هنر گچ کاری در دوره امویان

M O B I N A · 24/1/23

مختصری از تاریخ سـ*ـیاسی

هنگامی که حضرت محمد(ص) در قرن اول هجری مکه را به قصد مدینه ترک کردند تا نخستین دولت خود را درآنجا بنیان کنند،پیروان مسلمان ایشان را شمار معدودی از افراد تجارت پیشه عربستان تشکیل می دادند(اتینگهاوزن وگرابار،1386،ص1)، اما ابتدای قرن دوم، ارتش عرب دین اسلام را در غرب تا اسپانیا، در شرق تا سمرقند و دره سند گسترش دادند. در دوران زمامداری حکمرانان بعدی اسلام تا ترکیه امروزی نیز توسعه یافت. این دین به عنوان یک دین جهانی تنها به این سرزمین ها محدود نشد بلکه همچنین شمال غربی چین و جنوب شرقی آسیا را در نوردید و تا اروپا وجهان امروز نیز پیش رفت(برند،1383،ص10).

امویان شرق(40تا129ه.ق)

پس از وفات حضرت محمد(ص) چهارتن از صحابه او از عربستان برجهان اسلام حکومت راندند و پس از آن در قرن سوم هجری ، قدرت جهان اسلام به دست سلسله اسلامی افتاد(اتینگهاوزن وگرابار،1386،ص18). معاویه اولین خلیفه ی اموی پایتخت خلافت را از مدینه به دمشق منتقل ساخت و حکوت موروثی در اسلام را ایجاد کرد. با ظهور امویان نوعی توجه و اقبال به جهان مادی در عالم اسلام راه یافت(هوگ،1347،ص25). همانطور که مشهود است پیغمبر و جانشینان اولیه ایشان از هرگونه تجمل بیهوده صرف نظر می کردند به هیچ وجه نخواستند از قدرت روز افزون سـ*ـیاسی و مذهبی خویش جهت ایجاد کاخ های عظیم و عبادتگاههای مجلل استفاده نمایند. ولی با ظهور این سلسله، به زودی ایجاد عبادتگاههایی برای مذهب فاتح آغاز می شود که از نظر تجمل در مقایسه با معابدکفار وکلسیا مسیحت، چیزی کسر ندارد و برای آنکه از نظر تشریفات درخشان درباری پایین تر از حکومت بیزانس نباشد می بایستی فعالیت شدیدی را در این زمینه شروع کنند. به این ترتیب در زمان حکمرانی این حکومت جدید، فعالیتهای ساختمانی زیادی آغاز می شود و به کمک استادکاران یونانی - سوری – ایرانی برشدت این فعالیتها افزوده می شود، اصول تزئینی عهد عتیق که شکل شرقی به خودگرفته تا سرحدامکان مراعات می گردد. سران نظامی و فرمانداران خلیفه افکار جدید ساختمانی و طرح های تزئینی خود را در کشورهایی که به کمک قرآن فتح کرده بودند رسوخ دادند(کونل،1384،ص11). زوال و سقوط امویان با رویدادهای تاریخی مهمی چون انقلاب های عباسیان پدیدار گشت. این انقلاب جنبشی بود که از ایران برخاست و برپایه ی ناخشنودی ایرانیان نو مسلمان، که احساس برابری نسبت به مسلمانان عرب نداشتند، قوت گرفت(برند،1383،ص20).

امویان غرب/اسپانیا(129تا388ه.ق)

تنها عضو خانواده امویان که از کشتار عباسیان جان سالم به در برد، عبدالرحمن(129ه.ق) دهمین خلیفه اموی، پسرکوچک خلیفه هشام بود(هوگ،1347،ص47) این شخص پس از چند سال سرگردانی از بی نظمی اسپانیا استفاده کرده و به مناسبت دشمنی میان بربرها و قبایل عرب مصصم شد. جانشینان او در قرطبه به حفظ مقام خود باقی ماندند و توانستند به تحصیل بعضی پیشترفتها در مدت دو قرن ازیک طرف جلوی دست اندازی های عیسویان را درسمت شمال بگیرند و از طرفی دیگرعصیانهایی را که از جانب رعایای ایشان بروز می کرد بخواباندند. این سلاطین تا مدتی به همان عنوان امیری یا سلطانی قناعت داشتند ولی عبدالرحمن سوم در سال 317هجری عنوان خلیفه اختیار کرد وخود را امیرقرطبه - یکی از غنی ترین ودرخشان ترین شهرهای تاریخ میانه اسلام- خواند(آیتی،1376،ص2) به این ترتیب حکومت اسلام بین سه خانواده امویان، عباسیان و فاطمیان تقسیم شد(هوگ،1347،ص47).سلسله امویان اسپانیا در سال388 با توسعه ی جدید مسیحیت از یک طرف، و انتقال قدرت از دست ملوک الطوایف اسلامی به سلسله های تازه رشد یافته از طرف دیگر، به پایان رسید(اتینگهاوزن وگرابار،1386،ص175).

تعریف هنر و هنر اسلامی

هنر یعنی تکنیک های زیبایی سازی محیط پیرامون انسان که حضور آن درمیان همه فرهنگ ها متداول است. هنر در هر منظقه ای تحت تاثیر محدودیت های اجتماعی، ایدوئولوژیکی، مذهبی، تاریخی و جغرافیایی قرارمی گیرد. به همین جهت تمدن های مختلف سنت های هنری ای دارند، که با یکدیگر متفاوت اند، فرهنگ های اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نیست(گرابار ودیگران،1389،ص11). هنر اسلامی تعبیری از نیستی به هستی است(مددی پور،1387،ص22). هنر اسلامی برای مردمان مناطق مختلف معانی گوناگونی دارد. برای یک مسلمان اظهار ایمان و محتوی عمیق و با شکوه درعبارت یک صفحه یا سادگی رواق مسجد تلقی می شود، برای غیر مسلمان ابهت و تزئینات غنی، برای یک جهانگرد عناصر مشخصی مانند برآمدگی گنبد در خط افق، برای موزه دار و غیره تعاریف گوناگونی دارد.تعریفی که برای هنر اسلامی شده؛ هنری است که در خدمت حکمرانان زمان یا جامعه فرهنگ دوست و اسلامی باشد.البته آثار هنری همواره هدف مذهبی نداشته گاهی حتی حامیان آن اصلا مسلمان نبوده اند(برند،1383،ص10). به گونه ای که این هنر، چون هنر مسیحی از سادگی نحستین به پیچیدگی گرایش می یابد و در زمان هایی حکمت معنوی خویش را که باطن آن است از دست می دهد و به تقلیدی صرف تبدیل می شود(مددپور،1387،ص142) در واقع؛ اسلام از نظرفرهنگی وهنری، گذشته تاریخی مناطقی را به ارث برد یا فتح کرد، به روش های پیچیده ای شناخت، پذیرفت یا رد کرد. سپس جنبه هایی را که توسط این اعتقادات جدید دریافت کرده بود، جزء ویژگی های دائمی و پایدار تمدن اسلامی ساخت؛ مسجد نمونه توسعه و الزام اسلامی است که از نظر فنی، ابتدا جزء ملزومات این دین نبود و بعدها نشانه ی حضور مسلمانان شناخته شد(گرابر ودیگران،1389،ص12). مسجد نه تنها یک فضای بزرگ است بلکه شامل جنبه های سمبلیک یا کاربردی می شود که هر یک از این جنبه ها تاریخچه خود را دارد(همان،ص32).

سال ها معماری اسلامی به عنوان یک زمینه ی تحقیق تاریخی، به خاطر ریشه های شرق شناسی اش با موانعی روبرو بود. ساختار معماری برحسب نوع به سبک های مختلف دسته بندی می شدند و به عنوان اشکال ساکن و بدون تغییر تصور می شدند. معماری اسلامی با عناوینی چون معماری ساراسنی، مغربی یا محمدی نامیده می شد.که این نگرش ها بیانگر تاثیر ماندگار دو سنت اصلی در هم تنیده ی مطالعه ی معماری اسلامی از ظهور آن تا اواخر قرن بیستم میلادی بود. نخستین سنت ریشه در نوع نگرش غرب به اسلام بود که شرق شناسی خوانده شد و دومی نحوه نگارش تاریخ هنر و معماری بود که تا دهه 1980پیوسته تاریخ معماری غرب را به عنوان تاریخ معماری برتر می شناخت. نخستین گروهی که با جمع آوری و پردازش وتفسیر داده های فرهنگ جامعه شرق، میراث معماری اسلامی را به اروپا و طبقات غالب خود، شناساند، دانشجویان بودند به طوری که ؛سرانجام معماری اسلامی در اوایل قرن20به عنوان بخشی از تاریخ هنر شد(همان،صص6-25).

گچ و هنرگچ کاری

ترکیب اصلی سنگ گچ، سولفات کلسیم است و به ماده نرم و انعطاف پذیر اطلاق می شود، که به عنوان ملات و همچنین به منظوراندود وتزئینات بنا، در ترکیبات مختلف به کار می رود. در رابـ*ـطه با کاربردهای مختلف گچ با افزودن آب به آن دو نوع ترکیب مختلف گچ کشته و زنده حاصل می شود. به نظر می رسد گچ کشته که بسیار دیر سفت می شود و به راحتی می توان از آن به منظور صاف و هموار نمودن سطوح استفاده کرد، بیشتر به عنوان پوشش سطوح معماری به کار می رود. گچی که برای انجام گچ بری تزئینی به کار می رود گچ موسوم به تیزه یا زنده است. گچ زنده در واقع همان ترکیب گچ فراوری شده با آب است که زیاد به هم زده نشده و آب زیادی به آن افزوده نشده و درنتیجه گچ خاصیت سفت شوندگی سریع خود را از دست نداده است . باتوجه به این خاصیت از این گچ برای گچ بری وکنده کاری استفاده می شود.کلیه گچ هایی که به منظور انجام گچ بری تزئینی یا به عنوان اندود به کار می روند، از ماده خام سنگ یا سنگ گچ به عمل می آیند. گچ بری به مفهوم تزئینی آن به ماده سختی اطلاق می شود که به آهستگی استحصال می شود، در مقابل اندودگچ که به سرعت خود را می گیرد، عموما از سنگ گچ تهیه می شود اما به طورکلی ترکیبات به کار رفته درگچ مورد استفاده به منظور گچ بری تزئینی و اندود اصولا باتوجه به دوره های مختلف و همچنین مکانی متفاوت می باشد(دژم خوی،1386،صص35-34).

M O B I N A · 24/1/23

فناوری و تکنیک ها و روشها ی ایجاد گچبری تزئینی

باتوجه به شواهد باستان شناختی برجای مانده از دوره های مختلف به نظرمی رسد دو تکنیک کلی در زمینه ساخت و تولید قطعات گچی وجود داشته است.

1- تکنیک کنده کاری 2- قالب گیری

1-تکنیک کنده کاری

دراین روش ابتدا سطح دیوار را با چند لایه ازاندود گچ پوشانده و درآخرین مرحله لایه ای از گچ نرم به کار می رفت. بر وی این سطح صاف جزئیات نقش مایه ها و مضامین مورد نظر ترسیم و سپس به وسیله ابزارهای نو ک تیز، زواید و اضافات اطراف نقوش برداشته می شد. به این ترتیب نقوش برجسته بر روی زمینه گچی نشان داده می شدند. برجستگی های نقوش دراین روش متفاوت است؛ از نقوش کاملا خطی وکم برجسته تا نقوش با روش های عمیق و برجستگی های زیاد را دربر می گرفت. همانطور که قبلا گفته شد برای این تکنیک از گچ زنده استفاده می شده وگچ بر، باید از سرعت عمل کافی برخوردار بوده، تاپیش از سفت شدن گچ طرح های مورد نظر را برسطح آن اجرا کند.

2- تکنیک قالب گیری

این تکنیک یا برروی دیوار و در محل اجرا می شود یا از طریق کاربرد قالب قالب گیری، به تولید اشیا سه بعدی با استفاده از قالب اطلاق می شود. در این روش ابتدا نقش مورد نظر را به صورت منفی را بر روی قالب هایی- عمدتا از جنس گل رس یا موم - به اشکال مختلف مربع، مستطیل و دایره نقش می کردند و سپس با ریختن گچ در داخل این قالب ها پلاک های گچی را تهیه می کردند. حفره روی این قالب ها به منظور ایجاد طرح های مثبت (برجسته)بسته می شد.گاهی اوقات قالب ها چندتکه و در قطعات متعدد ساخته می شد. این عمل به جهت سهل شدن تکان دادن قالب ها انجام می شده است. بیشتراشیایی که با تکنیک قالب گیری تولید می شدند پس از بیرون آمدن قالب نیازمند پرداخت سطح بودند(همان،صص42-40).

هنر گچ بری پیش از اسلام

تزئین عاملی است که باعث رونق بحشیدن به یک اثر یا آثاری چند می شود و اعتبار وارزش فوق العاده ای برای آن به ارمغان می آورد(انصاری،1375،ص3). تاریخچه استفاده ازگچ بری مداوم و در سراسر شرق نزدیک وجود داشته و اساسا به شکل سبکی جهت پوشاندن دیوارها با طرح های تزئینی مورد استفاده قرار می گرفته است(هیل وگرابار،1375،ص103).

در ایران از زمان پارتیان به بعد گچ بری یکی از مشخص ترین هنر ایرانی بوده و برای پوشاندن قلوه سنگ هایی که به عنوان مصالح بنایی در اکثر نواحی ایران و آسیای مرکزی که به کار می رفت و صورت زیبایی نداشت مورد استفاده قرار می گرفت(گرابار،1379،صص14-213). شیوه معماری ساسانی بسـ*ـتر مناسبی برای گسترش آرایه ها را فراهم آورد، شیوه ای که درآن معماری کاخ و تالار تشریفات با هدف ترکیب اشکال متنوع برای تجمل و عظمت طرح ریزی شده بود و گنبدها و طاق ها و دیوارهای سنگین سطوح گسترده ی آن را تشکیل می داد.پاکارها، افریزها، پایه ستون ها و دیوارها سرشار از این نقوش تزئینی بود. استفاده از گچ برای تزئین اولین بار توسط ساسانیان متداول شده ، تزئینات گچ بری این دوره شامل چندگروه می شوند: (عکس1)قاب و ابزار وچهارچوب، نقوش هندسی: ترکیب خطوط منحنی، مستقیم و زاویه ها، نقوش گیاهی: برگ وگل که تمامی به تناسب درگچبری دیده می شود(بالتروشایئس،1387،ص62-761). تاریخچه نقوش گیاهی هنر ساسانی پیچیده است از یک سو نقش مایه های منفرد به شکل های مختلف برگ نخل وبرگ با کناره های ویژه ازسوی دیگر بسط جزئیات با قواعد توزیع وترکیب های گوناگون و هندسه تزئینی موجب پیدایش نقش مایه های جدید و اصولی چون اصل رعایت تقارن، قرار دادن نقش ها بر روی یکدیگر، درهم پیچیدگی در تغییر مکان محور طرح گردیده است (همان،ص780). مهمترين نقوش گياهي که قسمت اعظم گچبري را تشکيل مي داده عبارتند از پالمت (کاخ کيش )، تاک و پيچ (کاخ چال ترخان )،گل نيلوفر، ميوه انگور، آکانتوس، گل لوتوس و روزت. نقوش انساني به ندرت ديده شده و آنچه که وجود داشته الهامي از حجاري و سنگ تراشي بوده است از جمله نيم تنه اردشير دوم که در قصر ساساني کيش مي باشد. نقش زن نيز کم و محدود به کار رفته و جنبه تقدس و سمبليک داشته است. از طرح هاي حيواني مي توان به شتر،گوزن،گراز، شير،عقاب، پرندگان کوچک،کبک، طاووس و نقوش اساطيري مانند سيمرغ، مرغ خيالي و اژدها اشاره کرد. در مورد خط وکتيبه اينطور به نظر مي رسد که ساسانيان رواج خط را با طرح اندازي بر روي گچ متداول ساختند که همراه با موتيف هاي اوليه به کار برده مي شده است(انصاری،1366). ساده ترین تزئین هندسی معماری ساسانی خط های جناغی موازی در ردیف نقوش قطره ای شکل یا حلقوی هم مرکز است و پیچیده تر آن دارای رشته های درهم بافته است(بالتروشایئس،1387،ص763). البته گچ بری در منطقه ی مدیترانه نیز شناخته شده بود.
یکی از نتایح مهم توازن نوینی که اسلام بین این مناطق ایجاد کرد، اشاعه سریع و ناگهانی گچ بری از ایران و عراق به سراسر جهان اسلام بود. برنامه های وسیع احداث بناهای جدید نیاز به وسایل ساختمانی و تزئین سریع داشت، فتح کامل جهان ایرانی، سلیقه و توده صنعتگران ایرانی را که پرورش یافته ی فنون ایرانی بود در اختیار امیران مسلمان قرار داد. اما عمده ترین اهیمت گچ بری بعضی ویژگی های آن است. ارزانی گچ بری آن را به فنی در دسترس همگان مبدل کرد و قرینه ی جاذبی برای سفالگران شد، چراکه می توانست برخی از تاثیرات مطلوب را در هر سطح از اجتماع ایجاد کند. قابلیت انعطاف گچ بری این امکان را فراهم آورد که در ساخت مجسمه های مستقل و به اندازه ی طبیعی و یا برای تعمیر سرستون های شکسته مورد استفاده قرار گیرد. گچبری را می شد رنگ آمیزی کرد. تقریبا هیچ حدی در مورد طرق استفاده از گچ بری وتغییر شکل آن وجود نداشت. بدین ترتیب تقریبا در سراسر تاریخ هنر اسلامی آثاری که دارای گچ بری است به صورت گنجینه ای متنوع از شکل ها به نظر می رسد. ویژگی سوم گچبری که متناقض تر است؛ این است که درعین حال مستقل ترین و وابسته ترین فن تزئینات ساختمانی است. ازیک طرف گچبری مستقل از واحدهای معماری بود که روی آن ها به کار می رفت؛ می شد از آن برای هر منظوری که حامی هنر یا هنرمند می خواست استفاده کرد. اما از طرف دیگر در نتیجه این وضعیت بسیار وابسته بود، زیرا تقریبا هیچ جدای از واحدهای ساختمانی دیده نمی شود و گچ بری حکم یاور معماری بود که شکل های آن می توانست کاملا مستقل از معماری باشد و می توانست تمامی بخش های بنار را به طور کامل بپوشاند و بدین طریق کیفیت ساختمانی و ویژگی آن را تغییر دهد. بنابراین، گچبری فن تزئین سطح بود که موجب تغییر شکل ساختمان به شیوه ای ارزان قیمت و انعطاف پذیرشد(گرابارودیگران،1389،صص14-213).

M O B I N A · 24/1/23

قسمت اول: امویان شرقی

این فرض که معماری هر دوره به نحوی تحت تاثیر دوره گذشته است نه تنها منطقی است، بلکه یک اصل اساسی از تاریخ معماری است. گرابار در پایان نامه دکتری خود در سال 1955 بیان می کند؛ که چگونه حاکمان اموی قادر بوده اند برای خود محیط هایی باشکوه و جلال به اندازه نمونه های ایرانی که از بین رفته اند ایجاد کنند. او با این حال اضافه می کند که قصرهای فلسطین و اردن که مربوط به دوره اموی هستند چگونه از سنت های بیزانسی و رومی پیروی کرده اند(Bier,1993,59). برخی از محققین از این بعد هنر اموی را توجیه می کنند؛ که هنر اسلامی در این زمان هنوز در مرحله شکل گیری بوده و ضمنا فرمانروایان نیاز داشتند که در پیرامون خود محیطی پرشکوه و چشمگیر ایجاد کنند تا از پیشینیان خود باز پس نمانند(بورکهارت،1365،ص28).

در توضیح معماری اسلامی اغلب، مساجد به علت معماری و تزئیناتشان که غالبا موزائیک کاری است ، شهرها به خاطر طرح و نقشه،کاخ ها به دلیل گچ بری ها و نقاشی ها وپرتویی که برماهیت و وضع زندگیشان می افکند قابل توجه هستند(تالبوت،1384،ص7). دلیل استفاده از گچ برای تزئین چه می تواند باشد؟اولین ومهمترین ویژگی ، به طور واضح این است که آن ها گچ را به عنوان جایگزین ساده به جای موزائیک برای تحقق اهداف گذشته ی خود، حکاکی استادانه و سریع ترصدر مسیحیت خود گرفته اند که در پنجره ها، پیش آمدگی بام ها، سوله های تزئینی و مجسمه ها که آن هارا قبلا به سختی و به صورت ساده تر در سنگ ایجاد می کردند. دردرجه دوم آن ها دریافت با استفاده از حجم سازی های گچی می توانند یک بعد دیگر را به نقوش اضافه کنند،که نقاشی این قابلیت را نداشت. هر دوی این ها تقلید از هنر ایرانی است که توسط نقوش برجسته و مجسمه هنر نمایی می کرد. ضمن اینکه توسط فاکتور انعطاف پذیری گچ توانستند طرح ها و نقوش سرزنده و پیچیده تری را طراحی کنند که در هنر موزائیکاری ودیوارنگاری امکانش نبود(Hamilton,1953,55) طبیعی است که در این صنعت بناهای سوریه به صنعت گچ کاری عراق متصل شده اند ولی در این زمینه این سوال مطرح می شود که آیا متخصصان و صنعتگران عراقی یا ایرانی به این منطقه وارد شده اند یا مجسمه سازان سوری این آثار ومواد را اقتباس کرده اند؟ آیا سازندگان به دلایل فنی یا تجاری در سوریه گچ کاری کرده اند یا سلیقه ی کارفرمایان این موضوع را ایجاب کرده است؟ گچ بری دوره ی اموی را بر اساس اشکال ونمونه ها شامل: فیگورها یا نقوش برجسته، گچ کاری نما یا دیوارها وطاق ها، پنجره های مشبک ونرده ها و مجسمه ها می شود.

برخی از فیگورها در تاقچه ها قرارمی گرفتند، درحالی که برخی آن ها به دیواها متصل می شدند.(عکس های12-14) باوجود اینکه نقوش انسانی نزدیک به انـ*ـدام طبیعی، نقش مهمی را معماری دوره ساسانی در ایران و عراق داشته است، تعدادکمی از این نمونه ها باقی مانده که همین تعداد کم نیز به شدت شبیه آثار گچی خربه المفجر و قصرالحیر است. البته می دانیم که تزئین دیوار با تاقچه و قراردادن مجسمه در آن یک روند آشنای یونانی – رومی است که در سوریه هم استفاده شده است. نمونه ی متفاوت با این فیگورها که در روی سطح دیوار قرار دارند، یکی ازآثار مجموعه ی سوارکاران است که به نظر می رسد -با توجه به شکل وفرم آن -این قطعه گچبری ، بر روی کتیبه ی یک دیوار اتاق که دسترسی به مدخل اصلی و بارگاه قصر ازطریق آن بوده متصل شده بوده است(Hamilton,1953,46) مجسمه آواز خوان(عکس13) و موجود بالدار (عکس4/18)که محل نصب آن در ایوان حمام خربه المفجر برای نگهداری از کتیبه بوده است و دیگری مجسمه ناقص اسب بالدار که به صورت جدا از ایوان حمام کشف شده است. این فیگورها اولین تلاش ها برای تزئین سطوح داخلی بنا در فلسطین و سوریه است که با استفاده از مجسمه ها و نقش برجسته ها انجام شده است .قبل از اسلام تزئین های دیواری به ناچار در موزائیک ودیوارنگاری انجام می شد.درحقیقت؛این مجسمه ها دقیقا جایگزین نقاشی هستند که ناسازگاری با معماری را توضیح می دهد .این جایگزینی قطعا مهم است.که این کار برای اولین بار ابتدا روی سنگ و سپس با استفاده از گچ ساخته شده است(Hamilton,1953,47)

در ذیل ابتدا نگاه کوتاهی به مساجد اموی داریم وسپس به کاخ های دارای گچ بری می پردازیم.

بناهای مذهبی

مراکز اجتماع مذهبی مسلمانان در ابتدا هدفی غیراز این نداشت که برای دسته های مردمی کوچک و بزرگ حفاظی در مقابل تغییرات شدید جوی به هنگام نماز جماعت باشد. اولین بناهایی که به عنوان مسجد ساخته شد بسیار حقیر بوده و از دیوار گلی و چندتنه درخت خرما تشکیل می شد که سقف آنها به وسیله درخت خرما پوشانده بودند، ولی به زودی احتیاج به داشتن بناهایی مستحکم وپابرجا احساس گردید.البته هدف این نبود که وسایل لازم جهت ساختن بناهای جدید را ازبناهای قدیمی و ویران شده تهیه کنند بلکه بیشتر مقصود این بود که به این وسیله به معماران وسعت عمل بیشتری جهت فعالیتهای ساختمانی داده شود(کونل،1384،ص13-12) مساجد عصراموی اولین تجربه های بزرگ معماری اسلامی بود این معماری با گزینش عناصر مطلوب و ابداع طاق ها و جرزها و محراب طرحی مناسب و فضایی در خور برای عبادات تجمع های اسلامی ابداع کرد. با کوچکترین تغییر در معماری مسیحی مانند تغییر قبله و توجه از طول به عرض ساختمان های باسیلیکایی بیزانسی طرح نوافکنده شد(مددی پور،1387،ص254). عناصر اولین مساجد واماکن مقدس اسلامی اغلب کلیساهای مسیحی بیزانسی وارند، قبه الصخره، مسجد القصی و مسجد جامع دمشق اموی چنین اند. سبک اغلب مساجدی که به دست امویان ساخته شد وپس از احیای معماری ایرانی در شرق در غرب استمرار یافت و مسجداموی دمشق به عنوان نمونه مساجد ستون دار نمونه خوبی برای مساجد غرب عالم اسلامی گردید(مددی پور،1387،ص253).

نخستین دستاورد هنری امویان قبه الصخره است (عکس2 وپلان1).جایگاه این مسجد(کوه موریا)، تزئین بیزانسی و تاج و جواهرات ساسانی آن درمیان نقش مایه های گیاهی وکتیبه های آن، همراه با شمار دقیقی از آیات قرانی نشان می دهد که هدف اصلی از ساخت آن تاکید بر پیروزی اسلام بوده است.این بنا روی یک تختان مصنوعی قرار گرفته و دارای گنبد مرکزی بزرگی است که کاملا در مرکز تختان قرار نگرفته است . مهمترین ویژگی قبه الصخره پیروی از شیوه های معماری امپراتوری مسیحی است و تزئینات آن بسیار غنی است و بیرون و درون عمارت از کاشی های و موزاییک های پوشیده شده است(اتینگهاوزن وگرابر،1386،صص20-22).

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

هنر گچ کاری در دوره امویان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین