها می‌تواند در مسائل اجتماعی و سـ*ـیاسی و حتی در مسائل خصوصی پیش بیاید. اینها چیزهای طبیعی انسان است. هنرمندان از کُرات دیگر نیامده‌اند. ما هم مانند انسان‌های دیگر یک روز خوشحال و روز دیگر ناراحت هستیم. آن روزهایی که متحد بودیم و کار کردیم ثمره خوبی داشت.»

Cinder · 27/8/18

به تماشای آب‌های سپید

این اثر را «حسین علیزاده» با نوازندگی «ژیوان گاسپاریان» و خوانندگی «افسانه رثایی» نوشت که در سالِ ۲۰۰۶ نامزد دریافت جایزه گرمی برای بهترین موسیقی سنتی جهان شد. طراحی جلد این اثر را «عباس کیارستمی» برعهده گرفت. شعر و موسیقی و آوازی قطعه‌ی «ماما» متعلق به «ژیوان گاسپاریان» نوازنده بزرگ دودوک از کشور ارمنستان است. هنرمندان دیگری همچون «علی بـ*ـو*ستان»، «محمدرضا ابراهیمی»، «بهزاد میرزایی»، «آرمن غازاریان»، «وازگن مارکاریان»، «افسانه رسایی»، «هورشید بیابانی»، «علی صمدپور» و «محمد علی احدی» در این اثر حضور داشته‌اند.

Cinder · 27/8/18

غم‌نومه‌ی فریدون

«غمنومه فریدون» اثری شنیداری به نویسندگی و کارگردانی پیمان قدیمی و آهنگسازی حسین علیزاده است که در آن بازیگرانی چون صابر ابر، فرهاد اصلانی، امیر جعفری، حبیب رضایی، سیامک صفری، فاطمه معتمدآریا، ژاله علو، آیدا شاملو و مرتضی احمدی به صداپیشگی پرداخته‌اند. «علیزاده» درباره‌ی این اثر گفته: «در این کار بسیار به آداب و فرهنگ ایرانی تکیه می‌شود که البته در برخی از موارد قالب طنز هم در آن وجود دارد. ما هم در موسیقی و هم در تئاتر و هم در نقاشی می‌توانیم از زوایای زندگی مردم سمبل‌آفرینی کنیم. شما در این اثر با فضایی مواجه می‌‌شوید که در آن انواع و اقسام موسیقی‌ها استفاده می‌شود.»

«پیمان قدیمی» نیز درباره‌ی این اثر گفته: « سال ۹۱ کتاب «غم‌نومه‌ فریدون» در پاریس چاپ شد و به این بهانه دو اجرای مونولوگ در دانشگاه هنر و نیز منزل احمد شاملو داشتم که تعدادی از دوستانم موسیقی آن را اجرا می‌کردند. یادم هست وقتی بخش‌هایی از این قصه را می‌نوشتم برخی آثار استاد علیزاده را گوش می‌دادم که از جمله آنها می‌توانم به «سلانه»، «آن و آن» و «زیر تیغ» اشاره کنم. زمانی که تصمیم گرفتم «غم‌نومه فریدون» را به صورت پادکست درآورم، با علی بـ*ـو*ستان تماس گرفتم تا از استاد علیزاده برای استفاده از قطعاتشان اجازه بگیرم. سال ۹۱ ایشان را دیدم و ضمن روایت قصه از این هنرمند برای حضور در پروژه دعوت کردم. استاد علیزاده با مهربانی گفت: «حیف است روی این قصه موسیقی دیگری بگذاری و من می‌خواهم برای آن موسیقی بنویسم». بعد از آن نیما دهقانی و حبیب رضایی و بازیگران به این اثر پیوستند و این پروژه شروع شد.»

صبا علیزاده دستیار آهنگساز و پوریا اخواص، داریوش کاظمی، علیرضا برنجیان اجراگران آوازهای «غم‌نومه‌ فریدون» هستند. از میان نوازندگان این پروژه هم می‌توان به رضا عسگرزاده، سیامک جهانگیری، صبا علیزاده، رادمان توکلی، مهرداد ناصحی، سحر ابراهیم، علی رحیمی و حسین علیزاده اشاره کرد. همخوانی این اثر روایی، موسیقایی نیز بر عهده‌ مهرداد ناصحی، شهرام رکوعی، راحله برزگری، سحر محمدی، آساره شکارچی، عامر شادمان، روشنک کی‌منش و سمیرا محسنی بوده است.

Cinder · 27/8/18

موسیقی فیلم «دلشدگان»

«دلشدگان» به کارگردانی «علی حاتمی» تا به امروز تنها فیلمی است که راجع به تاریخ موسیقی ایران و در پاسداشت اساتید موسیقی کشورمان به مناسبت هزاره‌ی باربد ساخته شده و «حسین علیزاده» آهنگسازی آن را برعهده داشته است. همکاری حاتمی، شجریان و علیزاده، دل شدگان را تبدیل به فیلمی بی‌بدیل در تاریخ سینمای ایران کرده است.

حسین علیزاده درباره‌ی موسیقی این اثر گفته: «من قبل از دل‌شدگان یکی دو فیلم کار کرده بودم که البته خودم هم خیلی آنها را جدی نمی‌گرفتم. در فیلم سوته‌دلان بخشی از موسیقی‌ای که ما در جشن هنر شیراز اجرا کرده بودیم را استفاده کرده بود. (آهنگ پیر فرزانه) من در سربازی بودم که شنیدم علی حاتمی آهنگم را در فیلم استفاده کرده است. بعد ایشان برای ساخت موسیقی این فیلم از من دعوت به کار کرد. البته آقای حاتمی استاد دهلوی را هم مد نظر داشت. به نوعی پیشنهاد می‌داد که موسیقی را دونفری بسازیم. یک جلسه سه‌نفره هم گذاشتیم. هم من و هم آقای دهلوی خیلی موافق این کار نبودیم، اما خوب برای من سخت بود که مخالفت کنم. چون آقای دهلوی استاد من بودند و هستند. در جلسه‌ای که داشتیم من پیشنهاد دادم دهلوی آهنگ‌ها را بسازند و من هر کاری از دستم بر می‌آید حتی از نظر نوازندگی انجام دهم. البته آقای دهلوی خیلی مخالفتی نداشت که با هم کار کنیم. اما از نظر مسائل سازهای ایرانی احساس کرد من باشم بهتر است. ضمن این که خود مرحوم حاتمی هم از نظر بخش تخصصی موسیقی و نوازندگی روی من نظر داشت، در نهایت آقای دهلوی گفت که شما خودت کار کن و بالاخره این مسئولیت بر عهده من افتاد.»

در این فیلم به خاطر حساسیت‌های «علیزاده» اکثر هنرپیشه‌ها دو تا سه ماه کلاس ساز رفتند. «تنها کسی که نرفت اکبر عبدی بود. چون زمینه‌ای در نواختن تنبک داشت و من وقتی نوازندگی‌اش را دیدم گفتم کلاس نیاز نیست.»

علیزاده در این فیلم جز «شجریان» در فکر خواننده‌هایی بوده که به شیوه قدیم می‌خواندند؛ اما به اصرار حاتمی، شجریان اجرای قطعات را به عهده می‌گیرد. حاتمی در این فیلم 500 واژه‌ای که در دوره قاجار در صحبت‌های روزمره به کار می‌رفته را در دیالوگ‌ها و اشعاری که برای تصنیف‌هایش ساخته بود استفاده کرد. وقتی که قرار شد آقای شجریان این کار را انجام دهند، واقعاً روی این قضیه تمرکز کرد. اصلاً رفت و آوازها را در کوه خواند و ضبط کرد، آورد. او صدای ضبط شده را به من داد، بعد رویش کار کردم. یعنی بردم در استودیو و در واقع من با صدای شجریان که خودش نبود، ساز زدم.»

Cinder · 27/8/18

در چشم باد

«علیزاده» آن‌طور که خودش می‌گوید «در چشم باد» را با نگاهی مستقل از سریالی با همین نام نوشته و به هیچ عنوان در امتداد اثر تصویری مسعود جعفری جوزانی نیست: «ساخت موسیقی برای این سریال حال و هوای خاص خودش را داشت و شکل تازه‌ای از موسیقی را در ذهن من ایجاد کرد و بعد از مدتی به این فکر افتادم که موسیقی فیلم یا سریالی را که کار کردم با نگاهی مستقل براساس انتخاب‌هایی که دارم، منتشر کنم. البته من اول خودم شنونده موسیقی فیلم یا سریالی که می‌سازم می‌شوم و بعد تصمیم به انتشار می‌گیرم؛ چرا که معتقدم موسیقی‌ای که برای فیلم یا سریال ساخته‌ام، مسیر و راه دیگری برای من در ساخت موسیقی بوده و زمانی که به فکر انتشار موسیقی کارهای تصویری می‌افتم خودم را جای شنونده قرار می‌دهم تا ببینم آیا می‌توانم این اثر موسیقایی را مستقل از تصویر گوش دهم و شنونده آن باشم یا نه.»

ساخت موسیقی برای سریال «در چشم باد» دومین تجربه شخصی علیزاده در حوزه ساخت موسیقی برای سریال پس از مجموعه تلویزیونی «زیر تیغ» است. به گفته علیزاده، جوزانی ساخت موسیقی این سریال را زمانی به او پیشنهاد کرد که 50 درصد از سریال ساخته شده بود و او با اثری مواجه شد که ایده و خلاقیت بسیاری در آن وجود داشت: «زمانی که ساخت موسیقی این سریال را شروع کردم حضور جوزانی در کنار من خیلی اهمیت داشت و انگار این کارگردان با داستان خوب و فیلمنامه محکمی که داشت برای من قصه‌های هزار و یک شب را تعریف و توصیف می‌کرد. این توصیف زمانی به نقطه قوت خودش رسید که بخشی از راش‌های گرفته شده سریال را دیدم و پس از آن جوزانی دقیقاً مانند قصه‌گویی شد که من از شنیدن داستان‌های او لـ*ـذت می‌بردم و یک رابـ*ـطه دوستانه و عمیق بین ما شکل گرفت و در نهایت ساخت موسیقی این سریال به من سپرده شد. زمانی که کار به من سپرده شد، مدتی به خودم پیچیدم تا سرنخ دستم آمد و بعد کار را شروع کردم. مشغول کار شدم که جوزانی گفت که قرار است سریال زودتر از زمان موعد از تلویزیون پخش شود. در این مقطع از زمان به لحاظ ذهنی به خودم فشار آوردم و در نهایت موسیقی سریال جاری شد و شنونده‌های اولیه موسیقی این سریال از جمله کارگردان و بقیه عوامل از موسیقی تعریف کردند که این رضایت در من حس خوبی ایجاد کرد. من و جوزانی در کنار هم خوب کار کردیم و من به شخصه دوران خوب و شیرینی را همراه با سختی‌هایی که داشت، تجربه کردم. تا جاییکه صحبت و بحث‌هایی که با جوزانی داشتیم به اندازه خود سریال جذاب و تأثیرگذار بود.»

علیزاده با الهام از موسیقی جهانی و همچنین موسیقی روستایی آهنگسازی این اثر را انجام داده و از سازبندی متفاوتی بهره برده است.

Cinder · 27/8/18

«آواز گنجشک‌ها» و «لاک‌پشت‌ها پرواز می‌کنند»

«آواز گنجشک‌ها» به کارگردانی مجید مجیدی به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های خارجی سال ۲۰۰۹ از نگاه هیئت ملی نقد فیلم آمریکا انتخاب شد و علیزاده موسیقی آن را نوشته است؛ اتفاقی که خودش درباره‌ی آن می‌گوید: «من فیلم باران را خیلی دوست داشتم.از فیلم‌های دیگری که روی من تأثیر گذاشت رنگ خدا بود. حتی قرار بود برای رنگ خدا موسیقی متن را من بسازم اما آن زمان ایران نبودم. بعد آواز گنجشک‌ها را که به من پیشنهاد کردند قبول کردم. آوازگنجشکها زمانی بود که به اقای مجیدی انتقاد می‌کردند که دیگر مضمون فیلمهایش دارد شبیه به هم می‌شود ولی در هر صورت در آن هم یک ظرافت‌هایی بود که من با آن احساس صمیمیت می‌کردم. همچنین یک دوره‌ای با آقای قبادی کار کرده‌ام روی فیلمهایی که بیشتر مضمون کردی داشته. فیلم نیوه مانگ که اینجا اکران نشد و لاکپشت‌ها هم پرواز می‌کنند و زمانی برای سرخوشی اسب‌ها! آخر سر هم با اقای آهنگر کار کرده‌ام و روی فیلم ملکه آهنگ ساخته‌ام که سال گذشته در جشنواره برنده جایزه موسیقی فیلم شد.»

Cinder · 27/8/18

نوبانگ کهن

«نوبانگ کهن» در دستگاه شور به روایت استاد نورعلی برومند و استاد محمود کریمی نوشته شده؛ اما بار دیگر می‌توان نوآوری‌های علیزاده را در آن مشاهده کرد؛ نوآوری‌هایی که در عین حفظ اصالت‌های موسیقی ردیف لحاظ شده است. این اثر را «هم‌آوایان» اجرا کرده و محمد قوی‌حلم به عنوان نوازنده در آن حضوری موثر دارد. او خود درباره‌ی این اثر نوشته: «ساختمان و آهنگ اصلی گوشه‌ها به‌کارگرفته شده و ابداعاتی چه به صورت بداهه‌نوازی، چه به صورت ابتکاراتی نوین در تنظیم و تدوین و رنگ‌آمیزی سازها توسط نوازندگان انجام شده است. نکته‌ی اساسی و قابل بررسی و تعمق در این مجموعه، نحوه‌ی نگرش به ریتم و ملودی است که از جوهر اصلی ردیف گرفته شده و تنها به حفظ اصالت بسنده نشده، بلکه گوشه‌ها به صورت غنی‌تر و زیباتری مطرح شده‌اند که نمایان‌گر استعداد و بسط و گسترش آن‌ها است.»

Cinder · 27/8/18

ه گوشه‌ها به صورت غنی‌تر و

* جوایز:

«حسین علیزاده» خود را چندان مقید به عناوین و نام‌ها و جایزه‌ها نکرده است؛ برای همین است که آن زمان‌که می‌خواستند به او نشانِ شوالیه دهند؛ آن جایزه را رد کرد و گفت نمی‌خواهد به عنوانِ شوالیه‌ی تار شناخته شود؛ می‌خواهد «حسین علیزاده» باشد: « به احترام مردم هنرپرور و هنردوست ایران، به نام حسین علیزاده قناعت کرده، تا آخر عمر به آن پیشوند یا پسوندی نخواهم افزود.» با این حال او تا کنون سه‌بار برای آلبوم‌های فریاد، بی تو به سر نمی‌شود و به تماشای آب‌های سپید نامزد جایزه گرمی در بخش «بهترین آلبوم سنتی جهان» شده‌است. او رکوردار سیمرغِ بلورین برای بهترین آهنگساز در جشنواره‌ی موسیقی فجر نیز هست (گبه، زشت و زیبا، آواز گنجشک‌ها و ملکه) دریافت جایزهٔ دو سالانهٔ موسیقی جهانی آسیا از دیگر افتخاراتِ‌ اوست.

او همچنین هر گاه اثری منتشر کرده در «جشن موسیقی ما» عنوان بهترین آهنگساز را دریافت کرده است؛ به طور مثال در اولین جشن «موسیقی ما» به عنوان بهترین آهنگساز سنتی انتخاب شد و در دومین جشنِ موسیقی ما نیز عنوان بهترین آهنگساز را برای اثر «باده تویی» دریافت کرد؛ شبی که با تقدیرِ استادش –فرهاد فخرالدینی- همراه بود؛ کسی که علیزاده خود می‌گوید عاشقانه دوستش دارد. او این شب را شبِ انسِ اهالی موسیقی دانست و مثلِ همیشه از این فرصت بهره برد تا نظراتش درباره‌ی موسیقی بگوید

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

سرپرست بازنشسته فرهنگ و ادب

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین