"زبان پارتی"

~Hasti~ · 3/9/23

تعریف کلی

زبان پارتی، پهلوی یا پهلوانی که در منابع معاصر به آن پهلوی اشکانی یا پهلوی شمالی می‌گویند، یک زبان منقرض شده از خانواده زبان‌های ایرانی شمال غربی بوده‌است.
دولت‌های اشکانی، نظیر اشکانیان ایران، ارمنستان و… از آن به‌عنوان زبان درباری استفاده می‌نمودند. زبان‌های ایرانی شمال غربی معاصر، همچون زبان‌های کردی، تاتی، بلوچی، تالشی، مازندرانی، گیلکی و زبان‌های مرکزی با زبان پارتی از یک خانواده هستند.

زبان بومی در:شاهنشاهی اشکانی (شامل دودمان اشکانی ارمنستان، دودمان اشکانی ایبریا و دودمان اشکانی آلبانیای قفقاز)

منطقه:پارت،ایران باستان

دوره:زبان رسمی در ۲۴۸ پ. م تا ۲۲۴ م. از سده سوم بدست پارسی میانه به کنار گذاشته شد و تا سالیان درازی در میان آبادی‌ها و شهرهای قفقاز شاخه‌های گوناگون گویشی‌اش زنده ماندند.

تبار:هندو-اروپایی
هندو-ایرانی
ایرانی
ایرانی باختری
ایرانی شمال باختری
پهلوانی
سامانه نوشتاری:پارتی کتیبه‌ای، الفبای مانوی

زبان پارتی به دلیل حکومت طولانی مدت دودمان اشکانی بر ارمنستان تأثیر بسیار زیادی روی زبان ارمنی گذاشت و بخش بزرگی از فرهنگ واژگان این زبان را کلمه‌های پارتی تشکیل می‌دهند. زبان ارمنی تا به امروز تعداد زیادی از واژه‌های پارتی را در دل خود محفوظ داشته‌است.

~Hasti~ · 3/9/23

نام

ژاله آموزگار در کتاب «زبان پهلوی و دستور آن» در رابـ*ـطه با استفاده از عنوان «پهلوی» برای اشاره به دو زبان پارتی و پارسی میانه می‌نویسد: «از نظر اشتقاق، پهلوی به‌معنی زبان پارتی است و نه پارسی. در سده‌های نخستینِ اسلامی، اصطلاح پارسی را برای پارسی‌نو که از پارسی میانه متحول شده بود، به کار می‌بردند و در نتیجه، اطلاق آن به پارسی میانه موجب ابهام می‌شد. از این رو، این زبان پارسی میانه را در تقابل با پارسی نو پهلوی نامیدند که از میان زبان‌های ایرانی میانه پس از پارسی میانه از همه معروف‌تر بود و در آن زمان پارتی (=پهلوانیگ) دیگر زبان زنده‌ای نبود تا موجب ابهام گردد. اطلاق پهلوی (فهلوی) به پارسی میانه از قرن سوم هجری است».

پهلوی به معنای منسوب به پهلو است. این نام از نام باستانی پرثوه (parthava) گرفته شده‌است و به مرور به شکل پهلوی درآمده‌است. پهلو در نوشته‌های پارتی به شکل پرتو ظاهر شده‌است.

طبقه بندی

زبان پهلوی یکی از زبان‌های ایرانی میانه شمالی غربی است؛ با این حال، بسیاری از ویژگی‌های زبان‌های ایرانی شرقی نیز در آن دیده می‌شود و تعداد زیادی از واژگان ایرانی شرقی، احتمالاً از زبان پرنی، به این زبان راه یافته‌اند و امروزه نیز تعدادی از آن‌ها هنوز در ارمنی به کار برده می‌شوند.

زبان پارسی میانه که - به اشتباه - در برخی موارد به آن «زبان پهلوی» می‌گویند، به خانواده زبان‌های ایرانی جنوب غربی تعلق دارد.

~Hasti~ · 3/9/23

آثار به خط و زبان پارتی

از این زبان دو دسته آثار به جا مانده است. یکی آثاری که به خط پارتی که خطی برگرفته از خط آرامی است، نوشته شده است. دیگری آثار مانوی است که به خط مانوی که برگرفته از خط سریانی است، ضبط گردیده است.

هرچند از آثار پارتی باستان اثری پیدا نشده، اما آثاری از فرم میانه آن در دست است.

°حدود سه هزار سفال نوشته مربوط به سده یکم پیش از میلاد که در نسا پیدا شده‌اند.

°بنچاق اورامان، سندی مربوط به داد و ستد یک زمین، پیدا شده در غرب ایران امروزی.

تعداد سفال‌نوشته که در شهر قومیس پیدا شده‌اند.

°درخت آسوریگ

°سکه‌ها و سنگ‌نبشته‌های شاهنشاهان اشکانی

°سنگ‌نبشته سه‌زبانه سلوکیه دجله، مربوط به سال ۱۵۰ یا ۱۵۱ میلادی

°سنگ‌نبشته اردوان پنجم، پیدا شده در شوش (به سال ۲۱۵ میلادی)

°تعدادی سند که در سده سوم میلادی در دورا اورپوس پیدا شده‌اند.

°سنگ‌نگاره کال‌جنگال، در نزدیکی بیرجند

°سنگ‌نبشته‌های ساسانی مربوط به قرن سوم میلادی

°آثار مانوی

°آثار به دست آمده در شمال پاکستان که مرتبط به پادشاهی سورن هستند.

~Hasti~ · 3/9/23

نمونه متن

بخشی از یک متن مانوی که به زبان پارتی نگاشته شده‌است:

پارتی:
Āγad hēm Parwān-Šāh, u-m wāxt ku: Drōd abar tō až yazdān.
Šāh wāxt ku: Až ku ay? – Man wāxt ku: Bizišk hēm až Bābel

zamīg. [...] ud pad hamāg tanbār hō kanīžag društ būd. Pad

wuzurg šādīft ō man wāxt ku: Až ku ay tū, man baγ ud an ǰīwag?

فارسی:به سوی پروان‌شاه رفتم و گفتم: «درود بر تو از [سوی] ایزدان». شاه گفت: «اهل کجایی؟» من گفتم: «پزشک هستم از سرزمین بابل».
(این بخش از متن در دسترس نیست، اما به نظر می‌رسد که مانی در آن به توضیح شفا یافتن معجزه‌آسای کنیز شاه می‌پردازد)

... و همهِ تن کنیز [دوباره] سالم و سرحال بود. [شاه] با شادی بزرگی به من گفت: «تو از کجا آمده‌ای، ای ناجی و پروردگار من؟»

~Hasti~ · 3/9/23

انقراض

پس از این‌که اردشیر، شاه پارس، بر اردوان چهارم اشکانی شورید و در نهایت خود را شاهنشاه ایران نامید، پارسی میانه در نوشته‌های رسمی به مرور جایگزین زبان پارتی گردید. گرچه، پارتی به سرعت از بین نرفت و کماکان تا قرن‌ها در پارت و قفقاز بدان سخن گفته می‌شد.

منبع:سایت ویکی‌پدیا

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

"زبان پارتی"

~Hasti~

مدیر آزمایشی تالار زبان

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

~Hasti~

مدیر آزمایشی تالار زبان

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

~Hasti~

مدیر آزمایشی تالار زبان

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

~Hasti~

مدیر آزمایشی تالار زبان

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

~Hasti~

مدیر آزمایشی تالار زبان

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدیر آزمایشی تالار زبان

مدیر آزمایشی تالار زبان

مدیر آزمایشی تالار زبان

مدیر آزمایشی تالار زبان

مدیر آزمایشی تالار زبان

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین