نقاشی روی سفال

Tabassoum · 18/2/23

سفالگری هنری است با قدمت زیاد که در ادوار تاریخی دست خوش تغییرات بسیاری شده و تکنیک های مختلفی به این هنر اضافه شده است که در این مقاله به بررسی یکی از این تکنیک ها میپردازیم.

نقاشی روی سفال امروزه در بین هنرمندان بسیار محبوب شده چرا که با ساده ترین ابزار و تنها با کمی خلاقیت طرح های بسیار زیبایی را می توان خلق کرد.

تاریخچه نقاشی روی سفال
ایران زادگاه سفال های نقاشی شده می باشد و قدمت آن به چهارهزار سال پیش از میلاد می رسد. طرحهای نقاشی شده رو ظروف سفالی در ابتدا بسیار ساده و در حد خطوط و نقوش هندسی بودند ولی به مرور ارتقا پیدا کرده و به نقوش گیاهی و جانوری تبدیل شدند. درحالیکه در آن زمان طرح ها رئال بوده و بطور عینی از طبیعت الهام گرفته شده بودند، بعدها هنرمندان با دخل و تصرف در طرحها شروع به نوعی ایجاد طرحهای خلاق گونه کردند، بعنوان مثال شاخ، پا یا… را تغییر داده و اغراق شده می کشیدند.

که البته از تکنیک های نقاشی روی لعاب، زیر لعاب، خراشیدن و …. استفاده می شده که البته نیاز به لعاب دادن و پخت سفال در کوره است، امروزه برای علاقه مندان به نقاشی روی سفال این امکان که با رنگهای اکرولیک،گواش و…روی سفال نقاشی کنند نیز به وجود آمده.

ابزارهای مناسب نقاشی روی سفال
یک ظرف سفالی
سمباده
رنگ اکرلیک / گواش
چسب چوب
قلم مو
اسپری ثابت کننده رنگ روی سفال

Tabassoum · 18/2/23

نحوه رنگ آمیزی سفال
آماده سازی ظرف : یک ظرف سفالی انتخاب کرده و سطح آن را با سمباده زبر تمیز کنید. سپس ظرف را با آب سرد شسته و بگذارید کاملا خشک شود (اگر ظرف مرطوب باشد رنگ، روی آن پوسته خواهد شد)
زیرسازی : سپس مقداری چسب چوب را با آب مخلوط کرده و روی سطح ظرف بکشید (چسب چوب مانع از خورده شدن رنگ توسط سفال می شود) بعد از خشک شدن، دوباره سطح سفال را سمباده نرم بکشید.
انتقال طرح : طرح خود را با مداد یا کاربن روی ظرف انتقال داده و شروع به رنگ آمیزی کنید.
تثبیت طرح : پس ازاتمام رنگ آمیزی و خشک شدن رنگ، ثابت کننده را روی سفال اسپری کنید (جهت براق شدن کار و البته محافظت از طرح، چرا که این رنگها حلالشان آب است و درصورت شسته شدن و نبود اسپری تثبیت کننده، رنگ ها پاک می شوند).
البته از رنگ های دیگر نیز می توانید استفاده کنید اما رنگ اکرولیک جلوه بیشتری روی سفال دارد.
اگر اسپری تثبیت کننده ندارید از تافت مو استفاده کنید!

سوالات متداول
از چه رنگی در سفال استفاده می شود؟

رنگ اکریلیک بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد، اما لاک ناخن نیز می تواند نتایج خوبی ایجاد کند. برخلاف سایر رنگها، هر دوی این مواد این مزیت را دارند که پس از خشک شدن در آب حل نمی شوند.

آیا می توانید در خانه سفال نقاشی کرد؟

بله! برای طراحی سفال های زیبا در خانه نیازی به کوره یا دیگر تجهیزات خاص ندارید. فیگورهای رنگ شده می توانند به خانه شما رنگ بدهند، در حالی که گلدان های تزئین شده می توانند باغ یا حیاط شما را زنده کنند. از رنگ اکریلیک روی ظروف سفالی استفاده کنید.

نقاشی روی سفال یکی از آرامش بخش ترین هنرهاست و برای سامان دادن افکار و بالا بردن تمرکز کمک شایانی به شما خواهد کرد. امیدوارم که این مقاله توجهتان را جلب کرده و شما را به تجربه نقاشی روی سفال ترغیب نموده باشد.
از چه رنگی در سفال استفاده می شود؟

رنگ اکریلیک بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد، اما لاک ناخن نیز می تواند نتایج خوبی ایجاد کند. برخلاف سایر رنگها، هر دوی این مواد این مزیت را دارند که پس از خشک شدن در آب حل نمی شوند.

آیا می توانید در خانه سفال نقاشی کرد؟

بله! برای طراحی سفال های زیبا در خانه نیازی به کوره یا دیگر تجهیزات خاص ندارید. فیگورهای رنگ شده می توانند به خانه شما رنگ بدهند، در حالی که گلدان های تزئین شده می توانند باغ یا حیاط شما را زنده کنند. از رنگ اکریلیک روی ظروف سفالی استفاده کنید.

نقاشی روی سفال یکی از آرامش بخش ترین هنرهاست و برای سامان دادن افکار و بالا بردن تمرکز کمک شایانی به شما خواهد کرد. امیدوارم که این مقاله توجهتان را جلب کرده و شما را به تجربه نقاشی روی سفال ترغیب نموده باشد.

Tabassoum · 18/2/23

یکی از نمونه‌های پرطرفدار از هنر‌های تجسمی که از گروه صنایع دستی به شمار می‌رود، نقاشی روی سفال است. در این نوشتار از وبلاگ سلام به سراغ بررسی این هنر زیبا می‌رویم. کمی از پیشینه‌ی تاریخی آن سخن می‌گوییم و بعد می‌کوشیم آموزش نقاشی روی سفال را به طور کامل برای شما مهیا کنیم.

البته که در هر رشته‌ي هنری، وسایل کار نیز به اندازه‌ی مراحل اهمیت دارند. پس ابزار نقاشی روی سفال را هم به خوبی بررسی می‌کنیم. در آخر هم نمونه‌هایی از طرح‌‌های این هنر را برای شما فراهم می‌آوریم تا بتوانید ایده‌ بگیرید و به آسانی تجربه‌ی هنری جذاب خودتان را آغاز کنید. با ما در این تجربه‌ي هیجان‌انگیز همراه باشید.

تحقیق تاریخچه نقاشی روی سفال
همانطور که می‌دانیم سفال‌ها و ظروف سفالی تاریخچه‌ي تقریباً همزاد با انسان‌ها دارند. چرا که اجداد ما پس از گذشت زمان متوجه طرز ساخت و پختن ظروف شدند و از همان زمان تا امروز بشر همواره طرفدار صنایع دستی سفالی هستند. در گذر زمان انسان‌های اولیه نسبت به تزئین و زیبا‌تر کردن اشیاء محیط زندگی خود نیز علاقه نشان‌ دادند.

اولین نمونه‌های نقاشی بر سفال‌ها قدمتی بسیار زیاد دارند و مربوط به هزاره‌ی پنجم پیش از میلاد مسیح هستند. در ایران نمونه‌های اولیه از نقاشی بر اشیاء سفالی از تپه‌های سیلک کاشان کشف شده است. باید بدانیم نقوشی که روی ظروف سفالی اولیه کشیده می‌شدند بسیار ساده بودند و از خط‌ها مورب و شکسته تشکیل می‌شدند. به مرور زمان و با پیچیده‌تر شدن ساختار هنر در اقوام پیش از تاریخ، نقوش حیوانی و گیاهی را هم بر روی سفال‌ها مشاهده مي‌کنیم که نشان‌گر درک بیشتر انسان از محیط اطراف خود است.

امروزه نیز هم‌چنان نقاشی روی سفال یکی از پرطرفدار‌ترین زیر‌رشته‌های هنری است. درست است که ظروف سفالی دیگر کم‌تر به عنوان وسایل روزمره به کار می‌روند اما هم‌چنان هم هنرمندان ایرانی با ذوق کامل به خلق آثار و نقاشی‌های متعدد بر روی سفال می‌پردازند.

Tabassoum · 18/2/23

مرحله‌ي ۱: آماده‌ سازی ظرف
باید بدانیم بسـ*ـتر سفالی در واقع بوم نقاشی ما محسوب می‌شود و از این رو باید به خوبی آن را پرداخت کنیم. ابتدا سطح سفال خود را به خوبی و به کمک سمباده‌ای نرم، یک دست کنید. و بعد با اسنفجی خیس تمیزش کنید. اجازه دهید تا ظرف به طور کامل خشک شود.

مرحله‌ی ۲: زیر سازی
زیرسازی بخش مهمی از هنر نقش زدن بر سفال است که در کیفیت نتیجه‌ي نهایی کار شما تاثیر زیادی می‌گذارد و باعث می‌شود رنگ‌ها درخشان و زیبا به نظر برسند. هم‌چنین از خوردگی رنگ توسط سفال هم جلوگیری می‌کند.

· زیرسازی با چسب چوب
زمانی که می‌خواهیم از گواش و اکرولیک برای نقاشی روی سفال استفاده کنیم، بهتر است به سراغ زیرسازی با چسب چوب برویم. به این صورت که ابتدا چسب چوب را با مقداری آب رقیق می‌کنیم و با قلمویی به طور کامل بر همه‌جای سفال لایه‌ای می‌کشیم و اجازه می‌دهیم تا به خوبی خشک شود. بعد از خشک شدن لایه‌ی چسب چوب بار دیگر سطح چسب چوب را سمباده می‌زنیم.

· زیر سازی با رنگ
در مواردی که از رنگ‌های روان ( گواش، اکرولیک و…) استفاده می‌کنید می‌توانید مرحله‌ي زیرسازی را با لایه‌ای از رنگ پس‌زمینه‌ي نقاشی‌تان انجام دهید.

مرحله‌ي ۳: انتخاب و انتقال طرح
برای پیدا کردن طرح برای نقاشی روی سفال، راه‌های متعددی وجود دارند. ما در دنیای اینترنت زندگی می‌کنیم و از این رو و با چند سرچ ساده می‌توانید به منبع تمام‌نشدنی از طرح‌ها دست پیدا کنید. البته در ادامه‌ای این مقاله سلام، مجموعه‌ای از طرح‌های جذاب را برای شما مهیا کرده‌ایم. هرچند شما می‌توانید از انوع تصویر سازی و لوگو و طرح‌های ذهنی هم استفاده کنید.

پس از اتمام و خشک شدن زیر سازی، با مداد و به کمک کاغذ کاربن طرح مد نظر خود را به دقت بر روی سفال منتقل کنید. اگر می‌خواهید از طرح‌های ذهنی نیز استفاده کنید توصیه‌ی ما این است ابتدا آن را بر کاغذی کشیده پس از آن به سطح کار منتقلش کنید.

Tabassoum · 18/2/23

مرحله‌ي ۴: رنگ آمیزی
مرحله‌ي لـ*ـذت بخش نقاشی روی سفال رنگ گذاری و تکمیل کار است. به تناسب میان قلم‌موی مورد استفاده و اندازه‌ي طرحتان دقت کنید و برای طرح‌های کوچک از قلم‌مو‌های بزرگ استفاده نکنید تا کارتان در مجموعه تمیز درآید. بعد از انجام رنگ‌آمیزی به طور کامل، اجازه دهید تا کار به طور کامل خشک شود.

طرح نقاشی روی سفال برای کودکان
مرحله‌ی ۵: لعاب محافظتی
تا به این مرحله، خلق اثر هنری ما به اتمام رسیده است اما اکنون باید با ایجاد لایه‌ای محافظتی آن را از بلایا (!) حفظ کنیم. توصیه‌ی ما استفاده از یک لایه اسپری تثبیت رنگ، روغن جلا یا کریستال است. جالب است بدانید در صورتی که به موارد بالا دسترسی ندارید می‌توانید از اسپری تافت موی سر برای تثبیت رنگ کارتان استفاده کنید.

ترفند نقاشی روی سفال با رنگ گواش و اکرلیک
گواش‌ها دسته‌ای از رنگ‌های برپایه‌ي آب هستند که به آسانی و با قیمت بسیار مناسب در بازار پیدا می‌شوند و یکی از اولین گزینه‌ها برای انتخاب نوع رنگ برای نقاشی روی سفال هستند. البته باید چند نکته را در هنگام کار نقاشی با گواش بر سفال در نظر داشته باشید:

۱. پیش از گذاشتن رنگ گواش بر سطح سفال به خوبی زیر سازی انجام دهید تا سفال رنگ را به خودش جذب نکند. زیر سازی نیز به آسانی و با کشیدن یک لایه از مخلوط چسب چوب و آب بر سطح سفال انجام‌ می‌شود.

۲. از قلمو‌های متعدد با سایز‌های ریز تا درشت برای انتقال رنگ استفاده کنید و هر قسمت از طرح را بسته به اندازه‌اش با قلمویی متناسب رنگ‌آمیزی کنید.

۳. برای دورگیری از گواش غلیظ و قلمو‌های نوک ریز استفاده کنید.

۴. پس از انجام کار و خشک شدن کامل رنگ‌ها از اسپر‌ی‌های تثبیت رنگ ( یا روغن‌های جلاسنج) استفاده کنید تا به ماندگاری رنگ روی سفال را برایتان تقویت کند. جلاکاری باعث می‌شود اگر آب و رطوبت به سطح سفال رسید، ثبات رنگ‌ها از بین نرود.

۵. چنانچه در بار اول رنگ‌آمیزی به رنگ دلخواه خود نرسیدید، باید از چند بار رنگ‌ کردن استفاده کنید.

آیا می‌شود از این ظروف سفالی برای کاربرد روزانه استفاده کنیم؟
پاسخ این سوال خیر است. چرا که ظروفی که بر روی آنها به صورت دستی نقاشی می‌کشیم وارد کوره نمی‌شوند و از این رو رنگ آنها به طور کامل فیکس نشده است. اگر علاقه به استفاده از ظروف سفالی در چیدمان خانه‌ي خود و برای استفاده‌های روزانه دارید می‌توانید انواع ظروف سفالی صنایع دستی ما را در فروشگاه سلام مشاهده کنید و نمونه‌های فاخری از این هنر دستی را به آسانی خریداری کنید.

Tabassoum · 18/2/23

یکی از تکنیک‌ها، نقاشی روی سفال با رنگ روغن است. این تکنیک برای تزئین و طراحی بر روی سازه است که به جهت براق و درخشان‌تر بودن جنس، رنگ آن جزء دسته رنگ‌های پر طرفدار نسبت به سایر رنگ‌ها به حساب می‌آید.

اصولا برای نقاشی بر روی سفال از منابع رنگ مختلفی اعم از گواش، اکریلیک، ویترای، رنگ روغن و مداد رنگی استفاده می‌کنند که هر یک خصوصیات و مزایای خاص خودشان را دارند و با توجه به نیاز سازنده، شرایط ساخت، طرح مورد نظر سازنده و بسیاری از موارد دیگر هر کدام می‌توانند گزینه مناسبی برای طراحی باشند.

نقاشی روی سفال با رنگ روغن در کنار محاسنی مانند درخشان‌تر بودن رنگش که جلوه خاصی به نقش زده شده بر روی سفال می‌دهد، معایبی نیز به همراه دارد. با اینکه می‌توان از ابزارهایی چون کاردک هم برای زدن نقش روغنی بر روی سازه بهره برد، اما بازه زمانی خشک شدن، از بین رفتن، کثیف شدن و ... را نیز باید در نظر گرفت.

بر فرض مثال این موضوع که زمان بیشتری می‌برد تا رنگ روغن خشک شود یا اینکه این رنگ به قلم موی مخصوص به خود نیاز دارد و از هر قلمی برای طرح زدن با این رنگ نمی‌توان استفاده کرد، خود جزء شرایط و نکاتی است که هنگام کار با این رنگ باید در نظر گرفته شود.

نکته شایان ذکر در مورد رنگ روغن این است که می‌بایست قلم طراحی را پس از هر بار استفاده، شستشو دهید تا نوک قلم‌مو خشک و خراب نشود.

Tabassoum · 18/2/23

هنر نقاشی روی سفال علاوه بر اینکه یک هنر بسیار ظریف، خلاقانه و باستانی ایرانی محسوب می‌شود، از قدمت و سابقه دیرینه‌ای در تاریخ زندگی بشریت برخوردار است. به‌خصوص در ایران که سفالگری بیش از ۱۰ هزار سال قدمت داشته و قدیمی‌ترین ظروف سفالی منقوش نیز به ایران تعلق دارند.

تاریخچه نقاشی روی سفال
ظروف مکشوف نشان می‌دهند که هنر نقاشی روی سفال در ایران یک هنر کهن با سابقه طولانی مدتی است که توانسته اصالت خود را حتی با اینکه در طول سالیان دراز دستخوش تغییرات بسیاری شده است، حفظ کند.

در گذشته تا پیش از پیدایش شیشه، فلز، مواد و متریال‌های دیگر از ظروف سفالی برای رفع نیازهای بشری استفاده می‌شد؛ اما امروز بیشتر از ظروف سفالی برای دکور و تزئینات منازل و مناطق عمومی به‌خصوص هنری استفاده می‌شود.

مواد اولیه ساخت سازه سفالی خاک رس است اما تکنیک‌ها، مواد و متریال ساخت و نقاشی بر روی سفال تکامل یافته است و به‌مرور زمان توسعه پیدا کرده است.

برای مطالعه بیشتر در این زمینه، می‌توانید مقاله آموزش نقاشی روی سفال را بخوانید.

نقاشی روی سفال با استفاده از رنگ روغن
یکی از تکنیک‌ها، نقاشی روی سفال با رنگ روغن است. این تکنیک برای تزئین و طراحی بر روی سازه است که به جهت براق و درخشان‌تر بودن جنس، رنگ آن جزء دسته رنگ‌های پر طرفدار نسبت به سایر رنگ‌ها به حساب می‌آید.

اصولا برای نقاشی بر روی سفال از منابع رنگ مختلفی اعم از گواش، اکریلیک، ویترای، رنگ روغن و مداد رنگی استفاده می‌کنند که هر یک خصوصیات و مزایای خاص خودشان را دارند و با توجه به نیاز سازنده، شرایط ساخت، طرح مورد نظر سازنده و بسیاری از موارد دیگر هر کدام می‌توانند گزینه مناسبی برای طراحی باشند.

نقاشی روی سفال با رنگ روغن در کنار محاسنی مانند درخشان‌تر بودن رنگش که جلوه خاصی به نقش زده شده بر روی سفال می‌دهد، معایبی نیز به همراه دارد. با اینکه می‌توان از ابزارهایی چون کاردک هم برای زدن نقش روغنی بر روی سازه بهره برد، اما بازه زمانی خشک شدن، از بین رفتن، کثیف شدن و ... را نیز باید در نظر گرفت.

بر فرض مثال این موضوع که زمان بیشتری می‌برد تا رنگ روغن خشک شود یا اینکه این رنگ به قلم موی مخصوص به خود نیاز دارد و از هر قلمی برای طرح زدن با این رنگ نمی‌توان استفاده کرد، خود جزء شرایط و نکاتی است که هنگام کار با این رنگ باید در نظر گرفته شود.

نکته شایان ذکر در مورد رنگ روغن این است که می‌بایست قلم طراحی را پس از هر بار استفاده، شستشو دهید تا نوک قلم‌مو خشک و خراب نشود.

به‌علاوه برای تهیه رنگ روغن نهایی که آماده برای نقاشی بر روی سفال باشد، نیازمند یک حلال شیمیایی است تا رنگ را با حلال ترکیب کرده و ترکیب نهایی مناسب را به دست بیاید که این فرایند خود نیز به تنهایی تکنیک‌های خاص خود را می‌طلبد.

اصول نقاشی روی سفال با رنگ روغن چیست؟
و اما اصول و قواعد نقاشی بر روی سفال با رنگ روغن به‌جز خصوصیاتی که از این مدل رنگ گفتیم، تفاوت چندانی با سایر رنگ‌ها ندارد.

برای نقاشی روی سفال با رنگ روغن نیز می‌بایست ابتدا سطح روی سفال را که سنباده نرم کشیده‌اید و به سطحی صاف و یکنواخت دست یافته‌اید، خوب تمیز کرده و سپس با چسب چوب رقیق شده بپوشانید و بعد یک لایه نازک رنگ سفید روی آن بکشید تا بتوانید فرایند زمینه‌سازی را به‌خوبی پشت سر بگذارید. استفاده از رنگ روغن بدون زیرساخت نتیجه نهایی خوشایندی به همراه نخواهد داشت.

Tabassoum · 18/2/23

پس از اندیشیدن تمهیدات لازم برای زیرساخت‌های رنگ روغن طرح مورد نظر را با کاربن بر روی سطح سفال انتقال دهید و شروع به رنگ‌آمیزی آن نمایید. این نکته را حتما در نظر بگیرید که پیش از رنگ‌آمیزی حتما نیاز است تا دورگیر رنگ انجام شود.

معمولا در نقاشی روی سفال با رنگ روغن، به‌جهت درخشان و براق بودن رنگ و اینکه ضد آب هم هست، نیازی به استفاده از اسپری و وارنیش نیست. با تمامی این تفاسیر برخی از سازندگان، این اسپری را الزامی می‌دانند.

شایان ذکر است که هنر سفالگری، نقاشی، طراحی و ... همراه با ذوق و سلیقه هنری، نیازمند کسب تجربه نیز هست تا فرد سازنده بتواند صاحب‌نظر در حرفه کاری خود محسوب شود.

امروزه هنر نقاشی روی سفال به یک هنر بسیار درآمدزا بدل شده است. ولی کسانی در این حرفه موفق هستند که بتوانند طرح و نقش‌های جذاب و باکیفیتی را بر روی انواع سفال بکشند و مهم‌تر از آن توانایی خوبی در به نمایش گذاشتن سازه‌های خود نیز داشته باشند.

معمولا طرح‌هایی که بر روی سفال‌ها کشیده می‌شود، اعم از طرح‌های کلاسیک، مینیمال، مدرن و همینطور تصویر حیوانات و پرندگان یا اشکال هندسی است که هر کدام از آن‌ها مخاطب‌ها و طرفداران مخصوص به خود را دارند.