M O B I N A
سرپرست بخش فرهنگ و ادب
عضو کادر مدیریت
کاربر V.I.P انجمن
سرپرست بخش
ناظر کتاب
منتقد انجمن
- عضویت
- 3/4/21
- ارسال ها
- 25,239
- امتیاز واکنش
- 64,097
- امتیاز
- 508
- سن
- 19
- محل سکونت
- BUSHEHR
- زمان حضور
- 272 روز 9 ساعت 46 دقیقه
هنر سُکمه‌دوزی
ایرانیان که در کارهای تزئینی و آرایشی معروفند و دلبستگی زیاد به آن نشان می‌دهد در تکمیل کارهای تزئینی به سُکمه‌دوزی (نخدوزی، گلابتون) روی آوردند. از آنجایی که سُکمه‌دوزی جزو صنعت و یا پیشه معمولی نیست بلکه کاری است که بانوان در خانه به آن می‌پردازند اطلاعات عمومی درباره تکامل و رشد این هنر محدود است. گفته شده است که آرایشی که در جامة نگهبانان و نجیبزادگان نقوش برجسته کاخ شوش و تـ*ـخت جمشید دیده می‌شود سکمه‌دوزی است. نقشهای تندیسهای سنگی و ظروف نقره‌ای دیگر اشخاصی را نشان می‌دهد که نقوش روی لباسهایشان شبیه به گلابتون‌دوزی است. احتمال دارد همة آنها گلابتون‌دوزی باشد ولی نظر به فقدان دلایل و مدارک باستانشناسی نباید در این مسئله زیاد اصرار ورزید، چه محتمل است که پارچة جامه‌های این اشخاص از پارچه‌های نقشدار و یا نقشباف باشد.
نخستین نمونه کار گلابتون‌دوزی که در دست است متعلق به دورة سلجوقی است (۱۰۳۷- ۱۱۵۷ میلادی) که در طرح و روش بافت آنها نفوذ چینی را می‌توان دید.
چینیها اغلب پارچه‌های ابریشمی ساده و گلدار به کار می‌بردند و برای تزئین آن را نخدوزی می‌کردند و اغلب بخیه‌ها و دوختهای اطلس به کار می‌بردند که در ایران بنام طراز مشهور شد. در دورة مغول و تیموری یعنی سدة سیزده و چهاردة میلادی نفوذ چینیها بیشتر شد.
گفته شده است که تیمور تعدادی از سکمه‌دوزهای چینی را در دربار خود در سمرقند به کار گماشته بود. سبک گلابتون‌دوزی چینی در دورة صفویه مجدداً احیاء گردید.
در سدة دوازدهم گلابتون‌دوزی و زریبافی ایرانی به سیسیل رسید. یکی از زیباترین نمونه‌های زریبافی که با گلابتون‌دوزی تزئین شده شنل تاجگذاری امپراتور آلمان است که در اصل برای راجر دوم پادشاه نورمن در سیسیل بافته شده بود این زریبافی با خطوط عربی تزئین شده و تاریخ آن ۱۱۳۳ میلادی است.
مارکوپولو می‌گوید که زنان کرمان گلابتون‌دوزی بسیار اعلا درست می‌کردند. گلابتون‌دوزی‌های شمال باختری ایران به سبب سبک خاص ناحیه‌ای خود معروف بودند در سدة شانزده و هفدة میلادی در زمان سلطنت صفویه صنعت سکمه‌دوزی در اطراف اردبیل توسعه یافت. موزة ویکتوریا آلبرت لندن مجموعه‌ای از این گلابتون‌دوزیها را در اختیار دارد که بعضی از آنها با بخیه‌های ضربدری و چلیپایی و بقیه با بخیه‌های رفویی است. سبک آنها نشان می‌دهد که توسط مردمی که قالیهای قفقازی می‌بافتند سکمه‌دوزی شده است. یک نوع دیگر سُکمه‌دوزی که به ملیله‌دوزی معروف است در سدة شانزدهم و هفدهم در سراسر ایران گسترش یافت. موادی که به کار می‌بردند ابریشم رنگی و نخ فلزی بود که روی پارچه‌های رنگینی ابریشمی کار می‌کردند. بیشتر آنها را روی دیوانها و تختها می‌انداختند. این روتختیها از بفت پهنی بود که حاشیهٔ آن را گلابتون‌دوزی کرده بودند. در جنوب ایران، چون یزد، کاشان، اصفهان و شیراز بیشتر گلابتون‌دوزی برای روتختی، سوزنی حمام، جانمازی (سجاده) و روتختی بود که به صورت زنجیری بافته می‌شد.
شلوارهای گلابتون‌دوزی ایران در سدهٔ نوزدهم در اروپا به نام ژیله پرسان (Gilets Persans) و یا به نام نقشه معروف بود. اصفهان مرکز اصلی تهیه این نوع شلوارها بود. از شهرهایی که گلدوزی‌اش معروف است شهر رشت در گیلان می‌باشد که زن و مرد، عرقگیر، زین اسب، روبالش، رومیزی، رو دیواری و رولحاف دارایی و جامه درست می‌کنند. گلابتون‌دوزهای رشت ماهوت را روی جریده (گیرهٔ چوبی) نگاهداشته روی یکی از زانویشان می‌گذارند و با زانوی دیگر آن را به پایین فشار می‌دهند.
نقشهٔ گلابتون‌دوزی را با گچ روی پارچه کشیده‌اند. قلاب یا سوزنی که دستهٔ آن چوبی است گرفته آن را به ماهوت فرو می‌کنند. نخ گلابتون در پشت پارچه است با سر این قلاب آن را نخ پیچ کرده و به شکل حلقه‌ای به طرف روی پارچه می‌آورند، که به اصطلاح آن را نخ از دست چپ گرفتن (بالا گرفتن) می‌نامند، و با این نخ پیچ که هنوز دور قلاب است دوباره به پارچه فرو می‌کنند و نخ زیر آن را گرفته - نخ پیچ دوم را بالا می‌آورند و به همین طریق ادامه می‌دهند و بخیهٔ زنجیری به نام پیچ درست می‌کنند. بیشتر رویهٔ پارچه به این طریق پوشیده می‌شود. اغلب طرحها دارای رنگی مغایر با رنگ پارچهٔ زمینه است.
در فاصله دو جنگ صنعت گلابتون‌دوزی در اصفهان دوباره زنده شده و نقشها و طرحهای کهن را روی پارچه‌های ساخت ایران یا پارچه‌های خارجی به سبک قدیم یا جدید منعکس می‌کردند.
معروفترین سُکمه‌دوزی نقش زله (گلاب، نقشه، پیچ) است. و نوع زنجیری آن را قلاب‌دوزی می‌نامند. نقشهای دیگری هم که معروف است عبارتند از: نخ‌اندازی که هنوز هم بین زرتشتیان نواحی مرکزی ایران برای تزئین جامه‌های سفید سنتی به کار می‌رود و گلدوز که در تورها به کار می‌رود، شبه‌کش که در اروپا و ایران به یک اندازه مشهور است.
امروزه مقدار زیادی از محصولات گلابتون‌دوزی به خارج صادر می‌شود. پارچه‌ای که روی آن گلدوزی می‌کنند کتان (علف فرنگی) و یا کرباس است. در اصفهان از پارچهٔ زبرتری به نام متقال زیاد استفاده می‌کنند. از نقشهای اساسی که بیشتر مورد استفاده است می‌توان اینها را نام برد: بته، ستاره، دالبر، دالبر دوبری و چشم بلبل.
#هنر_یاب
ایرانیان که در کارهای تزئینی و آرایشی معروفند و دلبستگی زیاد به آن نشان می‌دهد در تکمیل کارهای تزئینی به سُکمه‌دوزی (نخدوزی، گلابتون) روی آوردند. از آنجایی که سُکمه‌دوزی جزو صنعت و یا پیشه معمولی نیست بلکه کاری است که بانوان در خانه به آن می‌پردازند اطلاعات عمومی درباره تکامل و رشد این هنر محدود است. گفته شده است که آرایشی که در جامة نگهبانان و نجیبزادگان نقوش برجسته کاخ شوش و تـ*ـخت جمشید دیده می‌شود سکمه‌دوزی است. نقشهای تندیسهای سنگی و ظروف نقره‌ای دیگر اشخاصی را نشان می‌دهد که نقوش روی لباسهایشان شبیه به گلابتون‌دوزی است. احتمال دارد همة آنها گلابتون‌دوزی باشد ولی نظر به فقدان دلایل و مدارک باستانشناسی نباید در این مسئله زیاد اصرار ورزید، چه محتمل است که پارچة جامه‌های این اشخاص از پارچه‌های نقشدار و یا نقشباف باشد.
نخستین نمونه کار گلابتون‌دوزی که در دست است متعلق به دورة سلجوقی است (۱۰۳۷- ۱۱۵۷ میلادی) که در طرح و روش بافت آنها نفوذ چینی را می‌توان دید.
چینیها اغلب پارچه‌های ابریشمی ساده و گلدار به کار می‌بردند و برای تزئین آن را نخدوزی می‌کردند و اغلب بخیه‌ها و دوختهای اطلس به کار می‌بردند که در ایران بنام طراز مشهور شد. در دورة مغول و تیموری یعنی سدة سیزده و چهاردة میلادی نفوذ چینیها بیشتر شد.
گفته شده است که تیمور تعدادی از سکمه‌دوزهای چینی را در دربار خود در سمرقند به کار گماشته بود. سبک گلابتون‌دوزی چینی در دورة صفویه مجدداً احیاء گردید.
در سدة دوازدهم گلابتون‌دوزی و زریبافی ایرانی به سیسیل رسید. یکی از زیباترین نمونه‌های زریبافی که با گلابتون‌دوزی تزئین شده شنل تاجگذاری امپراتور آلمان است که در اصل برای راجر دوم پادشاه نورمن در سیسیل بافته شده بود این زریبافی با خطوط عربی تزئین شده و تاریخ آن ۱۱۳۳ میلادی است.
مارکوپولو می‌گوید که زنان کرمان گلابتون‌دوزی بسیار اعلا درست می‌کردند. گلابتون‌دوزی‌های شمال باختری ایران به سبب سبک خاص ناحیه‌ای خود معروف بودند در سدة شانزده و هفدة میلادی در زمان سلطنت صفویه صنعت سکمه‌دوزی در اطراف اردبیل توسعه یافت. موزة ویکتوریا آلبرت لندن مجموعه‌ای از این گلابتون‌دوزیها را در اختیار دارد که بعضی از آنها با بخیه‌های ضربدری و چلیپایی و بقیه با بخیه‌های رفویی است. سبک آنها نشان می‌دهد که توسط مردمی که قالیهای قفقازی می‌بافتند سکمه‌دوزی شده است. یک نوع دیگر سُکمه‌دوزی که به ملیله‌دوزی معروف است در سدة شانزدهم و هفدهم در سراسر ایران گسترش یافت. موادی که به کار می‌بردند ابریشم رنگی و نخ فلزی بود که روی پارچه‌های رنگینی ابریشمی کار می‌کردند. بیشتر آنها را روی دیوانها و تختها می‌انداختند. این روتختیها از بفت پهنی بود که حاشیهٔ آن را گلابتون‌دوزی کرده بودند. در جنوب ایران، چون یزد، کاشان، اصفهان و شیراز بیشتر گلابتون‌دوزی برای روتختی، سوزنی حمام، جانمازی (سجاده) و روتختی بود که به صورت زنجیری بافته می‌شد.
شلوارهای گلابتون‌دوزی ایران در سدهٔ نوزدهم در اروپا به نام ژیله پرسان (Gilets Persans) و یا به نام نقشه معروف بود. اصفهان مرکز اصلی تهیه این نوع شلوارها بود. از شهرهایی که گلدوزی‌اش معروف است شهر رشت در گیلان می‌باشد که زن و مرد، عرقگیر، زین اسب، روبالش، رومیزی، رو دیواری و رولحاف دارایی و جامه درست می‌کنند. گلابتون‌دوزهای رشت ماهوت را روی جریده (گیرهٔ چوبی) نگاهداشته روی یکی از زانویشان می‌گذارند و با زانوی دیگر آن را به پایین فشار می‌دهند.
نقشهٔ گلابتون‌دوزی را با گچ روی پارچه کشیده‌اند. قلاب یا سوزنی که دستهٔ آن چوبی است گرفته آن را به ماهوت فرو می‌کنند. نخ گلابتون در پشت پارچه است با سر این قلاب آن را نخ پیچ کرده و به شکل حلقه‌ای به طرف روی پارچه می‌آورند، که به اصطلاح آن را نخ از دست چپ گرفتن (بالا گرفتن) می‌نامند، و با این نخ پیچ که هنوز دور قلاب است دوباره به پارچه فرو می‌کنند و نخ زیر آن را گرفته - نخ پیچ دوم را بالا می‌آورند و به همین طریق ادامه می‌دهند و بخیهٔ زنجیری به نام پیچ درست می‌کنند. بیشتر رویهٔ پارچه به این طریق پوشیده می‌شود. اغلب طرحها دارای رنگی مغایر با رنگ پارچهٔ زمینه است.
در فاصله دو جنگ صنعت گلابتون‌دوزی در اصفهان دوباره زنده شده و نقشها و طرحهای کهن را روی پارچه‌های ساخت ایران یا پارچه‌های خارجی به سبک قدیم یا جدید منعکس می‌کردند.
معروفترین سُکمه‌دوزی نقش زله (گلاب، نقشه، پیچ) است. و نوع زنجیری آن را قلاب‌دوزی می‌نامند. نقشهای دیگری هم که معروف است عبارتند از: نخ‌اندازی که هنوز هم بین زرتشتیان نواحی مرکزی ایران برای تزئین جامه‌های سفید سنتی به کار می‌رود و گلدوز که در تورها به کار می‌رود، شبه‌کش که در اروپا و ایران به یک اندازه مشهور است.
امروزه مقدار زیادی از محصولات گلابتون‌دوزی به خارج صادر می‌شود. پارچه‌ای که روی آن گلدوزی می‌کنند کتان (علف فرنگی) و یا کرباس است. در اصفهان از پارچهٔ زبرتری به نام متقال زیاد استفاده می‌کنند. از نقشهای اساسی که بیشتر مورد استفاده است می‌توان اینها را نام برد: بته، ستاره، دالبر، دالبر دوبری و چشم بلبل.
#هنر_یاب
هنر سُکمه‌دوزی
رمان ۹۸ | دانلود رمان
نودهشتیا,بزرگترین مرجع تایپ رمان, دانلود رمان جدید,دانلود رمان عاشقانه, رمان خارجی, رمان ایرانی, دانلود رمان بدون سانسور,دانلود رمان اربابی,
roman98.com
