خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ با هدف ترویج فرهنگ کتاب خوانی و تقویت قلم عزیزان ایجاد شده است.
هدف ما همواره ایجاد محیطی گرم و صمیمی و دوستانه بوده
برای مطالعه کامل رمان‌ها و استفاده از امکانات انجمن
به ما بپیوندید و یا وارد انجمن شوید.

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب
عضو کادر مدیریت
کاربر V.I.P انجمن
سرپرست بخش
ناظر کتاب
منتقد انجمن
  
  
عضویت
3/4/21
ارسال ها
25,247
امتیاز واکنش
64,014
امتیاز
508
سن
19
محل سکونت
BUSHEHR
زمان حضور
272 روز 9 ساعت 46 دقیقه
نویسنده این موضوع
تاريخچه خوشنويسي در پاكستان

پس از استقلال كشور پاكستان، روش نگارش قديمي خط كه در گذشته در اين منطقه مرسوم بود به فراموشي سپرده شد و رو به انحاط نهاد . بنا بر اين براي شناخت هر چه بهتر تاريخ خطاطي در پاكستان ، ضروري است تا پيشينه آن را در اين سرزمين مطالعه و بررسي نماييم.
زمانيكه عربهاي مسلمان وارد شبه قاره شدند، از همان زمان هنر خطاطي نيز در اين سرزمين آغاز گرديد.چهارده قطعه از چهارده قطعه از كتيبه هايي كه از آن عهد در شهر بهوربن بجاي مانده، نشان مي دهد كه رواياتي مربوط به شهر دمشق را با خط كوفي بر آن حكاكي كرده اند . علاوه بر آن ، ظروف و سكه هاي بدست آمده از آن زمان، معرف اين امر مي باشند كه در عهد غزنويان، در اين منطقه خط كوفي رايج بوده و كتب و نسخ خطي با اين خط نوشته مي شده است.
در طول حاكميت سلاطين دهلي ( 1206م تا 1526م) روش خطاطي در شبه قاره نه تنها تحت تاثير و نفوذ رسوم رايج در بغداد، كوفه و دمشق بوده، بلكه خطاطاني كه از خاور ميانه به شبه قاره آمده و در شهرهاي فرهنگي چون لاهور و ملتان اقامت نموده، با روش هاي خود، خطاطان شبه قاره را نيز تحت تاثير خود قرار دادند. بدينگونه رسم الخط آسياي مركزي در اين سرزمين رايج گرديد و خطاطان تجربيات جديدي كسب كردند.
مهمترين تحول هنري در اين زمان، اختراع "خط بهار" براي نوشتن قرآن مجيد بود. نمونه هايي از اين خط در اطراف شهرهاي ملتان و پاكپتن پيدا شده اند و همچنين كتيبه هايي كه در مساجد و مزارها نصب گرديده اند به خط بهار و كوفي نوشته شده اند. در اواخر همين دوره كه عهد تيموريان بود، در هرات خط نستعليق كه اختراع ايراني ها مي باشد، رواج پيدا كرد و زمانيكه سلاطين محلي "هتهه" با تيموريان متحد شدند، خطاطان هراتي كه به هتهه آمدند اين خط تازه اختراع شده را رايج نمودند.موسس امپراطوري مغول در شبه قاره محمد ظهير الدين بابر، مردي با ذوق و علاقه مند به هنر بود كه به كوشش وي هنر خطاطي در شبه قاره فروغ و توسعه يافت . بخاطر علاقه شديدي كه وي به خط و نگارش داشت، خطي را ابداع نمود كه به نام " خط بابري" مرسوم گرديد . همايون و اكبر نيز براي توسعه و ترويج خطاطي در شبه قاره اقدامات مهمي را انجام دادند و با هزينه هاي فراواني ، خطاطان معروف زمان خود را خدمت گرفتند تا نسخه هاي خطي بي شمار نفيسي را خلق كنند. آنها علاوه بر توجه به هنر خطاطي ، در معماري نيز هنر خطاطي را بكار گرفتند و بانوشتن كتيبه هاي زيبا در ساختمان هاي عظيم و مجلل ، اين هنر را بيش از پيش رونق بخشيدند. اين هنر در عهد جهانگير و شاه جهان به اوج محبوبيت و معروفيت خود رسيد. مردم آموختن هنر خطاطي را براي خود افتخاري محسوب مي نمودند و كتابخانه هاي شخصي خود را با اين كتابهاي زيبا تزئين مي كردند و بدينگونه تعداد كتابخانه ها هم رو به فزوني گذاشت. اورنگ زيب عالمگير خود خطاط بود و اين هنر را بسيار دوست مي داشت. خطاطان معروفي كه در عهد مغول به اوج شاهكار هاي هنري خود دست يافتند، عبارتند از: مير علي تبريزي، عبدالصمد شيرين قلم، محمد حسين كاشميري ، با بزيد دوري و عبدالرشيد ديلمي. اينان ستارگان درخشان آسمان هنر نگارش بشمار مي روند كه تا امروز ، آثار آنها بشكل كتاب و كتيبه در نزد مردم قابل احترام و ارزش مي باشند. در همين دوره خط شكسته و خط ديواني هم رايج گرديدند. هنرمندان خطاط در نگارش از انواع خطوط در جاهاي مختلف استفاده مي كردند. بطور مثال، از خطوط نسخ و نستعليق نيز در نوشتن فرامين، دستور العمل هاي دولتي، اسناد و ديوانهاي شعر مورد استفاده قرار مي گرفت. در زمانيكه امپراطوري مغول در شبه قاره رو به زوال نهاده بود، آخرين سلطان مغول ، بهادر شاه ظفر خود يكي از خطاطان معروف بود و حافظ نور الله بعنوان هنر مند خط در سراسر شبه قاره مشهور بود. محمد افضل لاهوري ، مشهور ترين خطاط نستعليق در لاهور كه بعد از عبدالرشيد ديلمي ، ماهر ترين خطاط نستعليق بود به همين سبب به او لقب "آقاي ثاني" داده بودند. در اين زمان ، خط نستعليق به دو شيوه بنامهاي " دبستان لكهنو و ديگري دبستان دهلي كتابت مي گرديد. در شيوه دبستان لكهنو خطاطاتي چون حافظ نور الله و منشي شمس الدين اعجاز رقم بودند كه به اوج شهرت رسيده و در پيشرفت و اصلاح اين خط گامهاي بزرگي برداشتند. در شيوه دهلي نيز مير حافظ امير الدين و مولوي ممتاز علي معروفترين اساتيد شيوه دهلي در شبه قاره بودند بعدها در آغاز قرن بيستم ، حافظ محمد يوسف از اطراف شهر گوجرانواله به دهلي رفت و از خطاطان بنام خط نستعليق گرديد و در شيوه كتابت اين خط تغييراتي را ابداع كرد كه به طرز دهلوي معروف شد.
زمانيكه پاكستان پا به عرصه وجود گذاشت، پيشگام و موسس هنر خطاطي ، شخصي بنام عبدالحميد پروين رقم بود . وي در شهر گوجرانواله از توابع پنجاب و از خانواده اي كه همه از اساتيد و علاقمندان به خط و نگارش بودند متولد گرديد وي تحت سرپرستي محمد فقيركار خطاطي را آغاز نمود و يكي از كارهاي او نگارش ديوان شعر علامه محمد اقبال مي باشد . در زمان عبدالمجيد پروين رقم ، ماشين چاپ تازه مورد استفاده قرار گرفته بود و كتابها با ماشين چاپ تازه مورد استفاده قرار گرفته بود و كتابها با ماشين چاپ منتشر مي گرديد و از روش ليتوگرافي استفاده مي شد . در اين روش ، شيوه مرسوم خطاطي ايراني بعلت نازك بودن حروف ربط و مفاصل بين كلمات ، معمولا حروف بدرستي چاپ نمي شد و اين مشكلي عمده براي خوانندگان .


تاريخچه خوشنويسي در پاكستان

 

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب
عضو کادر مدیریت
کاربر V.I.P انجمن
سرپرست بخش
ناظر کتاب
منتقد انجمن
  
  
عضویت
3/4/21
ارسال ها
25,247
امتیاز واکنش
64,014
امتیاز
508
سن
19
محل سکونت
BUSHEHR
زمان حضور
272 روز 9 ساعت 46 دقیقه
نویسنده این موضوع
كتب محسوب مي گرديد . بنابراين با سعي و كوشش عبدالمجيد در سال 1927-1928 م روش نگارش ايراني را ترك و شيوه جديد خط نستعليق بنام " طرز لاهوري" ابداع نمود. در اين روش ، اندازه و طول و عرض بعضي حروف تغيير كرده و بزرگتر و با ضخيم تر نوشته شد . در شيوه ايراني از دواير كاملاً گرد و خورشيدي استفاده مي شد اما در شيوه جديد دواير قدري بيضوي گرديد و با رواج يافتن اين خط ، رسم الخط اين طرز آموزش داده شد و اين روش آنچنان مورد پسند قرار گرفت كه علامه اقبال نيز ديوان خود را براي كتابت به او سپرد . جذابيت اين نوع نگارش به حدي بود كه مديران روزنامه "زميندار" مولانا عبدالمجيد سالك و غلام رسول مهر براي نگارش روزنامه خود از او استفاده نمودند. تدريس خط در روستا ها بسيار رواج يافته بود و در اين ميان روستا هاي اطراف شهر گوجرانواله چون كوت (قلعه) وارث ، عادل گره، كيليانواله ، ايمن آباد در كار خطاطي بسيار معروف شدند و افرادي از ايمن آباد آثار بسيار مهمي را به نگارش در آوردند. حافظ نور احمد و منشي عبدالمجيد پروين نيز از همين منطقه بودند . كارهايي كه محمد يوسف از كيليانواله و مولانا عبدالله وارثي و عنايت وارثي از كوت وارث انجام داده اند غير قابل انكار و فراموش ناشدني مي باشد در همان روزها ، در منطقه " در لوهاري" تابع الدين زرين قلم يك آموزشگاه خطاطي را بنام " كاتبان " افتتاح نمود كه خطاطان معروف پاكستان چون محمد يوسف، سيد حسين نفيس القلم و صوفي خورشيد عالم آموزش ديده و به تدريس پرداختند . در اصل همه اين افراد ، پيروان شيوه ي جديد عبدالمجيد پروين قلم بودند و از وي تاثير بسياري گرفته بودند . حقيقت اين است كه شيوه ي اختراعي خط عبدالمجيد يك تحول بزرگ در خطاطي بود و بخاطر همين روش، شيوه ايراني كه بعد از زمان انحطاط مغول ها از رواج افتاده بود، مجدداً با يك نيروي جديد به كار افتاد و معروف گشت . اگرچه در همان ابتدايي كه پاكستان به استقلال خود دست يافت، منشي عبدالمجيد فوت كرد(1946م) اما شيوه او هنوز مورد احترام و استفاده بود.
منشي تاج الدين ، حافظ محمد يوسف خورشيد عالم ، سيد انور حسين نفيس رقم، ايم ايم شريف ، حاجي دين محمد، حافظ محمود الله صديقي، خوشي محمد خوش رقم ، محمد صديق الماس رقم و تعدادي ديگر از خطاطان معروف ، در اين منطقه زندگي كرده و يا در زمان تشكيل پاكستان به اين منطقه مهاجرت نمودند . از خطاطان مهاجر ، مولانا محمد يوسف است كه از دهلي به كراچي آمد و در اين شهر اقامت نمود و شروع به كار و آموزش كرد در آن زمان ، دو روش خط كه قبلاً ذكر آن رفت به نامهاي دبستان لاهوري كه باني آن صوفي عبدالمجيد بود در بلوچستان رايج گرديد و روش دبستان دهلي در منطقه سند گسترش يافت و اكثر كتابها ، روزنامه ها و حتي خط مورد استفاده در اسكناس رايج كشور نيز به اين روش نگارش يافت . اين شيوه بسيار مشكل است و حروف به شكل هندسي نوشته شده و به همين خاطر گوشه هاي حروف نازك و باريك اند . اين خط خيلي روان نيست اما گسترش بسياري يافته وو معروفترين پيرو اين شيوه، عبدالرشيد رستم قلم بود. با روندي كه در كتابت اين خط وجود دارد ، بنظر مي رسد اين روش بزودي تبديل به يك روش فراموش شده قديمي شود.
از معروفترين پيروان شيوه ي صوفي عبدالمجيد مرحوم، محمد اقبال پسر صوفي عبدالمجيد مرحوم، محمد اقبال پسر صوفي عبدالمجيد پروين مي باشد كه نمونه هاي كار او بر مزار علامه اقبال لاهوري ، منار پاكستان و مزار علي هجويري " داتا گنج بخش" ديده مي شود. گرچه " شيوه ي لاهوري " دير زماني است كه مورد استفاده قرار دارد ، اما در طول اين مدت طويل ، تحولات و تغييرات فراواني در اين شيوه بوجود آمده است . در اين زمينه معروفترين خطاط ، حافظ محمد يوسف سديد مي باشد كه از شهرت زيادي برخوردار است اگرچه وي مخترع روش كاملاً متفاوت و مجزايي نبوده اما در اين شيوه ، دست به ابتكارات و ابداعات جديدي زد كه در خطاطي ، مقام منحصر بفردي را دارا است . جاويد يوسفي شاگرد وي بود و توانست در كمال مهارت اين فن را جلوه گر نمايد. هر چند صوفي خورشيد عالم خورشيد رقم نيز همين روش را دنبال كرد اما بخاطر استفاده از دوائر مختلف الشكل ، شيوه ي او به شيوه ي لكهنوي نزديكتر بود . سيد انور حسين نفيس رقم در ابتدا، كار بر اساس همين شيوه آغاز نمود اما بعدها با تلفيقي از نستعليق هاي ايراني، تركي و بومي ، تركي و بومي ، سبك زيبايي را ابداع نمود كه توجه ديگران را بخود جلب كرد و شاگردان وي چون محمد جميل احمد، الهي بخش مطيع و سيد انور حسين فيس رقم ، اين سبك را پيروي نمودند و حتي در خط ثلث نيز مقامي ممتاز دارند.
رسم الخط عربي، در ابتداي استقلال پاكستان ، تحولات زيادي را پذيرفت و طرز نگارش قديمي آن تغيير يافت و روش بومي جاي آنرا گرفت . در اين زمينه ، خط نسخ وارث كوتي و نسخ كيليانوالي از همه معروفتر است . سيد انور حسين نفيس رقم در خط ثلث لطافت و ظرافت ويژه اي بكار برد و حافظ محمد يوسف سد يدي شيوه خط كوفي را كه قرنها متروك شده و به فراموشي سپرده شده بود مجدداً احيا كرد. در اين زمينه او از استادي خط را نياموخت، بلكه با مشاهده آثار و ابنيه قديمي چون ساختمانهاي تاريخي دهلي و كتيبه هاي مسجد وزير خان و با تمرين و ممارست فراوان به استادي در اين خط دست يافت . آثاري چون خطوط بكار رفته در منار پاكستان و مقبره ي اقبال و كتيبه هاي طغراي و كوفي وي معرف مهارت وي در اين خط مي باشد كه اوج آن خطوط كار شده در مسجد منصوره ي لاهور مي باشد و يك نمونه كتابت او در ساختمان سازمان ملل متحد تزيين كننده سالن اين سازمان مي باشد .
#icro


تاريخچه خوشنويسي در پاكستان

 
shape1
shape2
shape3
shape4
shape7
shape8
بالا