جزئیات تاریخ ازبکستان

M O B I N A · 21/9/23

ازبکستان کشوری است در آسیای میانه که از شمال با قزاقستان، از شرق با قرقیزستان و تاجیکستان، از جنوب با افغانستان، و از غرب با ترکمنستان همسایه است. مساحت این کشور ۴۴۷۴۰۰ کیلومتر مربع است. این کشور به ۱۲ استان و یک جمهوری خودمختار به نام قره قالپاق قسمت شده و پایتخت آن تاشکند است.
[۱]

[۲]

[۳]

در این سرزمین پنج زبان رواج دارند و اقوام ساکن در آن به این زبان‌ها سخن می‌گویند: ازبکی، روسی، قزاقی، تاجیکی و تاتاری. زبان رسمی ازبکی است و خط رسمی، روسی.
[۴]

[۵]

جمعیت این کشور حدود ۲۸ میلیون تن است که نزدیک به ۸۵ در صد آنان مسلمان هستند.
[۶]
ازبکستان امروزی بیشتر منطقه تاریخی ماوراءالنهر را در برگرفته و در گذشته بخشی از ترکستان بزرگ به شمار می‌رفته است. پیش از ورود اسلام به ماوراءالنهر، این منطقه زیر حاکمیت پادشاهی‌های هخامنشی، سلوکی، کوشان‌ها و ساسانیان و در دوره‌هایی زیر سلطه اقوام ترک بود.[۷][۸]
فتح ماوراءالنهر در دوران خلافت عثمان آغاز شد و سال‌ها ادامه یافت. مسلمانان به بیشتر شهرهای این نواحی چند بار حمله کردند و هر بار به جای فتح کامل منطقه، به بستن پیمان و دریافت جزیه بسنده نمودند.[۹][۱۰][۱۱]تا پیش از قدرت یافتن سامانیان در سده سوم ق. قدرت سـ*ـیاسی در ماوراءالنهر ساختاری ملوک الطوایفی داشت و شاهان محلی در قلمرو کوچک خود قدرت داشتند، هر چند خراج گزار خلافت اسلامی و تابع حکمرانان خراسان بودند.[۱۲][۱۳]پس از سامانیان، قراخانیان، قراختاییان، خوارزمشاهیان، مغولان و تیموریان بر ماوراء النهر حاکم شدند.[۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱]
در سده دهم ق. شیبانیان ازبک که فرزندان شیبان پسر جوچی و از نوادگان چنگیزخان مغول بودند، بر ماوراءالنهر چیره شدند. آنان پیشتر در سیبری حاکم بودند. محمد خان شیبانی با بهره بردن از اختلاف شاهزادگان تیموری، به ماوراء النهر لشکر کشید.[۲۲] [۲۳] [۲۴] [۲۵] وی با تصرف بخارا به سال ۹۰۶ق. و سمرقند به سال ۹۰۷ق. سلطه خود را بر ماوراءالنهر تثبیت کرد و با تصرف هرات [۲۶] [۲۷] به سال ۹۱۲ق. آخرین پایگاه تیموریان را تسخیر نمود.[۲۸] [۲۹] بدین سان، با کوچ قوم ازبک شیبانی به ماوراءالنهر، نام ازبکستان برای این سرزمین رواج یافت.[۳۰]

۲.۱ - ازبکستان در دوران سلطه روسیه

تا دوران سلطه روسیه در سده نوزدهم م. دو سلسله جانیان در سال ۱۰۰۷ق. و منغیتیان در سال۱۲۰۰ق. جانشین شیبانیان شدند.[۳۱] [۳۲] [۳۳]افزون بر بخارا که مرکز این سلسله‌ها بود، دو خان نشین خیوه و خوقند نیز به طور مستقل به زندگانی خود ادامه می‌دادند.[۳۴] [۳۵] اختلاف‌های همیشگی میان سه خان نشین خیوه، خوقند و بخارا به تضعیف هر چه بیشتر خانات سه گانه و تصرف ماوراءالنهر به دست نیروهای روسیه تزاری انجامید. در نیمه دوم سده نوزدهم م. ماوراءالنهر به طور کامل زیر سلطه نیروهای روسیه قرارگرفت و خان نشین خوقند یکسره از میان رفت و خان نشین‌های خیوه و بخارا زیر نظر روسیه درآمدند و بخشی از استان ترکستان بزرگ روسیه شدند.[۳۶] [۳۷] [۳۸] [۳۹] [۴۰] [۴۱] [۴۲] [۴۳]

M O B I N A · 21/9/23

در چند سال اول پس از انقلاب ۱۹۱۷م. در روسیه، آسیای میانه رخداد‌های سـ*ـیاسی گسترده و شتابانی را از سر گذراند که سرانجام به فروپاشی خان نشین‌های بخارا و خیوه و سلطه کامل بلشویک‌ها بر ناحیه ماوراءالنهر و تشکیل سه دولت ترکستان، بخارا و خیوه انجامید. این سه دولت به سال ۱۹۲۴م. در دوران حکومت استالین به هم پیوستند و جمهوری شوروی سوسیالیستی ازبک را تشکیل دادند. این جمهوری به سال ۱۹۲۵م. به اتحاد جماهیر شوروی پیوست و بعدها به سال ۱۹۲۹م. جمهوری تاجیکستان از آن جدا شد.[۴۴] [۴۵] [۴۶] [۴۷]
ازبکستان به سال ۱۹۹۱م. از اتحاد جماهیر شوروی جدا گشت و جمهوری ازبکستان تشکیل شد. قانون اساسی این کشور در سال ۱۹۹۲م. به تصویب رسید.[۴۸][۴۹]
سلطه محمد خان شیبانی بر ماوراءالنهر به سال ۹۰۶ق. را باید سرآغاز تاریخ حج گزاری مردم ازبکستان دانست؛ زیرا در این هنگام حج ماوراءالنهر مستقل شد و راه حج مردمان این ناحیه از راه حج ایرانیان جدا گشت. راه مسافران حج ماوراءالنهر تا پیش از غلبه ازبکان، از ایران می‌گذشت که همان راه اصلی خراسان بزرگ بود و شرق ایران را به غرب آن پیوند می‌داد. حاجیان با گذر از ری، همدان و کرمانشاه به سوی بغداد رهسپار می‌شدند. سپس در بغداد اقامت می‌کردند تا همه کاروان‌ها از کشورهای گوناگون گرد آیند و با هم به سوی مکه حرکت کنند.[۵۰] [۵۱]
آنچه درباره تاریخ حج ماوراءالنهر پیش از سلطه شیبانیان شایان توجه است، موقعیت خاص دینی شهرهای این منطقه مانند سمرقند و بخارا است. بسیاری از دانشمندان نام آور علوم دینی از میان مردم این نواحی برخاسته‌اند و بخشی از زندگی علمی و روحانی این دانشوران را سفر حج تشکیل می‌داده است.

M O B I N A · 21/9/23

افزون بر آن، بسیاری از دانشوران مجاور حرمین، از اهالی ماوراءالنهر بوده‌اند. نام آورترین نمونه آنان، محمد بن اسماعیل بخاری (۱۹۴ـ۲۵۶ق.) نویسنده کتاب صحیح است.[۵۲] [۵۳] جز او می‌توان از محمد بن محمد بخاری (۸۱۸ـ۸۹۵ق.) امام مقام حنفیان،[۵۴] محمد بن محمد بن محمود بخاری (۷۴۶ـ۸۲۲ق.) ،[۵۵] محمد بن اسحاق خوارزمی (م. ۸۲۷ق.) نویسنده کتاب اثارة الترغیب و التشویق در تاریخ مکه [۵۶]و محمد بن عبدالباقی بخاری (زنده در ۹۹۱ق.) قاضی و خطیب مسجدالنبی [۵۷]یاد کرد.
برخی از خاندان‌های اهل ماوراءالنهر که ساکن حرمین بودند، از بزرگان دینی مکه و مدینه به حساب می‌آمدند. محمد بن محمد خوارزمی (م. ۸۱۳ق.) مشهور به معید و فرزندانش که امامت حنفیان در مسجدالحرام را در سده هشتم و نهم ق. بر عهده داشتند، از این شمارند.[۵۸] [۵۹] [۶۰]برخی از افراد خاندان خجندی نیز امام حنفیان در مسجد نبوی بودند. نخستین فرد این خاندان، احمد بن محمد حنفی (م. ۸۰۳ق.) است.[۶۱] [۶۲] در سده دوازدهم ق. نیز گروهی از خاندان بخارایی که فرزندان محسن بن حسین بخاری (م. ۱۰۸۰ق.) بودند، در شمار امامان مسجدالحرام جای داشتند.[۶۳] [۶۴]
درباره اهتمام پادشاهان این سرزمین به حج می‌توان به ارسال سالانه هدایا به دست نوح سامانی به مکه[۶۵][۶۶]و نیز تهیه پوشش کعبه به دست شاهرخ تیموری (حک: ۸۰۷ـ۸۵۰ق.) اشاره کرد که به سال ۸۴۸ق. بر کعبه نصب شد.[۶۷] [۶۸] [۶۹]از کسانی که در تاریخ حج ماوراء النهر چهره‌ای برجسته به شمار می‌روند، امیر علی شیر نوایی است که از سوی حسین بایقرا نشان حج داشت و امیر حاجیان بود.[۷۰] [۷۱]
از آغاز سده دهم ق. در جغرافیای سـ*ـیاسی ماوراءالنهر و ایران تغییراتی روی داد که اثری مستقیم بر شیوه حج مردم این ناحیه گذاشت و حج آنان را به گونه کامل از ایرانیان جدا کرد.

M O B I N A · 21/9/23

برسر کار آمدن دولت شیعی صفوی در ایران به سال ۹۰۷ق. هم زمان با تصرف بخارا به دست محمد خان شیبانی در سال ۹۰۶ق. و پیشروی این قوم در خاک خراسان روی داد. در بیشتر دوران حکومت صفویان، ازبک‌ها با ایران در نبرد بودند. نخستین پیامد این رویداد، بسته شدن مسیر اصلی کاروان‌های حج ماوراءالنهر از داخل ایران بود.[۷۲]در برخی از نامه‌هایی که از سوی ازبک‌ها به دربار ایران فرستاده می‌شد، بازگشایی راه حج یا وسیله تهدید بود یا بهانه‌ای برای صلح.[۷۳][۷۴]از آن میان، نامه‌ای است که محمد خان به اسماعیل صفوی نوشت و در آن بازگشایی راه حج و تصرف سرزمین‌های مسیر حج تا مکه و مدینه را هدف لشکرکشی‌های خود اعلام کرد.[۷۵] [۷۶] سال‌ها بعد در دوران شاه عباس صفوی، حاکم هرات در نامه‌ای به نمایندگی از شاه ازبک، باز شدن راه حج برای حاجیان ازبکی را از دربار ایران خواستار شد و این موضوع را بهانه‌ای برای مذاکرات صلح قرار داد.[۷۷] [۷۸] ازبکان در مذاکرات رسمی خود با دولت عثمانی، افزون بر لزوم نبرد با رافضیان، بازگشایی راه حج را از انگیزه‌های خود برای تهاجم به ایران اعلام می‌کردند.[۷۹][۸۰] [۸۱] [۸۲]راه اصلی که از این دوران جایگزین راه ایران شد، حاجیان را از شمال دریای خزر به سوی قلمرو عثمانی می‌برد. حاجیان ماوراءالنهر خود را به ساحل شرقی دریای خزر می‌رساندند و با کشتی پهنای دریا را می‌پیمودند یا با عبور از سرزمین‌های خان‌های شمال دریای خزر به بندر آستاراخان یا بندر دربند می‌رفتند و از طریق رود ولگا یا رود ترک یا سفر از راه خشکی، خود را به یکی از بندرهای دریای سیاه می‌رساندند و با کشتی به استانبول سفر می‌کردند[۸۳]و سپس به مصر یا شام سفر نموده، با کاروان حاجیان همراه می‌شدند. دوستی دولت عثمانی و شاهان ازبک که نتیجه دشمنی مشترکشان با ایران بود، باعث شد دولت عثمانی درباره حج ازبک‌ها حساسیت نشان دهد و امکان حرکت آن‌ها از مسیر شمال دریای خزر و استانبول را فراهم کند. کمک‌های دولت عثمانی شامل حمایت از حاجیان در راه مانده، یاری رساندن به مردم آسیای میانه ساکن در مکه و همچنین پشتیبانی سـ*ـیاسی و نظامی از کاروانیان و شخصیت‌های علمی و سـ*ـیاسی بود که از طریق سرزمین عثمانی به حج می‌رفتند.[۸۴] [۸۵]
منبع: ویکی شیعه

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

جزئیات تاریخ ازبکستان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین