ریتالین... قرص شب امتحان!

daryam1 · 27/5/24

این اتفاقات این روز‌‌‌ها در دانشگاه‌های کشور کم و بیش دیده می‌شود، افیون زیبایی که زهرش تا عمق وجود جوانان را می‌سوزاند. ریتالین همان جذاب زیبایی است، که قشر جوان مدعی است، جز بیدار و هوشمند نگه داشتن مغز در شب امتحان، مشکل دیگری ندارد که آن هم با یکی دو شب استراحت، بدن به حالت عادی برمی‌گردد، غافل ازآنکه این یاری‌گر شب‌های امتحان، می‌تواند جوانان را تا مرز جنون و مرگ جلو ببرد.

بعید است تا بحال نام ریتالین به گوش شما نرسیده باشد. دارویی که به شکل قرص برای درمان کودکان بیش فعال استفاده می‌شود. مادران کودکان بیش فعالی که آنرا مصرف کرده‌اند، معتقدند تاثیر خوبی روی یادگیری و رفتار فرزندشان دارد. ریتالین جاذبه دیگری هم دارد که خیلی مشهورتر از تاثیرات درمانی یک دارو بر روی یک بیماری است.

ریتالین برای درمان اختلال بیش‌فعالی یا کمبود توجه ADHD استفاده می شود. به افزایش توجه و کاهش تپش قلب و بیش فعالی در بیماران مبتلا به ADHD کمک می‌کند. بسیاری از دانشجویان و داوطلبان کنکور برای افزایش تمرکز و شب بیداری در شب‌های امتحان از ریتالین استفاده می‌کنند.

قرص ریتالین یا متیل فنیدات دارویی برای اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) در کودکان و افزایش تمرکز در بزرگسالان است که به صورت قرص‌های پنج، ۱۰ و ۲۰ میلی‌گرم در دسترس است. ریتالین باعث علاقه‌مند سیستم عصبی می‌شود، در نتیجه دوپامین بیشتری ترشح می‌شود که باعث حالت سرخوشی و افزایش توجه و تمرکز بر یک فعالیت در فرد مصرف کننده می‌شود.

بسیاری از دانشجویان و داوطلبان کنکوری بدون توجه به عوارض، اعتیاد و پیامدهای مصرف ریتالین، برای افزایش تمرکز و شب بیداری در شب‌های امتحان از آن استفاده می‌کنند از این روی به عنوان قرص شب امتحان نیز شناخته می‌شود. اگر فرد دچار اختلال بی‌توجهی و نقص توجه نباشد و سر خود ریتالین را مصرف کنید، این دارو اثرات مخربی بر مغز فرد خواهد گذاشت.

ریتالین چیست؟

ریتالین یا متیل فنیدات (Methyl Phenidate) با نیمه عمر چهار ساعته از ترکیبات مشابه آمفتامین‌ها به صورت قرص روکش‌دار یا پچ‌های پوستی است که در پزشکی برای درمان بهبود و درمان افسردگی، اختلالات کم توجهی و بیش فعالی و حمله خواب استفاده می‌شود.

ریتالین با مهار بازجذب نوراپی‌نفرین و دوپامین توسط نورون‌ها عمل می‌کند. متیل‌فنیدات یک محرک سیستم عصبی مرکزی (CNS) از گروه فنتیل‌آمین و پیپریدین است. ریتالین از نظر اعتیادزایی در کنار سایر اعضای خانواده آمفتامین‌ها همچون اکستازی قرار دارد. ریتالین باعث علاقه‌مند سیستم عصبی و ترشح دوپامین می‌شود به همین علت از این دارو در دوزهای پایین برای بیمارانی که به علت کمبود دوپامین در مغز با مشکلاتی مثل عدم تمرکز مواجه هستند، استفاده می‌شود.

daryam1 · 27/5/24

طبق گزارشات آماری ریتالین جزو ۱۰ دارویی است که بیش از همه از داروخانه‌ها دزدیده می‌شود. امروزه این مطلب ثابت شده است که مصرف ریتالین در کودکان بیش فعال میزان تمرکز آنها را بالا می‌برد. همچنین مصرف این دارو در بیماران مبتلا به اختلالات خواب، نظیر نارکولپسی، به آنها کمک می‌کند که راحت‌تر بیدار بمانند. این مساله موجب شده است که در نقاط مختلف جهان بعضی از دانشجویان به امید دست یابی به تاثیرات مشابه در افراد بیش فعال، ریتالین را خودسرانه مصرف کنند. آنها این دارو را در شب‌های امتحانی مصرف می‌کنند تا راحت‌تر بتوانند بیدار بمانند و با تمرکز بیشتری درس بخوانند.

آنچه که این روزها دغدغه بسیاری از والدین و اساتید دانشگاه شده، مصرف این دارو در بین تعدادی از دانشجویان با اسم «قرص شب امتحان» است.

روزبه دانشجوی ترم ۴ یکی از دانشکده‌های فنی تهران است که درباره مصرف قرص ریتالین می‌گوید: مشکل من تمرکز نیست، دردسر من خواب زیاد است. خواب تمام برنامه‌های من را به هم می‌ریزد. شنیده‌ام این قرص معجزه می‌کند، اما تا به حال استفاده نکرده‌ام.

اشکان می‌گوید: ترم‌های قبل یک شب امتحان سختی داشتم، برای اینکه بیدار بمانم یک بار ریتالین مصرف کردم. مغزم سر شده بود. برخلاف بقیه رسماً عقلم را از دست داده بودم؛ بی‌اشتها هم شده بودم، خدا را شکر زود متوجه شدم، دیگر ادامه ندادم.

اشکان دانشجوی دیگری است که مصرف این قرص را تجربه کرده است، التماس دعا دارد که نام کاملش فاش نشود مبادا که بدنامی به بار بیاورد، اشکان می‌گوید: ترم‌های قبل یک شب امتحان سختی داشتم، برای اینکه بیدار بمانم یک بار مصرف کردم. مغزم سر شده بود. برخلاف بقیه رسماً عقلم را از دست داده بودم؛ بی‌اشتها هم شده بودم، خدا را شکر زود متوجه شدم، دیگر ادامه ندادم.

بهزاد کمی سراسیمه و آشفته به نظر می‌آید اما می‌گوید: من شنیده‌ام خیلی کم خوابی می‌آورد، برای روز‌های نزدیک کنکور یکی به ما می‌گفت اگر از این قرص بخورید یکی‌ دو روز نمی‌خوابید و می‌توانید راحت درس بخوانید، هم کلاسی‌ها امتحان کرده بودند؛ ولی من رفتم داروخانه و درباره قرص سوال پرسیدم، گفتند که فقط دکتر روانپزشک باید تجویز کند و مصرفش بدون نسخه پزشک ممنوع است، ترسیدم استفاده کنم. بی خیالش شدم.

انگار نوعی ترس و در عین حال جذابیت برای بهتر فهمیدن درس‌ها و نمره بالا برای استفاده از قرص‌های شب امتحان در وجود دانشجوها موج می‌زد.

سمیه حسینی روانشناس تربیتی است که می‌گوید: بیشتر افراد در هنگام امتحان و در شرایط آزمون دچار مقداری اضطراب می‌شوند. اضطراب امتحان درهمه مقاطع تحصیلی نشان دهنده نوعی از هیجان است که بر یادگیری تأثیر منفی می‌گذارد.

متاسفانه امروزه دانشجویان در زمان امتحان، بدلیل استرس‌ درس‌های نخوانده، زمان کوتاه برای درس خواندن، شب زنده‌داری و تمرکز بیشتر، از ریتالین استفاده می‌کنند. غافل از اینکه خود را در دام اعتیاد گرفتار می‌کنند.

daryam1 · 27/5/24

وی در ادامه بیان می‌کند:

از آنجا که ریتالین دارویی است که توسط پزشکان تجویز می شود، مصرف کنندگان تصور می‌کنند این قرص‌ بی‌خطر است؛ در حالی که عوارض مصرف خودسرانه این قرص‌ می‌تواند در حد مواد مخدر نظیر کوکایین و آمفتامین باشد. پزشکان و روانپزشکان با صراحت اعلام می‌کنند ترک کردن داروهای محرک آمفتامینی نظیر ریتالین و اکستازی، بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر از کراک، هروئین و سایر مواد مخدر است. برخی آزمایش‌ها، مانند فشار خون، تعیین تعداد سلول‌های خون و کنترل قد و وزن ، به صورت مرتب در زمان دوره درمان با این قرص، بیمار با صلاحدید پزشک مربوط باید انجام دهد.

حسینی عمده ترین دلیل گرایش به استفاده از این قرص‌ها را الگوبرداری و نقش پذیری از گروه دوستان می‌داند و می‌گوید:

شبکه همسالان احتمال اثر پذیری والگو برداری زیادی دارند؛ دوستان علاوه بر الگو برداری می‌توانند اجبار کننده هم باشند و به اعضا فشار بیاورند تا رفتار یا کار خاصی انجام دهند و آنها برای اینکه از نظر اجتماعی قابل قبول در نزد دوستانشان باشند، ممکن است دست به رفتارهای پرخطر بزنند.

از دست دادن اشتها، سوء تغذیه و کاهش وزن، لرزش و پرش عضلات، تشنج و سردرد، نامنظم شدن ضربان قلب و تنفس که در مواردی می‌تواند به شکل خطرناکی ادامه پیدا کند، تکرار حرکات و اعمال بی هدف، بروز حالت‌های سوء ظن، توهم و هذیان، ضایعات پوستی مزمن و احساس حرکت و جنبش حشرات در زیر پوست، خودکشی و حتی مرگ از عوارض مصرف این قرص هستند.

daryam1 · 28/5/24

مرگ هدیه قرص شب امتحان به دانشجویان

این روانشناس با بیان اینکه این باور غلط که تقویت حافظه، افزایش تمرکز و دقت دانشجویان در هنگام درس خواندن به ویژه شب های امتحان از دیگر علل گرایش دانشجویان به مصرف این قرص است، می‌‎گوید: کسانی که در مراحل اولیه سوء مصرف ریتالین قرار دارند یا هنوز میزان مصرف دارویی آنها حساس نشده، دچار سردردهای میگرنی، اختلالات گوارشی، پرخاشگری مزمن و تپش قلب می شوند و با ادامه مصرف و بالا رفتن دوز عوارضی همچون سردردهای شدید، اختلال خواب، هذیان گویی، راه رفتن در خواب و حتی در مواردی شوک ناگهانی و مرگ می شوند.

اکرم زینالپور روانشناس دیگری است که در این زمینه می‌گوید: ورود به دانشگاه در زندگی هر فرد تغییر بزرگی است. دانشجو ناخود‌آگاه حس نگرانی و هیجان را تجربه می‌کند. محیط جدید دانشگاه و توانایی دانشجو برای ارتباط‌های جدید، دانشجو را دچار استرس می‌کند.

وی می‌گوید: در اهمال‌کاری دانشجویان در درس خواندن عوامل متعددی دخیل است. استرس، افسردگی، وسواس، کمال‌گرایی و بی‌ نظمی در زمان می‌ تواند از عوامل اهمال‌ کاری باشد. دانشجویان برای کاستن استرس و اضطراب ناشی از اهمال‌کاری که در طول ترم داشته‌اند، در شب امتحان از ماده محرک استفاده می‌ کنند و از جمله دارو ها‌ی شب امتحان می‌ توان به شیشه و ریتالین اشاره کرد.

daryam1 · 28/5/24

زینالپور می‌افزاید: شیشه ماده محرک قوی است. مثل آمفتامین‌‌ها، اعصاب مرکزی را علاقه‌مند می‌کند. متاسفانه به دانشجویان در اولین تجربه مصرف، حس سرخوشی کاذب، لـ*ـذت و تمرکز دست می‌دهد. ترشح دوپامین با مصرف شیشه بالا می‌رود. هنگامی که اثر ماده از بین رود شخص دچار بی‌حالی می‌شود، دوباره برای بدست آوردن حالت اولیه خود مجبور به مصرف مجدد می‌شود. در افرادی که دچار بیش‌فعالی هستند چون دوپامین در بدن آنها کم ترشح می‌شود با مصرف داروی محرک دوپامین بدنشان تنطیم می‌شود. ولی در افراد معمولی متاسفانه با استفاده از ماده محرک ترشح دوپامین زیاد شده و آسیب جبران ناپذیری به فرد وارد می‌شود.

این روانشناس بیان می‌کند: دانشجویان نسبت به تغذیه خود در شب‌های امتحان باید توجه زیادی داشته باشند. برخی به علت ضیق وقت در زمان امتحانات خیلی به تغذیه اهمیت نمی‌دهند. این امر باعث افت قند خون، کم شدن حافظه و کمبود تمرکز می‌شود؛ همچنین باید از خوردن غذاهای چرب و سنگین پرهیز کنند.

* معجون جایگزین ریتالین

استرس‌های شب امتحان و درخواست برای بیدارماندن و بیشتر درس خواندن شاید یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده دانشجویان از ریتالین باشد؛ خیلی از کسانی که این قرص را استفاده می‌کنند شاید ندانند که می‌توانند معجونی مفید با همان کارایی داشته باشند، شربت سنبل الطیب یک شربت خانگی بسیار خوشمزه است که می‌تواند جایگزین ریتالین شود. این شربت در رفع کم خوابی، بی خوابی و اختلالات کم توجهی و بیش فعالی کودکان نیز مؤثر است.

daryam1 · 28/5/24

عوارض ریتالین

از مهم‌ترین عوارض ریتالین، قابلیت ایجاد اعتیاد و وابستگی شدید جسمی و روانی در فرد مصرف کننده است؛ همچنین از دیگر عوارض این دارو می‌توان به واکنش‌های آلرژیک، نعوظ طولانی‌مدت، بی‌خوابی، معده درد، کاهش وزن، سردرد، تهوع و استفراغ، خشکی دهان، تپش قلب و فشار خون و علائم روان‌پزشکی همچون هذیان‌گویی، گیجی و منگی، روان پریشی و توهم اشاره کرد.

در صورتی که ریتالین از طریق بینی (اسنیف) و یا وریدی (تزریق) به مقدار زیاد مصرف شود، از یک ماده درمانی به ماده اعتیادآور تبدیل می‌شود. در صورتی که ریتالین به صورت وریدی وارد بدن شود، وجود آن در بدن با کوکائین قابل تشخیص نیست، میزان جذب کوکائین چهار تا ۶ دقیقه و متیل فنیدات چهار تا هشت دقیقه است؛ از این رو می‌توان گفت این ماده از نظر میزان جذب مشابه است. گزارش‌های زیادی از مرگ ناگهانی و ایست قلبی در بیماران مبتلا به مشکلات جدی قلبی بر اثر مصرف ریتالین گزارش شده است.

مکانیسم اثر و فارماکولوژی

ریتالین دارای ساختار آمفتامینی است، اما توانایی آزادسازی کاتکول‌آمینها را ندارد و بازجذب سروتونین را نیز مهار نمی‌کند و از این جهت به آمفتامین برتری دارویی دارد. ریتالین یا متیل‌فنیدات مهارگر قوی بازجذب دوپامین و نوراپی‌نفرین در دستگاه عصبی مرکزی است. نقص فعالیت و کمبود دوپامین و اپی‌نفرین از علت‌های بروز سندرم اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی در کودکان و بزرگ‌سالان است؛ ریتالین با افزایش فعالیت این دو آمین اسید عصبی در بهبود این بیماری مؤثر است. در بیماری مبتلا به حمله خواب نیز نقص در فعالیت نورون‌های دوپامینرژیک و ارکسین از علل بیماری است که ریتالین با همان مکانیسم بیماری را کنترل می‌کند. در اختلال نارکولپسی نیز این ناقل در بهبود نشانه‌ها مؤثر است.

daryam1 · 28/5/24

اعتیاد به ریتالین

ریتالین باعث ایجاد بهبودی در بیماران با اثر بر دوپامین و افزایش مقدار در دسترس آن برای مغز می‌شود. دوپامین ماده‌ای است که در سیستم پاداش و تشویق در اثر شادی در مغز ترشح می‌شود. سیستم پاداش زمانی که فرد عملی لـ*ـذت بخش انجام دهد یا ماده‌ای لـ*ـذت بخش به بدن فرد وارد شود با ترشح دوپامین در مغز احساس لـ*ـذت و سرخوشی را ایجاد می‌کند.

سیستم پاداش باعث می‌شود که افراد به فعالیت‌های مختلف یا مواد مخدر مختلف اعتیاد پیدا کنند زیرا بعد از مدتی برای ایجاد احساس لـ*ـذت بیش‌تر با استفاده از مواد مخدر، باید میزان مواد مخدر مصرفی را افزایش دهند تا میزان سطح دوپامین را در مغز خود بالا برند.

مصرف بی‌رویه ریتالین به دلیل وجود ماده مؤثری به نام آمفتامین که نوعی از مواد محرک بوده و ساختار شیمیایی شبیه به شیشه یا کوکائین دارد، باعث اعتیاد وابستگی به ویژه وابستگی روانی در فرد شود.

اعتیاد به ریتالین در افرادی که سابقه اعتیاد به مواد مخدر یا الکل را دارند بیشتر دیده می‌شود وبه همین علت تجویز این دارو برای این افراد با احتیاط بیشتری صورت می‌گیرد. قطع مصرف قرص ریتالین باید تدریجی باشد و بعد از قطع مصرف نشانه‌های ترک یا اختلالات روانی پیگیری شود.

ترک ریتالین

ترک ریتالین باید حتماً تحت نظر روان‌پزشک و روانشناس انجام شود زیرا نیازمند درمانی چندجانبه از جمله سم زدایی و روان درمانی است تا تا در کنار سلامت جسمانی، با برگزاری جلسات مشاوره و دریافت خدمات روان‌شناختی، اثرات سو ریتالین از ذهن و روان فرد مصرف کننده پاک شود. روان درمانی می‌تواند شامل درمان‌های شناختی-رفتاری، خانواده درمانی و مشارکت اجتماعی باشد.

daryam1 · 28/5/24

در صورتی که مصرف ریتالین به صورت خودسرانه باشد، منجر به علائم ناخوشایندی می‌شود. از جمله علائم ترک ریتالین می‌توان به عدم توانایی در تمرکز، نوسانات خلقی، خواب‌آلودگی، خستگی و بی‌خوابی، افزایش اشتها و وزن، یبوست، علاقه‌مند‌پذیری و پرخاشگری افسردگی، نامنظم شدن ریتم ضربان قلب اشاره کرد که در بسیاری از موارد افراد برای رهایی یافتن از این علائم به مصرف مجدد ریتالین روی می‌آورند.

قطع ناگهانی مصرف ریتالین چه عوارضی دارد؟

قطع ناگهانی ریتالین به دلیل وابستگی جسمانی و روانی می‌تواند باعث غش، کما و حتی مرگ شود. گاهی نیز افرادی که به یک‌باره ریتالین را ترک می‌کنند به علت فشار روانی زیاد به خودکشی دست می‌زنند و یا به مصرف مجدد ریتالین با دوز بالاتر روی می‌آورند.

اووردوز مصرف قرص ریتالین

اووردوز ریتالین، اعمال طبیعی فیزیولوژیک بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد و عوارضی همچون دندان قروچه، لمس مداوم بدن، انجام کارهای تکراری، رفتارهای بی‌هدف و وسواس گونه را به دنبال دارد و حتی مصرف بیش از حد ریتالین موجب مرگ می‌شود. در صورت مصرف بیش از حد ریتالین و مشاهده علائم آن باید سریعاً با اورژانس تماس گرفت و به مراکز درمانی مراجعه کرد.

تداخلات دارویی ریتالین

مصرف ریتالین همراه با بعضی از داروهای ضد افسردگی ممکن است عوارض خطرناکی همچون افزایش فشار خون داشته باشند. همچنین در صورت مصرف همزمان ریتالین همراه با بعضی از داروهای درمان افسردگی از جمله داروهای سه حلقه‌ای، ممکن است اثر دارو افسردگی را از بین برد. ریتالین اثر داروهای کنترل کننده فشار خون را نیز کاهش می‌دهد و ممکن است نقش خنثی کننده برای آن‌ها داشته باشد.

daryam1 · 28/5/24

از سال ۱۹۳۰ روانشناسانی که در حیطه روانشناسی کودک کار می‌کردند دریافته بودند که داروهای محرک می‌توانند تاثیرات مفیدی بر عملکرد درسی کودکان مشکل‌دار داشته باشند. آن زمان هنوز اصطلاح "بیش فعالی کودکان" مرسوم نشده بود و روان‌پزشکان توجه چندانی به این یافته‌ها نداشتند. اواخر دهه ۱۹۵۰ و در اوج دوران جنگ سرد، جامعه آمریکا توجه بیشتری به توانایی‌های تحصیلی دانش آموزانش کرد و در همان زمان شرکت سیبا تلاش کرد که کاربرد جدیدی را برای دارویش مطرح کند که آن افزایش توانمندی کودکان بیش فعال بود.

سال ۱۹۶۱ ریتالین برای درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی تائیده FDA را گرفت و به سرعت تبدیل به یکی از پرفروش‌ترین داروها شد. در حال حاضر ریتالین بیشترین دارویی است که برای کودکان بیش فعال و کم توجه تجویز می‌شود. بطوریکه سالانه در آمریکا برای ۶ میلیون نفر نسخه می‌شود که ۷۵ درصد آنها کودکان بیش فعال هستند.

موارد منع مصرف ریتالین

مصرف ریتالین در افراد دارای اضطراب زیاد، عصبانیت همراه با بی‌قراری، فشار روانی، حساسیت مفرط نسبت به دارو، گلوکوم، افسردگی‌های قابل درمان با داروهای ضدافسردگی رایج، تیک‌های حرکتی (به‌جز نشانگان توره) و کودکان زیر ۶ سال منع شده است.

مصرف ریتالین برای افرادی که از داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیدازمانند فنلزین یا ترانیل سیپرومین استفاده می‌کنند یا افرادی که دارای حساسیت به هر نوع مواد موجود در متیل‌فنیدات هستند، منع مصرف دارد. همچنین توصیه می‌شود در زنان تنها در صورت بیشتر بودن فواید ریتالین نسبت به عوارض آن، مصرف شود.

مصرف ریتالین در بارداری و شیردهی

مصرف داروی ریتالین درزنان باردار می‌تواند تأثیرات اساسی و جدی بر روی جنین بگذارد. احتمال بسیار زیادی وجود دارد که زنانی که در دوران بارداری ریتالین مصرف می‌کنند، فرزندانی با ناهنجاری‌ها و اختلالات قلبی جدی به دنیا آورند. مادرانی که در سه ماه اول بارداری از ریتالین استفاده کرده‌اند، نوزادانی با نقص مادرزادی قلبی به دنیا آورده‌اند. ریتالین می‌تواند وارد شیر مادر شود و به راحتی به بدن کودک منتقل شود.

منابع: ایمنا

گروه پژوهشی دانشکده فنی تهران

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

ناظر آزمایشی کتاب

ناظر آزمایشی کتاب

ناظر آزمایشی کتاب

ناظر آزمایشی کتاب

ناظر آزمایشی کتاب

ناظر آزمایشی کتاب

ناظر آزمایشی کتاب

ناظر آزمایشی کتاب

ناظر آزمایشی کتاب

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین