شناسایی دو ژن مرتبط با ریسک ابتلا به بیماری ALS

MacTavish · 15/1/20

بیگ بنگ: محققان موفق به شناسایی دو ریسک ژنتیکی ناشناخته شده‌اند که ارتباط قابل توجه و معناداری با بیماری ALS یا اسکلروز جانبی آمیوتروفیک دارند.

استیون هاوکینگ فیزیکدان که در چهاردهم مارس ۲۰۱۸ در سن ۷۶ سالگی درگذشت، به بیماری ALS مبتلا بود.
به گزارش بیگ بنگ، محققان دانشگاه‌های کالیفرنیا، سان فرانسیسکو و واشنگتن وسیع‌ترین تحقیق تحلیلی و ژنتیکی در خصوص ALS را که بنام بیماری “لو گریگ” نیز شناخته می شود، انجام دادند. لو گریک ستاره تیم بیسبال نیویورک یانکیز در سال ۱۹۴۱ و در سن ۳۷ سالگی در اثر این بیماری جان سپرد. همچنین دانشمندان عامل ِ ریسک بیماری نورودژنراتیو(تخریب‌کننده عصب) بنام “دمانس لوب پیشانی”(FTD) را در این تحقیق کشف کردند که در انواع مختلفی از کارکردهای مغزی دخالت دارد.

بنابر آمار منتشر شده توسط انجمن ALS، در کشور آمریکا سالانه حدود ۶ هزار نفر به این بیماری مبتلا می شوند و مردان در مقایسه با زنان ۲۰ درصد احتمال ابتلای بیشتری دارند، همچنین ۹۳ درصد بیماران سفیدپوست هستند. متوسط سن شروع ابتلا به بیماری ۵۵ سالگی است و ۱۰ درصد از افرادی که بیماری آنها به سرعت تشخیص داده می شود، ۱۰ سال یا بیشتر می توانند عمر کنند. اما در این میان بیماری “استیون هاوکینگ” مشهور در سنین جوانی وی تشخیص داده شد و در نهایت وی در ۷۶ سالگی و در چهاردهم مارس ۲۰۱۸ در کمبریج- انگلستان درگذشت.

دانشمندان امیدوارند که شناسایی جهش‌های ژنتیکی در بیماری‌‌های تخریب کننده عصب در رابـ*ـطه با فرایندهای بیوشیمیایی که از این جهش‌های ژنی تاثیر می پذیرند، بتواند نحوۀ بروز این بیماری‌ها را آشکار و در یافتن راه‌های درمان احتمالی آنها، موثر باشد. دکتر “راحول دسیکان” یکی از محققان مطالعه فوق گفت:« این روش ِ تحقیقی با حجم زیادی از داده، می تواند ما را در مسیری قرار دهد که سرآغاز شناخت هرچه بهتر بیماری ALS باشد. بیماری که همچنان اطلاعات بسیار کمی از آن دردست است.»

این بیماری متفاوت از سایر اختلالات نورولوژیکی نظیر آلزایمر، پارکینسون و FTD است اما با این وجود همگی آنها، عاملین ریسک مشترکی با بیماری‌های قلبی عروقی دارند. دکتر راحول دسیکان افزود:« در این مطالعه دریافتیم که بیماری ALS از نظر ژنتیکی بسیار مرتبط با بیماری FTD است؛ اما مشابه دیگر بیماری‌های شایع نورودژنراتیو نظیر آلزایمر و پارکینسون، نمی باشد.

در بیماری ALS زوال ِ نورون‌ها در لوب پیشانی مغز که کنترل حرکت ماهیچه‌ها را بر عهده دارد، منجر به از میان رفتن توانایی کنترل، توانایی صحبت و بعدها توانایی تنفس را در فرد می گیرد. در این بیماری نیز همانند دیگر بیماری‌های تخریب کننده عصب، تجمع غیرطبیعی پروتئین‌های خاصی در درون نورون‌ها، نقش موثری ایفا می کند. اما محققان قادر به یافتن عوامل اصلی و توضیح زیست‌شناختی برای پیشرفت این بیماری نبودند.

به همین منظور دانشمندان، داده‌های مورد نیاز را از تعداد ۱۲۴۸۷۶ فرد با نژاد اروپایی در بازۀ زمانی سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۷، جمع‌آوری کردند. نمونه‌های تحقیق در بر دارندۀ افراد سالم و همچنین بیماران مبتلا به بیماری‌های ALS، آلزایمر، پارکینسون، FTD، زوال کورتیکوباسال و فلج پیشرفته پیش رونده، بود. محققان بطور ویژه به دنبال یافتن تفاوت‌های ژنتیکی بودند که در افراد مختلف با بیماری‌های مختلف، بروز می نمایند. داده‌های جمع‌آوری شده با کمک روش‌های آماری تحلیل شدند تا بیت‌های فردی DNA که در آنها جهش یا تفاوت‌های ارثی مرتبط با بیش از یک بیماری، شناسایی شوند.

تفاوت ژنتیکی خاصی در قسمتی از DNA که حاوی ژن پروتئین تائو که متصل به میکروتیوبیول است، مشاهده شد که به ریسک بالای ابتلا به بیماری ALS مرتبط می باشد. این جهش‌ها پیشتر به دیگر بیماری‌های تخریب‌کننده عصب و تجمع غیرطبیعی تائو تحت تاثیر آلزایمر در نواحی از مغز، مرتبط دانسته می شد. یک تفاوت ژنتیکی تنها در رابـ*ـطه با بیماری ALS شناسایی شد.

هچنین یک تفاوت ژنتیکی مرتبط با بیماری ALS و FTD کشف شد که برتولید پروتئینی بنام BNIP 1 در مغز انسان اثر گذار است. این پروتئین در نورون‌های موتور بدست آمده از نخاع ِ بیماران مبتلا به ALS پس از مرگشان و در مطالعات انجام شده روی موش‌های مبتلا به ALS کاسته شده بود. چنین مقادیر اندکی در مغز بیماران مبتلا به FTD یا PSP نیز کشف شده است.