جامعه آذری‌ها

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

1- تاریخچه جغرافیایی
کشوری که امروزه "جمهوری آذربایجان "نامیده می‌شود، در روزگاری نه‌چندان دور در ترکیب سرزمین کهن ایران قرار داشت؛ ولی پس ازجنگ‌های ایران و روس و طی عهدنامه ننگین "گلستان 1813" و "ترکمان‌چای 1828، به روسیه‌ی تزار ملحق شد.
اسم این کشور ابتدا "آلبانیا " (آلبانیای قفقاز) و سپس "آران " بود و با نام ولایاتی همچون گنجه، شاماخانی وشیروان شناخته می‌شد که درسال 1918 حزب "مساوات پان‌ترکیست " که وابستگی آشکاری به امراتوری عثمانی و ارتباطات پنهانی بااستعمار انگلیس داشت، با نیات سـ*ـیاسی و هدف‌مند، نام اصلی آن را تغییرداد و سپس در جهت جواب‌گویی به خلأ هویتی موجود و نیل به اهداف سـ*ـیاسی خود با نام جمهوری آذربایجان اعلام موجودیت نمود. اسناد، مدارک و متون شناخته شده در دوره‌های تاریخی حاکی ازآن است که این منطقه هیچ زمانی به "آذربایجان "مرسوم نبوده است.
استرابو (64-24م) مورخ و جغرافی‌نگار، مشهور مسیحی، درباره آلبانیا و آران نوشته است: "مرزهای سرزمین آنان در مشرق، دریای کاسپین و در مغرب، سرزمین ایبریایی {گرجی‌ها} است. مرزهای شمالی آن را کوه‌های قفقاز پاس‌داری می‌کند... مرزهای جنوبی آنان را ارمنیه که درکنار آن است، فراگرفته است.[1]

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

در کتیبه سه زبانه شاپور اول (273-241م) که مناطق تحت فرمان وی درج شده است، پس از توصیف چندین منطقه، می نویسد:"...عربستان و ارمنستان و آذربایجان و گرجستان و ماخلونی و آران و بلاشکان (برسجان درشمال آذربایجان ایران) و پتیشخوارگر (بخش کوهستانی مازندران)..." که در آن به وضوح آذربایجان از آران جدا ذکر شده است.[2]کشوری که امروزه "جمهوری آذربایجان "نامیده می‌شود، در روزگاری نه‌چندان دور در ترکیب سرزمین کهن ایران قرار داشت؛ ولی پس ازجنگ‌های ایران و روس و طی عهدنامه ننگین "گلستان 1813" و "ترکمان‌چای 1828، به روسیه‌ی تزار ملحق شد.
اسم این کشور ابتدا "آلبانیا " (آلبانیای قفقاز) و سپس "آران " بود و با نام ولایاتی همچون گنجه، شاماخانی وشیروان شناخته می‌شد که درسال 1918 حزب "مساوات پان‌ترکیست " که وابستگی آشکاری به امراتوری عثمانی و ارتباطات پنهانی بااستعمار انگلیس داشت، با نیات سـ*ـیاسی و هدف‌مند، نام اصلی آن را تغییرداد و سپس در جهت جواب‌گویی به خلأ هویتی موجود و نیل به اهداف سـ*ـیاسی خود با نام جمهوری آذربایجان اعلام موجودیت نمود. اسناد، مدارک و متون شناخته شده در دوره‌های تاریخی حاکی ازآن است که این منطقه هیچ زمانی به "آذربایجان "مرسوم نبوده است.

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

اگر بخواهیم نام تاریخی این منطقه را از زبان اصحاب علم در غرب معرفی کنیم، اظهارات "بارتولد " در سال‌ 1924 و درست پس ازگذشت چند سال از نام‌گذاری جعلی این منطقه، جالب توجه است. دراین اظهارات، نیات سـ*ـیاسی پشت این اسم جعلی افشاء می‌گردد؛ موضوعی که درطول یک سده گذشته در دستور کار سازمان‌های سـ*ـیاسی و امنیتی شوروی (سابق) و سپس استکبار جهانی امروز قرار گرفته است. "... نام آذربایجان از آن جهت برگزیده شد که پس از تأسیس جمهوری آذربایجان گمان می‌رفت که آذربایجان ایران و جمهوری آذربایجان یک واحد جغرافیایی راتشکیل دهند."[3]
جمهوری آذربایجان در 38 درجه و 25 دقیقه تا 41 درجه و 55 دقیقه عرض شمالی و 44 درجه و 50 درجه و 51 دقیقه طول شرقی ازنصف‌‌النهار گرینویچ واقع شده است. طول آن ازشرق به غرب 500 کیلومتر و عرض آن ازشمال تا جنوب 400 کیلومتر است. کشور آذربایجان شبیه یک ستاره دریایی با شش بازوست (جدا ازبخش مجزای نخجوان) که تنها یک بازوی آن (پیشرفتگی شبه جزیره آبشرون در خزر) که محصول طبیعت است، بقیه نتیجه تقسیم سـ*ـیاسی وتفکیک سرزمین کشورهای هم‌جوار از یکدیگر‌ است.[4]

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

بطور دقیق، آمار جمعیت شیعیان واهل سنت در مناطق این کشور مشخص نیست، امّا براساس مشاهدات آمارهای منتشر شده مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی، اخبار و سایر مستندات شیعیان در تمامی مناطق کشور حضور دارند. منطقه مرکزی شامل باکو و شهرها و شهرک‌های اطراف آن با بیش از 3 میلیون نفر جمعیت؛ مناطق جنوبی و هم‌مرز با جمهوری اسلامی ایران، به‌خصوص شهرهای آستارا، لنکران، ماسالی ولریک؛ منطقه میل‌مغان ازجمله شهرهای جلیل‌آباد، بیله سوار، صابرآباد، ساعاتلی، ایمیشلی؛ و هم‌چنین اکثریت قریب به اتفاق (بیش از 95 درصد) منطقه خودمختار نخجوان از اصلی‌ترین مناطق حضور اکثریتی شیعیان هستند. اهل سنت بیشتر در شهرهای "قازاخ، تووز، آغاستافا، قبا، قصار، خاچماز، اسماعیلی، زاقاتالا، شکی، قاخ و بالاکن حضور دارند.[5]

2- پرچم ملّی
پرچم جمهوری آذربایجان ازسه نوار افقی مساوی از رنگ‌های آبی (فوقانی) قرمز (میانی) و سبز (تحتانی) تشکیل شده است. هلال سفید رنگ ماه و ستاره هشت‌پر در قسمت میانی قرار دارد. رنگ آبی نشان اصلیت ترک مردم آذربایجان است. رنگ سرخ پرچم به نشانه پیشرفت و حرکت به سوی دموکراسی و مدرنیته است. رنگ سبز نشانه مدنیت و تاریخ اسلامی است. این پرچم در اواخر دهه 1910 تا ضمیمه شدن آذربایجان به اتحاد جماهیر شوروی، استفاده می‌شد.

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

در 9 نوامبر 1910 دولت جمهوری دموکراتیک آذربایجان طرح پرچم سه رنگ دیگری را به تصویب رسانید. این پرچم پس از انضمام جمهوری آذربایجان به شوروی سابق لغو گردید. در 17نوامبر 1990 پرچم سه رنگی توسط مجلس عالی جمهوری خودمختار نخجوان به عنوان پرچم ملی پذیرفته شد. در همین جلسه این پرچم به عنوان پرچم ملی آذربایجان به شورای عالی آذربایجان شوروی سابق پیشنهاد شد. در 5 فوریه 1991 شورای عالی جمهوری شوروی آذربایجان پیشنهاد مزبور را تصویب کرد.
3- ازدواج و طلاق
جمهوری آذربایجان فرهنگ سنّتی خود راحفظ کرده است. اگرچه دردو دهه‌ی گذشته مشکلات و معضلات اقتصادی موجب کاهش نرخ ازدواج و افزایش نرخ طلاق و همچنین بالا رفتن سنّ ازدواج شده، امّا این مسئله زیاد محسوس نبوده است. به‌طور مثال در سال 2007 طبق آماری در هر 1000 نفر از شهروندان آذربایجان 7/9 درصد ازدواج کرده‌اند و از میان این آمار ازدواج کرده تنها 1 درصد منجر به طلاق شده است.[6]"کشور آذربایجان نیز هم‌چون دیگر کشورها در امر ازدواج از فرهنگ خاصّی برخوردار است. هنگامی‌که دو زوج آذربایجانی تصمیم به ازدواج بگیرند باید بر سر سفره عقد نشسته وحتماُ عقد‌ی محرمیت جاری شود، شایان ذکر است که نه تنها شیعیان اهل عمل، این سنّت را لازم می‌دانند، بلکه شیعیانی که در قید و بند انجام تمامی اعمال دینی نیستند نیز در این زمینه پایبند به عقد بوده وآن را ضروری می‌دانند."[7]

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

تنوّع قومیتی درکشور
جمهوری آذربایجان از اقوام گوناگونی تشکیل شده که درزمینه‌های اقتصادی، فرهنگی و شیوه‌ی زندگی دارای ویژگی‌های متفاوتی هستند. این گروه‌ها شامل ایرومی‌ها، قاراپاباقی‌ها، پادری‌ها، شاهسونی‌ها و قاراداغی‌هاست. تعدادی ازآن‌ها در داخل مرزهای این کشور وعدّه‌ای در ایران و ترکیه زندگی می‌کنند. ایرومی‌ها در غرب و نواحی کوهستانی قفقاز سفلا دامدار و کشاورزند. "کاراپاپاخی " معروف‌ترین گروه قومی جمهوری آذربایجان است که در بخش غربی این کشور و قسمتی از گرجستان و ارمنستان زندگی می‌کنند. پادری‌ها در بخش شرقی که قدیمی است، شیوه‌ی اقتصاد روستایی را حفظ کرده‌اند. شاهسون‌ها عمدتاً در جنوب و منطقه‌ی مغان این کشورکشاورزی و دامداری می‌کنند. قاراداغی‌ها در شمال غربی ایران در کوه‌های معروف به قره باغ مثل شاهسون‌ها زندگی می‌کنند.[8]
بیشتر جمعیت جمهوری آذربایجان آذری‌اند. عدّه‌ای بر این نظرند که آذری‌ها از قوم ترک هستند. به دلیل جنگی که میان ارامنه و آذری‌ها در جریان است، نسبت ارامنه پایین آمده. ازمیان اقوام دیگر می‌توان به "لزگی‌ها، آوارها و داغستانی‌ها اشاره کرد. یهودیان، اوکراینی‌ها و گرجی‌ها از دیگر اقلیت‌ها هستند که مجموعاً دودرصد جمعیت را تشکیل می‌دهند. به دلیل مهاجرت روس‌ها به روسیه و یهودیان به اسرائیل، در این نسبت نیز کاهش دیده می‌شود.[9]

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

نرخ سواد

طبق آمار سال 1999 بیش از 97 درصد مردم جمهوری آذربایجان باسوادند (مردان 99 درصد و زنان 96 درصد). "باسواد به افرادی گفته می‌شود که پانزده ساله و بالاتر از آن بوده و قادر به خواندن و نوشتن باشند.
1- نظام آموزشی قدیم
نظام آموزشی جمهوری آذربایجان در طول تاریخ دچار تغییر و تحوّلات زیادی شده است. نظام آموزشی جمهوری آذربایجان و نیز بسیاری از نقاط دیگر قفقاز تا زمان تشکیل حکومت شوروی سابق به سبک و سیاق سنّتی ایران بود. مکتب‌خانه‌ها معمولاً در جنب مساجد شهرها قرار داشت و کار تدریس را روحانیان عهده‌دار بودند. درمکتب‌خانه‌های سنّتی "تهّجی " و "حفظ " دو شیوه‌ی اصلی فراگیری دروس به شمار می‌رفت. در این مدارس، آموزش نخست براساس قرآن کریم و بعضی کتب دینی تاریخی هم‌چون جامع عبّاسی مرسوم بود. امّا به‌تدریج متون ادبی هم‌چون گلستان، بـ*ـو*ستان و بهارستان خمسه‌ی نظامی ازاهمیّت ویژه‌ای برخوردار شدند. در آن روزگار، در مدارس زبان و ادبیات فارسی آموخته می‌شد.

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

آموزش قرآن کریم نیز علاوه بر اهمیّت مذهبی به دلیل دارا بودن اعراب و حرکات، نقش مهمّی داشت و کلیدی‌ترین کتاب در مکتب‌خانه‌ها بود. پس از این دوره، به‌تدریج نظام آموزشی مشابهی در تمام کشورهای اتّحاد جماهیر شوروی سابق ایجاد شد و آموزش برای تمامی افراد در سن تحصیل اجباری گردید. در دوره‌ی حکومت هفتاد ساله کمونیستی یک نظام آموزشی بسیار گسترده ایجاد شد و سطح سوادآموزی از 1/8 درصد در سال 1926 به بیش از 99 درصد درسال 1970 افزایش یافت.
2- نظام آموزش وپرورش جدید
نظام آموزشی در مدارس جمهوری آذربایجان به‌رغم برخی اصلاحات، هم‌چنان مبتنی بر نظام قدیمی بر جای مانده از زمان شوروی سابق است. در این مقطع در جمهوری آذربایجان همانند 15 جمهوری دیگر، این روش آموزش و تحصیل به مدّت هفتاد سال به کار برده شده و اکنون نیز با برخی اصلاحات جزئی این روش قدیمی به دو زبان آذری و روسی در این کشور ادامه دارد. طبق این نظام مدّت تحصیل در مدارس ده سال است که دانش‌آموزان چهار سال در مقطع ابتدایی و شش سال در مقطع راهنمایی تحصیل می‌کنند.

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

تحصیل در جمهوری آذربایجان نیز مانند سایر جمهوری‌های شوروی سابق رایگان و اجباری است و افراد در سنّ هفت سالگی تحصیل را آغاز می‌کنند و برای کودکان شش ساله نیز دوره مقدماتی غیراجباری یک‌ساله در مدارس پیش‌بینی شده است. "در کشور آذربایجان تحصیل برای همه‌ی افراد در هرسنّ و هر قومیتی امکان‌پذیر است؛ بنابراین بیش از 50 درصد فرزندان شیعی اعم از دختر و پسر در حال تحصیل هستند."[10]
3- آموزش عالی
مراکز آموزش‌عالی به چهاردسته‌ی دانشگاه‌های دولتی، مراکز کارآموزی تخصّصی، مراکز دولتی شامل دانشگاه‌ها، دانشگاه‌های صنعتی، مؤسسات کشاورزی، مؤسسات حقوقی و مراکز پزشکی و تربیت معلّم است. پذیرش دانشجو در دانشگاه توسط کمیته دولتی کشور در هر زمینه با توجه به وجود دیپلم دبیرستان و قبولی در امتحان ورودی انجام می‌شود. امتیازهای به‌دست آمده در امتحان ورودی نیز نقش عمده‌ای در پذیرش دانشجویان دارد. "بیش از 50 درصد هم‌وطنانم درکشور به آموزش‌عالی دسترسی دارند در هر رشته‌ای که به آن علاقه‌مند هستند علاوه بر دانشگاه‌ها که در رشته‌های علوم پایه فعالیت آموزشی دارند، دانشگاه اسلامی هم وجود دارد که در آن دانشگاه هر مسلمان شیعی یا سنّی مذهب حقّ تحصیل دارند امّا حوزه علمیّه به معنای واقعی آن و شبیه به حوزه‌های علمیّه در ایران خیر وجود ندارد.

YaSnA_NHT๛ · 21/1/24

غیر از شیعیان دانشجو که با تحصیل اطلاعات دینی خود را کسب می‌کنند، سطح دانش دینی دیگر افراد جامعه نسبتاُ خوب بوده و اطّلاعاتشان را از مسجدها یا از مجالس خانگی که خود شیعیان به‌صورت دوره‌ای تشکیل می‌دهند بدست می‌آورند."[11]
چ - پوشش در محلّ تحصیل یا محلّ کار
قریب ده سال است که ممانعت از حجاب اسلامی موجب آزار و اذیت زنان با ایمان این کشور شده است. هیچ‌یک از مراجع قانونی کشور، به‌خصوص وزارت امور داخلی، چنین قانونی را وضع نکرده‌اند که زنان برای دریافت گذرنامه، شناسنامه و یا هرنوع سند معتبر و قانونی باید بدون روسری باشند و بدون حجاب عکس بگیرند. امام حکام این کشور با اقدامات هماهنگ و تحت تأثیر نیروهای بیگانه و بدون توجه به قوانین کشور و فقط با این توجیه که جمهوری آذربایجان کشوری لائیک است اقدام به برخورد و ایجاد محدودیت برای بانوان محجبه می‌کنند. حتّی دردوران حکومت شوروی سابق نیز این قانون وجود نداشت و زنان مسلمان می‌توانستند با روسری و حجاب عکس بگیرند.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین