منبت کاری

Tabassoum · 13/3/23

در پاسخ به سوال منبت کاری چیست می‌توان گفت منبت کاری یکی از هنرهای دستی ایرانی است که در بخش صنایع جای می‌گیرد. منبت کاری نوعی کنده کاری و حکاکی روی چوب است که به منظور زیباسازی بر روی چوب انجام می‌شود. طرح‌های منبت کاری تنوع زیادی دارد و تمام این طرح‌ها از هنر اصیل ایران زمین الهام گرفته شده است.

منبت کار کسی است که با استفاده از خلاقیت و دستان هنرمند خود می‌تواند منبت کاری برجسته را بر روی چوب به وجود آورد. برجستگی یک عنصر مهم در منبت کاری است که به خوبی قابل مشاهده است. برجستگی‌های اشیا در منبت کاری بر روی چوب نیز برجسته و برآمده از چوب به نظر خواهد رسید. ابزار منبت کاری که اصلی‌ترین آن چکش منبت کاری است، برای خلق این طرح‌ها و نقوش برجسته مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این هنر اصیل ایرانی از گذشته تا به امروز همواره مورد توجه بوده و در آثار حجمی و تزئینی فراوانی به کار گرفته شده است. در واقع می‌توان گفت در آثار دکوراتیو و چوبی متعددی، از نقش‌ها و طرح‌های منبت کاری استفاده شده تا به این ترتیب این هنر نقش بسیار مهمی در زندگی ایرانی داشته باشد.

ماده اصلی منبت کاری چیست ؟
در کنار ابزار و وسایل منبت کاری، ماده اولیه مد نظر نیز اهمیت زیادی دارد. بدیهی است ماده اصلی و اولیه منبت کاری، چوب است که می‌تواند طیف وسیعی از چوب‌های جنگلی را شامل شود.

به طور عمده از چوب درختان :گردو، شمشاد و گلابی در منبت کاری استفاده می‌شود که با توجه به طرح باید چوب مناسب را انتخاب کرد. اما سوال این جاست که چرا اساسا از چوب به عنوان ماده اولیه برای منبت کاری استفاده می‌شود؟

منبت کاری روی چوب بسیار راحت و ساده است و این متریال به راحتی قابل تهیه است. ابزار منبت کاری مانند چکش منبت کاری روی این سطوح چوبی به راحتی حرکت می‌کند و به دلیل ماهیت منعطفی که چوب دارد، سطح چوب بهترین گزینه برای اجرای طرح‌های منبت کاری است.

Tabassoum · 13/3/23

دقت در انتخاب چوب برای منبت کاری
از آنجایی که چوب مورد استفاده باید بتواند استحکام و زیبایی خود را حفظ کند لازم است تا در انتخاب چوب سختگیرانه عمل کرد. در واقع این که چه نوع چوبی را برای کدام طرح‌ها و در چه زمینه ای انتخاب می‌کنید، تاثیر زیادی در نتیجه نهایی کار خواهد داشت.

چوب استفاده شده باید فشرده و محکم باشد استفاده از چوب‌های نرم با بافت نه چندان سخت جایی در منبت کاری ندارد. چرا که به نوعی هم اجرای طرح‌های منبت کاری روی این چوب‌ها دشوار است و هم این که این چوب‌ها در صورت نرم بودن در برابر ضربات چکش منبت کاری مقاومت و دوامی نخواهند داشت.

علاوه بر فشردگی و استحکام چوب باید به سلامت و یکپارچگی آن نیز توجه شود. این سلامت و یکدستی سطح چوب برای اجرای هر چه بهتر طرح‌ها و نقوش منبت کاری اهمیت دارد. قطعه هنری نهایی باید بتواند بهترین‌ها را به بیننده ارائه دهد و این تنها به شرطی امکان پذیر است که چوب انتخابی کیفیت و دوام بسیار بالایی داشته باشد.

نکته مهم دیگر این که چوب مورد استفاده برای اجرای نقش‌های منبت کاری نباید هیچ گره ای داشته باشد و بافت آن نیز باید ریز و متراکم باشد. توجه به رنگ چوب و داشتن طرح‌ها و رگه‌های طبیعی در بافت آن نیز بخشی از هنر و سلیقه منبت کار است که با توجه به طرح‌های منبت کاری و زمینه استفاده، باید یک گزینه مناسب را انتخاب کند.

wood carving 4 - منبت کاری چیست ؟ + راهنمای کامل مبتدیان و سوالات متداول مهم

تاریخچه منبت کاری چیست ؟
همه هنرهای دستی ایرانی برخاسته از درون مردم است. طرح‌های منبت کاری نیز از تاریخ و فرهنگ ایرانی منشا می‌گیرد. کنده کاری روی چوب از دوره‌هایی بسیار دور بین جوامع بشری رایج بوده است و این هنر سال هاست که در بین مردم کوچه و خیابان محبوبیت بسیار زیادی پیدا کرده است.

در واقع شخص یا اشخاصی در ابداع این هنر چشم نواز نقشی نداشته اند بلکه مردم عادی شروع به حکاکی و کندکاری روی چوب کردند. بدون شک چوب از فراوان‌ترین مواد در تاریخ بشر بوده که همیشه در طبیعت وجود داشته است. در نتیجه فکر این که از چوب به عنوان یکی از اصلی‌ترین وسایل منبت کاری استفاده شود، از مدت‌ها پیش بین مردم رواج داشته است.

طبق آثار و مدارک موجود می‌توان به این نتیجه رسید که منبت کاری از حدود 1500 سال پیش در ایران مورد استفاده قرار می‌گرفته است. برخی از مورخین و باستان شناسان منبت کاری را به قبل از پادشاهی ساسانیان نسبت می‌دهند که می‌تواند نشان دهنده قدمت این هنر در ایران زمین باشد.

Tabassoum · 13/3/23

از دست سازهای هنرمندان منبت کار ایرانی
از دست سازهای هنرمندان منبت کار ایرانی می توان یک اثر فاخر را در مسجد جامع عتیق شیراز دید که مربوط به یک لنگه درب چوبی است که گذر زمان نتوانسته از زیبایی آن کم کند.

باستان شناسان قدمت این درب چوبی را اوایل قرن سوم هجری تخمین زده اند. این درب زیبا روی چوب تبریزی منبت کاری شده و از چوب گردو ، برای برجسته سازی و ایجاد نقوش استفاده شده است.

آموزش منبت کاری برای مبتدیان
برای استفاده از مزیت‌های هنر منبت کاری، قطعا به آموزش نیاز است. در آموزش منبت کاری برای مبتدیان تمام مراحل کار و صفر تا صد کنده کاری روی چوب آموزش داده می شود. در این آموزش به مبتدیان در خصوص نحوه شروع کار و تمام مواردی که نیاز است آموزش‌های لازم داده خواهد شد.

اول از همه در این آموزش‌ها، هنرجویان با انواع ابزار منبت کاری آشنا خواهند شد. آن‌ها یاد می‌گیرند که برای کارهای خود به چه ابزاری نیاز دارند و کدام وسایل منبت کاری برای انجام کارهای آن‌ها مناسب‌تر است. در مرحله بعدی آموزش منبت کاری برای مبتدیان، انواع چوب مورد استفاده برای اجرای طرح‌های منبت کاری معرفی می‌شود.

به آن‌ها در این دوره‌های آموزشی می‌آموزند که چطور بهترین و مناسب‌ترین چوب را برای منبت کاری چوب انتخاب کنند. علاوه بر این انواع سبک‌های منبت کاری نیز برای مبتدیان آموزش داده می شود. اهمیت آشنایی با این سبک‌ها برای مبتدیان در انتخاب طرح‌های منبت کاری است، چرا که این طرح‌ها و انتخاب آن‌ها بسته به سبک منبت کاری مورد استفاده متفاوت است.

مراحل انجام منبت کاری روی چوب و آموزش نحوه ترسیم طرح‌ها، استفاده از ابزار منبت کاری، انتخاب رنگ‌های بهتر، زمینه‌های مختلف استفاده از منبت کاری و تفاوت معرق و منبت کاری چیست، از جمله مواردی است که در آموزش منبت کاری برای مبتدیان به آن‌ها پرداخته می‌شود.

Tabassoum · 13/3/23

منبت کاری در طی تاریخ
منبت کاران در طول تاریخ با توجه به اوضاع توانسته اند از ابزار مختلفی در کار منبت استفاده کننده. انتخاب ابزار منبت کاری نیز بخش بسیار مهمی از کار را تشکیل می‌دهد. اگر به عکس منبت کاری در گذشته نگاهی بیاندازیم، می‌توان به آثار هنری متعددی در این زمینه دست یافت.

مثلا در اوج دوران اسلامی، همچون دیگر هنرمندان در امر ساخت مساجد کوشیدند. هنرنمایی معماران، کاشی کاران معرق، گچبرهای هنرمند، سنگتراشان و بسیار از هنرمندان خلاق را در ابنیه تاریخی ایران می‌توان دید. هر چند برخی از این دست سازهای هنری در طول زمان نابود شده ولی به خوبی می‌توان ذوق و هنر منبت کاران را در تزئین رحل قرآن، پنجره‌های مساجد قدیمی، منبر و موارد بسیار دیگر دید.

در اصفهان و گلپایگان آثار ارزشمندی از هنرمندان منبت کار ایرانی برای بازدید موجود است. هنر کنده کاری روی چوب زمینه‌های بسیار زیادی را برای شکوفایی هنر هنرمندان ایرانی فراهم کرده است. منبت کاری در طی زمان بارها مورد بی مهری قرار گرفت و هنرمندان این رشته بسیار محدود شدند.

مراحل منبت کاری چیست ؟
حال که تا این جا با ماهیت هنر منبت کاری یا کنده کاری روی چوب آشنا شدید، بهتر است نگاهی مختصر نیز به مراحل اجرای این کار بیندازیم. قطعا اولین قدم برای انجام منبت کاری، آماده کردن وسایل منبت کاری و سطح چوب مورد استفاده در این کار است. همان طور که پیش از این هم گفته شد، انتخاب بهترین چوب برای اجرای طرح‌های منبت کاری، بخش بسیار مهمی از کار را تشکیل می‌دهد. در ادامه مراحل زیر برای اجرای طرح‌های منبت کاری دنبال می‌شود.

ابتدا طرح خود را انتخاب کنید
در قدم اول برای خلق یک اثر منبت کاری باید یک طرح اولیه برای کار خود تهیه کنید. تهیه نقشه کار و طرح اولیه برای اجرای طرح‌های منبت کاری یکی از اصلی‌ترین مراحل است. در این مرحله باید دید چه نوع اثر یا قطعه ای مد نظر است و ماهیت آن چیست.

در انتخاب طرح‌های منبت کاری، دست طراح باز است. این بسته به سلیقه و سبک کار منبت کار دارد که چه نوع طرحی را برای شروع کار خود انتخاب کند. می‌توان از طرح‌هایی از طبیعت مانند گل و گیاهان استفاده کرد. خطوط و نقش‌های هنری مختلف دیگر نیز ممکن است در انتخاب این طرح‌های اولیه مد نظر باشند.

حتی گاهی اسم افراد روی چوب کنده کاری می شود که به آن منبت کاری چوب اسم گفته می شود. می‌توان از طرح چهره نیز استفاده کرد. با آموزش منبت کاری صورت روی چوب، می‌توان از این هنر برای خلق پرتره‌های هنری زیبا نیز استفاده کرد. آموزش منبت کاری چهره خود یکی از شاخه‌های مهم در آموزش منبت کاری چوب است.

Tabassoum · 13/3/23

انتقال طرح ترسیمی روی چوب
مرحله مهم بعدی در آموزش منبت کاری روی چوب، انتقال طرح ترسیم شده روی چوب انتخابی است. به این ترتیب طرح روی چوب منتقل شده تا منبت کار بتواند با جدا کردن طرح خود از سطح چوبی، بخش‌های اضافی آن را هم حذف کند.

آماده سازی چوب
در برخی مواقع چوب مورد استفاده برای اجرای طرح‌های منبت کاری نیاز به پردازش و آماده سازی دارد. خصوصا در صورتی که بافت آن بیش از حد سفت باشد، برای استفاده از ابزار منبت کاری روی سطح چوب باید سطح آن را نرم‌تر کرد. معمولا هم برای نرم‌تر کردن سطح چوب از نفت استفاده می‌کنند. خصوصا برای منبت کاری روی چوب با دست، به این نرم‌تر کردن سطح و بافت چوب مورد استفاده بیشتر نیاز است.

طرح را از زمینه جدا کنید
در این مرحله نوبت به آن رسیده تا طرح انتقال یافته به سطح چوب را از زمینه آن جدا کرده و آن را آماده کنید. این کار با استفاده یکی از وسایل منبت کاری به نام مغار انجام می‌شود. به این ترتیب با استفاده از مغار و چکش منبت کاری، اطراف طرح کنده یا بار برداری شده و طرح از زمینه جدا می‌شود. به این ترتیب اطراف طرح خالی می‌شود و طرح با این ترفند از زمینه خود جدا خواهد شد. حال باید زمینه را نیز با یک مغار تـ*ـخت به صورت یکنواخت درآورد.

فرم دهی و پردازش طرح منبت
بعد از این که طرح اولیه از زمینه جدا شد، نوبت به آن می‌رسد تا با استفاده از ابزارهای مخصوص منبت کاری، مانند مغارهای ظریف‌تر و چکش منبت کاری، به طرح اولیه فرم و شکل لازم داده شود. سپس نوبت به تزئین این طرح می‌رسد. بعد از این که تمام جزئیات طرح با ابزار منبت کاری افزوده و طرح نهایی کامل شد، مرحله پردازش منبت کاری و ظریف کاری‌های نهایی باید انجام شود.

سمباده کشی یکی از این موارد است که موجب صاف‌تر شدن سطح نهایی منبت کاری چوب می‌شود. رنگ کاری نیز به عنوان مرحله آخری کار منبت کاری در نظر گرفته می‌شود. رنگ کردن آثار منبت کاری موجب برجسته‌تر شده طرح‌های منبت کاری شده و آن‌ها را بیشتر قابل توجه خواهد کرد.

Tabassoum · 13/3/23

منبت‌کاری نام یکی از صنایع دستی در چندین کشور از جمله ایران است. ریشهٔ کلمهٔ منبت از کلمهٔ نبات گرفته شده و به معنی رویانیده می‌باشد؛ و به این دلیل بوده‌است که برجستگی گل و گیاه بر روی چوب، سنگ، و مانند روئیدن گیاه بر روی آن بوده‌است. هنر منبت که در آن حکاکی و کنده کاری روی چوب می‌باشد قدیمی‌ترین اثر منبت یک لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است.

مواد اولیه منبت انواع چوب است. هرچه جنس چوب محکم تر و فشرده تر باشد کار منبت بهتر و زیباتر و با دوام تر می‌باشد. مثل چوب گردو، شمشاد، گلابی. ابتدا طرح مورد نظر روی چوب کشیده شده و حکاکی شده و سپس به صورت برجسته و حجم دار درآورده می‌شود.

منبت کاری غالباً یا با شیوهٔ دستی انجام می‌شود یا با استفاده از دستگاه cnc. استفاده از دستگاه مزایایی نسبت به روش‌های سنتی دارد. یکی از این مزایا سرعت عمل و صرفه‌جویی در زمان است. مورد دیگر دقت بسیار بالای دستگاه است که قادر به پیاده‌سازی ریزکاری‌های نقوش و طرح‌های بسیار پیچیده را نیز دارد. مانند دیگر هنرهای دستی؛ تفاوت و گاهی برتری اصلی کارهای دستی هنری، منحصر به فرد بودن هر نسخهٔ دستی آن است.

در برخی دیگر از رشته‌های هنری چوبی مثل خراطی، و ابزار زنی و معرق‌کاری نیز نوعی کنده‌کاری اجرا می‌شود بنابراین نمی‌توان به آنها عنوان منبت‌کاری اطلاق نمود زیرا منبت‌کاری نوعی کنده‌کاری غیرهمگن برای رسیدن به نقش برجسته مطابق طرح‌های مورد نظر است.

Tabassoum · 13/3/23

تاریخچه منبت کاری همانند بقیهٔ هنرها و صنایعی که بنیان‌گذار آن مردم عادی بوده‌اند و در دامان جوامع پراکندهٔ بشری متولد شده و رشد کرده چندان روشن نیست و به درستی نمی‌توان گفت این هنرصنعت از چه زمانی ابداع شده و رواج یافته‌است؛
اما آنچه مسلم است چوب به عنوان فراوانترین مادهٔ اولیهٔ موجود در طبیعت جزو نخستین موادی است که توجه بشر را به خود جلب کرده و برای ساخت و پرداخت انواع وسایل مصرفی و هنری مورد استفاده قرار گرفته. بنا به اسناد و مدارک موجود منبت کاری در ایران متکی به سابقه‌ای بیش از هزار و پانصد سال است و حتی عده یی از محققان به صراحت اظهار نظر نموده‌اند که قبل از ظهور ساسانیان نیز منبت کاری در ایران رواج داشته، ولی هیچ بازماندهٔ تاریخی که این ادعا را اثبات کند در دست نیست. ولی بی شک می‌توان سر ستون‌های داخلی کاخ‌های تـ*ـخت جمشید را از ان احتمالات نام برد.
قدیمی‌ترین اثر منبت موجود که تاریخ نیمهٔ اول قرن سوم هجری قمری را دارد یک لنگه در چوبی متعلق به مسجد جامع عتیق شیراز است که در دورهٔ عمر و بن لیث صفاری ساخته شده و دارای زیرسازی از چوب تبریزی می‌باشد و روی آن با خلال‌هایی از چوب گردو و نقوش پر ضلعی بسیار زیبایی زینت شده و بعد از آن باید یک سر در منبت کاری شده از چوب کاج را مورد اشاره قرار داد که ساخت قرن چهارم هجری قمری است و روی آن با ظرافت کامل خطوط کوفی با قطری حدود سه سانتی‌متر کنده کاری شده‌است.
بعد از ظهور اسلام و با توجه به شیوع روحیهٔ ساخت مراکز و مساجد اسلامی، هنرمندان ایرانی جزو اولین کسانی بودند که تمامی‌توان و استعداد خویش را صرف تزئین مساجد کردند و به موازات هنر نمایی معماران، کاشیکاران سنگتراشان، گچبرها و… منبت کاران نیز جذب فعالیت در این زمینه شدند و آثاری به وجود آوردند که متأسفانه امروزه نمونه‌های زیادی از آن‌ها در دست نیست ولی به اتکای همان باقیمانده‌های ناچیز می‌توان گفت آنچه برای تزئین مساجد و به شکل منبر، رحل قرآن و در و پنجره ساخته شده نمونهٔ بسیار ارزنده یی از ذوق و هنر ایرانیان است.
در دورهٔ صفویه، با توجه به اینکه ساخت ابنیهٔ مذهبی و نیز کاخ‌های سلطنتی در ایران افزایش چشم گیر و محسوسی یافت عدهٔ زیادی از هنرمندان به اصفهان که مرکز کشور بود و اکثر ابنیهٔ مورد اشاره در آن احداث می‌شد روی آوردند و تجمع این هنرمندان در یک نقطه به ویژه شهر گلپایگان، که تبادل تجربیات از اولین برآیندهای آن بود باعث شد تا آثاری ماندنی و اعجاب‌انگیز به وجود آید.

به دنبال حملهٔ افغان‌ها به ایران و پس از آن درگیری‌های سـ*ـیاسی که عرصه را بر هر نوع فعالیت سازنده‌ای محدود می‌گرداند هنرمندان و صنعتگران منبت کار تدریجاً پراکنده و جذب مشاغلی غیر تخصصی شدند و آن عده یی هم که هنوز به کار اشتغال داشتند و با سماجت می‌کوشیدند تا جلوی مرگ این هنر صنعت ارزنده را بگیرند مجال چندانی برای فعالیت در رشتهٔ هنری و صنعتی خود نداشتند. در این زمان، گلپایگان (استان اصفهان) و آباده (استان فارس) تنها مراکز تجمع منبت کاران کشور به حساب می‌آمدند و جز این دو شهر، در هیچ جای دیگر از کشور پهناورمان نشانی از منبت کاران و منبت کاری دیده نمی‌شد.
بعد از سقوط سلسلهٔ قاجاریه، مردم توجه بیشتری به ارزش‌های فرهنگی و صنعتی خویش پیدا کرده، و بدیهی است که در چنین شرایط ی هنرمندان و صنعتگران و اهل حرفه نیز نقشی بزرگ داشتند. در همین رابـ*ـطه استاد علی مختاری گلپایگانی (رئیس صنایع مستظرفه مدرسه دارالفنون) و استاد احمد صنیعی که جزو معدود باقیماندگان استادان منبت کار بودند به تهران آمده و ضمن جدی گرفتن حرفهٔ منبت کاری به تربیت شاگردانی جهت احیا و حفظ هنر و صنعت آبا واجد ایشان پرداختند و تأسیس سازمان صنایع دستی ایران به عنوان حافظ و نگاهبان صنایع سنتی و بومی وسیلهٔ دیگری بود که باعث شد تا عده‌ای در زیر چتر حمایت آن گرد آمده و مانع مرگ منبت کاری در ایران شوند.

Tabassoum · 13/3/23

منبت کاری نیز مانند خاتم کاری از هنرهایی است که در دوران صفویه راه پیشرفت و ترقی را به سرعت پیمود و هنرمندان منبت کار آثار بسیار زیبائی در این دوره از خود باقی گذاردند ولی در دورهٔ قاجاریه به علت عدم توجهی که به هنر و هنرمندان شد، این هنر نیز در بوتهٔ فراموشی ماند و رو به انحطاط نهاد، تا این که با ظهور سلسله پهلوی هنر منبت نیز مانند سایر صنایع مستظرفه مورد توجه خاص رضا شاه سر سلسله دودمان پهلوی قرارگرفت و موجبات احیای این هنر فراهم گشت و منبت کاری که تا این زمان در حال رکود بود مجدداً راه تکامل و تطور را پیمود.

در بین شهرهای ایران در حال حاضر در چندین شهر مراکز مهم منبت کاری وجود دارد از جمله اصفهان، گلپایگان، آباده و شیراز؛ که علاوه بر منبت کاری سایر رشته‌های این هنر شامل معرق، خاتم، گره چینی، پیکر تراشی و … رواج بسیار دارد مخصوصاً در شهرهای گلپایگان و آباده هنر مزبور رونق بیشتری دارد؛ در سال ۱۳۰۲ علی مختاری گلپایگانی بنا به پیشنهاد استاد کمال الملک از گلپایگان به تهران عزیمت و در بخش صنایع مستظرفه مدرسه دارالفنون، ضمن ریاست این بخش به تدریس شیوه‌های مختلف منبت کاری پرداخته‌است. همچنین در سال ۱۳۱۱ که حسب‌الامر رضا شاه به منظور متمرکز ساختن هنرهای ملی، «هنرستان صنایع قدیمه» تأسیس گردید، احمد امامی که از هنرمندان بنام و از استادان بزرگ منبت کاری به‌شمار می‌رفت و در شهر آباده سکنی داشت به منظور ایجاد کارگاه منبت کاری و تعلیم هنر جویان به تهران دعوت گردید. احمد امامی به همراهی فرزند خود، علی امامی (رئیس فعلی کارگاه منبت کاری) به تهران آمد و کارگاه منبت، به همت این استاد تأسیس گردید. استاد امامی تا سال ۱۳۱۹ که در قید حیات بود خدمات ارزنده و شایان توجهی در جهت پیشرفت منبت و پرورش هنرمندان قابل و باذوقی در این زمینه انجام داد و آثار نفیس و زیبائی از خود باقی گذارد که فعلاً در موزه هنرهای ملی نگاهداری می‌شود.

بعد از در گذشت استاد احمد امامی، فرزند با ذوق و هنرمند او علی امامی ریاست کارگاه منبت کاری را عهده‌دار شد و به آموزش و پرورش هنرجویان و علاقمندان این هنر پرداخت.

علی امامی به سال ۱۲۹۱ در شهر آباده دیده به جهان گشود و بعد از طی دوران تحصیلی، با شوق و علاقه وافری که به هنر آباء و اجدادی خود نشان می‌داد، تحت نظر و تعلیم پدر هنرمند خویش، به آموختن اصول مقدماتی فن منبت کاری مشغول شد وبا استعداد قابل توجهی که داشت پدرش او را به همراهی خود به تهران آورد. علی امامی از این پس به ادامه کوشش‌های هنری در کارگاه منبت اشتغال ورزید و بعد از مرگ پدر، از آنجا که استادی لایق و با کفایت به‌شمار می‌رفت در رأس این کارگاه، به تعلیم هنرجویان و خلق آثار زیبا و پر ارزش منبت پرداخت.

Tabassoum · 13/3/23

هنر منبت کاری و کنده کاری چوب هم‌اکنون در بسیاری از شهرهای ایران رایج است ولی مهم‌ترین شهرهایی که از زمان‌های قدیم بدان می‌پرداخته‌اند شهر تاریخی تویسرکان و ملایر در استان همدان و گلپایگان در استان اصفهان و آباده در استان فارس است همچنین در شهر بوشهر و ارومیه نیز عده‌ای به منبت کاری اشتغال دارند و در دیگر نقاط کشور نیز به صورت پراکنده منبت کاری رایج است.

با دریافت گواهینامه سازمان بین‌المللی وایپو برای منبت آباده فارس با تلاش هنرمندان این شهر راه برای جهانی شدن شهر آباده به عنوان شهر جهانی منبت کوتاه شد.[۱]

ملایر
ویرایش
در ایران منبت کاری قدمتی چند هزار ساله دارد و روی دستهٔ شمشیرها، نیزه‌ها و سپرهای چوبی ارتشیان مادها و هخامنشیان توسط اهالی ملایر منبت‌کاری صورت می‌گرفته و پس از آن به در و پنجره و مبلمان امروزی تسری یافته‌است.[۲]منبت گل و مرغ ملایر به عنوان یکی از کهن‌ترین سبک‌های منبت ایران است.

شهر ملایر در سال ۱۳۹۱ به عنوان شهر ملی منبت و پایتخت مبل و منبت ایران در لیست شهرهای صنایع‌دستی کشور ثبت شده‌است و جهانی شدن این هنر در دست بررسی می‌باشد.[۳] منبت ملایر بیشتر در عرصهٔ مبل است اما شهرهایی مانند گلپایگان و آباده در عرصهٔ تابلو، قاب و منبت‌های تزئینی دیگر فعالیت دارند. منبت گلپایگان نیز قدمتی حدود ۸۰۰ ساله دارد و هم‌اکنون هم استادهای ماهر در این شهر فعالیت می‌کنند.

بیشتر طراحان مبل و منبت در شهرهای قم، تهران و ملایر فعالیت می‌کنند. منبت ایرانی بیشتر برگرفته از تلفیق ذوق و سلیقه طراح و طبیعت و طرح‌های اسلیمی ایرانی است. منبت اروپایی چند سبک کاری دارد که با توجه به عمق و حجم نام گذاری شده‌است. از مهم‌ترین سبک‌ها اورلیف و بارلیف می‌باشد. در سطح جهانی کشورهای ایران، مصر، ایتالیا، چین، روسیه و لهستان مهم‌ترین و زیباترین طرحها را اجرا می‌کنند. کشور ترکیه هم در سالهای اخیر پیشرفت بسیار زیادی در این زمینه کرده‌است و حجم صادرات مبلمان ترکیه بسیار بالاتر از کشور ایران است.[نیازمند منبع] شهر ملایر به عنوان پایتخت جهانی منبت در سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده و ثبت جهانی آن در آستانه اعلام است.[۴][۵]

ملایر از دیرباز مهد منبت ایران به‌شمار می‌رفته و در دوران حکومت زندیه و پیش از آن و قبل از رواج هر نوع مبلمان به شیوهٔ نوین اجداد و نیاکان ملایری‌ها روی در و پنجره‌های چوبی منازل و مساجد از منبت استفاده می‌کردند و طرح‌های زیبایی را با ابزار کاملاً ابتدایی آن دوران بر روی چوب پیاده می‌کردند و رفته رفته هنر خود را از در و پنجره به مبلمان منازل و سایر صنایع دستی منتقل کردند.

استاد حسن ترک متولد جوکار (از توابع ملایر) معروف به حسنی، جوانی جسور و انسانی کامل و یک نجار زاده بود که در سال ۱۳۴۳ جهت تحقق خواسته‌های خود به تهران عزیمت و کار در یک کارگاه مبل سازی را آغاز کرد که برای مبل فروشان آن زمان تهران کلاف‌های مبل را با منبت انجام می‌دادند و در دههٔ چهل سه گروه معروف بازار مبل تهران را در دست داشتند. عدالت، فرد و گالیستان که رقیب هم بودند و دارای کارگاه رنگ و رویه کوبی بودند. در آن زمان مبل منبت یک کالای لوکس محسوب می‌شد که در کمتر منزلی مشاهده می‌شد.[۶]

آباده
ویرایش
منبت از صنایع دستی مشهور «آباده» بوده و شهرتی جهانی دارد؛ به طوری که این شهر در سال ۹۵ گواهی ثبت نشان جغرافیایی ملی و بین‌المللی منبت آباده را دریافت کرد و فنون اجرای منبت آباده، در فهرست آثار ناملموس میراث فرهنگی ایران ثبت شد. آباده در سال ۹۷ به‌عنوان شهر جهانی در حوزه منبت‌کاری به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شد. منبت آباده ۱۷ نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی و پنج نشان زرین جشنواره فجر را دریافت کرده و ۱۵۰ کارگاه منبت فعال خانگی یا تجاری و ۵۰۰۰ هنرمند منبت‌کار دارد. برخی از کارگاه‌های منبت در این شهر به زنان اختصاص دارد و از این جهت عاملی برای اشتغال‌زایی زنان در آباده است. منبت‌کاری، کاربردهای مختلفی دارد و تنها به ساخت جعبه جواهرات، مجسمه، عصا و مانند آن محدود نمی‌شود. این هنر حتی در ساخت در و پنجره و مبلمان نیز کاربرد دارد. نمونه‌های نفیس و تاریخی قاشق‌های شربت‌خوری ساخت آباده، حتی تا موزه ویکتوریا و آلبرت انگلستان نیز راه یافته. احمد امامی؛ یکی از قدیمی‌ترین نام‌های شناخته شده این هنر، اهل آباده بود که شاهکار منبت‌کاری «کاخ مرمر» یادگار اوست. همچنین علی امامی و محمد طاهر امامی؛ فرزندان وی، از جمله بزرگ‌ترین استادکاران منبت بودند که خودشان و شاگردانشان در کارگاه‌های آن‌ها منبت آباده را در ایران و جهان گسترش دادند. برخی آثار این استادکاران مانند تابلوی برجسته معرق و منبت سیمرغ آشیانه، در موزه هنرهای ملی نگه‌داری می‌شود.[

منبع: ویکی پدیا

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین