جمعیت شناسی ایران

-FãTéMęH- · 1/10/23

مردم ایران ساکنان کشور ایران در باختر آسیا هستند که جمعیت آن نزدیک به ۸۳٫۶۶۰٫۱۳۵ تن است.

( هرم جمعیت ایران در سال ۲۰۲۰ )

( آمار جمعیت ایران میان سال‌های ۱۲۶۰ تا ۱۳۹۵ هجری شمسی )

( زبان‌ها، قوم‌ها و دین‌های عمده در ایران )

( نرخ مهاجرت خالص (۱۹۷۹–۲۰۰۸) مقدار مثبت نشان‌دهندهٔ ورود بیشتر از خروج است. )

-FãTéMęH- · 1/10/23

بر پایهٔ آمار سال ۱۳۹۸، جمعیت ایران در حدود یک سده، ۸ برابر شده‌است. هرچند که در دهه‌های اخیر، باروری در این کشور کاهش داشته و حرکت جمعیت به سوی سالخوردگی است. میان سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۵، هر سال به‌طور میانگین، یک میلیون تن به جمعیت ایران افزوده شد. میزان کلی باروری در این کشور، نزدیک به ۲٫۱ است. بر اساس آمار سال ۲۰۱۸ میلادی گروه بانک جهانی، رشد جمعیت سالانهٔ ایران، ۱٫۴ درصد بوده‌است. آمار سال ۲۰۲۰ نیز اعلام می‌کند که میزان زاد ولد ۱۶٫۳ در هر ۱۰۰۰ تن و میزان مرگ‌ومیر ۵٫۳ در هر ۱۰۰۰ تن بوده‌است؛ بر پایه همین آمار، نسبت **** نیز ۱۰۲٫۸ مرد به ازای هر ۱۰۰ زن بود. مناطق شهری تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، کرج و تبریز، به ترتیب، بزرگ‌ترین کانون‌های جمعیتی ایران هستند.
همچنین، بر پایهٔ سرشماری همگانی در آبان ۱۳۹۵، جمعیت این کشور ۷۹٬۹۲۶٬۲۷۰ میلیون تن، تراکم جمعیت در هر کیلومتر مربع ۴۸٫۵ تن، و میانگین رشد سالانهٔ جمعیت معادل ۱٫۲ درصد بوده‌است. در چند سال اخیر، رشد موالید نزدیک ۱٫۴ درصد بوده و در سال ۱۳۹۲ یک‌میلیون و ۴۷۱ هزار و ۸۳۴ موالید به ثبت رسیده‌است. بر پایهٔ سرشماری سال ۱۳۹۵ دارای ۷۹٬۹۲۶٬۲۷۰ تن جمعیت (هجدهم درجهان) است که شامل ۷۸٬۱۶۶٬۸۲۲ ایرانی، ۱٬۵۸۳٬۹۷۹ افغانستانی، ۳۴٬۵۳۲۰ عراقی، ۱۴۰٬۳۲۰ پاکستانی، ۷۱٬۳۱۰ ترکیه ای، ۲۰۸٬۰۴۴ سایر کشورها و ۱۰۵٬۰۶۰ اظهار نشده می‌باشد. نزدیک یک و نیم تا دو میلیون تن اتباع غیرمجاز افغانستانی و ایرانیان خارج از کشور که بین سه تا شش میلیون تن برآورد می‌شوند، لحاظ نشده‌اند و در برخی مناطق شرقی و جنوبی ایران هم گروه زیادی بدون شناسنامه و مدارک هویتی هستند.

پیشینه
در سال ۱۲۸۰ خورشیدی کل جمعیت ایران حدود هفت و نیم میلیون نفر برآورد شد. جمعیت کشور تا سال ۱۳۲۵ به ۱۵ میلیون نفر افزایش یافت. در سال ۱۳۵۱ به مرز ۳۰ میلیون رسید. در سال ۱۳۷۵ به ۶۰ میلیون نفر رسید، و بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، جمعیت ایران ۷۹٬۹ میلیون نفر بود،[۵] که نسبت به سال ۱۳۳۵ بیش از چهار برابر شد. بین سال‌های ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۵، نرخ رشد متوسط جمعیت به حدود ۴٪ رسید، ولی به دلیل کاستن از نرخ‌های باروی، بین ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵ به ۱٫۲٪ کاهش یافت. براساس یک تخمین جمعیت ایران طی یک قرن (از قرن ۱۳ تا ۱۴ ام خورشیدی) حداقل ۸ برابر شده‌است. در سال ۱۳۰۰ جمعیت کشور کمتر از ۱۰ میلیون نفر بوده و در طول یک قرن به بیش از ۸۴ میلیون نفر رسید.

-FãTéMęH- · 1/10/23

آمار کلی سرشماری‌ها

Iran_Counties_by_Population_2021_-_Farsi.svg.png

Provinces_of_Iran_by_population_-_Farsi.svg.png

مهاجرت‌ها
ایران شمار قابل توجهی از مهاجران خارجی را میزبانی می‌کند. بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، مهاجران ساکن ایران، به ترتیب، بیشتر از افغانستان (یک میلیون و ۵۸۴ هزار تن)، عراق (۳۴ هزار و ۵۰۰ تن) و پاکستان (۱۴ هزار و سیصد تن) هستند. طبق این آمار، استان سکونت معمول این مهاجران، برای افغان‌ها تهران و برای عراقی‌ها و پاکستانی‌ها قم بوده‌است.
اندازهٔ مهاجرت از ایران نیز قابل توجه است. در سال ۱۳۹۶، حسین عبده تبریزی گفت که یک و نیم میلیون ایرانی در صف مهاجرت به کشورهای کانادا و استرالیا قرار دارند. پس از انقلاب ۱۳۵۷، چندین موج مهاجرتی در ایران به راه افتاد؛ موج نخست به دلایل سـ*ـیاسی، بلافاصله پس از انقلاب ۱۳۵۷ و بیشتر به سمت ایالات متحده، موج دوم به دلایل سـ*ـیاسی-عقیدتی در ابتدای دههٔ ۱۳۶۰ و بیشتر به سوی اروپا، موج سوم با دلایلی چون کسب کیفیت زندگی و رفاه بالاتر به سمت کشورهایی همانند کانادا و استرالیا و موج چهارم که به دلایل سـ*ـیاسی رخ داد و از سال ۱۳۸۸ آغاز شد. در جمهوری اسلامی، بحران‌های سـ*ـیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران در ابعاد تظاهرات سراسری نمود پیدا کرده و با همراهی بلایای طبیعی، بر دشواری زندگی در این کشور افزوده‌اند؛ این شرایط، انگیزه‌ها برای مهاجرت از ایران را افزایش داد. در این دوره برآوردهای زیادی از خسارت سنگین مهاجرت سرمایه‌داران و فرار مغزها از ایران انجام شده که برخی از آنان، از سوی منابع رسمی این کشور تأیید شده‌اند.

-FãTéMęH- · 1/10/23

سناریوهای آینده
آمارها نشان می‌دهد که دوران طلایی جمعیت ایران تا سال ۱۴۳۰ طول می‌کشد؛ در این دوران نسبت جمعیت در سنین فعالیت، افزایش یافته و به حداکثر خود یعنی بالای ۷۰ درصد می‌رسد.[۲۳] جمعیت کل کشور در سال ۱۴۳۰ هجری شمسی بر اساس پیش‌بینی پژوهشکده آمار، درصورت افزایش میزان باروری کل به ۱۱۲ میلیون و ۴۷۵ هزار و ۴۵۸ نفر می‌رسد. با استفاده از مجموعه فرضیه‌ها و تجربیات کارشناسی در پیش‌بینی‌های جمعیت کشور، پیش‌بینی‌های فرض جمعیت سازمان ملل، روندهای جاری، تجربه‌های بین‌المللی و مهم‌تر از همه تغییرات سطح باروری در دهه اخیر در کشور و زیر مجموعه‌های استانی، شهری و روستایی آن، می‌توان به دیدگاه زیر در مورد تغییرات سطح باروری در آینده رسید و در قالب چهار گزینه مطرح شده به آینده نگری جمعیت کل کشور به تفکیک مناطق شهری و روستایی به شرح زیر پرداخت:
فرض اول: رسیدن به حدود ۲٫۶ فرزند در سال ۱۴۳۰ (فرض خوش‌بینانه)
فرض دوم: تثبیت سطح باروری کل از سال ۱۳۹۵ به بعد یعنی ۲٫۱۱ فرزند تا سال ۱۴۳۰
فرض سوم: کاهش سطح باروری کل با شیبی تند به زیر سطح جانشینی ۱٫۵ فرزند در سال ۱۴۳۰ (فرض بدبینانه)
فرض چهارم: کاهش سطح باروری کل با شیبی ملایم تا به زیر سطح جانشینی ۱٫۹ فرزند در سال ۱۴۳۰
در صورت تحقق سناریو اول یعنی افزایش میزان باروری کل، جمعیت کل کشور در سال ۱۴۳۰ هجری شمسی برابر با ۱۱۲ میلیون و ۴۷۵ هزار و ۴۵۸ نفر، با فرض ثابت ماندن میزان باروری کل، برابر با ۱۰۴ میلیون و ۱۷ هزار و ۵۸۸ نفر و با سناریوهای سوم و چهارم یعنی کاهش شدید و کاهش ملایم باروری به ترتیب برابر ۹۵ میلیون و ۳۱۷ هزار و ۴۶۴ نفر و ۱۰۱ میلیون و ۳۹۲ هزار و ۳۲۰ نفر خواهد بود. تجارب کشورهای مختلف نشان می‌دهد در مراحل میانی گذار جمعیتی، میزان باروری کل به زیر سطح جانشینی می‌رسد؛ بنابراین انتخاب فرض عملیاتی و محتمل (رسیدن به سطح باروری کل حدود ۱٫۹ فرزند) است.
بنابراین بر اساس سناریوهای مختلف در سال ۱۴۳۰ برای جمعیت ایران داریم:

۱. افزایش سطح باروری کل، ۱۱۲ میلیون و ۴۷۵ هزار و ۴۵۸ نفر
۲. تثبیت سطح باروری کل، ۱۰۴ میلیون و ۱۷ هزار و ۵۸۸ نفر
۳. کاهش سطح باروری کل با شیبی ملایم، ۱۰۱ میلیون و ۳۹۲ هزار و ۳۲۰ نفر
۴. کاهش سطح باروری کل با شیبی تند، ۹۵ میلیون و ۳۱۷ هزار و ۴۶۴ نفر
طی تخمین دیگری در سال ۲۰۳۰ میلادی جمعیت ایران به بیش از ۹۲ میلیون نفر می‌رسد.

-FãTéMęH- · 1/10/23

شهرنشینی

( تغییرات جمعیت شهری و روستایی ایران در دهه‌های اخیر )

جمعیت شهرنشین ایران در سدهٔ اخیر رشد چشمگیری داشته‌است. در نخستین سرشماری رسمی ایران که در سال ۱۳۳۵ صورت گرفت، از کلّ جمعیت ایران (۱۸٬۹۵۴٬۷۰۴ نفر) حدود ۳۲ درصد (۶٬۰۰۲٬۶۲۱ نفر) در شهرها ساکن بوده‌اند.[۲۷] این در حالی است که بر اساس سرشماری رسمی سال ۱۳۹۵، جمعیت کشور بالغ بر ۷۹٬۹۲۶٬۲۷۰ تن بوده که از این تعداد، ۵۹٬۱۴۶٬۸۴۷ نفر (۷۴ درصد) در شهرها ساکن بوده‌اند.[۵] مهم‌ترین دلیل این افزایش، مهاجرت مردم از روستاها به شهرها بوده‌است؛ البته عواملی چون تبدیل روستاهای بزرگ به شهر نیز در آن نقش داشته‌اند.

جدول زیر ۸ شهر پرجمعیت ایران را معرفی می‌کند:

ژنتیک
یک مطالعه ژنتیکی بر روی دی‌ان‌ای میتوکندریایی (نسب مادری) اقوام ایرانی نشان داده که پارسیان، آذری‌ها، کردها، گیلکی‌ها اغلب به شاخه‌های مخصوص اوراسیا غربی تعلق دارند. در عرب‌ها و بلوچ‌ها شاخه‌های مخصوص اوراسیا غربی و شرقی به یک اندازه شیوع دارد و در ترکمن‌ها شاخه‌های ویژه اوراسیا شرقی غالب است. .

-FãTéMęH- · 1/10/23

وجود هاپلوگروه‌های شرق و غرب اوراسیا می‌تواند تأییدی بر نظریه مورخان و زبان‌شناسان در مورد مهاجرت آریایی‌ها از جایی در جنوب سیبری و دریاچه آرال و قفقاز باشد. حضور ماکروهاپلوگروپ‌های باستانی N و M نیز حکایت از ورود انسان‌های اولیه‌ای دارد که بعد از مهاجرت از آفریقا در ایران ساکن شدند. عدم توسعه هاپلوگروه‌های مخصوص جنوب غربی آسیا هم می‌تواند به دلیل بازدارندگی کویر لوت و دشت لوت باشد که جلوی سفر ژنتیکی هاپلوگروه‌های ویژه جنوب آسیا را گرفته‌است. هتروژنیتیک و تنوع هاپلوتایپ‌ها در بین تمام اقوام بالا است اما پایین بودن تنوع نوکلئوتیدها نشاندهنده وجود ازدواج‌های درون‌قومی است.
طبق پژوهشی که در سال ۲۰۱۳ منتشر شد، گوناگونی ژنتیکی ایرانیان، سطح بالایی دارد و در مجموع همانند مناطقی چون آناتولی، اروپا و قفقاز جنوبی است. آذری‌های ایرانی، به شکل قابل توجهی از نظر ژنتیکی به مردم گرجی نزدیکند و عموماً گمان می‌رود که با آذربایجانی‌ها منشأ مشترکی دارند؛ اما خوشهٔ ژن آنان، با آذربایجانی‌ها متفاوت است. پارسیان، کردها، قشقایی‌ها و اقوام گویشور زبان‌های هندواروپایی در ایران، از دید ژنتیکی، تشابه بالایی به هم دارند.

زبان‌های ایران

( زبان‌های ایران )

440px-Map_of_Persian-inhabited_provinces_of_Iran_according_to_a_poll_in_2010.png

( پراکنش مردم فارسی‌زبان در استان‌های ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۳۸٫۳۱۸٫۰۰۰)

-FãTéMęH- · 1/10/23

Map_of_Turkic-inhabited_provinces_of_Iran_according_to_a_poll_in_2008.png

پراکنش مردم ترک‌زبان در استان‌های ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱۸٫۱۷۳٫۰۰۰

Map_of_Kurdish-inhabited_provinces_of_Iran_according_to_a_poll_in_2010.png

پراکنش مردم کردزبان در استان‌های ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۶٫۶۷۳٫۰۰۰

Map_of_Luri-inhabited_provinces_of_Iran_according_to_a_poll_in_2010.png

پراکنش مردم لرزبان در استان‌های ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۵٫۷۶۵٫۰۰۰

-FãTéMęH- · 1/10/23

440px-Map_of_Balochi-inhabited_provinces_of_Iran_according_to_a_poll_in_2010.png

پراکنش مردم بلوچ‌زبان در استان‌های ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۲٫۵۷۶٫۰۰۰

Map_of_Arabian-inhabited_provinces_of_Iran_according_to_a_poll_in_2010.png

پراکنش مردم عرب‌زبان در استان‌های ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱٫۵۵۲٫۰۰۰

Map_of_Mazandarani-inhabited_provinces_of_Iran__according_to_a_poll_in_2010.png

پراکنش مردم مازنی‌زبان در استان‌های ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۷٫۱۰۷٫۰۰۰

Map_of_Gilak-inhabited_provinces_of_Iran_according_to_a_poll_in_2011.png

پراکنش مردم گیلک‌زبان در استان‌های ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۳٫۰۸۹٫۰۰۰

Map_of_Talysh-inhabited_provinces_of_Iran_according_to_a_poll_in_2011.png

پراکنش مردم تالش‌زبان در استان‌های ایران، سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۵۴۰٫۰۰۰

-FãTéMęH- · 1/10/23

اتنولوگ جمعیت فارسی‌زبانان ایران در سال ۲۰۱۶ را ۵۰ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر یعنی بیش از ۶۲ درصد می‌داند.[۳۳][۳۴] اِتنولوگ (به انگلیسی: ethnologue) از معتبرترین دانشنامه‌های موجود در جهان است که داده‌های آماری از تعداد گویشوران زبان‌های مختلف را به صورت اینترنتی منتشر می‌کند.
جمعیت ایران در پایان سال ۲۰۱۶ میلادی، طبق تخمین‌های متفاوت بین ۷۹ تا ۸۱ میلیون نفر بوده‌است. اتنولوگ جمعیت گویشوران زبان‌های مختلف در ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی را به ترتیب زیر بیان کرده‌است. به این نکته توجه شود که بین قومیت و گویشور تفاوت وجود دارد و برای نمونه میزان جمعیت آذری زبانان در جدول لحاظ شده‌است در حالی که جمعیت آذری‌تباران اندکی بیشتر است. بیش از ۸۱ درصد مردم ایران در سال ۲۰۱۶ میلادی به یکی از زبان‌های ایرانی سخن می‌گویند.
بنابر گزارش کتابچهٔ سیا، امروزه ایران از قومیت‌های گوناگونی از جمله فارسی زبانان(۶۱ درصد)، آذربایجانی‌ها (۱۶ درصد)، کُردها (۱۰ درصد)، گیلک‌ها و مازندرانی‌ها (۷ درصد)، بلوچ‌ها (۲ درصد)، عرب‌ها (۲ درصد)، ترکمن‌ها و قشقایی‌ها (۲ درصد) و دیگران (۲ درصد) تشکیل یافته‌است.
براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۷۵ دربارهٔ ترکیب قومی ملّت ایران، جمعیت پارسیان حدود ۷۳ تا ۷۵ درصد جمعیت ایران است. آمار سرشماری سال ۱۳۷۵ نشان می‌دهد که ۸۲ تا ۸۳ درصد مردم پارسی صحبت می‌کنند و ۸۶/۲ درصد از آن‌ها فقط پارسی را می‌فهمند.
بنابر برآورد دیگری از کنگرهٔ آمریکا، ۶۵ درصد از ساکنان ایران به زبان پارسی، ۱۶ درصد به زبان ترکی آذربایجانی، ۷ درصد به زبان کردی، ۶ درصد به زبان لری، ۲ درصد به زبان عربی، ۲ درصد به زبان بلوچی، ۱ درصد به زبان ترکمنی، ۱ درصد به زبان قشقایی و سایر زبان‌های ترکی و کم‌تر از ۱ درصد نیز به زبان‌های ارمنی، آشوری، گرجی و دیگر زبان‌های غیرپارسی و غیرترکی سخن می‌گویند.
در ایران در حدود ۷۵ زبان و گویش رواج دارد. بنابر تخمین کتابچهٔ اطلاعات سیا، بزرگ‌ترین گروه‌های زبانی ایران را به ترتیب فارسی با گویشهای مختلف (۵۸ درصد)، ترکی آذربایجانی با گویش‌های مختلف (۲۶ درصد)، کردی (۹ درصد)، لری ۲۰/۲ درصد)، بلوچی (۱ درصد)، عربی (۱ درصد)، ترکمنی (۱ درصد) و دیگر زبان‌ها (۲ درصد) تشکیل می‌دهند.

مهرداد ایزدی پژوهشگر کرد-بلژیکی-آمریکایی که کار وی را می‌توان در دانشکده امور بین‌الملل و عمومی دانشگاه کلمبیا آمریکا در وبسایت پروژه ۲۰۰۰ خلیج فارس مشاهده کرد،[۳۹] می‌گوید در سرشماری ایران در سال ۲۰۰۱ نشان می‌دهد که فارسی‌زبان نخست ۶۳٪ از ایرانیان می‌باشد.[۴۰] در حالی که وی درصدهای زیر را نیز ارائه می‌دهد:
• ۶۳٫۳ ٪ فارسی
• ۱۳٪ ترکی آذری و گویش‌های ترکی
• ۷٪ کُردی
• ۳٫۶٪ گیلکی
• ۳٪ مازندرانی
• ۲٫۵٪ بلوچ
• ۱٫۸٪ عرب
دیگر زبان‌ها مانند ترکمن، پشتو، ارمنی، سریانی، گرجی، قشقایی، براهویی، راجی، مینابی و دیگر زبان‌های ایرانی غربی مانند (لاری، تالشی، تاتی، راجی، غیره)
بر پایه گزارش صندوق جمعیت ملل متحد نیز زبان جمعیت ایران متشکل از ۵۱٪ فارسی دری، ۲۴٪ آذری، ۸٪ گیلک و مازندرانی، ۷٪ کردی، ۳٪ عربی، ۲٪ بلوچی، ۲٪ لری، ۲٪ ترکمنی و ۱٪ دیگر زبان‌ها مانند لکی، قشقایی، قزاقی، هزارگی، گرجی، ارمنی، تاتی، تالشی و…

-FãTéMęH- · 1/10/23

تاکنون در هیچ‌یک از سرشماری‌های ایران پرسش‌های مربوط به وابستگی‌های قومی و زبانی پرسیده نشده‌است. اگرچه این پرسش در پرسشنامه‌های سرشماری سال ۱۳۶۵ مطرح شده بود ولی به دلیل ملاحظات سـ*ـیاسی از جمع‌آوری اطلاعات مربوط به آن خودداری شد. با این حال پژوهش‌ها و برآوردهایی در مورد ترکیب قومی و زبانی کشور انجام شده‌است. یکی از این پژوهش‌ها به نمونه‌گیری سازمان ثبت احوال کشور در مرداد ۱۳۷۰ بازمی‌گردد که زبان مادری زنانی را که برای دریافت شناسنامه فرزندان خود به دفترهای ثبت احوال مراجعه کرده بودند، مورد پرسش قرار می‌داد. در این نظرسنجی از مجموع ۴۹٬۵۵۸ مادر، ۴۶٫۲٪ به فارسی، ۲۰٫۶٪ به آذری، ۱۰٪ به کُردی، ۸٫۹٪ به لری و لکی، ۷٫۲٪ به زبان شمالی، ۳٫۵٪ به عربی، ۲٫۷٪ به بلوچی، ۰٫۶٪ به ترکمنی، ۰٫۱٪ به ارمنی و ۰٫۲٪ به دیگر زبان‌ها تکلم می‌کردند. مشابه این نظرسنجی در سال ۱۳۷۳ هم انجام شد و به نتایج مشابهی رسید. در این نظرسنجی‌ها روشن شد که سطح باروری و ویژگی‌های جمعیتی بر حسب جامعهٔ زبانی مادران بسیار متفاوت است و شمار فرزندان زنده زاده شده در گروه‌های گوناگون زبانی میان ۲٫۹ تا ۵ قرار داشت اما مطالعه‌ای دیگر نشان داد که این اختلاف بیشتر از تفاوت‌های فرهنگی و اقتصادی این گروه‌ها ناشی می‌شود تا صرف تعلق قومی و زبانی آن‌ها.

منبع: دانشنامه آزاد

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین