فنون بیان

~ĤaŊaŊeĤ~ · 3/9/23

اولین مهارتی که هر هنرجوی فن بیان باید بیاموزد مهارت تنفسی است.

این مورد برای افراد تازه کار کمی عجیب به نظر میرسد. تنفس چه ربطی به بیان دارد؟

برای همین لازم است تا اهمیت تنفس را در فن بیان برایتان بازگو کنیم.

تمام صداهایی که افراد برای ادای کلمات از خود خارج میکنند به هنگام عمل بازدم صورت میگیرد.

در هنگام دم نمیتوان صدایی تولید کرد و اگر بشود، آن صدا قابل استفاده برای بیان کلمات نیست.

ما فقط به هنگام بازدم میتوانیم صحبت کنیم چرا که در اصل هوای بازدم ما است که صدا را تولید میکند.

ما هنگام بیرون دادن نفس میتوانیم این هوای خروجی را به صدا تبدیل کنیم. چگونه؟

هوای بازدم ما هنگام خروج از بدن با تارهای صوتی برخورد میکند و آنها را به ارتعاش در می آورد.

لرزش تارهای صوتی مانند لرزش تارهای سه تار تولید صدا میکند با این تفاوت که دست ما این تارها را به صدا در نمی آورد بلکه نفس ما است که این کار را میکند.

باید نفس خود را به قدری تقویت کنیم که برای نواختن تارهای صوتی مان از قدرت کافی برخوردار باشد.

گاهی لازم است تا تارهای صوتی با قدرت به لرزش درآیند(صدای بلند) ، گاهی نیز برعکس درصدای آهسته باید هوا به آهستگی به تارها برخورد کند ، در هر صورت لازم است تا تنفس خود را برای کنترل صدای خود تربیت کنیم.

چرا تنفس دیافراگمی؟
تنفس دیافراگمی بهترین شیوه برای نفس گیری و کنترل تنفس است.

در گویندگی، خوانندگی، بازیگری و هر فعالیتی که با فن بیان سر و کار دارد از تنفس دیافراگمی استفاده میشود.

تنفس دیافراگمی این امکان را برای فرد فراهم می آورد که میزان نفس خود را افزایش دهد.

شخصی که از تنفس دیافراگمی استفاده میکند بیش از 2 برابر شخصی که تنفسش معمول است، نفس دارد!

او از همین نفس بیشتر میتواند برای تولید صدای بیشتر و پرقدرت تر استفاده کند.

در بدن شما ظرفیت های تنفسی زیادی وجود دارد که از آنها استفاده نمیکنید.

تنفس دیافراگمی به شما کمک میکند تا از تمام ظرفیت های تنفسی موجود در بدن خود استفاده کنید.

بنابراین هر هنرجوی فن بیان لازم است تا با انجام تمرین، مهارت تنفس دیافراگمی خود را افزایش دهد

~ĤaŊaŊeĤ~ · 3/9/23

صداسازی
گفتیم که هوای بازدم در اثر برخورد به تارهای صوتی آنها را مرتعش و به صدا در می آورد.

اما صدایی که در اثر برخورد هوا به تارهای صوتی ایجاد میشود یک صدای خام است.

لازم است تا این صدا در ادامه مسیر خود ساخته و پرداخته شود.

صدای گویندگان یا خوانندگان خوب دارای زنگ به خصوصی است که به آن طنین گفته میشود.

طنین
طنین در لغت به معنای پژواک یا انعکاس صدا است.

به طور معمول در بدن انسان فضاهایی وجود دارند که صدا بعد از تولید میتواند در آن فضاها بپیچد و تشدید شود.

یک هنرجوی فن بیان باید به خوبی این فضاها را شناخته و از آنها برای ایجاد طنین در صدای خود استفاده کند.

این فضاها عبارتند از:

فضای جمجمه
پیشانی
سینوس ها
بینی
گونه ها
صدا بعد از خروج از حنجره در این فضاها منعکس یا به اصطلاح طنین انداز میشود.

در این حالت صدا پرقدرت تر و خوش آهنگ تر به گوش میرسد.

صدای پرطنین صدای داری نفوذ و تاثیر بیشتری است.

همه هنرجویان باید با انجام تمرینات مربوطه، طنین صدای خود را پرورش دهند.

~ĤaŊaŊeĤ~ · 3/9/23

وضوح کلام
بعد از اینکه صدایی پرقدرت و پر طنین ایجاد کردیم حالا نوبت به ادای حروف و کلمات میرسد.

باید کلمات و تک تک حروف آن به وضوح تلفظ بشوند.

در ادای حروف و کلمات و جملات انـ*ـدام های دیگری مثل فک ، لـ*ـب ها و زبان درگیر میشوند.

عملکرد انـ*ـدام های فوق روی وضوح کلام ما تاثیر مستقیم میگذارد.

برای مثال اگر فک ها به اندازه کافی باز نشوند و با دهان نیمه باز بخواهیم کلمات را ادا کنیم مجبوریم حروفی مثل ” آ ” که برای تلفظ نیاز به دهانی باز دارند را نصفه و نیمه تلفظ کنیم.

اگر زبان به اندازه کافی تحرک نداشته باشد ممکن است حروفی مثل “ر” را درست و واضح تلفظ نکند و…

نصفه و نیمه تلفظ کردن حروف به این معنی است که کلام ما از وضوح کافی برخوردار نیست.

برای همین لازم است تا تک تک اعضای درگیر را طوری تقویت کنیم که برای تلفظ واضح تک تک حروف آمادگی لازم را کسب کنند.

عضلات زبان، لـ*ـب ها، فک و… باید به قدری قوی شوند که بتوانند، همه حروف حتی حروف بی صدای آخر کلمات را کامل ادا کنند.

تمرینات این قسمت هم باید جداگانه تمرین شود تا ویژگی وضوح کلام در هنرجو به حد کافی برسد.

~ĤaŊaŊeĤ~ · 3/9/23

تنوع بیان
خب بگذارید ببینیم تا اینجا چه کردیم.

اگر تمرینات بالا را به خوبی انجام داده باشیم به نتایج زیر دست می یابیم:

یک صدای پرقدرت و با کیفیت به کمک تنفس دیافراگمی و صداسازی در اختیار داریم
همه حروف و کلمات و جملات را هم که به لطف تمرین های وضوح کلام، کامل تلفظ میکنیم.
خب ما یک صدای خوب داریم و میتوانیم تعدادی کلمه را هم پشت سر هم ردیف کنیم

اما هنوز به سطح مطلوبی از فن بیان دست نیافته ایم

عواملی دیگری نیز هستند که اگر رعایت نشوند بیان ما را دچار مشکلاتی میکنند:

برای مثال برخی از کلماتی که پشت سر هم ردیف کرده ایم نسبت به برخی دیگر از اهمیت بیشتری برخوردارند

برای نشان دادن این موضوع نیاز به ابزار داریم.

اگر کلمات را بدون هیچ شکل خاصی کنار هم ردیف کنیم بیان ما دچار یکنواختی میشود.

یکنواختی موجب از دست رفتن سریع مخاطبان شما هنگام صحبت کردن میشود.

بنابراین نیاز به ابزارهایی داریم که به وسیله آنها بتوانیم بیان خود را از یکنواختی خارج کرده و به آن تنوع بخشیم.

این ابزارها عبارتند از:

سرعت یا تمپو
زیر و بمی یا ملودی
تاکید یا آکسان
برد صدا

~ĤaŊaŊeĤ~ · 3/9/23

سرعت یا تمپو یکی از مهمترین ابزارهای فن بیان محسوب میشود.

استفاده درست از این ابزار میتواند بیان ما را به میزان قابل توجهی بهتر و جذابتر کند.

اگر بخواهیم سرعت بیان را به زبان فیزیک تعریف کنیم خواهیم داشت:

سرعت بیان = تعداد کلمات بیان شده در واحد زمان

تعداد کلماتی که در واحد زمان میگوییم سرعت صحبت کردن ما را تعیین میکنند.

هرچه کلمات بیشتری را در واحد زمان ادا کنیم، سرعت حرف زدن ما بیشتر است و برعکس

سرعت یا تمپو نقش بسیار مهمی در تنوع کلام و جلوگیری از یکنواختی بیان ایفا میکند.

اگر گوینده تمام مدت با سرعت یا تمپوی ثابت حرف بزند قطعا گوش شنونده را خسته خواهد کرد.

برای جلوگیری از این یکنواختی لازم است تا سرعت در طول حرف زدن ما تغییر کند.

هنرجو باید بیاموزد که چگونه میتواند بعضی اوقات سریع و برخی اوقات به کندی صحبت کند.

تمپو میتواند به عنوان یک ابزار قدرتمند در زیبایی بخشیدن به کلام شما نقش ایفا کند.

یک گوینده یا خواننده خوب میتواند در سرعت های مختلف بدون اینکه از ریتم بیوفتد به بیان کلمات بپردازد.

به صدای گویندگان خوب گوش دهید و سعی کنید عامل سرعت را در بیانشان تشخیص دهید.

~ĤaŊaŊeĤ~ · 3/9/23

یکی دیگر از ابزارهای تنوع بخشیدن به صدا در فن بیان زیر و بم کردن صدا است

زیر و بم کردن صداها اگر به درستی انجام شود ملودی یا آهنگی را در کلام ما به وجود می آورد.

خوانندگان از این ملودی به طور کاملا آگاهانه و حتی به صورت از قبل نوشته شده استفاده میکنند.

ابزار ملودی یا زیر و بمی به ما میگوید که نباید در یک جمله همه کلمات با یک نت تکراری بیان شوند. بلکه باید این نت ها را به درستی تغییر دهیم تا بیانمان از یکنواختی خارج شود.

اگر نت ها را بالا ببریم صدای ما زیر (نازک) میشود و اگر نت ها را پایین بیاوریم صدای ما بم (ضخیم) میشود.

باید نت های زیر و بم با نسبت های درست در کنار هم قرار گیرند تا ملودی یا آهنگی زیبا به وجود آید.

در گویندگی ، بازیگری ، سخنرانی و در صحبت کردن محاوره مانند خوانندگی با این دقت از نت ها استفاده نمیشود.

اما در این رشته ها نیز لازم است تا نسبت صحیحی بین صدای زیر و صدای بم برقرار باشد.

هر چقدر مهارت گوینده در استفاده مناسب از صدای زیر و بم خود بالا برود، آهنگ کلام او زیبا تر و دلنشین تر خواهد بود.

و برعکس هرچقدر یک گوینده کمتر بتواند از صدای زیر به بم و از صدای بم خود به زیر حرکت کند، کلام او یکنواخت تر و آهنگ کلام او به بی آهنگی نزدیکتر خواهد بود.

بنابراین لازم است تا هنرجو مهارت خود را در استفاده از صدای زیر و بم خود بالا ببرد.

~ĤaŊaŊeĤ~ · 3/9/23

تاکید ( آکسان)
تاکید نیز یکی از ابزارهای مهم در فن بیان محسوب میشود.

با کمک تاکید میتوان کلمات را از یکدیگر متمایز کرد.

معانی کلمات و میزان اهمیت آن ها در جمله یکسان نیستند.

معانی مختلف کلمات ایجاب میکند که طرز بیان آنها نیز متفاوت باشد.

تاکید ابزاری است که به ما این امکان را میدهد که کلمات را در جمله با توجه به میزان اهمیتشان متفاوت از دیگر کلمات بیان کنیم.

معمولا برای تاکید روی یک کلمه، آن کلمه را با فشار بیشتری تلفظ میکنیم.

تاکید نه تنها در زیبایی کلام که در معنای جملات ما نیز تاثیر زیادی میگذارد.

اگر در یک جمله تاکید را از یک کلمه روی کلمه دیگر بگذاریم، ممکن است معنای آن جمله از این رو به آن رو بشود.

برای مثال فرض کنید شما یک پادشاه هستید و این جمله را در مورد فردی که در آستانه اعدام است به جلاد های خود میگویید:

“بخشش لازم نیست اعدامش کنید”

اگر روی کلمه “نیست” تاکید کنید در واقع حکم مرگ آن فرد را صادر کرده اید.

ولی اگر در همین جمله روی کلمه “بخشش” تاکید کنید او را از مرگ رهانیده اید.

نمونه های فروانی از تغییراتی که تاکید در معنی جمله ها ایجاد میکند میتوان یافت.

یک هنرجوی خوب باید بتواند کلمات مناسب برای تاکید را در جمله تشخیص دهد و روی آنها به خوبی تاکید کند.

~ĤaŊaŊeĤ~ · 3/9/23

برد صدا
یکی دیگر از ابزارهای موثر برای تنوع بخشیدن به بیان است.

آیا شنیده اید که گاهی اوقات برخی افراد هنگام صحبت کردن صدایشان را بالا می برند و دوباره آهسته ادامه میدهند؟

بالا بردن صدا در اینجا با بالا بردن نت های صدا اشتباه گرفته نشود.

در مهارت زیر و بمی ما نت ها را بالا و پایین میبردیم. یعنی صدایمان را نازک میکردیم یا ضخیم.

اما در مهارت برد صدا ما نت ها را بالا یا پایین نمیبریم بلکه همان نت ها را با صدای آهسته یا بلندتری اجرا میکنیم.

بالا بردن برد صدا (سطح صدا) مثل بلند کردن صدای رادیو میماند.

با بلند کردن صدای رادیو صدای گوینده زیر تر نمیشود بلکه فقط بلندتر میشود.

ما میتوانیم برخی اوقات صدای خود را بلندتر و گاهی اوقات نیز آهسته تر کنیم و این خود یک تکنیک محسوب میشود.

اگر ما از این تکنیک استفاده نکنیم بیان ما دچار نوع خاص دیگری از یکنواختی میشود.

نباید با یک سطح صدا دائما صحبت کنیم. باید سطح صدایمان را هر از چند گاهی کم و زیاد کنیم.

به صدای سخنرانان و بازیگران خوب گوش دهید و ببینید که چگونه سطح یا برد صدای خود را تغییر میدهند.

~ĤaŊaŊeĤ~ · 3/9/23

احساس و تخیل
بیان احساسات یکی دیگر از فنون بیان است.

اگر تمام ویژگی هایی که تا به اینجا گفته شد در صدایمان پدیدار شوند اما احساس در صدایمان نباشد، بدون شک بیان ما ناقص است.

باید بتوانیم احساس کلمات را درک کنیم و سپس به مخاطب خود انتقال دهیم.

اگر در حرفی که میزنیم احساسی که داریم نباشد کلام ما خیلی مصنوعی و ساختگی به نظر میرسد.

برای مثال اگر خیلی عادی بگویید سوختم ولی احساس سوختن در سخن شما نباشد کسی حرف شما را خیلی جدی نمیگیرد!

کلمات مختلف در یک جمله احساسات مختلف را به همراه دارند که همگی آنها باید در بیان شما بروز کنند.

تخیل نیز یکی دیگر از ابزارهای بیان محسوب میشود.

تخیل به این معنی است که گوینده آنچه میگوید را میبیند.

برای مثال اگر دارید قصه فرار کردن از دست پلیس را تعریف میکنید باید در ذهن خود فرار خود و تعقیب شدنتان توسط پلیس را تصور کنید.

این کار هم مانند احساس نقش زیادی در طبیعی جلوه کردن و افزایش باورپذیری گفته های شما دارد.

منبع:کتاب خان

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

دستیار تالار کتاب گویا

دستیار تالار کتاب گویا

دستیار تالار کتاب گویا

دستیار تالار کتاب گویا

دستیار تالار کتاب گویا

دستیار تالار کتاب گویا

دستیار تالار کتاب گویا

دستیار تالار کتاب گویا

دستیار تالار کتاب گویا

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین