صرف فعل در زبان ترکی استانبولی (و ساخت زمان ها با پسوند)

YeGaNeH · 19/4/22

یکی از مهمترین کارهایی که موقع یادگیری هر زبانی باید انجام بدهید این است که نحوه درست صرف افعال در آن زبان را یاد بگیرید. فعل در هر زبانی درست مثل موتوری می ماند که جمله را به سمت جلو هدایت می کند. استفاده صحیح از افعال در تمام زبانها اهمیت بسیار زیادی دارد و صد البته که زبان ترکی هم از این قاعده مستثنا نیست. اگر با اصطلاح صرف کردن فعل آشنا نیستید باید بگوییم که صرف کردن یعنی استفاده صحیح از یک فعل برای زمان و شخصی که به آن اشاره می کنید.

ما در زبان فارسی همیشه مشغول صرف فعل در جملاتمان هستیم. یک مثال ساده، فعل “بودن” است. در فارسی می گوییم: “من هستم، تو هستی، او هست، ما هستیم، شما هستید، آنها هستند”. به این ترتیب این فعل را خیلی راحت برای زمان و شخص مناسب صرف می کنیم.

صرف افعال ترکی استانبولی تفاوت هایی دارد که قبل از اینکه وارد بحث بشویم باید آنها را در نظر بگیرید. اولین نکته ای که باید توجه کنید این است خوشبختانه مثل زبان فارسی، معمولا در زبان ترکی استانبولی هم فعل در انتهای جمله قرار می گیرد. نکته دوم این است که موقع صرف فعل در ترکی، چیزی به نام “هماهنگی مصوتها” اعمال می شود. اگر هنوز روی مبحث هارمونی مصوت ها مسلط نشده اید الان زمان بسیار خوبی برای تمرین کردن است.

خیلی خب! حالا بیایید با هم یاد بگیریم که افعال در زمانهای مختلف به زبان ترکی استانبولی چطور صرف می شوند. تا انتها با ما همراه باشید!

YeGaNeH · 19/4/22

ضمایر شخصی در زبان ترکی استانبولی

در ترکی استانبولی ما 6 ضمیر شخصی داریم که بسته به اینکه کدامشان را برای بیان جمله استفاده می کنید، این ضمایر انتهای فعل شما را تغییر می دهند. ضمایر شخصی در ترکی استانبولی عبارتند از:

Ben (من)
Sen (تو)
O (او (مذکر/ مونث)، آن)
Biz (ما)
Siz (شما)
Onlar (آنها)

روش ساده حفظ کردن شخص ها در ترکی این است که یادتان باشد 3 مورد اول مفرد و سه مورد دوم جمع همان مفردها هستند. به عنوان مثال، جمع “من” می شود “ما” پس جمع “Ben” می شود”Biz”.

پایان افعال در ترکی استانبولی

حالا که 6 ضمیر شخصی در ترکی استانبولی را یاد گرفتید، بیایید با هم ببینیم این ضمایر چه تغییری روی انتهای افعال اعمال می کنند. در ترکی یک فعل بر اساس زمانش تغییرات زیادی می کند که پرداختن به همه آنها در این مقاله ممکن نیست. پس ما فعلا به رایج ترین تغییراتی که روی فعلها انجام می شود نگاهی می اندازیم و به طور کلی آنها را بررسی می کنیم.

وقتی یک فعل را با هر کدام از ضمایر شخصی می آوریم انتهای فعل تغییرات زیر را تجربه می کند:

Ben – m
Sen – n
– بدون انتها
Biz – iz یا k (بسته به زمان فعل)
Siz – iniz
Onlar – lar

YeGaNeH · 19/4/22

باز هم این نکته را یادآوری می کنیم که این موارد فقط اصلی ترین تغییرات انتهایی افعال هستند و اکثر افعال در واقع به پایانی متفاوت از آنچه در بالا ذکر شد نیاز دارند. اما در هر صورت این لیست به شما ایده ای می دهد که متوجه باشید موقع استفاده از ضمایر شخصی، فعل دچار چه تغییراتی می شود. به عنوان مثال، اگر فعلی به حرف “m” ختم شود، شما متوجه می شوید که فاعل آن Ben به معنای من است یا اگر با “n” تمام شود، فاعل آن Sen یا همان تو است.

درست مثل زبان فارسی، افعال در ترکی هم با چنین تغییری مشخص می کنند که فاعلشان چه کسی است و دیگر لازم نیست شما مشخص کنید که درباره چه کسی حرف میزنید. بیایید این مورد را کمی بیشتر بررسی کنیم.

در زبان انگلیسی اگر بخواهیم بگوییم من به پارک می روم باید بگوییم: “I am going to the park”. اگر شما فاعل این جمله یعنی I (من) را حذف کنید و فقط بگویید: am going to the park، جمله شما ناقص خواهد بود. اما در فارسی و ترکی چنین اتفاقی نمی افتد. در فارسی ما می توانیم به جای جمله من به پارک می روم بگوییم: به پارک می روم. در ترکی استانبولی هم دقیقا همین اتفاق می افتد. شما می توانید به جای گفتن Ben parka gidiyroum (من به پارک می روم) خیلی ساده تر بگویید: Parka gidiyroum. حرف m انتهای فعل نشان می دهد که فاعل جمله چه کسی است و دیگر نیازی به آوردن ضمیر شخصی ناپیوسته (Ben) نیست.

YeGaNeH · 19/4/22

آموزش نحوه پایان یافتن افعال در زمانهای مختلف در ترکی استانبولی

همانطور که قبلا هم گفتیم، در ترکی استانبولی انتهای افعال بسته به ضمیر شخصی مورد استفاده برایشان تغییر می کند. این تغییر به زمان فعل هم بستگی دارد. افعال ترکی هم مثل زبان فارسی زمانهای مختلفی دارند و از آنجایی که ترکی زبانیست که پسوندهای زیادی در آن وجود دارد، هر زمان از پسوند و روش خاص خودش استفاده می کند تا زمان فعل را مطابق با آن پسوند نشان بدهد.

ما در این مطلب به جای بررسی همه زمانهای فعل در ترکی، روی دو زمان رایج آن یعنی گذشته ساده و حال استمراری تمرکز می کنیم. جدول زیر به شما نشان می دهد که فعل زمان گذشته ساده برای ضمایر شخصی مختلف در ترکی استانبولی به چه صورت می آید:

ضمایر شخصی	قسمت انتهایی فعل در زمان گذشته ساده
Ben من	tim	tım	tüm	tum	dim	dım	düm	dum
Sen تو	tin	tın	tün	tun	din	dın	dün	dun
O او	ti	tı	tü	tu	di	dı	dü	du
Biz ما	tik	tık	tük	tuk	dik	dik	duk	dük
Siz شما	tınız	tiniz	tunuz	tünüz	dınız	diniz	dunuz	dünüz
Onlar آنها	tılar	tiler	tular	tüler	dılar	diler	düler	dular

YeGaNeH · 19/4/22

احتمالا الان این مساله به فکرتان می رسد که: “هشت پایان احتمالی برای یک ضمیر شخصی؟ غیر ممکن است که بتوان این زبان را یاد گرفت!” اما ناامید نشوید. دلیل وجود 8 مدل مختلف برای پایان افعال به هارمونی مصوت ها در ترکی مربوط می شود. هارمونی واکه یا مصوت ها به این معناست که مصوت پسوندی که اضافه می کنید باید با آخرین مصوت کلمه ای که پسوند به آن اضافه می شود مطابقت داشته باشد.

با اینکه این مورد کمی گیج کننده به نظر می رسد، اما معمولا اولین چیزی که موقع یادگیری زبان ترکی به شما آموزش داده می شود همین هارمونی واکه ها یا مصوت هاست. در ضمن اصلا نگران نباشید! چون به طور معمول در عرض چند هفته روی این نکته مسلط می شوید و به طور خودکار یاد میگیرید که هر فعل را با چه مصوتی به پایان برسانید.

مثلا در مورد صامت های t یا d باید بدانید که استفاده از این مصوتها مربوط به قاعده ای در ترکی است که می گوید صامت های سخت مانند “t” و “k” با هم و صامت های نرم مانند “r” و “d” با هم می آیند. در ادامه مثالهای بیشتری برایتان می زنیم تا کاملا موضوع را بفهمید.

نحوه صرف فعل زمان گذشته ساده در ترکی استانبولی

فعل bakmak در ترکی به معنای نگاه کردن است. پس اگر بخواهیم بگوییم نگاه کردم، باید فعل را به زمان گذشته ساده برگردانیم که می شود: Baktım.

همانطور که می بینید، ما پسوند “tım” را به ریشه فعل که “bak” است اضافه می کنیم و “t” یک صامت سخت است و “bak” هم با حرف “k” که یک صامت سخت دیگر است پایان پیدا کرده. پس ما از “ı” به عنوان مصوت در پسوند استفاده می کنیم. چون مصوت در فعل “bak”، ” “a مصوت”a” است و”a”و “ı” از یک گروه مصوت هستند.

شاید فهمیدن کامل این قاعده در ابتدا سخت و گیج کننده به نظر برسد، اما جای نگرانی نیست. خیلی زود همه اینها را یاد خواهید گرفت. در ادامه مثال دیگری برایتان می زنیم.

در ترکی، فعل oturmak به معنای نشستن است. حالا تصور کنید می خواهید بگویید: “ما نشستیم”. چطور باید فعل را به زبان گذشته ساده برگردانید؟ اولین کاری که باید بکنید این است که سعی کنید بفهمید کدام پسوند را باید به ریشه فعل یعنی “otur” اضافه کنید تا بتوانید فعل درستی بسازید؟ برای فهمیدن این موضوع به جدول بالا و به قسمت “Biz” نگاه کنید تا پسوندهای پایانی ممکن برای افعال مخصوص این ضمیر شخصی را پیدا کنید.

YeGaNeH · 19/4/22

خب، همانطور که می دانید، فعل”otur” با “r” که یک صامت نرم است، به پایان می رسد. این یعنی پسوند با “d” شروع می شود. علاوه بر این، مصوت در فعل “otur” مصوت “u” است. پس باید از پسوندی استفاده کنید که “u” دارد.

بنابراین گذشته ساده فعل oturmak برای فاعل “ما” می شود: “Oturduk” که یعنی: “ما نشستیم”.

بهترین راه برای یادگیری نحوه صرف افعال در زبان ترکی استانبولی تمرین کردن است. برای تمرین، یک فعل انتخاب کنید، یک زمان انتخاب کنید، فاعل فعل را مشخص کنید و بعد با توجه به جدول بالا سعی کنید بفهمید از چه پسوند و مصوتی باید استفاده نمایید. بعد فعلی که ساخته اید را با صدای بلند بگویید و تکرار کنید. مطمئن باشید که خیلی زود می توانید همه زمانهای فعل در ترکی را یاد بگیرید.

نحوه صرف فعل زمان حال استمراری در ترکی استانبولی

خبر خوب این است که زمان حال استمراری خیلی راحت تر از گذشته ساده است. برای صرف فعل در زمان حال استمراری از این فرمول استفاده می کنیم:

ریشه فعل+ پسوند iyor+پایان مربوط به ضمیر شخصی

تنها نکته ای که باید در نظر داشته باشید این است که “i” در “iyor” بسته به مصوت قبلی کلمه تغییر می کند.

جدول زیر لیست قسمت های انتهایی فعل برای زمان حال استمراری است:

ضمایر شخصی	قسمت انتهایی فعل در زمان حال استمراری
Ben من	iyorum	ıyourum	uyorum	üyorum
Sen تو	iyorsun	ıyorsun	uyorsun	uyorsun
O او	iyor	ıyor	uyor	üyor
Biz ما	iyoruz	ıyoruz	uyoruz	üyoruz
Siz شما	iyorsunuz	ıyorsunuz	uyorsunuz	üyorsunuz
Onlar آنها	iyorlar	ıyorlar	uyorlar	üyorlar

همانطور که می بینید، فقط 4 نوع پایان برای هر ضمیر شخصی در زمان حال استمراری وجود دارد و اساسا همه آنها با هم یکی هستند. تنها چیزی که در قسمت پایانی فعل تغییر می کند “i” است که باید با مصوت قبلی اش در فعل مطابقت داده شود. در ادامه چند مثال برایتان می آوریم که کاملا موضوع را بفهمید.

YeGaNeH · 19/4/22

فعل yürümek در ترکی استانبولی به معنای “راه رفتن” است. حالا اگر بخواهیم بگوییم آنها در حال راه رفتن هستند یا آنها راه می روند، فعل را به این صورت صرف می کنیم: Yürüyorlar.

اگر بخواهیم بگوییم من دارم مطالعه می کنم، می گوییم: Okuyourum.

در هر دوی این مثالها، ریشه فعلا به مصوت ختم می شود، پس اصلا لازم نیست حتی فکر کنید که کدام مصوت در ابتدای پسوند قرار می گیرد. اما اگر بخواهید از فعلی استفاده کنید که به یک صامت ختم می شود، تنها کاری که باید انجام بدهید این است که مصوتی را انتخاب کنید که با مصوت قبلی مطابقت دارد.

در ترکی استانبولی حروف صدا دار یا همان مصوت ها به صورت زیر دسته بندی می شوند:

a, ı = ı
e, i = i
o, u = u
ö, ü = ü

این یعنی اگر مصوت ریشه فعل ما “a” یا “ı” باشد، پسوندی که اضافه می کنیم باید با “ı” باشد و به همین نحو برای بقیه مصوت ها. این قاعده کلی برای همه زمانها صدق می کند.

ترکی زبان بسیار با قاعده و منظمی است. بهترین راه برای افزایش مهارت در صرف افعال و زمانها به ترکی استانبولی تمرین کردن، خواندن داستان های ترکی، گوش دادن و تلاش برای ساخت فعل در زمانهای متفاوت است. به این ترتیب خیلی زود این کار برایتان راحت و طبیعی می شود.

YeGaNeH · 19/4/22

حالت مفعولی غیر مستقیم، مفعول و حالت مفعولی مستقیم افعال در ترکی استانبولی

علاوه بر یادگیری نحوه صحیح صرف افعال، شما باید یاد بگیرید که فعل مورد استفاده تان به درستی با سایر قسمت های جمله تعامل دارد. در زبان ترکی اغلب اوقات از عبارات حرف اضافه ای استفاده نمی شود؛ در عوض از مفعول، حالت مفعولی مستقیم و غیر مستقیم استفاده می کنیم.

این مساله یعنی شما به جای استفاده از حروف اضافه مثل «به» یا «از»، با تغییر مفعول جمله اساس فعل این مفاهیم را می رسانید. بهترین راه برای فهمیدن این موضوع، چند مثال است که در ادامه می آوریم.

افعال داتیو (Dative)

افعال داتیو همان حالت مفعولی غیر مستقیم فعل هستند که در مفهومشان یک حس جهتی «به» دارند. واضح ترین مثال برای این نوع افعال، فعل gitmek به معنای رفتن است؛ یعنی شما موقع استفاده از این فعل علاوه بر صرف فعل، باید یک a/e را به انتهای مکانی که می روید اضافه کنید تا مفعول غیر مستقیم جمله ادا شود.

مثلا اگر می خواهید به پارک بروید باید بگویید: Parka gidiyorum.

سایر افعال داتیو رایج در ترکی استانبولی عبارتند از: عبارتند از vermek (دادن)، bakmak (نگاه کردن)، و göndermek (فرستادن). البته مطمئنا فعلهای بیشتری هم وجود دارند. رمز موفقیت در یادگیری این نوع افعال این است که خودتان را در زبان ترکی غوطه ور و مرتب تمرین کنید.

افعال آبلاتیو (Ablative)

افعال آبلاتیو افعالی هستند که مفهوم «از» دارند. می شود گفت در ترکی تعداد این افعال نسبت به فعلهای داتیو کمتر است. برای استفاده صحیح از یک فعل آبلاتیو که حالت مفعولی مستقیم را می رساند باید یک dan/den یا tan/ten را به آخر کلمه قبلی اضافه کنید.

دو مثال آسان برای فهمیدن این موضوع فعل های hoşlanmak (لـ*ـذت بردن) و nefret etmek (نفرت داشتن) هستند. به جملات زیر توجه کنید:

Okuldan hoşlanıyorum. من از مدرسه لـ*ـذت می برم (من مدرسه را دوست دارم)
Balıklardan nefret ediyorum. من از مدرسه متنفرم

YeGaNeH · 19/4/22

افعال اکیوزاتیو (Accusative)

رایج ترین نوع فعل در زبان ترکی استانبولی افعال اکیوزاتیو یا همان حالت مفعولی است. در واقع هر فعلی که داتیو یا آبلاتیو نباشد اکیوزاتیو است. در برخی موارد نیز ممکن است یک فعل داتیو از شما بخواهد که طبق قاعده فعل اکیوزاتیو عمل کنید.

یک نمونه فعل اکیوزاتیو، فعل Sevmek به معنای دوست داشتن یا عاشق بودن است. وقتی یک فعل اکیوزاتیو داریم، باید به انتهای مفعول یک ı/i یا u/ü اضافه کنیم. به مثال زیر توجه کنید:

Onu seviyorum. من او را دوست دارم یا من عاشق او هستم

توجه داشته باشید که در برخی موارد کلمات به یک حرف میانجی (در مثال بالا “n”) نیاز دارند. علاوه بر این، فقط وقتی که درباره چیز خاصی صحبت کنید، باید قسمت انتهایی فعل اکیوزاتیو را اضافه کنید. اگر یک چیز کلی و عمومی را دوست دارید نیازی به قسمت پایانی فعل نیست.

جمع بندی

شاید یاد گرفتن زبان ترکی استانبولی در نگاه اول سخت به نظر برسد، اما مطمئن باشید که شما از پس آن برمی آیید! سعی کنید اول از همه صرف فعلها در زبان ترکی را خوب یاد بگیرید. تمرین کنید که بتوانید یک فعل را به زمانهای مختلف و برای فاعل های متفاوت صرف کنید و افعال داتیو، آبلاتیو و اکیوزاتیو را یاد بگیرید. هر چه بیشتر تمرین کنید، تسلطتان روی تشخیص و استفاده از این نوع فعلها بیشتر می شود.

در ضمن یادتان نرود که هر روز خودتان را با منابع آموزش زبان ترکی استانبولی محاصره کنید. فیلم های ترکی با زیرنویس فارسی ببینید، داستان های ترکی استانبولی بخوانید، پادکست ترکی گوش بدهید و با انگیزه و امید به جلو حرکت کنید. موفق باشید.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

معاونت کل سایت رمان ۹۸

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین