گزیده اشعار ایرج میرزا

moh@mad · 6/7/22

قمر آن نیست که عاشق برد از یاد او را
یادش آن گل که نه از کف ببرد باد او را

ملکی بود قمر پیش خداوند عزیز
مرتعی بود فلک خرم و آزاد او را

چون خدا خلق هان کرد به این طرز و مثال
دقتی کرد و پسندیده نیفتاد او را

دید چیزی که به دل چنگ زند در وی نیست
لاجرم دل ز قمر کند و فرستاد او را

حسن هم داد خدا بر وی حُسن عجبی
گرچه بس بود همان حسن خداداد او را

جمله اطوار نکوهیده از او باز گرفت
هرچه اخلاقِ نکو بود و بجا ، داد او را

گر به شمشاد و به سوسن گذرد اندر باغ
بپرستند همه سوسن و شمشاد او را

بلبل از رشک صدای او گلو پاره کند
ورنه بهر چه بُوَد این همه فریاد او را

moh@mad · 6/7/22

روزگار آسوده دارد مردم آزاده را
زحمت سندان نمی آید در بگشاده را

از سر من عشق کی بیرون رود مانند خلق
چون کنم دور از خود این همزادۀ آزاده را

خوش نمی آید به گوشم جز حدیث کودکان
اصلاً اندر قلب تأثیریست حرف ساده را

من سر از بهر نثار مقدمت دارم به دوش
چند پنهان سازم امر پیش پا افتاده را

ای که امشب باده‌ای با ساده خوردی در وثاق
نوش جانت باد من بی‌ساده خوردم باده را

خان و مان بر دوش خواهی شد تو هم آخِر چو ما
رو خبر کن از من آن اسباب عیش آماده را

هر چه خواهد چرخ با من کج بتابد گو بتاب
من هم اینجا دارم آخر آیةُ اللّه زاده را

moh@mad · 6/7/22

خر عیسی است که از هر هنری باخبر است
هر خری را نتوان گفت که صاحب هنر است

خوش‌لـ*ـب‌ و خوش‌دهن‌ و چابک ‌و شیرین‌حرکات
کم‌خور و پردو و با تربیت و باربر است

خرِ عیسی را آن بی‌هنر انکار کند
که خود از جملۀ خرهای جهان ‌بی‌خبراست

قصدِ راکب را بی ‌هیچ نشان می‌داند
که کجا موقعِ مکثست و مقامِ گذر است

چون سوارش برِ مردم همه پیغمبر بود
او هم اندر برِ خرها همه پیغامبر است

مرو ای مردِ مسافر به سفر جز با او
که ترا در همه احوال رفیقِ سفر است

حال ممدوحین زین جامه بدان ای هشیار
که چو من مادح بر مدحِ خری مفتخر است

من بجز مدحتِ او مدحِ دگر خر نکنم
جز خرِ عیسی گور پدر هرچه خر است

moh@mad · 6/7/22

باز روز آمد به پایان شامِ دلگیر است و من
تا سحر سودایِ آن زلفِ چو زنجیر است و من

دیگران سر سرخوش در آ*غو*شِ جانان خفته اند
آنکه بیدارست هر شب مرغِ شبگیر است و من

گفته بودم زودتر در راهِ عشقت جان دهم
بعد از این تا زنده باشم عُذرِ تأخیر است و من

سُبحَه و سَجّاده و مُهری مرتّب کرده شیخ
تا چه پیش آید خدا یا دامِ تزویر است و من

از درِ شاهانِ عالَم لَذَّتی حاصل نشد
بعد از این در کنجِ عُزلت خدمتِ پیر است و من

با چنین رعنا غزالی خدعه ساز و عشوه باز
پنجه اندر پنجه کردن قوّۀ شیر است و من

هر گرفتاری کند تدبیرِ استخلاصِ خویش
تا گرفتارش شوم پیوسته تدبیر است و من

مَنعَم از کوشش مکن ناصح که آخِر می رسم
یا به جانان یا به جان میدانِ تقدیر است و من
تا نویسم شِمّه‌ای از شرحِ دردِ اشتیاق
از سرِ شب تا سحر اسبابِ تحریر است و من

شاه می خواهم که گوید در رخِ اعدایِ مُلک
قطع و فصلِ این دعاوی کارِ شمشیر است و من

در نظامِ امرِ کشور در رواجِ خطِّ عشق
آنکه بتواند سرافرازی کند میر است و من

خواجۀ اعظم نظام السّلطنه کز خدمتش
آنکه نازد بر زمین و آسمان تیر است و من

پیش اربابِ هنر در یک دو بیت از این غزل
قافیه گر شایگان شد عذر تقصیر است و من

M O B I N A · 17/10/22

زن گرفتم شدم ای دوست به دام زن اسیر

من گرفتم تو نگیر

چه اسیری که ز دنیا شده ام یکسره سیر
من گرفتم تو نگیر

بود یک وقت مرا با رفقا گردش و سیر
یاد آن روز بخیر

زن مرا کرده میان قفس خانه اسیر
من گرفتم تو نگیر

یاد آن روز که آزاد ز غمها بودم
تک و تنها بودم

زن و فرزند ببستند مرا با زنجیر
من گرفتم تو نگیر

بودم آن روز من از طایفه دُرد کشان
بودم از جمع خوشان

خوشی از دست برون رفت و شدم لات و فقیر
من گرفتم تو نگیر

ای مجرد که بود خوابگهت بسـ*ـتر گرم
بسـ*ـتر راحت و نرم

زن مگیر ؛ ار نه شود خوابگهت لای حصیر
من گرفتم تو نگیر

بنده زن دارم و محکوم به حبس ابدم
مستحق لگدم

چون در این مسئله بود از خود مخلص تقصیر
من گرفتم تو نگیر

من از آن روز که شوهر شده ام خر شده ام
خر همسر شده ام

می دهد یونجه به من جای پنیر
من گرفتم تو نگیر

M O B I N A · 17/10/22

گویند مرا چو زاد مادر

پستان به دهان گرفتن آموخت

شبها بر گاهواره ی من

بیدار نشست و خفتن آموخت

دستم بگرفت و پا به پا برد

تا شیوه ی راه رفتن آموخت

یک حرف و دو حرف بر زبانم

الفاظ نهاد و گفتن آموخت

لبخند نهاد بر لـ*ـب من

بر غنچه ی گل شکفتن آموخت

پس هستی من ز هستی اوست

تا هستم و هست دارمش دوست

M O B I N A · 17/10/22

رسم است هر که داغ جوان دیده

دوستان رأفت برند حالت آن داغ ‌دیده را

یک دوست زیر بازوی او گیرد از وفا

وان یک ز چهره پاک کند اشک دیده را

آن دیگری بر او بفشاند گلاب قند

تا تقویت شود دل محنت ‌کشیده را

یک چند دعوتش به گل و بـ*ـو*ستان کنند

تا برکنندش از دل، خار خلیده را

جمعی دگر برای تسلای او دهند

شرح سیاه ‌کاری چرخ خمیده را

القصه هر کس به طریقی ز روی مهر

تسکین دهد مصیبت بر وی رسیده را

آیا که داد تسلیت خاطر حسین

چون دید نعش اکبر در خون تنیده را

آیا که غمگساری‌ و اندوه بری نمود

لیلای داغ‌ دیده‌ی محنت ‌کشیده را

بعد از پدر دل پسر آماج تیغ شد

آتش زدند لانه‌ی مرغ پریده را

M O B I N A · 17/10/22

قصه شنیدم که بوالعلا به همه عمر

لحم نخورد و ذوات لحم نیازرد

در مرض موت با اجازه دستور

خادم او جوجه ها به محضر او برد

خواجه چو آن طیر کشته دید برابر

اشک تحسّر ز هر دو دیده بیفشرد

گفت چرا ماکیان شدی نشدی شیر

تا نتواند کَسَت به خون کشد و خورد

مرگ برای ضعیف امر طبیعی است

هر قوی اول ضعیف گشت و سپس مرد

M O B I N A · 17/10/22

شنیدم کارفرمایی نظر کرد

ز روی کبر و نخوت کارگر را

روان کارگر ازوی بیازرد

که بس کوتاه دانست آن نظر را

بگفت ای گنج ور این نخوت از چیست؟

چو مزد رنج بخشی رنج بر را

من از آن رنج بر گشتم که دیگر

نبینم روی کبر گنج ور را

تو از من زور خواهی من ز تو زر

چه منت داشت باید یکدگر را

تو صرف من نمایی بدره ی سیم

مَنَت تاب روان نور بصر را

منم فرزند این خورشید پر نور

چو گل بالای سر دارم پدر را

مدامش چشم روشن باز باشد

که بیند زور بازوی پسر را

زنی یک بیل اگر چون من در این خاک

بگیری با دو دست خود کمر را

نهال سعی بنشانم در این باغ

که بی منت از آن چینم ثمر را

نخواهم چون نوشیدنی کس به خواری

خورم یا کام دل خون جگر ر ا

ز من زور و ز تو زر، این به آن در

کجا باقی است جا عجب و بطر را؟

فشانم از جبین گوهر در آن خاک

ستانم از تو پاداش هنر را

نه باقی دارد این دفتر نه فاضل

گهر دادی و پس دادم گهر را

به کس چون رایگان چیزی نبخشند

چه کبر است این خداوندان زر را؟

چرا بر یکدگر منت گذارند

چو محتاجند مردم یکدگر را

M O B I N A · 17/10/22

این جهان پیش رادمردِ حکیم

هست محنت ‌فزای ِغم آباد

زن و مرد و شه و گدا دارند

همه از دست این جهان فریاد

چشم عبرت گشا ببین که چسان

مسند جم بداد بر کف باد

پیرزالی است نوعروس‌ نمای

کرده در زیر خاک بس داماد

همه ناکام از زمانه روند

هیچ‌کس نیست از جهان دل‌شاد

جامهٔ مرگش آسمان دوزد

هرکه اندر زمین ز مادر زاد

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

کاربر ممتاز

کاربر ممتاز

کاربر ممتاز

کاربر ممتاز

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین