هنر اسلامی

★PARDIS★ · 16/9/19

هنرمندان اسلامی خلاقیتشان را در جهت زنده کردن باورهای درونی خویش و ایجاد مجموعه ای از تجسمات و آثار هنری منحصر به فرد سوق دادند.عدم پذیرش توصیف تصاویر موجودات زنده در دین اسلام باعث شد تا هنرمندان اسلامی به تدریج روش جدیدی را تعریف کنند و به این ترتیب از هنر رومیها و بیزانسی ها ی زمان خودشان فاصله بگیرند. به عقیده هنرمندان اسلامی، آثار هنری آثاری هستند که بیشتر به انتقال پیام دین اسلام می پردازند. این مقاله به طور خلاصه مفاهیم و ماهیت هنر اسلامی را بررسی می کند و درباره آثار هنری، اشکال تزیینی منقش به گل، اشکال هندسی و هنر خوشنویسی تحقیق می کند. در پایان، این مقاله تاثیر هنر اسلامی بر دیگر فرهنگها به خصوص فرهنگ اروپاییان را مورد بررسی قرار می دهد.

مقدمه
هنر اسلامی توجه بسیاری از دانشمندان غربی1 را که سابقه خوبی در جهت مطالعه و تبلیغ هنر اسلامی داشته اند، جلب کرده است. با وجود این جنبه مثبت، زمانی که به طور مکرر هنر اسلامی را با الگو و معیارهای هنر غربی مورد ارزیابی قرار دادند مطالعه و تبلیغ هنر اسلامی توسط دانشمندان غربی، عامل تضعیف هنر اسلامی شد. دانشمندان غربی، در کنار مطالعه و تبلیغشان در ارتباط با هنرهای جامعه اسلامی، معتقدند که دین اسلام خلاقیت های هنری را محدود و کوچک شمرده است. از نظر دانشمندان غربی، دین اسلام بازدارنده و محدود کننده استعدادهای هنری است و عجز و ناتوانی این هنر را می توان از آثار هنری در قالب مناظر برجسته طبیعی و تصاویر و اشکال هندسی و تزیینی قضاوت کرد. اینچنین مباحثی موضوع عدم درک و فهم جدی اسلام و نگرش آن نسبت به هنر را نشان می دهد.اغلب استادان دانشكده های شرق شناسی اتهاماتی را به اسلام روا می دارند مبنی بر اینکه اسلام زندگی ساده لوحانه و سختگیرانه را تقویت می كند و مانع پیشرفت و رفاه و آسایش است. این ادعاهای نادرست از طریق قران و احادیث پیامبر رد شده است. به عنوان مثال قرآن زندگی آرامی را به مومنین وعده می دهد.: "بگو ای پیامبر، چه كسی زینت های خدا را كه برای بندگان خود آفریده حرام كرده و از صرف رزق حلال و پاكیزه منع كرده؟" (سوره اعراف - آیه32) این پیام درآیه دیگری از قرآن نیز تأکید شده است:
"ای کسانی که ایمان آورده‌اید، حرام مكنید طعام های پاكیزه‌ای را كه خدا برای شما حلال نموده و ستم و تعدی به یكدیگر مكنید كه خدا ستمكاران را دوست نمی دارد." (سوره مائده-آیه 87)
البخاری (Al-Boukhari) روایت موثقی از حضرت محمد(ص) نقل می کند که:"خداوند زیباست و زیبایی را دوست دارد."شاید این روایت قابل درک ترین پیام از دیدگاه اسلام نسبت به هنر باشد. زیبایی، در اسلام ، جلوه ای از صفات الهی می باشد. غزالی(1058-1128 Al-Ghazali) دانشمند بزرگ اسلام، زیبایی را بر اساس دو معیار اصلی که در برگیرندة تناسب عالی و هارمونی مناسب است، تعریف می کند که عبارتند از قسمتهای درونی و بیرونی اشیاء،حیوانات و انسانها.از دیگر عوامل تعیین کننده در ارتباط با تاثیر دانشمندان غربی بر هنر اسلامی، شباهت به هنر یونانی است که انسان را مبنای ابداعات هنری خود قرار می‌دهد. بنابراین، تصاویر و مجسمه های انسانی و مجسمه سازان انسان به عنوان شاهکارهای هنری تلقی می شوند. طبق این نظریه، انسان باشکوه ترین و زیباترین موجود طبیعی است که باید آغاز و پایان تمام تلاش های هنرمندان باشد.آثار هنری موفق آثاری هستند که اعماق درون و ظاهر فیزیکی انسان را به تصویر می کشند. شاید عالیترین جایگاه برای انسان، درهنر اسلامی، زمانی است که انسان مظهر ذات الهی است ، یا زمانی که نشانگر تصویر الهی است. هنراسلامی،درهرصورت، دارای بینش کاملآ متفاوتی است. در هنر اسلامی، انسان به عنوان یک موجود الهی تلقی می شود که آفریده ی یک قدرت مطلق، به نام الله است.

★PARDIS★ · 16/9/19

هنر اسلامی و بیزانسی
هنر بیزانسی اساسآ بر پایه تلفیق موضوعات مسیحی با انسان گرایی و طبیعت گرایی یونان باستان شکل گرفته است.انسان گرایی و طبیعت گرایی، هر دو نشانگر و مظهر ربانیت است. انسان و طبیعت تصویری از ذات الهی دانسته شده اند.هنر فیگوراتیو جدید در پی فلسفه زیباشناسی صرف نیست، آنچنان كه در سنت یونان مرسوم بود، بلكه تلاش می کند تا مفاهیمی مانند رستگاری و ایثار را در اعتقادات مسیحیت تفسیر کند. دانشمندان غربی از زمان فعالیتشان در زمینه های مختلف هنری، در اغلب موارد ریشه و بنیان هنر اسلامی را به یونان باستان و بیزانسی ها ربط می دهند، با این ادعا که مسلمانان از هنر این دو فرهنگ فقط تقلید کرده اند یا به عاریه گرفته اند و هنر اسلامی را با طرح های منقش به گل و گیاه، نقاشی طوماری در هم پیچیده و هنر خوشنویسی مزین نموده اند. منبع الهام بخش هنری بیزانیسی ها در اوایل خلافت مسلمین آغاز شد، زمانی که خلیفه امویان عبدالملك2 (Abd-al-Malik) و ولید اول3 (Al-Walid I) هنرمندان بیزانسی را برای تزئین قبة الصخره (691-92) مسجد بزرگ دمشق متعلق به امویان (705-714) فرا خواندند.تأثیر هنر بیزانسی را می توان در طرح های تمثال سازی و شمایل سازی موجود در قبة الصخره، به خصوص در هنر معرق کاری تاج ها و جواهرات این مسجد دید، لذا گرابر(Grabar1973) معتقد است که مظاهر قدرت بیزانسی قابل تقلید است. این تزیینات نشان دهنده تقدس، قدرت و استقلال هنر بیزانس است. به دنبال این موضوع، گرابر می گوید : "به عبارت دیگر، تزیینات قبة الصخره گواه بر استفاده آگاهانه در ساخت دکوراسیون داخلی این مکان مقدس در ارایه نشانه های هنر بیزانس است که مورد تسلط و فعالیت دشمنان اسلام بود." گرابر بعدا تصدیق می کند که عرب ها، قبل و بعد اسلام، عادت داشتند که اموال و دارایی های گرانبها و ارزشمند خود مانند تاج های زینتی را به خانه کعبه پیشکش کنند و در آنجا آویزان نمایند4.

★PARDIS★ · 16/9/19

علاوه بر نمایش تصاویر گیاهان، از نظر گرابر، به نظر می رسد بار دیگر هنرمندان اسلامی زمانیکه هیچ دانشی برای توصیف ادبی درباره خدا نداشتند در توصیف و تصویرگری خدا از بیزانسی ها چیزهایی را به عاریه گرفته اند، او مدعی است كه هنر بیزانسی آنقدر عالی و برجسته بود که هنرمندان اسلامی مجبور بودند از آن تقلید كنند. او در مواجهه با این پرسش كه چرا مسلمانان هنر فیگوراتیو را نمی پذیرند، می گوید برای این که مسلمانان یارای رقابت با برتری و ارجحیت هنر بیزانس را نداشتند و باید تسلیم می شدند و نباید با آنها رقابت می کردند.او می گوید که:("امویان به سختی توانستند مهارت پیچیده هنر شكل نما را که مختص هنر بیزانسی بود، فرا بگیرند. در این شرایط سخت که تلاش مسلمانان برای کسب هنرغیرمتعارف شكل نمای بیزانسی بی نتیجه ماند، آن را کنار گذاشتند و همانگونه كه می دانیم تكنیك هنر بیزانس را بدون اخذ فرم های آن اقتباس كردند.") گرابر آشکارا مخالفت اسلام با فیگوراتیو (شكل نما) را نادیده گرفته و با چند مثال از احادیث پیامبر توضیح می دهد(در زیر می بینید).
ون گراندوم (Von Grandaum1955) نظریه های جامع و بسیاری در مورد عدم وجود تصویرگری به علت جایگاه انسان در دین اسلام تهیه کرده است. یک بعد مهم خداشناسی در دین اسلام، اهمیت صفت بارز یکتا بودن خدا، به عنوان آفریدگار، و انسان به عنوان آفریده محبوب او است. انسان بـ*ـو*سیله خداوند راهنمایی می شود و تابع تقدیر خداوند است، بنابراین نمی تواند به جایگاه خداوند دست پیدا کند ،در حالیکه مذاهب دیگر می گویند انسان می تواند به جایگاه خداوند نایل شود.اصول بنیادی هنر اسلامی این حقیقت را رسمأ اعلام می کند که "هیچ خدایی غیر از خداوند وجود ندارد " و "هیچ چیز شبیه او نیست. "هیچ خدایی غیر از الله! نیست، ماهیت هستی وجودش از خودش است، ابدی و ازلی است. خدایی که بلند مرتبه است و بالاترین و برترین قدرت ها از آن اوست (ستایش و حمد مخصوص اوست). (سوره ال عمران-آیه 255).

★PARDIS★ · 16/9/19

شاید این تنها اختلاف نظر و شکاف اصلی در فلسفه و تکنیک های هنری بین مسلمانان و غیر مسلمانان باشد. با این راهکار ،هنر اسلامی نیازی به ارایه مفاهیم فیگوراتیو ندارد. چگونه می توان خدایی را توصیف کرد که نه می توان او را دید و هیچ چیز شبیه او نیست؟ هر نوع اظهارات هنری، چه در مورد تصاویری از طبیعت، چه انسان باعث تحلیل و بررسی معانی و ماهیت اعتقاد اسلامی است.متعاقبأ، هنرمندان اسلامی سرگرم تأیید درستی این سیستم پیچیده از طریق اشکال هندسی، آثار هنری منقش به گیاهان و الگوهای هنر خوشنویسی می باشند (الفاروقی 1973Al-Faruqi). اسلام تنها دینی است که برای اثبات مفاهیم اعتقادی نیازی به هنر تجسمی و تصویرگری ندارد(ون گراندوم ،1955).

منشأ هنر اسلامی
مانند دیگر ابعاد فرهنگ اسلامی، هنر اسلامی علاوه براینکه از هنر بیزانسی نیز الهاماتی گرفته است، نتیجه افزایش دانش محیطی5 ،اجتماعی و تلفیقی از سنتهای قوم عرب، پارس، خاور میانه و آفریقا است. دانش و پیشرفت هنری منحصر بفرد اسلام از سه عنصر اصلی تشکیل شده است، قرآن به عنوان اولین کار هنری در اسلام به شمار می آید که یک شاهکار هنری به نظر می رسد(الفاروقی،1973).نتیجه نهایی از تجربیات بیان شده در قرآن این است که خواننده در هنگام خواندن شرح وقایع در قرآن حضور خداوند را احساس می کند: "زمانیکه این آیات نیکو بر آنها خوانده می شود،آنها در حمد و ستایش خداوند بزرگ درمانده می شوند و اشکها سرازیر می گردد"(سوره مریم–آیه 58)
هنرمندان اسلامی در هنر و دانش الگوی خود را از تجربیات قرآنی اقتباس کرده اند و شیوه جدیدی را برای ایجاد هنر اسلامی از طریق عوامل تعیین کننده مستقل و غیر مستقل آیات قرآنی شروع كردند.در هنر اسلامی بر حضور و نشانه خداوند خالق نسبت به مخلوقاتش،مانند انسان تأکید شده است. عامل دوم که اقتباس گرفته از آیات قرآنی است و شاعران را مورد انتقاد قرا می دهد، به شرح زیر است:"و شاعران (یاوه سرای کفار مانند عالمان بی عمل و مدعیان باطل )را مردم جاهل و گمراه پیروی می کنند. آیا ندیده اید که آنها به هر وادی سرگردان گشته اند؟ و آنها بسیار سخن می گویند و یکی از آنها را انجام نمی دهند؟(سورة شعراء–آیه 26و244 ). این قاعده باعث قانون مندی آثار هنرمندان، نویسندگان و متخصصین اسلامی می شود.اسلام تنها این قاعده را طبق آیه زیر اثبات می کند: "ای کسانی که ایمان آورده اید، کار نیکو انجام دهید، و زمانی که سرگرم کارهای خود هستید خداوند را بسیار یاد کنید"(سورة شعراء– آیه 227)

★PARDIS★ · 16/9/19

آثار هنری مسلمانان با این قاعده (طبق آیه بالا) هماهنگ می شود و همیشه یاد خداوند در آثار هنری مانند سفال سازی، نساجی ،چرم یا آهن یا تزیینات روی دیوار مشاهده می شود. در آثار هنری مسلمانان از خداوند بسیار زیاد یاد شده است. هنرمندان مسلمان با مواد مختلف بسیاری کار کرده اند از سفال تا آهن و اشکال هندسی زیادی را مانند طرح های آرابسك، اشکال هندسی و هنر خوشنویسی خلق کرده اند. سومین عامل مهمی که باعث تحکیم ماهیت هنر اسلامی شد حكم مذهبی ای در دین اسلام است که با نقاشی تصاویر انسانی و حیوانی6 مخالفت می کند. علت وجود این قانون در اسلام برای این است که مردم به پرستش بتها و اشکال مصور برنگردند، عملی که در دین اسلام به شدت نهی شده است. در صدر اسلام، مجسمه ها و تصاویری مشاهده شدند که یاد‌آور بت پرستی مسلمانان در دوران جاهلیت بود. امروزه، اکثریت مسلمانان، به این قانون احترام می گذارند و دیدگاه آنها به انزجار از دنیای غربی که هنوز شیوه افراطی "بت پرستی " در آن وجود دارد گسترش پیدا كرده است. پس از آن می توان دید که رواج مجدد پوشش اسلامی در بین زنان تحصیل کرده مسلمان و دوری آنها از استفاده بیش از حد آرایش و خود آرایی به وجود آمد.

افزون براین، اسلام از مباحث ماوراء طبیعی مانند مباحث مربوط به تثلیث(پدر، پسر، روح القدوس)، ماهیت پاک حضرت عیسی، روح القدوس که در دین مسیحیت وجود دارد، مبراست. در نتیجه به طراحی مسجد مانند کلیساها با طرح صلیب ،سرداب ها و تصاویر و تمثال قدیسان وشهیدان و فرشتگان که قسمت برجسته ای از هنر اخلاقی در کلیساهای مسیحیت است، نیازی نیست.کشفیات به دست آمده در کاخ قصر عمره، که به دستور خلیفه امویان، ولید اول ساخته شده (705-715)تصویرگری های بزرگی از صحنه های شکار، تمرینات ژیمناستیک و تصاویر سمبلیک در صحرای اردن را نشان می دهد. مهمترین این تصاویر مربوط به توصیف دشمنان اسلام از جمله سزار(امپراطور بیزانس- روم شرقی)، رودریک(Roderick)، پادشاه ویسگوت در اسپانیا و خسرو (پادشاه ایران) می باشد.همچنین تصویری از نجاشی، پادشاه حبشه وجود دارد، کسی که به مسلمانان زمانی که در روزهای ابتدایی اسلام7 در مکه تحت تعقیب بودند پناه داد (کرس ول، 1958Creswell). در ارتباط با تصویرگری، نمونه های زیادی از تصاویر حیوانات نیز وجود دارد. تصاویری از شیرها و عقاب ها در تصویرگری مناظر شکار و ضیافت ها که بر روی مجسمه ها و تمثال های کنده کاری شده است. این نمادها توسط مبارزان اروپایی درزمان جنگ صلیبی به طور گسترده ای تقلید شد و گسترش پیدا رد.

★PARDIS★ · 16/9/19

ماهیت و شکل هنر اسلامی
هنراسلامی از هنر دیگر فرهنگ ها چه در شکل و تصویر، عناصر و عوامل تشکیل دهنده و حتی در موضوع و مفهوم نیز متفاوت است. به عنوان مثال فیلیپس(Philips 1915) معتقد است که هنر اسلامی درکل و اساسا به مقوله رنگ توجه دارد برخلاف هنر غرب كه علاقه بیشتری به شکل و تصویر دارد. او توضیح می دهد که هنر شرق دارای ویژگی‌های زنانه، احساسی است و تقریبا مقوله رنگ در آثار هنری اسلامی اهمیت خاصی دارد، در حالی که هنر غرب دارای ویژگی‌های مردانه، عقلانی می باشد و بر اساس طرح های انعطاف پذیر و شکل پذیر و بی اعتنا به رنگ ایجاد می شود. البته نظرات فیلیپس انعکاس تعصبات فرهنگی و هنری است. هنر اسلامی هرگز فقدان استدلال و اندیشه را حتی در ساده ترین طرح های هنری نیز شاهد نبوده است. در همه اشکال هنر اسلامی پیام های آشکار و نهان بسیاری یافت می شود که دعوت به مشاهده و یادگیری می کند. بورگویین(Bourgoin1879) به عبارت دیگر اشکال و تصاویر هنر یونان باستان، ژاپن و مسلمانان را مقایسه می کند و آنها را به ترتیب به سه مقوله شامل حیوانات، گیاهان و کانی ها تقسیم می کند. از نظر او، هنر یونان بر اشکال و تصاویر متناسب و انعطاف پذیر و بر ساختار بدن انسان و حیوانات تاکید می کند. به عبارت دیگر، هنر ژاپنی ها، بر عناصر گیاهی تاكید دارد كه به اصل رشد و زیبایی برگها و شاخه ها اشاره دارد. اما ویژگی هنر اسلامی تشابه میان طراحی هندسی و فرم های كریستال است. تفاوت اساسی بین هنر اسلامی و هنر دیگر فرهنگ ها اینست كه بر اشکال و تصاویر نابی که در مقابل اشیاء طبیعی قرار دارند، تمركز می كند. این تصاویر اشکال و الگوهای متنوعی را ایجاد می کند.پریس(Prisse1878) هنر اسلامی را به سه دسته، منقش به گل، اشکال هندسی و هنر خوشنویسی طبقه بندی کرده است. بورگویین (1873) طبقه بندی دیگری را پیشنهاد کرده است که شامل استالاکتیت های تزیینی، آرابسك و دیگر اشکال می باشد. در ارتباط با تزیینات مورد علاقه ما، متمرکز می شویم به سه نوع تزیین که به وسیلة پریس پیشنهاد می شود ،که یکی یا تنها یا هردو، به طور کلی، مانند سفال سازی، کوزه گری، گچ بری یا نساجی است.

★PARDIS★ · 16/9/19

ماهیت و شکل هنر اسلامی
گرچه، رشد هنر اسلامی جدا از تاثیرات طبیعت و محیط نبوده است، با این همه تصویرگریهای این هنر بر خلاف هنر غربی كه تصاویری واقع گرایانه دارد، بیشتر تصاویری انتزاعی بوده است. در تصاویر منقش به گیاهان جایی که شاخه ها و برگها و گلها در هم بافته و کنار هم قرار گرفته اند می توان تفاوت را از خطوط هندسی اطراف آنها در طراحی آرابسك احساس کرد. استفاده از تصاویر منقش به گیاهان در هنر اسلامی، تا حدودی به تقلید از تصویرگری موجودات زنده مقید است. به هر حال این ممنوعیت اسلامی به طور طبیعی به واسطه منع تصویرگری انسان و حیوان، موجب کاهش آن شده است. منتقدین هنری تصاویر و تزیینات منقش به گل در هنر اسلامی را كه فاقد آثار رشد و زندگی هستند، امری اعتقادی می دانند(دابری،1920Dobrre). از نظر آنها، علت عدم رشد در هنر منقش به گل به خاطر محیط طبیعی کشورهای اسلامی بوده است، جایی که تجربه بهار، فصل رویش گیاهان، به ندرت اتفاق می افتد. به هر حال این ممنوعیت که در بالا بیان شد علت اصلی عدم حضور آثار زندگی در بسیاری از کارهای هنری منقش به گل در هنر اسلامی است.
در قبة الصخره و مسجد امویان در دمشق كه اولین طرح های منقش به گیاهان را در خود جای داده است، تصاویری واقعی از گیاهان و درختان را می یابیم، اما همانطور که قبلا گفته شد این آثار هنری واقع گرا به دست هنرمندان بیزانسی و با حمایت امویان انجام شده است. تزیینات منقش به گیاهان در مسجد سامرا(عراق) نشان می دهد که چطور هنرمندان مسلمان، در مقایسه، به طور آگاهانه‌ای تصاویری از برگها و شاخه های درختان مو را با طرح برگها و نقوش طوماری به تصویر کشیده اند. با این وجود، در قرن 13روش های هنری واقع گرایی به تدریج در کشورهای اسلامی ایران و ترکیه ایجاد شد که بعدها چینی ها و مغول ها از آن تاثیر گرفتند(الاولفی-1969).
هنرمندان مسلمان طراحی شاخ و برگ را با ظرافت بسیاری به خصوص در اطراف مناره ها و پنجره ها به تصویركشیده اند. هنر گچ بری بر روی حاشیه های دیوار در آرامگاه سلطان قلاوون واقع در قاهره- مصر در سالهای 1284-85 منقش به جوانه ها و برگهای منظم در یک طرح طوماری ادامه دارو بلند مشاهده می شود. در این آرامگاه همچنین نمونه هایی از تصاویر منقش به گل با قاب های تزیینی مدور و مستطیلی وجود دارد که در قرن 15 از شهرت خاصی برخوردار شد(پاوول، 1886Poole). استفاده از این هنر برای اشیاء تزیینی مانند کوزه گری، کنده کاری بر روی چوب و چرم و به همان اندازه بر روی کاشی های رنگارنگ گسترش پیدا کرد

★PARDIS★ · 17/9/19

هنر در ایران که دارای پیشینه و تاریخچۀ طولانی مدتی هست یکی از جاذبه هایی است که علاقه مندان زیادی را به هنر این کشور کشانده است. آثار هنری که از چندین هزار سال پیش در موزه های ایرانی و خارجی دیده می شود را می توان نام برد و در هر تاریخ (حکومت) کشور ایران، انواع هنری که مختص ایرانیان است به چشم می خورد. می توان از هنرهای ایرانی به نقاشی های آنان، طرح های تذهیب، کار بر روی فلزات و چوب، سفالگری، خوشنویسی و … نام برد که در ادامه به بعضی از این هنر ها خواهیم پرداخت (البته در خود مقاله در مورد انواع هنر در ایران، همه موراد مورد بررسی قرار گرفته است).

برای اینکه شما عزیزان چه با تاریخ هنری ایران و چه با آثار هنری ایران آشنا شوید، مقاله ای کامل و جامع درباره هنر در ایران آماده کرده ایم. این مقاله شامل 3 بخش می باشد که در ابتدا توضیحاتی در مورد بخش اول می دهیم. بخش اول هنرهای دستی نام دارد که خود شامل 4 فصل می باشد. فصل اول هنر نقاشی نام دارد و مطالبی در این باره نوشته شده است. در فصل دوم مباحثی در مورد خوشنویسی نوشته شده است. در سومین فصل از بخش اول این مقاله تذهیب نام دارد که این هنر مورد بررسی قرار گرفته شده است. و چهارمین فصل اول، به هنر مینیاتور پرداخته شده است.

در بخش دوم از این مقاله صنایع دستی ایران مورد بررسی قرار گرفته است که این بخش شامل 5 فصل می باشد. فصل اول در مورد فرش ایران می باشد. همچنین در فصل دوم پیرامون سفالگری مطالبی نوشته شده است. فصل سوم نگارگری نام دارد که فصلی کامل در این مقاله را تشکیل داده است. سپس در فصل چهارم درباره هنر معرق چندین صفحه نوشته شده است. فصل پنجم از بخش دوم خاتم کاری را مورد بحث و بررسی قرار گرفته شده است. و در آخرین از این بخش هنر قلم زنی است.

و آخرین بخش یعنی بخش سوم رشته های دانشگاهی هنری در ایران است که این بخش شامل 1 فصل بوده در همین باره نوشته شده است.

هنر در ایران
مفهوم هنر سرگذشتی پیچیده و جذاب دارد و تحقیقات عالمانۀ زیادی دربارۀ آن صورت گرفته است. لیکن هدف جلب اعتنا به برخی جنبه های این سرگذشت است تا بتوانیم زمینۀ لازم را برای بحثی دربارۀ معنای امروزی «هنر» مهیا سازیم.

مفهوم هنر به گونه ای که ما با آن آشنایی داریم همیشه وجود نداشته است و نمی توان آن را بخشی از لوازم دائمی اندیشۀ بشر دانست. این نکته را می توان با اشاره به دوره ها و فرهنگ های دیگری غیر از دوره و فرهنگ خودمان روشن ساخت، ولی معمول چنین است که ابتدا آرای نویسندگان یونان باستان، به علت اهمیت آنها به عنوان پایه گذاران تفکر غرب، بررسی و سنجیده شوند.
.

M O B I N A · 18/7/23

هنر اسلامی

هنر اسلامی به چه معناست. آیا بکار بردن هنر اسلامی از نظر تئوری و عمل ممکن است؟ هنر اسلامی از نامش مشخص است به هنری می گویند که پس از پیدایش اسلام بوجود آمده است. هنری که بر پایه ی باورها و اصول اسلامی است. شاید بارزترین ویژگی هنر اسلامی این باشد که در این هنر مجسمه سازی و نقاشی صورت و در حالت کلی پرتره مجاز نمی باشد. توصیه ی دین اسلام این است که از نقاشی کردن و تصویر ساختن از آدمها بر روی دیوارهای خانه و ساختمان های خود دوری کنید. به جای این طرح گل و گیاه، طبیعت، طرح های هندسی همچون شمسی، طرح خطیبی و دیگر طرح های هندسی در حد اعلی در هنر اسلامی به کار رفته اند.

چرا هنر اسلامی

اسلام دین کامل جهانیان است. آموزه های دین اسلام در اقصی نقاط جهان پیروان خاص خود را دارد. یکی از آموزه های دین اسلام در خصوص آراستن خانه و دیوارهای مخصوصا مساجد این است که از نصب تصاویر خودداری شود. همانطور که می بینید در تزیینات هیچ مسجدی از دوره های مختلف تاریخی عکس تصویر کسی را بر روی دیوارها مشاهده نخواهیم کرد. در حالیکه، کلیساها، کنیسه ها و معابد تماما از عکس خدایان و فرزندان آنها پر شده است. این یکی از دلایل نامگذاری هنر اسلامی است. این را بدانید که هنر اسلامی شاخه ای از هنر نیست، تمام هنرهای هفتگانه را در هنر اسلامی داریم اما آموزه های اسلام بر محتوا و ارائه ی این هنرها اندکی تاثیرگذار است. این تاثیر تمام در جهت هدف ذات هنر که تجلی روح بود می باشد. این نکته بسیار مهم است که هنرمندان اسلامی خلاقیت خود را در جهت احیا کردن باورها و اعتقادات درونی خود بکار می برند. عقیده ی این هنر اسلامی این است که خداوند سرچشمه تمام زیبایی ها و هنرها است پس بنابراین، ذات هنر می بایست خداپسند و اسلامی باشد.

هنرمندان اسلامی

هنر اسلامی را هنرمندان اسلامی عرضه کرده اند، شاید بگویید پس هنر اسلامی برای غیر مسلمانان کاربردی ندارد. البته که دیگر ادیان هنر اسلامی را متعلق به خود نمی دانند اما همواره در طول تاریخ، هنر اسلامی تحسین و تمجید تمام جهان را برانگیخته است. هنرمندان اسلامی، به تدریج از هنری که در دوران بیزانس و روم وجود داشت فاصله گرفتند. با مقایسه هنرهای دوران اسلام و پیش از آن می توان به تفاوت های میان این دو پی برد.
گنبدهای ایرانی

پیام هنر اسلامی
در حالت کلی، آنچه که عیان است این است که پیام هنر اسلامی انتقال مفاهیم و آموزه های دین اسلام است. جالب است بدانید که این پیام و آثاری که حاوی این پیام هستند بسیار بر روی جوامع دیگر همچون اروپایی ها تاثیرگذار بوده اند.

M O B I N A · 18/7/23

نقد بر هنر اسلامی

هنر اسلامی از آن جهت که مسیر و اصول خاص خود را دارد مورد انتقاد بسیاری قرار گرفته است. از جمله این که غربی ها معتقد هستند که هنر اسلامی، محدودیت و کوچک بودن را وارد هنر کرده است. اینکه هنر را در جهت تعالی روح به شیوه خاصی مورد استفاده قرار دهی، را نباید محدودیت نام نهاد. اهل دل با این هنر ارتباط های خود را می گیرند. آنچه بسیار اهمیت دارد این است که در هیچ جای قرآن کریم از مانع پیشرفت شدن و محدودیت سخنی به میان نیامده است. تعبیرها چالش برانگیز هستند. اما هنر مخاطبان خود را دارد. شاید به جرات بتوان گفت ویژگی فوق العاده هنر این است که اجباری نیست و نمی شود آن را بر کسی تحمیل کرد. ذات هنر، رهاست. نمی شود هنر را بر کسی تحمیل کرد. چرا که روح و روان هر کس در دست خودش است. گاه نگاه کردن به تزئینات اسلامی بکار رفته در دیوار مساجد آرامشی را در دل بوجود می آورد ولو اینکه فرد حتی به خدا نیز ایمان نداشته باشد.

انواع هنر اسلامی

نقوش اسلامی
البته که هنر اسلامی شاخه ای جدا و تفکیک شده نیست، همان هنر است اما پیام ها و اصول خود را دارد.

1- هنر معماری
2- هنر خوشنویسی
3- هنر سفالگری
4- هنر نقاشی
5- هنر موسیقی
و دیگر شاخه های هنری

مبانی هنر اسلامی

هنر اسلامی بخش زیادی از پایه های خود را از هنرهای بیزانسی ، رومی، و هنر دوران ساسانی گرفته است. هنر اولیه ی مسیحی نیز در پیدایش هنر اسلامی دخیل بوده است. بعدها هنر کشورهای چین و هند نیز تا حدودی به دلیل جنگ ها در هنر اسلامی تاثیرات خود را گذاشتند. اما درون مایه و اصل ماجرا همچنان بر قوت خود باقی ماند.

عناصر هنر اسلامی

در هنر اسلامی خلوص زیاد به چشم می خورد. دیوار مساجد از ابتدا خالی بوده و چیزی بر روی آنها نبوده است تزیینات زیاد در هنر اسلامی وجود ندارد. تقلید در هنر اسلامی به هیچ وجه روا نیست. هندسه و مبانی آن بسیار در هنر اسلامی کاربرد داشته و دارد. همانطور که در هنرهای ایرانی هندسه همیشه مهم و اساسی بوده است. حتی اصطلاح هندسه اسلامی نیز وجود دارد. عباراتی اسلامی از آیه های مختلف که به خط نسخ بر روی جداره های مساجد نوشته می شود از هندسه ی خاص خود تبعیت می کند.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

کاربر نیمه فعال

کاربر نیمه فعال

کاربر نیمه فعال

کاربر نیمه فعال

کاربر نیمه فعال

کاربر نیمه فعال

کاربر نیمه فعال

کاربر نیمه فعال

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین