شمسه دوزی

reyhaneZ · 5/11/23

شمسه» در لغت به معنای خورشید است. و « شمسه دوزی » به دوختی گفته می شود که طرح و نمایی از خورشید را با مقر های اطراف آن یا نمای ترنجی را به صورت تنها یا همراه با ترنج ها و نیم ترنج ها تجسم بخشیده باشد.

شمسه در کتاب آرایی از جایگاه خاصی برخوردار است. در یکی از صفحات بدرقه کتاب های نفیس خطی ، شمسه به صورت رنگین نویسی ، نام کتاب و صاحب آن و گاهی نام خطاط و تذهیب کار نیز در آن درج می کردید. در صفحات بدرقه قرآنی نیز ، داخل شمسه دعای قبل و بعد از تلاوت قرآن به شیوه رنگین نویسی اجرا می گردید.

تاریخچه
شمسه ریشه عمیقی در طرح و نقش ایرانی دارد. این نقش به نحوی بر روی سفال ها ، فلزات و سایر فرآورده های هنری هزاره چهارم و سوم ق.م دیده می شود و مظهر روشنایی ، برکت و وفور نعمت به حساب می آمده است.
در آن دوران نقش شمسه به صورت قرص خورشید و شرفه های اطراف آن خلاصه تر بوده است. در دوره هخامنشی و اشکانی شمسه یه شکل دایره مرکزی کوچک و پرتوهای اطراف آن به شکل جالبی تکرار می شد.

reyhaneZ · 5/11/23

هنر شمسه دوزی

شمسه دوزی به دوختی گفته می شود که طرح و نمایی از خورشید را با قمرهای اطراف آن یا نمای ترنجی را بصورت تنها یا همراه با سر ترنج ها و نیم ترنج ها تجسم بخشیده باشند. شمسه بصورت قرص خورشیدی یا ترنجی بشیوه مذهب یا مرصع بصورت ساده یا کاسه و نیم خودنمایی نموده و در داخل آن بصورت رنگین نویسی، نام کتاب و صاحب کتاب و گاهی نام خطاط و مذهب در آن درج می گردید. در صفحات بدرقه قرآنی نیز، داخل شمسه دعای قبل و بعد از تلاوت قرآنی بشیوه رنگین نویسی اجرا می گردید. علت نامگذاری این هنر، همانا شکل خاص شمسه و تلالو های اطراف ان می باشد که در اصطلاح بدان شرفه گویند. شمسه از نقوش بسیار دیرینه ایرانی است که ریشه عمیی در تاریخ نقش و طرح ایرانی دارد.

در آن دوران نقش شمسه به صورت قرص خورشید و شرفه های اطراف آن خلاصه تر بوده است. در دوره هخامنشی و اشکانی شمسه یه شکل دایره مرکزی کوچک و پرتوهای اطراف آن به شکل جالبی تکرار می شد.
در دوره ساسانی شمسه به شکل خاصی در هنرهای ایرانی مطرح شد بدین صورت که وسعت دایره مرکزی بیشتر شد و در اطراف آن خطوط منحنی یا موازی یا نقوش مختلف به کار می رفت.

reyhaneZ · 5/11/23

در ادامه میپردازیم:
در دوره هخامنشی و اشكانی این نقش از رواج ك امل برخوردار گردید . در دوره ساسانی اجرای شرفه به شكل خاصی در هنرهای ایرانی مطرح گردید بدین صورت كه وسعت دایره مركزی بیشتر شده و در اطراف آن خطوط موزای یا منحنی یا نقوش مختلف دیگر بكار می رفت.
قسمت مرکزی شمسه با توجه به محتوای آن به دو قسمت تقسیم می گردید :

شمسه خطی : خطوطی که برای این شمسه به کار گرفته می شد خطوط رقاع ، نسخ و تعلیق بودند. معمولا داخل شمسه با استفاده از نخ گلابتون یا نخ ابریشم الوان ، نام صاحب اثر یا دوزنده یا بافنده آن دوخته می شد. نقوش اطراف آن نیز با استفاده از نخ گلابتون ، ده یک دوزی یا دور دوزی و گاهی کنگره دوزی یا شرفه دوزی می کردند. ( در هنر تذهیب ، درون شمسه با مرکب یا رنگ های الوان یا طلا و نقره نوشته می شد و مرکز سطور بیشتر به صورت طلایی ، گاهی مرصع و اطراف و کناره ها با تزئینات مختلفی آرایش داده می شد و دور شمسه شرفه اجرا می گردید. )

ادامه دارد....

reyhaneZ · 5/11/23

شمسه نقشی : قسمت میانی شمسه معمولا با نقوش و طرح های اصیلی همچون انواع اسلیمی ها ، ختایی ها ، ستارگان و یا خطوط متقاطع ، اشکال هندسی ، گل های اناری و شاه عباسی و ابر چینی و گل و بته و ... تزئین می شد.در این نوع شمسه نخ گلابتون سیمین و زرین همراه با نخ ابریشم نتابیده به رنگ های ارغوانی و سبز و رنگ های همخوان با نخ گلابتون به کار می رفت. برای نشان دادن درخشش زیاد مرکز شمسه را آیینه دوزی و یا پیله دوزی و یا ده یک دوزی می کردند.برای مشخص کردن دور شمسه و شعاع های اطرافش ، آن را با نخ گلابتون قلاب دوزی می کردند.

در هزاره های چهارم و سوم قبل از می لاد، این نقش را بنحوی در روی سفالها، فلزات و سایر فرآورده های هنری می بینیم كه مظهر روشنایی، بركت و وفور نعمت محسوب می گردیده است . در آن دروان نقش شمسه درست بصورت قرص خورشیدی و شرفه های اطراف آن خلاصه تر بوده است.

reyhaneZ · 5/11/23

در دوران اسلامی نیز همانند دوران قبل ، از این هنر برای تزیین البسه رسمی سران کشور و صاحب منصبان و نظامیان به کار گرفته می شد و در دوران صفویه بسیار رواج پیدا کرد. در اوایل دوره صفویه ، شمسه ها بیشتر به صورت مزدوج و یا کاسه و نیم کاسه ( متحدالمرکز ) طراحی می شده است.

reyhaneZ · 5/11/23

شمسه دوزی معمولا بر روی پارچه ابریشمی ، تافته ، اطلس ساده ، مخمل ، ساتن ، ماهوت و پارچه های پشمی انجام می پذیرد.
از دوخت هایی که از گذشته تا به حال در این رودوزی رایج بوده است می توان از قلاب دوزی ، دوخت ساتن ، توپر دوزی با نخ های گلابتون و ابریشمی ، آیینه دوزی ، پولک دوزی ، نقده دوزی ، ده یک دوزی و ... نام برد.

مراکز تولید
از مراکز رایج این دوخت می توان به اصفهان ، کاشان ، یزد ، آذربایجان غربی ، کرمان ، رشت ، هرمزگان ، زابل و ایرانشهر اشاره کرد.

موارد مصرف
از این رودوزی بیشتر برای تزئین روی لباس ، پرده ، رومیزی ، کوسن ، روسری ، جای خاک تیمم ، حاشیه دامن ، بقچه ، سوزنی ، سفره قند ، حنابندان و تابلوهای تزئینی استفاده می کنند.

منبع:ایران آنتیک

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

شمسه دوزی

reyhaneZ

مدیر آزمایشی تالار هنر

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

reyhaneZ

مدیر آزمایشی تالار هنر

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

reyhaneZ

مدیر آزمایشی تالار هنر

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

reyhaneZ

مدیر آزمایشی تالار هنر

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

reyhaneZ

مدیر آزمایشی تالار هنر

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

reyhaneZ

مدیر آزمایشی تالار هنر

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدیر آزمایشی تالار هنر

مدیر آزمایشی تالار هنر

مدیر آزمایشی تالار هنر

مدیر آزمایشی تالار هنر

مدیر آزمایشی تالار هنر

مدیر آزمایشی تالار هنر

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین