طراحی مرکب

Sotøødeh · 24/7/23

شباهت طراحی آب مرکب و نقاشی آبرنگ:

هر دو یک مدیوم یا مدیا خیس هستند و آب نقش اساسی در این دو تکنیک دارد.
در طراحی آب مرکب مانند نقاشی آبرنگ تن روشن با رقیق کردن آن و سفیدی کاغذ ایجاد می‌شود و بالعکس هرچقدر رنگ غلیظ‌تر باشد، تن تیره‌تری روی کاغذ ایجاد می‌کند.
در هر دو تکنیک لایه گذاری را باید از تن روشن به تیره انجام داد، البته در طراحی آب مرکب یک نکته دارد که در تمرین عملی اشاره خواهم کرد.

تفاوت طراحی آب مرکب و نقاشی آبرنگ:

تفاوت در کیفیت و میزان رنگدانه‌ها (Pigment)
نحوه ساخت آبرنگ با جوهر مرکب متفاوت است و قرص آبرنگ فرآیند پیچیده‌تری دارد.
مهم‌ترین تفاوت نقاشی آبرنگ و آب مرکب، در هنگام نقاشی است، در طراحی آب مرکب امکان برداشت رنگ و ویرایش مانند آبرنگ خیلی وجود ندارد، رنگ خشک شده خیلی امکان ویرایش به شما نمی‌دهد. البته این ایراد نیست، شاید برخی تمایل نداشته باشند با قلم‌موی خیس رنگ روی سطح کاغذ تغییر کند.
اما یادگیری طراحی آب مرکب فقط برای امتحان کردن علاقه‌مان به نقاشی آبرنگ نیست! نقاشی آب مرکب، تکنیکی قدیمی و اصیل است. حتی اگر شخصی فقط طراحی آب مرکب را آموزش ببیند می‌تواند تابلوهای زیبایی خلق کند، در طراحی کاریکاتور، کمیک، تصویرسازی و… از آن استفاده کند. به‌عنوان یک تکنیک از نظر من آن‌قدر جذاب و کاربردی است که ارزش یادگیری داشته باشد.

Sotøødeh · 24/7/23

آب مرکب چیست؟ تفاوت طراحی مرکبی و طراحی آب مرکب

آب مرکب به انگلیسی Ink Wash گفته می‌شود، تکنیک طراحی است که توسط قلم‌ مو، جوهر و آب اجرا می‌شود.

شاید صحیح باشد که بگویم؛ تکنیک آب مرکب میان نقاشی و طراحی قرار دارد، چون مدیا خیس است، برخی معتقد هستند که نقاشی آب مرکب صحیح است نه طراحی آب مرکب، اصلاً تفاوتی نمی‌کند، می‌توانید آن را هنر آب مرکب بنامید.

طراحی آب مرکب را می‌توان با هر جوهر رنگی انجام داد، اما روش سنتی آن استفاده از جوهر مشکی و بعد از آن قهوه‌ای و رنگ‌های تیره است.

اگر در مورد طراحی آب مرکب در اینترنت جستجو کرده باشید، ممکن است در کنار Ink wash عبارت Inking را هم دیده باشید. Inking طراحی مرکبی است و با طراحی آب مرکب تفاوت دارد:

طراحی مرکبی با یک تُن (درجه تیرگی) انجام می‌شود، یعنی جوهر با آب رقیق نمی‌شود. درحالی‌که در طراحی آب مرکب، تن‌های مختلف جوهر را مشاهده می‌کنیم.
طراحی مرکبی معمولاً با قلم فلزی کالیگرافی (قلم فرانسه، calligraphy pen) پر پرنده، پن براش، راپید و…انجام می‌شود اما در طراحی آب مرکب با قلم مو، واتر براش و… استفاده می‌شود.
معمولاً طراحی مرکبی را برای دورگیری طراحی مدادی استفاده می‌کنیم و سپس با مارکر، آب رنگ، آب مرکب آن را سایه‌پردازی و رنگ‌آمیزی می‌کنیم.

در تصویر زیر می‌توانید تفاوت طراحی آب مرکب و طراحی مرکبی را مشاهده کنید.

Sotøødeh · 24/7/23

تاریخچه طراحی آب مرکب
مانند آبرنگ، طراحی آب مرکب هم تاریخ بسیار وسیع و بسیار کهن‌تری دارد. صحبت درباره همه مکاتب و سلسله‌هایی همچون، تانگ، سانگ، یوان، مینگ، چینگ و… و هنرمندان از حوصله این مطلب خارج است.
پس من سعی می‌کنم چکیده و نقاط عطف تاریخ طراحی آب مرکب را بیان کنم:

چین خاستگاه طراحی آب مرکب:
طراحی آب مرکب به هزاره سوم قبل از میلاد در دوران نوسنگی (Neolithic) چین برمی‌گردد. از آن برای خوشنویسی طومارهای بلند و طراحی در کنار آن استفاده می‌کردند و این طومارها عموماً از کاغذ برنج، ابریشم و پاپیروس ساخته می‌شد.
از زمان ظهور سلسله تانگ چین، طراحی آب مرکب یک تکنیک نقاشی اصلی شناخته شد.
طراحی آب مرکب در شرق آسیا برای ذن و پالایش روح توسط راهبان بودایی گسترش یافت، چین، کره و ژاپن بسـ*ـتر این تکنیک به‌حساب می‌آیند. البته این هنر با نقاشی طوماری و نقاشی‌های دیواری مصر باستان کمی تفاوت دارد و چون نقاشی آب مرکب امروزی مشابه طراحی آب مرکبی چین می‌باشد، در مورد مصر باستان در این مطلب صحبت نمی‌کنم.
چین و ژاپن طراحی آب مرکب را یک مکتب و تکنیک مجزا حساب می‌کردند، حتی هنرمندان این تکنیک فقط در همین شاخه مشغول بودند، اما در کره این تفکیک کمتر وجود داشت و هنرمندان از آب مرکب در کنار سایر تکنیک‌ها استفاده می‌کردند.
در دوران سلسله مینگ طراحی آب مرکب در شمال و جنوب در دو سبک متفاوت پیشرفت کرد.
طراحی آب مرکب و خوشنویسی یکی از چهار مهارتی بود که فرهیختگان و بزرگان در چین بایستی مسلط بودند.

Sotøødeh · 24/7/23

ژاپن و استفاده از طراحی مرکب در دکوراسیون داخلی:

آب مرکب در چین توسط صومعه‌های بودایی ذن ورود پیدا کرد، ترکیب خوشنویسی و طراحی آب مرکب، ذن و مهارت رزمی، سه مهارتی بود که در ژاپن و چین به یکدیگر مرتبط بودند.

در ژاپن چند نوآوری انجام شد، ژاپن فرهنگ عجیبی دارد که هنر یا نوآوری را جذب می‌کند و آن را بومی می‌کند و به‌عنوان فرهنگ مستقلی نمایش می‌دهد.

طراحی آب مرکب در ژاپن در اندازه‌های بزرگ به نام بیبو (ByBu) انجام می‌شد، این صفحات به‌صورت تاشو مانند پارتیشن‌های امروزی بودند و دور تا دور اتاق یا فضای بین اتاق‌ها را می‌پوشاندند و در آن‌ها داستان‌های مصور یا اشعاری تصویرسازی می‌شد.

نوآوری بعدی ساخت قلم‌های خاصی به نام قلم مو سومی (Sumi-e) بود، قلم موهایی که معمولاً از چوب بامبو، کتیرا و موی حیوانات مانند گرگ، سمور، سنجاب و…، حتی برای برخی افراد از موی زمان کودکی آن‌ها قلم مویی برای ارزش و سنت ساخته می‌شد.

البته قلم مو سومی را قلم مو مخصوص چین یا کره نیز قلمداد می‌کنند، اما سندی که در کتاب‌ها وجود دارد، ریشه آن را به ژاپن مرتبط می‌داند.

Sotøødeh · 24/7/23

نقش کره در تغییر طراحی آب مرکب و آزادی عمل:

مردمان ژاپن مخصوصاً جنوب آن همان مردم کشور کره بودند و این رفت‌وآمد، پای نقاشی آب مرکب را به کشور کره باز کرد.

در دربار کره بیشتر نقاشی پرتره با رنگ مرسوم بود و در آکادمی‌های این کشور اهمیت داشت، اما تعدادی از هنرمندان با استمرار استفاده از طراحی آب مرکب برای نمایش منظره باعث علاقه‌مند شدن سایرین شدند.

طراحی آب مرکب در کره برای پرتره با ترکیب دو رنگ بیشتر استفاده شد و هنرمندان در این کشور دید بازتری نسبت به این تکنیک داشتند و در نقاشی آب مرکب خود بیش از یک رنگ به کار می‌بردند.
گسترش آب مرکب به اروپا:

در قرن ۱۷ استفاده از جوهر و طراحی آب مرکب در هلند و انگلستان رواج پیدا کرد، رامبراند، ون ایک و… تعداد زیادی طراحی آب مرکب از مناظر و تمرین‌های خود در موزه‌های آمستردام به‌جا گذاشته اند.

البته این تصاویر بیشتر برای ثبت ایده و تمرین بر روی کاغذ به‌صورت طراحی مرکبی و طراحی آب مرکب استفاده می‌شد، در خانه رامبرانت که امروزه به موزه زیبایی تبدیل شده مجموعه‌ای از قلم مو‌ها و پرهای پرندگان برای ان طراحی‌ها وجود دارد.

Sotøødeh · 24/7/23

استفاده از آب مرکب در بین هنرمندان امروز:

امروزه بیشتر هنرمندان طراحی کمیک، کارتون و تصویرسازی از طراحی مرکبی و طراحی آب مرکبی استفاده می‌کنند.

البته همچنان شیوه سنتی نقاشی و خطاطی آب مرکب به سبک شرقی در آکادمی‌های مختلف استفاده می‌شود و چون این آموزش با ذن و یوگا ترکیب شده است، بسیار مورد توجه افرادی که از سبک و شلوغی زندگی شهری خسته شده‌اند مورد استقبال قرارگرفته است.

جوهر مرکب چگونه ساخته می‌شود؟

مایع رنگی اشباعی که در طراحی آب مرکب از آن استفاده می‌کنیم را جوهر مرکب می‌گویند.

معمولاً جوهر ترکیب دو بخش است:

رنگدانه یا مایع رنگی
چسب یا ماده حامل

در قدیم از ترکیب رنگدانه سنگ کربن و مایع چسبناکی مانند شیره گیاهان و…برای ساخت جوهر استفاده می‌کردند، بعدتر از ترکیب نمک آهن و تانن گیاهان (ماده‌ای در گیاهان و میوه‌ها، طعم گس برخی میوه‌ها به دلیل وجود این ماده است) برای قرن‌ها استفاده می‌شد.

اما مهم‌ترین جوهری که ساخته و معروف شد، جوهر هندی یا جوهر چینی بود. از این جوهر تا مدت‌ها برای نوشتن، طراحی و چاپ استفاده می‌شد.

این جوهر از نوعی رنگدانه سنگ کربن به نام Lampblack و مایع ژلاتینی (که در جوهر هندی معمولاً از شلاک یا همان لاک الکل است) و آب استفاده می‌شد.

جوهر هند معمولاً به‌صورت مایع تولید می‌شود، البته جوهر چینی در قدیم همین ترکیب بود که اجازه می‌دادند خشک شود و مانند قرص آبرنگ از آن استفاده می‌کردند.

وجود شلاک یا لاک الکل باعث ضد آب شدن جوهر پس از خشک شدن می‌شد.

علت تفاوت در نام‌گذاری جوهر چینی با جوهر مرکبی به دو دلیل است؛

چین اولین جایی بود که این جوهر ساخته و مورد استفاده قرار گرفت اما مواد اصلی آن از هند تأمین می‌شد.
جوهر هندی از زمان استعمار و تجارت انگلستان در هند رایج شد.

در هر دو حالت تفاوتی در استفاده از این جوهر وجود ندارد.

در قرن ۱۴ گوتنبرگ جوهر جدیدی برای چاپ اختراع کرد که شفافیت و سرعت خشک شدن بیشتری داشت و این ترکیب در قرن ۱۷ و انگلستان برای جوهرهای رنگی تکمیل‌تر شد.

با پیشرفت شیمی و ساخت مواد ترکیب جوهرها کامل‌تر شدند و امروزه در جوهر چینی یا هندی برای طراحی آب مرکب استفاده می‌شود.

Sotøødeh · 24/7/23

انواع جوهر در طراحی آب مرکب :

معمولاً انواع جوهر را به شیوه‌های مختلف دسته بندی می‌کنند، اما من اینجا دو حالت کلی را خدمتتان بیان می‌کنم و با هم بررسی می‌کنیم:

دسته‌بندی بر اساس ضدآب بودن و ماده رنگی داخل جوهر:

بر اساس دسته بندی اول جوهر مرکب‌ها بعد از خشک شدن دو حالت دارند:

ضد آب
قابلیت تغییر با آب

معمولاً وجود لاک الکل در جوهر باعث می‌شود بعد از خشک شدن در اثر رطوبت ثابت باقی بماند، البته کلاً جوهرهایی که با رنگدانه یا همان پیگمنت ساخته می‌شوند روی سطح کاغذ ثابت هستند و حتی جوهرهای غیر ضدآب نیز همان‌طور که در مقدمه گفتیم خیلی قابل تغییر و ویرایش نیستند.

دسته بندی دوم بر اساس ماده رنگی داخل جوهر است:

جوهر Dye
جوهر Pigment

جوهر دای حاوی رنگ است و به‌صورت محلول ساخته می‌شود و در مقابل جوهر پیگمنت حاوی رنگدانه است و یک مخلوط سوسپانسیون است.

این تفاوت باعث می‌شود که رنگ جوهر دای در بافت کاغذ نفوذ کند ولی رنگ جوهر پیگمنت روی سطح کاغذ خشک شود.

از جوهر دای در ساخت اکولین نیز استفاده می‌شود

مزایا و معایب هر کدام در طراحی آب مرکب چگونه است؟

جوهر دای بیشتر برای چاپ استفاده می‌شود و کیفیت بهتری در مقابل چاپ با جوهر پیگمنت دارد.
جوهر پیگمنت ماندگاری بیشتری در اثر گذر زمان و رطوبت دارد، در مقابل ماندگاری جوهر دای خیلی کم است.

پس توصیه می‌کنم از جوهرهای پیگمنت برای طراحی آب مرکب استفاده کنید

Sotøødeh · 24/7/23

لاک الکل چیست؟

در مورد شلاک یا لاک الکل زیاد صحبت شد، گفتم شاید بهتر باشد توضیح کوتاهی بیان کنم.

شلاک توسط ترشح یک حشره به نام کریا یا حشره لاک (Kerriidae) که معمولاً از درختان انجیر تغذیه می‌کند تهیه می‌شود، این حشره در مزارع مخصوصی در هند و تایلند پرورش می‌یابند و صمغ خشک‌شده روی پوسته شاخه درختان را تراشیده و در طی فرآیندی شامل استفاده از حرارت و اتانول و… به ورقه‌های پولکی شکلی تبدیل می‌شوند.

بهترین نوع شلاک به رنگ زرد عسلی یا کهربایی است.

علاوه بر ساخت جوهر در طراحی آب مرکب از لاک الکل برای پوشش اجسام مانند سازه‌های چوبی استفاده می‌شود.

وسایل مورد نیاز برای طراحی آب مرکب

وسایلی که برای طراحی آب مرکبی نیاز است بسیار کمتر و کم هزینه‌تر از وسایل نقاشی آبرنگ است، حتی سعی کردم وسایل اصلی را برای شروع بیان کنم تا مشکلی در تهیه نداشته باشید.

وسایل اصلی طراحی آب مرکب عبارتند از:

قلم مو:

وسیله اصلی در نقاشی آب مرکب قلم مو است، همان‌طور که در قسمت‌های بالاتر گفتم قلم مو کلاسیک طراحی آب مرکب قلم مو چینی یا ژاپنی Sumi-e است.

لازم نیست خودتان را برای تهیه این قلم مو یا قلم موهای مو طبیعی به زحمت بیاندازید، با یک یا دو قلم مو ساده شروع کنید.

پیشنهاد من تهیه یک قلم مو گرد یا سرگرد شماره ۴ یا ۶ یا شماره متوسطی با توجه به اندازه کاغذتان است و یک قلم مو تـ*ـخت آبرنگی 1/2 اینچ است، از برندهای ایرانی همچون پارس آرت، رهاورد، خرم و… می‌توانید استفاده کنید.

Sotøødeh · 24/7/23

جوهر:

در مقاله قبل هم خدمتتان گفتم، ارزان‌ترین جوهر مرکب خوشنویسی را تهیه کنید، برندهای ایرانی یا روسی، رنگ جوهر سیاه یا قهوه‌ای یا هر رنگ تیره که دوست دارید مشکلی ندارد.

سراغ جوهرهای خوشنویسی وینزور یا مرکب‌های خودنویس و… نروید.

خیلی روی اینکه جوهر ضد آب باشد یا نه حساسیت نداشته باشید، ما در برخی تمرین‌ها از جوهر ضد آب اعتدال استفاده کردیم که مشکل خاصی نداشت.

پیاله:

یک پیاله یا ظرف برای آب و یک پیاله یا درب ظرفی برای برداشتن جوهر و رقیق کردن آن با آب لازم دارید. می‌توانید از ظروف دسر و بستنی یک‌بار مصرف هم استفاده کنید و حتماً لازم نیست سراغ پیاله و پالت‌های سرامیکی بروید.

کاغذ باطله:

برای شروع نیاز نیست دفتر مخصوص آبرنگ تهیه کنید، از کاغذهای باطله و معمولی برای تمرین و کنترل قلم مو و گرم کردن دست استفاده کنید و تمرین‌های سایه پردازی و تغییر تن را روی کاغذهای ضخیم انجام دهید.

دستمال توالت:

برای تمیز کردن میز یا تخته طراحی و همین‌طور خشک کردن قلم مو از دستمال‌های لوله‌ای استفاده کنید، همینطور تعدادی از این دستمال کاغذی را می‌توانید کنار کاغذ خود قرار دهید تا رطوبت و رنگ اضافه قلم مو را روی آن بگیرید.

وسایل دیگر مانند واتر براش، پن براش، راپید، مارکر، قلم فلزی و… وسایل اضافی هستند و برای طراحی مرکبی بیشتر استفاده می‌شوند و قبل از شروع حرفه‌ای نیازی به تهیه آن‌ها نیست.

Sotøødeh · 24/7/23

نحوه گرفتن قلم مو در نقاشی آب مرکب:

شیوه گرفتن قلم مو در آب مرکب بسیار اهمیت دارد مخصوصاً اگر به سبک شرقی و کلاسیک آن بخواهید تمرین کنید.

به‌طور کل دو روش گرفتن قلم مو در طراحی مرکب را می‌توانم بیان کنم:

حالت کلاسیک و شرقی
حالت نوشتاری و غربی

نحوه گرفتن قلم مو همچون نقاشان ژاپنی و چینی:

در این حالت قلم مو کاملاً عمود بر کاغذ قرار دارد و قسمت میانی قلم مو با دو انگشت یا بیشتر گرفته می‌شود، البته تغییر حالت و تعداد انگشت‌ها شیوه خاصی در طراحی آب مرکب کلاسیک است و هر کدام اسم خاصی دارد که نیازی به وارد شدن در این جزئیات نیست:

نکته مهم دیگر در این شیوه گرفتن قلم مو، این است که آرنج و دست بالاتر از سطح کاغذ قرار می‌گیرند
و دست مخالف را برای کمک و کنترل زیر دست دیگر نگه داشت

نحوه گرفتن قلم مو به حالت نوشتاری:

بعد از رسیدن طراحی آب مرکب به اروپا و غرب، هنرمندان از همان شیوه گرفتن مداد و قلم مو رنگ روغن برای این تکنیک استفاده می‌کردند، البته زاویه قلم مو به اندازه حالت عادی نزدیک به ۴۵ درجه یا کمتر نیست بلکه نزدیک به حالت عمود نگه داشته می‌شود.در این حالت قسمت برآمده قلم مو یعنی بالای بخش فلزی را باید در دست بگیرید.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

دستیار تالار هنر

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین