آموزش درون‌مایه یا تم داستان | اختصاصی انجمن رمان ۹۸

YeGaNeH · 14/11/23

«به نام خالق چشمه‌ی ذوق»

درود بر کاربران عزیز و تمامی نویسندگان ارجمند.
این تاپیک اختصاصی رمان ۹۸، آموزش درون مایه یا تم داستان در رمان/داستان/ ادبیات برای نویسندگان مبتدی است.

~تیم آموزش نویسندگی رمان ۹۸ تقدیم می‌کند.~
تیم آموزش نویسندگی

YeGaNeH · 15/11/23

در ادبیات داستانی 5 عنصر مهم در روایت وجود دارد: شخصیت داستان، فضای داستان، طرح داستان یا پیرنگ، کشمکش و تم یا درون‌مایه. هیچ داستانی بدون یک شخصیت اصلی که چندبعدی است، یک فضاسازی جالب، یک پیرنگ جذاب، یک کشمکش که باید برآن غلبه شود و یک تم یا درون‌مایه اصلی ارزش خواندن ندارد.

درون‌مایه (theme) یک عنصر محوری است، زیرا در طول داستان و از ابتدا تا انتها باقی می‌ماند. این تم یا درون‌مایه می‌تواند هرچیزی که نویسنده مناسب می‌داند باشد و همچنین می‌توان بیشتر از یک نوع تم در داستان داشت. قبل از این‌که به مثال‌هایی از درون‌مایه در ادبیات بپردازیم، این عنصر را بطور کامل مورد بررسی قرار می‌دهیم و توضیحاتی در رابـ*ـطه با آن ارائه می‌نماییم:

درون‌مایه چیست؟
در هر کار هنری، پیام اصلی که نویسنده قصد دارد آن را به خواننده ارائه دهد درون‌مایه نامیده می‌شود. ممکن است این درون‌مایه شجاعت، استقامت و یا عشق پایدار باشد.

هر داستانی، حتی داستان‌های دیزنی دارای درون‌مایه‌ای است که به‌طور پایدار در داستان رخنه کرده است. شخصیت‌های داستان ممکن است از این درون‌مایه روی‌گردانی کنند و یا برعکس آن را با آ*غو*ش باز بپذیرند و رابـ*ـطه‌ی آن‌ها بادرون‌مایه‌ی داستان بر رویدادهایی که به وقوع می‌پیوندد تأثیرگذار خواهد بود.

توجه کنید که درون‌مایه داستان و ایده اصلی داستان با هم تفاوت دارند. درون‌مایه پیامی است که در درون داستان نهفته شده است که می‌تواند به عنوان مثال پیام عشق، شجاعت و امید باشد. ایده اصلی به سادگی آن‌چه داستان در مورد آن است می‌باشد. در واقع می‌شود گفت که خلاصه‌ای از پیرنگ داستان و ایده اصلی داستان است.

چگونه درون‌مایه‌ی داستان را پیدا کنیم؟
هیچ داستانی بدون این چند عنصر اصلی کامل نمی‌شود:
شخصیت‌ها: افرادی که در وقوع وقایع داستان نقش دارند.

فضاسازی: جایی که داستان در آن اتفاق می‌افتد.

پیرنگ: وقایعی که داستان را شکل می‌دهند.

کشمکش: که شخصیت اصلی داستان با آن روبرو می‌شود و باید به یک نتیجه برسد.

YeGaNeH · 15/11/23

در این مرحله همچنین می‌توانید از خود بپرسید که "ایده‌ی اصلی چیست؟" ورژن کوتاه داستان چیست؟ وقتی که هر کدام از عناصر فوق را مشخص کردید می‌توانید به درون‌مایه‌ی داستان فکر کنید. برای تشخیص بهتر درون‌مایه این سوالات را می‌توانید از خود بپرسید:
- شخصیت اصلی با چه مشکلی دست به گریبان است؟
- شخصیت اصلی چه درسی گرفته است؟
- چه پیامی شما از داستان دریافت کرده‌اید؟

اگر بتوانید به سوال سوم پاسخ دهید درک درون‌مایه داستان نیز برای شما مشخص می‌شود. هر چه بیشتر بخوانید، با درون‌مایه‌های یکسانی روبرو می‌شوید:

رحم و شفقت - دلسوزی
شجاعت
مرگ و مردن
صداقت
وفاداری
استقامت
اهمیت خانواده
مزایای تلاش و کوشش
قدرت عشق

البته این لیست محدود به همین موارد نیست. درون‌مایه اصلی داستان می‌تواند هر چیزی باشد که نویسنده بخواهد بر آن تمرکز کند.

مثال‌هایی از درون‌مایه :
هر چه بیشتر مطالعه کنید با درون‌مایه‌های ذکر شده بیشتر روبه‌رو می‌شوید. مسلماً شجاعت، مرگ، دوستی و عشق بیشتر از بقیه در کتاب‌ها دیده می‌شوند. حال بیایید به هر کدام از این درون‌مایه‌ها با جزئیات بیشتر بپردازیم و مثال‌هایی را نیز از ادبیات داستانی محبوب برای هر کدام ارائه خواهیم داد:

درون‌مایه شجاعت:
شجاعت یک درون‌مایه‌ی عالی است که می‌توانید در نوشته‌های خود از آن استفاده کنید. زندگی سرشار از لحظات دشواریست که باید بر آن فائق آمد و می‌توان از شخصیت‌های داستانی و غیر داستانی در ادبیات الهام گرفت. این دقیقا می‌تواند همان داستانی باشد که الهام‌بخش شخص دیگری در مواجهه با چالش‌های زندگیش باشد. در این‌جا چند نمونه از درون‌مایه‌ی شجاعت در کارهای ادبی بزرگ آورده شده است:

- وداع با اسلحه از ارنست همینگوی شخصیت‌هایی را به تصویر کشیده است که جنگ سختی را پشت سر می‌گذارند و تقریباً در هر مورد شجاعت شرافتمندانه‌ای را به نمایش می‌گذارند.

- هابیت از جِی. آر.آر. تالکین داستان یک هابیت را بیان می‌کند که عازم یک ماجراجویی مهم می‌شود.

- ایلیاد و اودیسه از هومر همچنین یک درونمایه جنگی و شجاعت را در بردارد.

- زندگی پای از یان مارتل داستان پسری جوان را می‌گوید که پس از واژگونی کشتی در وسط اقیانوس اطلس برای زنده ماندن خود تلاش می‌کند.

- جنگ و صلح از لئو تولستوی شجاعت مردانی که در حال جنگ هستند و همچنین شجاعت زنانی که باید تصمیمات دشواری را در خانه بگیرند، برجسته می‌کند.

YeGaNeH · 15/11/23

درون‌مایه مرگ و مردن:
مرگ چیزی است که همه با آن روبه‌رو خواهیم شد. مفهوم مرگ با عدم قطعیت زیادی همراه است و برای کسانی که فردی را از دست داده‌اند، احساس غم و اندوه و گاهی پشیمانی را از خود به یادگار می‌گذارد. اگر هدف شما علاقه‌مند عاطفی مخاطبتان است، این می‌تواند یک درون‌مایه‌ی عالی باشد. چند نمونه از مرگ و میر در آثار بزرگ ادبی در ادامه آورده شده است:

- دزد کتاب از مارکوس زوزاک دارای یک راوی است که خودِ مرگ است و در طول جنگ جهانی دوم در آلمان زندگی انسان‌ها را از آن ها می‌ستاند.

- استخوان‌های دوست داشتنی از آلیس سوبولد، مرگ و اندوه را از منظر دختری که تازه به قتل رسیده است، بررسی می‌کند.

- کتاب نحسی ستاره‌های بخت ما از جان گرین روی نوجوانانی تمرکز دارد که باید با بیماری کشنده خود کنار بیایند.

درونمایه دوستی :
دوستی‌های ارزشمند می‌توانند زندگی فرد را به کلی تغییر دهند. این دوستی‌ها می‌توانند به شما در لحظاتی کمک کنند که باید شجاعانه عمل کنید و وقتی احساس ضعف می‌کنید شما را تقویت می‌کنند. همچنین در لحظات خاص زندگی یک جایزه‌ی فوق‌العاده‌اند. در این‌جا چند نمونه از زیبایی دوستی در آثار مهم ادبی آورده شده است:

- دون کیشوت از میگل دو سروانتس داستان دو مرد را روایت می‌کند که در یک سفر جاده‌ای همراه هم قرار گرفته‌اند. پیوندهایی که دوستی آن‌ها، همه‌ی ماجراهای آن‌ها را ممکن می‌سازد.

- هری پاتر و سنگ جادو از جِی.کِی. رولینگ درون‌مایه‌ی دوستی را در بر گرفته است. در حقیقت، تمام رمان‌ها در این سری کتاب‌ها بر این مفهوم تکیه می.کنند. دوستی ناگسستنی بین هری، رون و هرمیون به اندازه ای قدرتمند است که به آن‌ها این امکان را می‌دهد که حتی در برابر بزرگترین جادوگران بایستند.

- بیگانه‌ها از آماندا لوئیکاس درون‌مایه‌ی دوستی را ترویج می‌دهد و این‌که چگونه تکیه کردن به کسی می‌تواند شما را در برخی از مهم ترین لحظات زندگی یاری کند.

YeGaNeH · 16/11/23

درون‌مایه عشق:
عشق می‌تواند جهان را به حرکت درآورد. وقتی دو شخصیت عاشق می‌شوند، به هر کاری دست می‌زنند تا در کنار هم بمانند. این‌که چگونه عشق علی‌رغم تمام سختی‌ها زنده می‌ماند داستان جالبی را به‌وجود می‌آورد. چند نمونه از عشق در آثار مهم ادبی آورده شده است:

- آنا کارنینا از لئو تولستوی بر عشق به عنوان درون‌مایه‌ی اصلی تمرکز دارد. آن‌چه در این‌جا جالب است این است که عشق به عنوان یک نیروی مخرب و در عین حال سازنده، چه در درون ازدواج و چه در خارج از آن، نمایش داده شده است.

- غرور و تعصب از جین آستین درون‌مایه عشق را در زمانی که مردم خارج از گروه‌های اجتماعی خود با یکدیگر ملاقات نمی‌کنند، بررسی می‌کند.

- رومئو و ژولیت از ویلیام شکسپیر همچنین نشان می‌دهد که عشق چگونه می‌تواند چنان نیروی محرکه‌ای باشد که اگر عشق را نتوان داشت، پایانی جز مرگ نخواهد بود.

- عقل و احساس از جین آستین به بررسی درون‌مایه‌ی عشق می‌پردازد و نشان می‌دهد که برای داشتن آن، باید کمی ناراحتی را نیز تجربه کرد.

- شگفتی از آر.جِی. پالاسیو بر عشق تمرکز دارد، اما نه لزوماً عشق رمانتیک. ما عشقی را می‌بینیم که خانواده‌ی شخصیت اصلی به او نشان می‌دهد و همچنین تفاوت بین دوستانی که او را دوست دارند و ضدقهرمان‌هایی که زندگی او را سخت کرده‌اند به نمایش می‌گذارد.

- بلندی‌های بادگیر از امیلی برونته درون‌مایه‌‌ی عشق را مورد بررسی قرار می‌دهد، اما دو شخصیت اصلی به طور یکسان هم عاشق هم و هم در حال جنگ با یکدیگر هستند.

درون‌مایه انتقام:
البته درون‌مایه‌ی یک رمان همیشه نباید یک چیز مثبت باشد. می‌تواند ویژگی منفی‌ای باشد که ممکن است خوانندگان را ترغیب کند تا در زندگی مسیرهای بهتری را انتخاب کنند. در این‌جا چند نمونه از آسیب‌های انتقام‌جویی در آثار مهم ادبی آورده شده است:

- کنت مونت کریستو از الکساندر دوما تقریباً از هر زاویه دید و دیدگاه شخصیتی به درون‌مایه‌ی انتقام می پردازد. همچنین درون‌مایه‌ی قدرت را نیز در داستان به‌کار گرفته است. زیرا به محض این‌که کنت به قدرت می‌رسد، از کسانی که به او صدمه زده‌اند، انتقام می‌گیرد.

- دختری که به لانه‌ی زنبور لگد زد (از مجموعه کتاب‌های دختری که با آتش بازی کرد) از استیگ لارسون: شخصیت اصلی از کسانی که در کتاب قبلی به دروغ او را متهم کردند انتقام می‌گیرد.

- مکبث از ویلیام شکسپیر درون‌مایه‌ی انتقام‌جویی دارد، زیرا یکی از شخصیت‌ها به نام مکداف پس از این که از مرگ خانواده اش مطلع می‌شود، تلاش‌های بسیاری می‌کند تا از مکبث انتقام بگیرد.

تفاوت بین درون‌مایه و اخلاق:
اگر درون‌مایه همان پیام محوری نویسنده باشد که می‌خواهد به خوانندگان خود منتقل کند، پس چه فرقی با نکته‌ی اخلاقی داستان دارد؟ در حقیقت، درون‌مایه‌ها بسیار عمومی‌تر از نکات اخلاقی داستان هستند.

نکته‌ی اخلاقی درس خاصی است که نویسنده به خوانندگان خود می‌دهد. با این حال، درون‌مایه می‌تواند عمومی‌تر باشد؛ همچنین یک داستان می‌تواند بیش از یک درون‌مایه داشته باشد. خوانندگان به مرور درون‌مایه‌های داستانی را کشف می‌کنند، زیرا به طور مداوم در تمام کارهای داستانی (یا غیر داستانی) با آن برخورد می‌کنند. به همین ترتیب، نکته‌ی اخلاقی داستان می‌تواند یک درون‌مایه نیز باشد، اما درون‌مایه لزوماً نکته‌ی اخلاقی داستان نیست.

به عنوان مثال، در رومئو و ژولیت می‌توان استدلال کرد که درون‌مایه قدرت عشق است. عشق، این دو شخصیت را به سمت یکدیگر جذب کرده و هیچ چیز نتوانست آن‌ها را از هم جدا کند. با این حال، نکته‌ی اخلاقی داستان کاملاً متفاوت است. نکته‌ی اخلاقی داستان این می‌تواند باشد که نگذارید کینه‌های قدیمی خانواده بی‌هدف ادامه یابد. یا اجازه ندهید که نفس شما بر زندگی شما حاکم شود، به خصوص وقتی که به قیمت خوشبختی فرزندانتان تمام می‌شود.

بنابراین، نکته‌ی اخلاقی (کنار گذاشتن کینه‌های قدیمی خانوادگی) می‌تواند یکی از درون‌مایه‌های داستان باشد، اما درون‌مایه (عشق بی‌حد و حصر) لزوماً نکته‌ی اخلاقی داستان نیست.

YeGaNeH · 16/11/23

تفاوت بین درون‌مایه و حس و حال داستان:
درحالی‌که درون‌مایه پیام اصلی نویسنده است، حس و حال داستان یک عنصر ادبی است که احساسات خاصی را از طریق کلمات و توضیحات در خوانندگان برانگیخته می‌کند. این حس و حال می‌تواند خوانندگان شما را از نظر عاطفی برانگیزاند و باعث شود که آن‌ها با قطعه‌ی نوشتاری شما ارتباط بهتری برقرار کنند.

در واقع، حس و حالی که نویسنده ایجاد می‌کند، منجر به یک فضای عاطفی می‌شود. یکی از راه‌هایی که می‌توان این حس و حال را ایجاد کرد، از طریق زاویه‌ی دیدی است که داستان از طریق آن روایت می‌شود. بیایید نگاهی به شعر "راه نرفته" از رابرت فراست بیاندازیم.

دو جاده در جنگلی زرد از هم دور می‌شدند و دریغا که من نمی‌توانستم هر دو را سفر کنم
و من تنها مسافری بودم، دیر زمانی ایستادم
و به یکی‌شان تا می‌توانستم، نگریستم
تا آن‌جا که جاده در لابه‌لای درخت‌ها و شاخه‌ها خم شده بود...

خواندن این شعر باعث ایجاد یک حس و حال غم‌انگیز می‌شود، این‌طور نیست؟ با توجه به تأمل نویسنده در مورد پشیمانی از انتخابی که در گذشته انجام داده، این حس و حال کاملاٌ مناسب شعر است.

پیوند عناصر یک داستان به هم:
درون‌مایه‌ی داستان باید در تمام قسمت‌هایی که به رشد شخصیت‌ها و کشمکش‌ها می‌پردازد، جریان داشته باشد. این به مانند چسبی است که عناصر داستان را به هم پیوند می‌دهد.
اگر درون‌مایه‌ شجاعت است، آن را باید در اکثر عناصر اصلی پیرنگ داستان مشاهده کنیم و شخصیت اصلی را به‌خاطر قدرت و رفتار قاطعش تحسین کنیم. درون‌مایه باید در هر نوع فضاسازی یا هر تعداد کاراکتری، خود را نشان دهد.

دفعه‌ی بعدی که یک اثر جدید داستانی یا غیر داستانی را می‌خوانید، درون‌مایه‌های داستان را یادداشت کنید. ببینید چه تعداد درون‌مایه می‌توانید پیدا کنید. بعد از این‌که کتاب را به پایان رساندید، ببینید چه پیام اصلی از داستان دریافت کردید. شاید این انگیزه‌ای باشد که شما فردای بهتری را زندگی کنید.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

آموزش درون‌مایه یا تم داستان | اختصاصی انجمن رمان ۹۸

YeGaNeH

معاونت کل سایت رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

YeGaNeH

معاونت کل سایت رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

YeGaNeH

معاونت کل سایت رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

YeGaNeH

معاونت کل سایت رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

YeGaNeH

معاونت کل سایت رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

YeGaNeH

معاونت کل سایت رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین