احادیث در مورد نزول قرآن

~MobinA~ · 25/6/24

آیا سوره کوثر در شأن حضرت فاطمه(س) نازل شده است؟ و آیا منظور از خیر کثیر تنها ایشان می باشد که به پیامبر عطا شده است؟
کوثر در لغت به معنای خیر کثیر است. در بیان شأن نزول این سوره، در منابع تاریخی و حدیثی از قول صحابه و ائمه(ع) گفته شده که کوثر نهری پربرکت در بهشت است. نیز مفسران برای «کوثر» معانی دیگری ذکر کرده اند که به نظر می آید همگی آنها ذکر مصادیقی برای مفهوم خیر کثیر است. با این همه، اگر به این نکته توجه کنیم که دو فرزند پسر پیامبر اکرم(ص) در زمان کودکی فوت شدند و نیز به آیه سوم این عطف توجه داشته باشیم که وصف «بریده نسل بودن» را به دشمنان پیامبر برمی گرداند، به نظر می رسد باید مصداق اصلی «خیر کثیر» را اولاد و نسل و ذریه فراوان ایشان بدانیم. خیر کثیری که سرمنشأ اولیه آن، تولد حضرت زهرا(س) در خانه وحی بود. ذریه پیامبر(ص)، به عنوان نگهبانان اصلی آیین آسمانی اسلام و شریعتش، ائمه معصوم دوازده گانه اهل بیت(ع) بودند و غیر از آنها نیز بزرگان فراوانی از نويسندگان و فقها و محدثان و مفسران والامقام تاریخ اسلام، از همین ذریه بودند. چنین تفسیری از معنای «خیر کثیر»، مورد توجه مفسرین شناخته شده ای از اهل سنت مانند فخر رازی و آلوسی نیز بوده است.

چگونه می توان به «اسباب نزول» آیات قرآن دست یافت و راه حل تعارض بین این روایات چیست؟
چون «اسباب نزول» از طریق روايت به دست مى آيد و متأسفانه در گذشته حوادث ضبط نشده است، بنابراين غالب رواياتِ منقول چندان منابع قابل اعتمادي نيستند، جز اندكى كه بيشترِ آنها ضعيف السند و يا متعارض است. البته تشخيص درست از نادرست، مخصوصا در موارد تعارض، به يكى از راه هاى زير امكان دارد: 1. بايد سند روايت، به ويژه آخرين كسى كه روايت به او منتهى مى شود مورد اطمينان باشد. 2. بايد تواتر يا استفاضه روايات ثابت شده باشد، گرچه با الفاظ مختلف ولى مضمونا متحد باشند. 3. بايد رواياتِ سببِ نزول، به طور قطعى اشكال را حلّ و ابهام را رفع كند.

~MobinA~ · 25/6/24

شناخت «اسباب نزول» و «شأن نزول» چه تأثیری در فهم معنای آیات و پی بردن به دشواری های آن دارد؟
در اهميت شناخت «اسباب نزول» يا «شأن نزول» بايد گفت: قرآن، به صورت تدريجى و در مناسبت هاى مختلف نازل شده‌ است. بر حسب اقتضا اگر حادثه اى پيش مى آمد يا مسلمانان دچار مشكلى مى شدند، يك يا چند آيه و احيانا يك سوره براى رفع مشكل نازل مى گرديد. لذا آيات نازل شده در هر مناسبت، به همان حادثه و مناسبت نظر دارد. از این رو براى دانستن معنا و تفسير كامل هر آيه، بايد به شأن نزول آن رجوع كرد تا موضوع كاملا روشن شود. در واقع شأن نزول مى تواند قرينه اى باشد تا دلالت آيه را تكميل كند و بدون آن، دلالت آيه ناقص مى ماند.

آیا «شأن نزول» با «اسباب نزول» به یک معناست یا با هم متفاوت هستند؟
در بیان تفاوت «شأن نزول» با «اسباب نزول»، باید گفت: شأن نزول اعمّ از سبب نزول است: هرگاه درباره شخص و يا حادثه‌ اي، خواه در گذشته، حال يا آينده و يا درباره فرض احكام، آيه يا آياتى نازل شود، همه اين موارد را شأن نزول آن آيات مى گويند، مثلا مى گويند كه فلان آيه درباره عصمت انبياء يا حضرت ابراهيم(ع) و... نازل شده كه اين موارد را شأن نزول آيه مى گويند. اما سبب نزول، حادثه يا پيش آمدى است كه متعاقب آن، آيه يا آياتى نازل شده باشد و به عبارت ديگر آن پيش آمد باعث و موجب نزول گرديده باشد. لذا سبب، اخصّ است و شأن اعمّ است.

«تأويل» به چه معناست؟ و چه تفاوتی با «تنزيل» دارد؟
«تنزيل» بر مورد «نزول» گفته مى شود؛ اين مورد مى تواند يك واقعه خاص باشد كه سبب نزول آيه شده است ولى «تأويل» مفهوم عامّى است كه از آيه برداشت شده و قابل انطباق بر جريانات مشابه است. در برخى تعابير به اين دو اصطلاح ظَهر و بطن نيز گفته مى شود كه ظهر همان تنزيل و بطن همان تأويل است؛ زيرا ظاهر آيه همان مورد نزول را مى رساند و بطن آيه مفهوم گسترده ترى را شامل می شود

~MobinA~ · 25/6/24

فقهای اسلام از «شأن نزول» آیات و همچنین «تنزیل» و «تأويل» آنها چه استفاده فقهی کرده اند؟
فقهای اسلام با توجه به سبب و شأن نزول و ظَهر و بطن آيات، قاعده اى را به دست آورده‌ و با تمسك به آن، احكام را استنباط مى‌ كنند. آن قاعده عبارت است از: «اعتبار به گستردگى لفظ است، نه خصوصيّت مورد»؛ يعنى فقيه بايد خصوصيات مورد را كنار گذاشته و از جنبه هاى عمومى لفظ بهره بگيرد. به عنوان مثال در قرآن آمده: «مشرق و مغرب، از آن خداست! پس به هر سو رو کنید، رو به خدا کرده اید». اين آيه داراى ظَهر و بطن است و در ظاهر با آياتى كه ايجاب مى كند حتما رو به كعبه نماز بخوانيد منافات دارد؛ ولى با مراجعه به شأن نزول، اين تنافى برطرف مى شود.
علّامه طباطبایی(ره) در مورد «نزول دفعی و تدریجی قرآن» چه ديدگاهي دارند؟
«علّامه طباطبايى» درباره نزول دفعی و تدریجی قرآن معتقد است: «قرآن داراى دو وجود است: ظاهرى در قالب الفاظ و عبارات، و باطنى در جايگاه اصلى خود. قرآن در شب قدر با همان وجود باطنى و اصلى خود يكجا بر قلب پيامبر اكرم(ص) فرود آمد. سپس تدريجا با وجود تفصيلى و ظاهرى خود در فاصله هاى زمانى و در مناسبت هاى مختلف و پيش آمدهاى گوناگون در مدت نبوّت نازل گرديد».

اولین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر(ص) کدام است؟

درباره اولين آيه يا سوره نازل شده بر پیامبر(ص) سه نظریه وجود دارد: 1. سه يا پنج آيه از اول سوره «علق». 2. سوره «مدّثّر». 3. سوره «فاتحه». البته ميان اين سه نظر مى توان به گونه اى جمع كرد؛ زيرا نزول سه يا پنج آيه از اول سوره «علق» به طور قطع با آغاز بعثت مقارن بوده، و اين مسئله مورد اتفاق است. سپس چند آيه از ابتداى سوره مدّثّر نازل شده؛ ولى اولين سوره كامل كه بر پيامبر(ص) نازل گرديده سوره «حمد» است. چند آيه از سوره «علق» يا سوره «مدّثّر» در آغاز، عنوان سوره نداشته و با نزول بقيه آيه هاى سوره اين عنوان را يافته اند. پس به ملاك ترتيب نزول سوره ها، اولين سوره، «علق» و پنجمين سوره، «حمد» است؛ اما به ملاك سوره كامل، اولين سوره كامل «حمد» است.

~MobinA~ · 25/6/24

آخرین آیه و سوره نازل شده بر پیامبر(ص) کدام آیه و سوره است؟

در برخي از روايات، سوره «نصر» و در برخي ديگر، سوره «برائت» به عنوان آخرين سوره ای نام برده شده که بر پیامبر(ص) نازل شده است. راه جمع ميان اين روايات اين است كه بگوييم: آخرين سوره كامل سوره «نصر» است كه در عام الفتح نازل شد و آخرين سوره به اعتبار آيات نخستين آن، سوره «برائت» است، و آخرين آيه كه پايان كار رسالت را خبر مى دهد، «آيه اِكمال» است. گرچه ممكن است به اعتبار آيات ‌الاحكام، آخرين آيه: «وَ اتَّقُوا يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللهِ» باشد كه در سوره «بقره» ضبط و ثبت شده است.
آیا ترتیب فعلی قرآن مطابق با ترتیب نزول آن است؟ اصولا چه ملاکی برای ترتیب نزول قرآن وجود دارد؟
در ترتيب نزول سوره ها رواياتى در دست است كه عمدتا از ابن عباس نقل شده است و سيوطى روايت ترتيب را از «جابر بن زيد» مى آورد كه تكميل كننده روايت ابن عباس به شمار مى رود. علامه طبرسى و ديگر بزرگانِ فنّ، متذكر مى شوند كه رعايت ترتيب سوره ها، نظر به ابتداى هر سوره است. اگر سوره اى تا چند آيه نازل شود، و پيش از اتمام آن سوره، سوره ديگرى به طور كامل نازل گردد، و حتى چند سوره ديگر در اين ميان به صورت كامل نازل شود، آن گاه بقيه سوره نخست نازل شود؛ در اين حالت نيز اعتبار ترتيب، مبدأ نزول هر سوره خواهد بود. بنابراين ترتيب سوره ها طبق روايت ابن عباس و تكميل آن مطابق روايت جابر بن زيد، با تصحيح از روى نسخه هاى متعدّد قابل اعتماد است.

در تعارض ميان نزول قرآن در «شب قدر» با «نزول تدريجى» چه آرائي مطرح شده و نظر مشهور كدام است؟
در تعارض ميان «نزول قرآن در شب قدر» با «نزول تدريجى»، آراء مختلفی وجود دارد: 1. آغاز نزول «قرآن» در «شب قدر» است. بيشتر محققين اين رأى را برگزيده اند. 2. در شب قدر هر سال، آن اندازه از «قرآن» كه نياز سال بود يك جا بر پيامبر(ص) نازل مى شد، سپس همان آيات تدريجا در ضمن سال، بر حسب مناسبت ها و پيش آمدها نازل مى گرديد. 3. مقصود از «أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ» انزل في شأنه يا في فضله القرآن است. 4. بيشتر آيات قرآن در ماه رمضان نازل شده است. 5. «قرآن» دو نزول داشته است: دفعى و تدريجى. در شب قدر همه «قرآن» يك جا بر پيامبر اكرم(ص) نازل شده، سپس در طول مدت نبوّت دوباره به تدريج نازل گرديده است. عمده نظر اول و نظر پنجم است

~MobinA~ · 25/6/24

اگر اولین آیات نازل شده بر پيامبر(ص) آیات اولیه سوره «علق» است، پس چرا به سوره «حمد»، «فاتحة الکتاب» می گویند؟
اگر سؤال شود چرا به سوره «حمد»، «فاتحة الكتاب» گفته اند با وجود نزول آيات ابتدائي سوره «علق» بايد گفت: اولين بار پنج آيه ابتدائي سوره «علق» نازل شده؛ اما اولين سوره كاملى كه بر پيامبر(ص) نازل شده سوره «حمد» است.

فلسفه «نزول تدریجی» قرآن بر قلب پیامبر(ص) چه بوده است؟
نزول قرآن به صورت «تدريجى» و به صورت آيه آيه و سوره سوره بود و تا پايان عمر پيامبر(ص) ادامه داشت و همين امر موجب عيب جويى مشركان گرديد. قرآن در پاسخ به آنها مي فرمايد: «این [نزول تدریجى] براى این است که قلب تو را بـ*ـو*سیله آن محکم داریم، و [از این رو] آن را بتدریج بر تو خواندیم». در جاى ديگر مى فرمايد: «و قرآنى [بر تو نازل کردیم] که [آیات] آن را از هم جدا کردیم، تا آن را به تدریج و با آرامش بر مردم بخوانى؛ و به یقین ما آن را نازل کردیم». همچنین از آیات قرآن استنباط می شود حکمت این کار آن است که پيامبر(ص) و مسلمانان احساس كنند همواره مورد عنايت خاص پروردگار قرار داشته و پيوسته رابـ*ـطه آنان با حقّ تعالى استوار است.

«نزول قرآن» و «وحى رسالى» از چه زماني آغاز شده است؟
آغاز نزول «قرآن» در ماه رمضان و در «شب قدر» بوده است. شب قدر ـ نزد اماميّه ـ ميان دو شب مردّد است: شب 21 و 23 ماه مبارك رمضان. آغاز «وحى رسالى» نيز در 27 ماه رجب، 13 سال پيش از هجرت بوده است؛ البته نزول «قرآن» به عنوان كتاب آسمانى، سه سال تأخير داشت كه به «دوره فَتْرت» معروف است. پيامبر(ص) در اين مدت دعوت خود را سرّى انجام داد تا آيه نازل شد كه «آنچه را مأموریت دارى، آشکار ساز» و با اين دستور دعوت عمومي آغاز گشت.

~MobinA~ · 25/6/24

نزول تدريجي قرآن بر پیامبر اكرم(ص) چند سال طول كشيده است؟
مدت زمان «نزول تدريجى قرآن»، بيست سال بوده است. بر اساس دیدگاه مفسرین، نزول قرآن سه سال بعد از بعثت آغاز و تا آخرين سال حيات پيامبر(ص) ادامه داشته است. «على بن ابراهيم قمى» در این باره مى گويد: از امام صادق(ع) سؤال شد: چگونه قرآن در ماه رمضان نازل گرديد، با آن كه در طول بيست سال نازل شده است؟ امام صادق(ع) در پاسخ فرمودند: «ثُمَّ نَزَلَ فِي طُولِ عِشْرِينَ عَامّاً»؛ (سپس در مدت بيست سال قرآن نازل شد).

چگونه می گویید قرآن در «شب قدر» نازل شده در حالی که مبعث پیامبر(ص) در شب 27 رجب بوده است؟!
نزول قرآن در «شب قدر» منافاتي با بعثت پيامبر(ص) در 27 رجب ندارد؛ چون بر اساس تاریخ حیات پیامبر(ص)؛ نزول قرآن سه سال پس از بعثت انجام گرفته و در سه سال اول بعثت، دعوت سرّي بوده و هنوز برای اسلام کتابی نازل نشده بود؛ اما وقتي آيه «فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ» نازل شد دعوت حضرت علني شد.

معنای اعتدال در «انفاق»
اعتدال در «انفاق» چگونه ممکن است؟
خداوند در سوره «اسراء»، پیامبر(ص) را از افراط و تفریط در انفاق نهی کرده است؛ انسان در انفاق از اموال شخصی و یا حتی از بیت المال، همانطور که نباید بُخل بورزد، نباید زیاده روی و افراط نماید به طورى كه مورد ملامت دشمنان قرار گرفته و از ادامه كار و فعاليت و سامان دادن به زندگى خود وا بماند؛ بلكه بهترين روش اين است كه پوينده راه اعتدال باشد

~MobinA~ · 25/6/24

نزول» و «تجلی» قرآن به چه معناست؟
معناي «تجلّي» در قرآن و روايات اين است كه خدا، حقيقتي را از جهان غيب تنزّل داده و پايين می آورد تا براي ما تبيين كند. معناي «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في‏ لَيْلَةِ الْقَدْرِ» و نيز معناي «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذي أُنْزِلَ فيهِ الْقُرْآنُ» چنين است كه قرآن در اين ماه تنزّل كرد نه نزول؛ يعني اين حقيقت كه نزد خدا بود و الآن هم هست و هميشه خواهد بود، رقيق شد، تنزل كرد و به صورت لفظ در آمد تا انسان بتواند آن را بگويد، بشنود، بنويسد و بخواند.

شأن نزول آیات 38 و 39 سوره «توبه» درباره چیست؟
پيامبر(ص) بعد از آمدن از طائف به مدينه، مردم را براى جنگ با روميان فرا خواندند. ايشان معمولا مقاصد جنگى را قبل از شروع جنگ بيان نمي كردند تا دشمن سوء استفاده نكند. اما در قضيه تبوك حضرت صراحتاً خبر از مبارزه با روميان دادند. جنگيدن در اين زمان كه فصل تابستان و گرما و وقت برداشت محصولات بود براي عده اي سخت بود. در اين هنگام آيات فوق نازل شد و اصحاب را اول با ملايمت و بعد با تهديد مخاطب قرار داد و آنها را به خاطر همراهي نكردن پيامبر(ص) مورد مذمت قرار داد.
شأن نزول سوره «کهف» چيست؟
در شأن نزول سوره «کهف» آمده: مشرکان مکه برای اینکه بدانند حضرت محمد(ص) پیامبر خداست، نزد بزرگان یهود در یثرب رفته، از آنها پرس و جو کردند. علمای یهود گفتند: از او سه سؤال بپرسید اگر جواب داد معلوم است پیامبر خداست: 1. چه تعداد و چه افرادی از شهر خود خارج شدند و به غار پناه بردند و شرح حالشان چیست؟ 2. مردی که بر شرق و غرب عالم مسلط شده چه کسی بود؟ 3. حقیقت روح چیست؟ آنها اين سؤالات را از پيامبر(ص) پرسيدند و پس از مدتي جوابشان با نزول سوره «كهف» داده شد

~MobinA~ · 25/6/24

وحی چگونه بر پیامبر(ص) نازل می شد؟
از مجموع احادیث بر می آید که وحی الهی با سلسله واسطه هایی از فرشتگان به پیامبر(ص) می رسید و گاهی نیز که خداوند مستقیما آن حضرت را مورد خطاب قرار می داد، از شدّت سنگینی وحی، حضرتش بیهوش می گشت. همچنين از روایات استفاده مى شود كه جبرئيل گاه به صورت اصلى بر پيغمبر نازل مى شد و گاه به صورت «دحيه كلبى» نمايان مى گشت.

مفسران چه کسى را مصداق «اُذن واعیة» (گوشهاى شنوا) مى دانند؟
ابونعیم و دیگران نقل کرده اند که پیامبر(ص) فرمود: «اى على! خداوند مرا امر کرده که تو را به خود نزدیک کنم و به تو تعلیم دهم تا حفظ کنى و این آیه نازل شد: «وتعیهآ أذن واعیة»؛ (پس تو گوشهاى شنواى علم من هستى). قاضى عضد إیجى در «مواقف» نوشته: بیشتر مفسّران درباره آیه «وتعیهآ أذن واعیة» عقیده دارند که منظور، على(ع) است.

شأن نزول آیات (1 ـ 3) سوره «احزاب» چه می باشد؟
آیات 1 تا 3 سوره احزاب در مورد ابوسفیان و بعضى دیگر از سران شرک نازل شد، که بعد از جنگ احد از پیامبر(ص) امان گرفته و وارد مدینه شدند، و پیشنهاد کردند: اى محمّد! بیا و از بدگوئى به خدایان ما صرف نظر کن، و بگو آنها براى پرستش کنندگانشان شفاعت مى کنند، تا ما هم از تو دست بر داریم، و هر چه مى خواهى درباره خدایت توصیف کنی آزاد هستى. این پیشنهاد پیامبر(ص) را ناراحت کرد و دستور داد آنها را از مدینه بیرون کنند، آیات فوق نازل شد، و به پیامبر(ص) دستور داد: به این گونه پیشنهادها اعتنا نکند.

~MobinA~ · 25/6/24

شأن نزول آیه (4) سوره «احزاب» چه می باشد؟
آیه 4 سوره احزاب درباره «جمیل بن معمر» نازل شد که داراى حافظه بسیار قوى بود و ادعا مى کرد دارای «دو قلب» است که با هر کدام از آنها بهتر از محمّد(ص) مى فهمد! لذا مشرکان قریش او را «ذو القلبین» مى نامیدند. اما در جنگ «بدر» که مشرکان فرار کردند، او نیز چنان دست و پای خود را گم کرده بود که یک لنگه کفشش در پایش بود و لنگه دیگر را به دست گرفته بود و فرار مى کرد و معلوم شد به اندازه یک قلب هم نمی فهمد.
شأن نزول آیات (28 ـ 31) سوره «احزاب» چه می باشد؟
همسران پیامبر(ص) بعد از پاره اى از غزوات که غنائم سرشارى در اختیار مسلمین قرار گرفت، تقاضاهایى مانند افزایش نفقه، یا لوازم زندگى و ... داشتند. پیامبر(ص) که مى دانست، تسلیم شدن در برابر این گونه درخواست ها چه عواقبى براى «بیت نبوت» در بر خواهد داشت، از انجام این خواسته ها سر باز زد، و یک ماه تمام از آنها کناره گیرى نمود، تا این که آیات 28 تا 31 سوره احزاب نازل شد، و با لحن قاطع، و در عین حال توأم با رأفت و رحمت، به آنها هشدار داد.
شأن نزول آيات11 الي 26 سوره مدّثر بيانگر چه ماجرائيست؟
این آیات درباره وليد بن مغيره مخزومى نازل شده است. وليد در مجلس مشرکان گفت: «شما گمان مى كنيد محمد ديوانه است؟!، آيا هرگز آثار جنون در او ديده ايد؟» گفتند: «نه» ... گفت: «... آيا هرگز سابقه دروغى درباره او داريد؟» گفتند: «نه او هميشه نزد ما به عنوان صادق و امين، شناخته مى شد». در اينجا قريش به وليد گفتند: «پس ... چه بگوييم؟» وليد گفت: «او فقط مرد ساحرى است؛ مگر نديده ايد ميان مردان و خانواده و فرزندان و دوستان ما جدايى مى افكند؟ ...». این کار ولید پیامبر اسلام را سخت آزرده کرد

~MobinA~ · 25/6/24

شأن نزول آیات (56 - 60) سوره «عنکبوت» چه می باشد؟
آیه 56 سوره عنکبوت درباره مؤمنانى نازل شده که در «مکه» تحت فشار شدید کفار بودند، به طورى که توانائى انجام وظائف اسلامى خود را نداشتند. به آنها دستور داده شد از آن سرزمین هجرت کنند؛ و آیه 60 این سوره در مورد گروهى از مؤمنان نازل شده که در «مکه» گرفتار آزار دشمنان بودند، و مى گفتند: اگر ما به «مدینه» هجرت کنیم در آنجا نه خانه اى داریم، نه زمینى، چه کسى به ما آب و غذا مى دهد؟ آیه نازل شد و گفت غصه روزى را نخورید.

شأن نزول آیه (67) سوره «عنکبوت» چه می باشد؟
آیه 67 سوره عنکبوت در پاسخ به گروهى از مشرکان نازل شد که می گفتند: به این دلیل ایمان نمی آورند که می ترسند مشرکان عرب آنها را بربایند (و به سرعت نابود کنند).

شأن نزول آیات (1 ـ 5) سوره «روم» چه می باشد؟
در آن هنگام که پیامبر(ص) در «مکّه» بود، و مؤمنان در اقلیت قرار داشتند، مشرکان پیروزی «ایرانیان» مشرک بر «رومیان» اهل کتاب را به فال نیک گرفتند، و دلیل بر حقانیت شرک خود دانستند! آیات 1 تا 5 سوره روم نازل شد و قاطعانه گفت: چیزى نمى گذرد که آنها از «رومیان» شکست خواهند خورد. این پیشگوئى قاطع، از یکسو نشانه اعجاز قرآن بود و از سوى دیگر نقطه مقابل تفأّل مشرکان بود، و مسلمانان را دلگرم ساخت.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

مدیر آزمایشی قلمرو خون آشام

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین