وضع اجتماعی و فرهنگی عصر پهلوی دوم

[M O B I N A]

از آغاز دهه‌ی 1340ش و در پی واقعه‌ی پانزدهم خردادِ همان سال، حکومت پهلوی در مقابله‌ی آشکار با مرجعیت و روحانیت و عموم متدّینان قرار گرفت و از همان تاریخ دامنه‌ی فعالیت‌های فرهنگی آن حکومت در تبلیغ و ترویج فرهنگ شاهنشاهی شدت و قوت یافت. برگزاری جشن‌های مختلف به مناسبت‌های گوناگون (جشن بیست و پنجمین سال سلطنت محمدرضا پهلوی در شهریور 1345، جشن تاج گذاری در آبان 1346، جشن پنجاهمین سال سلطنت در فروردین 1355 و ...) حول محور شاه و شاهنشاهی نمودی از این سـ*ـیاست بود که در جشن‌های 2500 ساله‌ی شاهنشاهی به اوج خود رسید.

کوششی نافرجام به کار بسته شد تا نهادهای شاهنشاهی در کانون توجه مردم قرار گیرد و مجد و عظمت باستانی ایران احیا شود. شاه در عطف توجه به ایران باستان، که رویه‌ی دیگر آن نادیده انگاشتن چهارده قرن فرهنگ دوره‌ی اسلامی بود، تا آنجا پیش رفت که خود را حافظ میراث کوروش خواند؛ هر چند در منش و رفتار او آنچه بیشتر جلوه داشت خودباختگی و ضعف در برابر قدرت‌های بزرگ جهانی و شیفتگی نسبت به ظواهر فرهنگ غرب بود.

شکستن حریم‌های اخلاقی جامعه، از رهگذر ترویج فرآورده‌های فرهنگ غربی، که وزارت فرهنگ و هنر متولی و مجری آن بود، به بهانه‌ی «آشنا کردن مردم ایران با آخرین تحولات هنری جهان»، از آن دست که در جشن هنر شیراز در 1356ش به نمایش گذاشته شد، برای عموم مردم ایران پذیرفتنی نبود و نه تنها شکاف میان مردم و حکومت را بیشتر می‌کرد، که ادعای احیای عظمت ایران را نیز غیرواقعی و پوششی برای فاصله گرفتن از فرهنگ اسلامی می‌نمایاند.

شاه با اجرای برنامه‌های نوسازی غرب گرایانه و شاهنشاهی خود، سامانه‌های زندگی فرهنگی را از بین برد و سبب نابودسازی فضای فرهنگی و گسترده‌تر شدن جوّ استبداد در این عرصه شد، مطبوعات آزادی خود را از دست دادند و امتیازات مطبوعاتی بر حسب صلاحدید دولت صادر می‌شد. تعداد نشریات دولتی پس از 1332 ش تا پایان 1356ش به حدود 463 عنوان رسید که بیش از 63% همه‌ی عناوین این دوره بود و غالباً از مباحث سـ*ـیاسی و اقتصادی فاصله گرفته فقط به برخی جنبه‌های خبری و اجتماعی می‌پرداخت.

سانسور کتب و جراید نیز در طول این دوره به شدت انجام می‌گرفت؛ در فاصله‌ی 1342 تا 1357ش شدیدترین سانسورها اعمال شد و انتشار کتاب که تا 1349ش رشد کمّی مثبت داشت، از این سال سیر نزولی پیدا کرد به طوری که عدد 4215 کتاب در 1349ش به 2000 کتاب در هر یک از سال‌های 1353 تا 1357 ش تقلیل یافت. این عدد حتی از تعداد کتب منتشره در 1345ش نیز کمتر است

اداره‌ی نگارش مهم‌ترین مرجع سانسور (ممیّزی) پیش از انتشار بود و هر کتاب قبل از انتشار به بهانه‌ی گرفتن شماره‌ی ثبت کتابخانه‌ی ملی به اداره‌ی نگارش تحویل داده می‌شد و ساواک تنها سازمانی بود که رسماً کار سانسور بعد از انتشار را بر عهده داشت.

وضع اجتماعی و فرهنگی عصر پهلوی دوم

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

رمان ۹۸ | دانلود رمان

نودهشتیا,بزرگترین مرجع تایپ رمان, دانلود رمان جدید,دانلود رمان عاشقانه, رمان خارجی, رمان ایرانی, دانلود رمان بدون سانسور,دانلود رمان اربابی,

roman98.com

 

[M O B I N A]

آنچه در این میان بیش از همه موجب ایجاد نفرت عمومی از حکومت پهلوی شد، تغییر تقویم از هجری به شاهنشاهی بود. بسیاری از مردم، این اقدام را صرفاً یک جابه جایی در مبدأ تقویم نمی‌دانستند، بلکه آن را به منزله‌ی حذف یکی از شاخص‌های اصلی جامعه‌ی اسلامی ایران تلقی می‌کردند.

از این رو، وقتی در روزهای پایانی 1354ش در روزنامه‌ها خواندند و از رسانه‌های جمعی شنیدند که از آغاز 1355 شمسی به جای تاریخ هجری شمسی، تاریخ شاهنشاهی به کار خواهد رفت، به رغم کارهای گوناگونی که برای تثبیت آن به کار گرفته شده بود، آن را بر نتافتند و حتی در اوراق رسمی که چاره‌ای جز نوشتن تاریخ شاهنشاهی نبود، غالباً تاریخ هجری را نیز در کنار آن نگاشتند.

شاه نه تنها از این اقدام، که از مدت‌ها پیش اندیشه‌ی اجرای آن را داشت و حتی برخی مشاوران به او توصیه کرده بودند که تاریخ بیگانه (تاریخ هجری) را حذف کند، سودی نبرد، بلکه بر تزلزل سلطنتش افزوده شد و در آخرین سال حکومت، آن هنگام که نخستین بارقه‌های قیام مردم زده شد، در مقام جبران خطای گذشته، از نخستین کارهایش بازگرداندن تقویم به همان صورت پیشین بود.

پی‌نوشت‌ها

1. آبراهامیان، ص 527-531؛ بشریه، ص 157.
2. مشیرزاده، ص 29-57.
3. اشرف و بنوعزیزی، ص 108-109.
4. کاتوزیان، ص 322.
5. فوران، ص 500-504.
6. سعید برزین، ص 19.
7. کاتوزیان، ص 304.
8. خاقانی، ص 39.
9. محمدرضا پهلوی، 1343ش، ص 144.
10. حکیم الهی، ص 349-355.
11. مرزبان، ص 65.
12. ر.ک. ایران. وزارت آموزش و پرورش، ص 8-15.
13. کنفرانس ارزشیابی انقلاب آموزشی، ص 70-72؛ مرکز آمار ایران، ص 1.
14. بهنام، ص 102.
15. اشرف و بنوعزیزی، ص 104.
16. همان، ص 104-105.
17. همان، ص 107.
18. همان، ص 115.
19. هالیدی، ص 173-175.
20. اشرف و بنوعزیزی، ص 115.
21. همان، ص 103.
22. آبراهامیان، ص 518، 545-546.
23. نیز ر.ک. دانشنامه‌ی جهان اسلام، ذیل «بازار»، بخش 7.
24. ر.ک. نامه‌ی امام خمینی که در همان روزها علما را به اغتنام فرصت از اوضاع و احوال موجود فراخوانده است؛ صحیفه‌ی نور، ج 1، ص 24-26.
25. درباره‌ی او ر.ک. دانشنامه‌ی جهان اسلام، ذیل «جعفری، محمدتقی».
26. درباره‌ی او ر.ک. دانشنامه‌ی جهان اسلام، ذیل «بهشتی، محمد».
27. درباره‌ی او ر.ک. دانشنامه‌ی جهان اسلام، ذیل «باهنر، محمدجواد».
28. ر.ک. دانشنامه‌ی جهان اسلام، ذیل «بروجردی، حاج آقا حسین»؛ ذیل «جامعه‌ی تعلیمات اسلامی».
29. اشرف و بنوعزیزی، ص 111.
30. درباره‌ی او ر.ک. دانشنامه‌ی جهان اسلام ، ذیل «بازرگان، مهدی».
31. ستاری، ص 236.
32. علم، ج 2، ص 707.
33. حدیدی، ص 105.
34. اسلامی ندوشن، ص 5.
35. همان جا.
36. همان جا.
37. محمدرضا پهلوی، 1355ش، ج 9، ص 8412.
38. برای آشنایی با جنبه‌های مختلف این جشن‌ها و جشنواره‌های فرهنگی و هنری ر.ک. ستاری، ص 178-219.
39. آشتیانی، ص 695.
40. مسعود برزین، ص 22.
41. برای تفصیل بیشتر ر.ک. ستاری، ص 132-151.
42. خسروی، ص 166-170.
43. ر.ک. اطلاعات، ش 15696، 5 شهریور 1357، ص 4.
منبع: تاریخ ما

وضع اجتماعی و فرهنگی عصر پهلوی دوم

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

رمان ۹۸ | دانلود رمان

نودهشتیا,بزرگترین مرجع تایپ رمان, دانلود رمان جدید,دانلود رمان عاشقانه, رمان خارجی, رمان ایرانی, دانلود رمان بدون سانسور,دانلود رمان اربابی,

roman98.com