نام و تاریخچه تشکیل کشور ارمنستان

M O B I N A · 28/12/21

نام بومی این کشور در زبان ارمنی هایک می باشد که در سده های میانه با افزودن پسوند فارسی ستان (به معنی سرزمین ) به هایاستان (Hayastan) تغییر یافت .این نام بطور سنتی از نام هایک بنیان گذار ملت ارمنی گرفته شده است .
برخی از همسایگان ارمنستان و ارمنیان را با نام های دیگری نیز شناخته اند، مردم گرجی ارمنیان را سمخبی (در حالت مفرد سمخی ) می گویند. ملتها و کشور های دیگر نیز از دیر باز تاکنون ارمنیان و ارمنستان را با تلفظ های مختلف کلمه آرمن شناخته و می شناسند . آنان این کشور را آرمنیا ، آرمانی ،آرمینا ، آرمنین، ارمنستان نیز نامیده و ملت ارمنی را نیز آرامان ،آرمینیان ،آرمیانین ، آرمنی و ارمنی خوانده اند .

نام ارمنیا در کتیبه های داریوش و متون تاریخی

در سالهای 520-522 پیش از میلاد داریوش اول پس از سرکوب شورشهای کشور های تحت سلطه امپراتوری هخامنشی از جمله شورش حکومت نیمه مستقل ارمنستان امپراتوری خود را متحد و مستحکم می کند .شاه هخامنشی در کتیبه معروف بیستون که به شرح پیروزیهایش اختصاص دارد و به سه زبان پارسی ،عیلامی و اکدی (بابلی )نگاشته شده است .در متن نوشته های پارسی و عیلامی از ارمنستان به نام سرزمین ارمینه و از ساکنان آن با نام ارمینیان یاد می کند . اما در متن اکدی این کتیبه آنگونه که در زبان یاد شده مرسوم بوده است از کشور ارمنستان با نام قدیم آن یعنی اورارتو با لهجه اکدی-بابلی به کار برده شد. در کتیبه اوراشتو یاد میشود وساکنان آن اورارتو خوانده می شدند .در کتیبه های سه زبانه به جا مانده از جانشینان داریوش اول در قرن پنجم پیش از میلاد نیز همین سنت مراعات میشود.

بابلیان ساتراپ نشین ارمنستان را اوراشطو و اورالط (ORALT ) می نامیدند،حال آنکه پارسیان آن را آرمنیا (به فارسی باستان ارمینه Armina ) می خوانند.بر سنگ نوشته داریوش در شوش و نیز در نقش رستم به صورت ارمن آمده است .نام ارمنستان در متون یونانی به گونه های ارمنیا و مردم آنجا ارمنیوی (Armenioi) خوانده شده اند .
گزنفون از ارمنستان و مردم آن به صورت ارمنیون یاد کرده است . هرودوت و استرابون ارمنیان را ارمنیون Armenion می شناختند .در نوشته های مولفان عهد اسلامی چون بلاذری ، دینوری و یعقوبی نام این سرزمین ارمینیه آمده است. در نوشته های عهد ساسانی و پس از آن نام ارمن مشهود است . در کتیبه شاپور یکم بر کعبه زرتشت نام فرزند ارشدش هرمزد اردشیر با عنوان بزرگ ارمنان شاه آمده است .

تشکیل دولت ارمنی

روند تشکیل ملت ارمنی در زمان دودمان یرواندونی به مرحله پایانی خود رسید .پس از لشکر کشی اسکندر مقدونی و پایه گذاری حکومت سلوکی آرتاشس اول پادشاه ارمنستان بر آنان شوریده و پادشاهی ارمنستان بزرگ را بنیان نهاد که در زمان تیکران بزرگ به اوج قدرت خود رسید . در زمان سلسله اشکانی در ارمنستان تحولات جدیدی به وقوع پیوست . در سال 301 میلادی ارمنستان مسیحیت را بعنوان دین رسمی خود پذیرفت . در این زمان جمعیت ارمنستان به چهار میلیون نفر بالغ میگردید و وسعت ارمنستان بزرگ به 312 هزار کیلومتر مربع می رسید .

M O B I N A · 28/12/21

در سال 405 میلادی الفبای ارمنی توسط مسروپ ماشتوس روحانی و دانشمند ارمنی ابداع گردید که باعث استواری فرهنگی و معنوی ملت ارمنی گردیده و در شرایط نبود حکومت ملی نقش بسزایی در یکپارچگی آنان ایفا نمود .

در پی انقراض حکومت آرزرونی توسط بیزانس در سال 1021 میلادی و در اثر ستم های حکومت های بیزانس، اعراب و سپس در اثر تاخت و تاز های ترکان سلجوقی ارمنیان بسیاری از سرزمین خود کوچ نموده و به کشور های دیگر رفتند.یکی از مهمترین این مناطق کیلیکیه در کنار دریای مدیترانه بود (مناطق مرزی سوریه و ترکیه فعلی درکنار دریای مدیترانه )که در آنجا آنان توانستند حکومتی مستقل تاسیس نمایند که به پادشاهی ارمنی کیلیکیه شهرت یافت . این پاشاهی حدود سه قرن( سال 1080 تا 1375 میلادی ) دوام داشت .

در قرون 12و 13 میلادی بخشهای شمالی و مرکزی ارمنستان از دست سلجوقیان آزاد شده و حکومت ارمنستان احیا شد.لیکن بعلت مهاجرت های مداوم ارمنیان و رکود اقتصادی و فرهنگی آنان این حکومت دوام چندانی نداشت . لشکر کشی های تاتارها و مغولان و تاخت و تازهای تیمور لنگ و طوایف آق قویونلو و قره قویونلو (سده های 14 و 15 میلادی )برای ارمنستان بسیار گران تمام شد . در سده 16 میلادی ارمنستان غربی تحت سیطره امپراتوری عثمانی و ارمنستان شرقی تحت حکومت صفویان ایران قرار گرفت .

این دو امپراطوری برای تسلط بر کل ارمنستان در جنگهای متعددی با همدیگر درگیر شدند که اکثر آنان در خاک ارمنستان صورت می گرفت . در یکی از این جنگها به سال های 4-1603 میلادی شاه عباس صفوی در حال عقب نشینی به سمت تبریز دستور داد تمامی شهر ها و روستا های ارمنستان را تخریب وسکنه آنجا را به مرکز ایران کوچ دهند . طبق منابع تاریخی بیش از 60 هزار خانوار ارمنی از وطن خود جدا گشته و به سوی مراکز ایران کوچانده شدند که طی این کوچ اجباری اکثر آنان جان خود را از دست داده و تنها حدود 120 هزار نفر جان بدر بردند که این عده عمدتا در روستا های اطراف اصفهان از جمله فریدن .چهارمحال. بورواری. اراک و غیره اسکان داده شدند .

حدود سی هزار نفر از آنان به مازندران کوچانده شدند که طی چند دهه و بعلت ناسازگاری به آب و هوای آنجا همگی تلف شدند . در این بین تجار و صنعت گران شهر جلفا به اصفهان برده شده و در کنار زاینده رود و به یاد موطن اصلی خود شهر جلفای نو را در تاریخ 1605 میلادی بنیان نهادند که تا به امروز پا بر جا می باشد . از آن زمان تاکنون 18 نسل از ارامنه در ایران به زندگی خود ادامه داده و به یمن مهمان نوازی ملت ایران توانسته اند نه تنها زبان و فرهنگ بومی خود را حفظ نمایند بلکه با جانفشانی و از جان گذشتگی و کار و کوشش فراوان خدمات شایانی به پیشرفت موطن جدید خود، ایران ارایه نمایند . در دوران پادشاهی سلسله قاجار پس از جنگهای ایران و روس و طی عهد نامه ترکمنچای در سال 1828 میلادی ارمنستان شرقی ضمیمه روسیه تزاری گشت.در ارمنستان غربی که تحت سیطره دولت عثمانی بود مبارزه ارمنیان برای رهایی آغاز گشت.

M O B I N A · 28/12/21

این مبارزات در اواسط قرن نوزدهم به اوج خود رسید و در اواخر این قرن باعث ایجاد حرکت رهایی بخش و تاسیس احزاب گوناگون گردید. این مبارزات همچنان ادامه داشت تا اینکه دولت عثمانی با استفاده از موقعیتی که شروع جنگ جهانی اول ایجاد کرده بود، نقشه دیرینه خود برای قتل عام ارمنیان ساکن ارمنستان غربی را مورد اجراء گذاشته و از سال 1915 تا 1923 بیش از 5/1 میلیون نفر از آنان را به قتلگاه فرستاده و بیش از یک میلیون نفر را آواره نمود .این آوارگان طی سالهای بعد به کشور های مختلف دنیا از جمله آمریکا ، فرانسه ، انگلیس ، بلغارستان ، رومانی ، لبنان ، سوریه ،عراق ، مصر و غیره پراکنده شده و جوامع ارمنیان دیاسپورا را تشکیل دادند . این جوامع ارمنی تا امروز در کشور های اروپایی . آمریکایی و خاورمیانه به زندگی خود ادامه می دهند . این قتل عام بعنوان اولین نسل کشی قرن بیستم نام گرفت . پس از قتل عام و در اواخر جنگ جهانی اول ارمنیان موفق شدند طی جنگ هایی که از 23 الی 28 ماه می 1918 در منطقه سارداراباد و باش آباران با قوای ترکیه عثمانی در گرفت پیروز گشته و بعد از قرن ها جمهوری مستقل ارمنستان را بنیان نهادند .

این جمهوری که پایه و اساس کشور فعلی ارمنستان میباشد طی عمر دو ساله خود و در شرایط بسیار بحرانی نهاد های مختلف حکومتی را پایه گذاری، اقتصاد ویران شده را احیا ء و به قحطی و بیماری های همه گیر فایق گشته و برای دهها هزار ارمنی نجات یافته از قتل عام ترکیه مسکن و کار فراهم نمود . این جمهوری تنها دو سال 1920-1918 دوام آورد و در سپتامبر 1920 مورد حمله ارتش ترکیه از یک سو و ارتش سرخ روسیه شوروی از سوی دیگر قرار گرفت و اجبارا حکومت به بلشویکها تحویل شد . از آن تاریخ به بعد ارمنستان بعنوان کوچکترین جمهوری شوروی و با جمعیت حدود یک میلیون نفر و با مساحت 29800 کیلومتر مربع به زندگی خود ادامه داد . قابل ذکر است که طی جنگ های سال 1920 ترکیه به رهبری آتاتورک و شوروی به رهبری لنین بخشهایی از خاک ارمنستان جدا شده و از این بین شهر تاریخی قارص و منطقه سورمالو به ترکیه و مناطق عمدتا ارمنی نشین نخجوان و قره باغ به جمهوری نوپای آذربایجان ضمیمه شدند و این امر طی قرارداد 16 مارس 1921 بین روسیه شوروی و ترکیه جنبه حقوقی پیدا کرد.

ارمنستان شوروی طی عمر 70 ساله خود اگر چه به پیشرفت هایی در زمینه اقتصادی ،فرهنگی و علمی نایل آمده، لیکن حکومت مستبد شوروی بسیاری از حق و حقوق تاریخی و ملی ارمنستان و ارمنیان را نادیده گرفت مخصوصا واگذاری قسمتهایی از خاک ارمنستان به ترکیه و آذربایجان شوروی همواره سبب نارضایتی مردم ارمنستان بوده و هر از گاهی اعتراضاتی در این مورد انجام میگرفت . در طول این هفتاد سال وقایع جنگ جهانی دوم ثاثیر بسزایی در وضعیت جمعیتی ارمنستان گذاشت . ارمنیان ارمنستان شوروی طی این جنگ و در صف ارتش سرخ به نسبت بیشترین تلفات را متحمل شدند. در سالهای 41-1940 جمعیت ارمنستان تنها یک میلیون و چهار صد هزار نفر بود . که از این تعداد حدود ششصد هزار نفر عمدتا شهروندان مرد به خدمت ارتش سرخ در آمده و در جنگ شرکت نمودند که بیش از سیصد هزار نفر از آنان جان خود را از دست داده و دهها هزار نفر نیز مجروح و معلول گردیدند . پس از خاتمه جنگ و با هدف جبران کمبود جمعیتی ارمنستان، استالین رهبر وقت شوروی مجوزی برای مهاجرت ارامنه دیاسپورا به ارمنستان شوروی صادر نمود که طی سالهای 47-1946 میلادی دهها هزار نفرازآن جمله چندهزارنفرازارمنیان ایران به ارمنستان مهاجرت نمودند . اما کمتر از سه سال بعد یعنی درسال 1949 عده اکثری از آنان به اتهام ملی گرایی و جاسوسی برای بیگانه، تبیعید و زندانی واعدام شدند .

M O B I N A · 28/12/21

پس از مرگ استالین وضعیت کمی بهتر شد . شهروندان ارمنستان توانستند وضعیت اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی را کمی سروسامان دهند لیکن از لحاظ سـ*ـیاسی وضعیت فرق چندانی نکرده و حکومت کمونیستی اجازه هیچگونه فعالیتی را نمی داد . بدنبال مرگ رهبران سالخورده شوروی برژنف -چرنینکو و آندروپوف در سال 1985 میخاِییل گورباچف رهبری شوروی را به دست گرفته و سـ*ـیاست پرسترویکا ی خود را اعلام نمود. شهروندان شوروی در بعضی جمهوریها توانستند از موقعیت استفاده و مسایل خود را در سطح وسیع مطرح نمایند .
شهروندان ارمنستان نیز با شروع تجمعات و تظاهرات مسالمت آمیز از فوریه سال 1988 جنبش الحاق منطقه اکثرا ارمنی نشین قره باغ به خاک ارمنستان را آغاز نمودند که این جنبش نهایتا به رفراندوم استقلال این جمهوری در 21 سپتامبر سال 1991 میلادی انجامیده و پس از 70 سال ارمنستان مجددا استقلال خود را اعلام نمود. پس از اعلام استقلال ارمنستان درگیر جنگی ناخواسته بر سر منطقه اکثرا ارمنی نشین قره باغ با جمهوری آذربایجان گردید که این جنگ سرانجام در ماه می 1994 به آتش بس میان دو کشور انجامید که این آتش بس تا چندی پیش به قوت خود باقی بود گرچه هر از گاهی درگیریهای مرزی بین دو طرف صورت می گرفت.
قابل ذکر است که در سالهای جنگ، ارمنستان از نظر انرژی و مواد غذایی در تنگنا قرار داشت زیرا تمام مرز های این کشور با خارج بسته بود . از شمال مرز گرجستان – از غرب مرز با ترکیه و از شرق مرز آذربایجان . تنها در جنوب مرز ایران برای ارتباط با خارج امکان نفس کشیدن به ارمنستان می داد. لذا طی سالهای درگیری، مرز ارمنستان با ایران از طرف ارمنیان “مرز زندگی ” نام گرفت زیرا تمام مواد غذایی و مصرفی مردم ارمنستان از این طریق تامین می گردید . قابل ذکر است که رودخانه ارس مرز بین جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان می باشد که در ابتدا هیچ پلی برای ارتباط این دو کشور با یکدیگر وجود نداشت .لذا ابتدا یک پل موقت نظامی بر روی رودخانه تعبیه گردید که کامیون های حامل بار می توانستند کالا های مصرفی و مواد غذایی را به آنسوی مرز برسانند . سال 1993 میلادی پل اصلی جایگزین پل موقت گردیده و ارتباط زمینی دو کشور آسانتر شد .
در این بین ارتباط هوایی ایران با ارمنستان با اولین پرواز در اوایل فوریه 1992 بین دو کشور برقرار گردید که ابتدا هفته ای یک پرواز در مسیر تهران – ایروان – تهران انجام می گرفت که به مرور زمان این پرواز ها تقریبا به روزانه یک پرواز رسید . تردد مسافر از طریق مرز زمینی نیز با راه اندازی خطوط اتوبوسرانی آغاز گردید . که ابتدا اتوبوس های ارمنستان و سپس اتوبوس های نسبتا راحت ایرانی، کار انتقال مسافران را انجام میدادند.
پس از استقلال ارمنستان در سال 1991 اولین انتخابات ریاست جمهوری در این کشور در اکتبر همان سال برگزار و لیون ترپتروسیان برای یک دوره پنج ساله به عنوان ریاست جمهوری انتخاب گردید . در انتخابات سال 1996 با اکثریتی اندک وی مجددا پیروز انتخابات اعلام گردید اما با مخالفت اپوزیسیون روبرو گشت و اعتراضات خیابانی بسیاری صورت گرفت که با مداخله نیروهای نظامی به پایان رسید .

M O B I N A · 28/12/21

در اوایل سال 1998 بر سر مسایل سـ*ـیاسی بین رییس جمهور از یک سو و نخست وزیر کوچاریان و وزیر دفاع سرکیسیان از سوی دیگر اختلافاتی پیش آمد که نهایتا منجر به استفعای ترپتروسیان گردید. در انتخابات بعدی رئیس جمهوری که سال 1998 برگزار گردید روبرت کوچاریان نخست وزیر به ریاست جمهوری رسیده و به مدت ده سال رهبری کشور را بدست گرفت . در ابتدای ریاست جمهوری وی، مردی پر قدرت به نام وازگن سرکسیان بعنوان رهبر حزب جمهوری ارمنستان با اتحاد با حزب مردمی کارن دمیرجیان توانستند در انتخابات مجلس پیروز گشته و مجلس را در دست گرفته و دمیرجیان بعنوان ریس مجلس و وازگن سرکسیان نیز بعنوان نخست وزیر شروع به فعالیت نموده و امید های بسیاری میرفت که با این اتحاد اقتصاد ارمنستان به سمت شکوفایی حرکت کند. لیکن در 27 اکتبر 1999 هنگامی که هییت دولت به ریاست نخست وزیر در جلسه با مجلس حضور داشت چند نفر مسلح به مجلس حمله کرده و با تیراندازی مستقیم نخست وزیر وازگن سرکسیان -ریس مجلس کارن دمیرجیان و چند تن از وزرا و نمایندگان را بقتل رساندند.
پس از این واقعه روبرت کوچاریان رییس جمهور وقت با تعیین نخست وزیر جدید بعنوان رهبر بلامنازع کشور به حکومت پرداخت و دو دوره این مقام را در اختیار داشت . در فوریه سال 2008 انتخابات رئیس جمهوری با دو کاندیدای رقیب انجام گرفت . سرژ سرکسیان نخست وزیر وقت از یک سو و لیون تر پتروسیان ریاست جمهوری قبلی به مبارزه پرداختند . پس از اعلام پیروزی سرژ سرکسیان طرفداران تر پتروسیان نتایج انتخابات را نپذیرفته و اقدام به تظاهرات اعتراضی نموده و عده بسیاری دست به تحصن زدند . در تاریخ یکم مارس 2008 به دستور رییس جمهور وقت روبرت کوچاریان نیرو های نظامی به متحصنین حمله کرده و تعداد زیادی از آنان را بازداشت و ترپتروسیان را نیز در منزل خود حصر نمودند. در شب همان روز تظاهرات بزرگی ازسوی طرفداران تر پتروسیان در ایروان صورت گرفت که نیرو های نظامی آنرا سرکوب کرده و طی این درگیریها ده نفر از تظاهر کنندگان جان خود را از دست دادند .
سرژ سرکسیان بعنوان رئیس جمهور سوم و رهبر حزب جمهوری ارمنستان با ائتلاف با چند حزب دیگر تشکیل دولت داده و تا سال 2013 و انتخابات بعدی به حکومت خود ادامه داد . در انتخابات سال 2013 رقیب وی رافی هوانسیان رهبر حزب ژارانگوتیون (میراث) بود که با ائتلاف با چند گروه موفق شد حرکتی جدید ایجاد کرده و آرای بسیاری را به خود اختصاص دهد . لیکن پس از اعلام نتایج مبنی بر پیروزی سرژ سرکسیان طرفداران هوانسیان به این نتایج اعتراض و دست به تظاهرات زدند که نهایتا نتیجه نداشته و سرژ سرکیسیان دوره دوم ریاست جمهوری خود را آغاز نمود . طی این دوره و در ماه آوریل سال 2016 درگیری شدید چهار روزه بین ارمنستان و آذربایجان به وقوع پیوست که بیش از یکصد نفر از نیروهای ارمنستان جان خود را از دست دادند و این موضوع از نظر گروه های اپوزیسیون پذیرفته نشده و سرژ سرکسیان را مسئول این شکست دانستند . حکومت ائتلافی سرژ سرکسیان نهایتا با تغییراتی در قانون اساسی سیستم حکومتی ریاست جمهوری را به سیستم پارلمانی تغییرداده و پس از پایان دوره پنج ساله دوم ریاست جمهوری سرکسیان و در مجلسی که اکثریت آنان طرفداران وی بود در تاریخ 17 آوریل 2018 سرژ سرکسیان بعنوان نخست وزیر برگزیده شد . این انتخاب مصادف شد با راه پیمایی اعتراضی نیکول پاشنیان نماینده اپوزیسیون مجلس که با شعار نه به سرژ حرکت خود را در 13 ماه آوریل2018 از شهر گیومری آغاز و در تمام شهرها و روستاهای مسیر مردم را دعوت به اعتراض و پیوستن به خود می کرد . این تظاهرات خیابانی از روز 17 آوریل به ایروان رسیده و نهایتا روز 22 آوریل به نشست تاریخی بین سرژ سرکسیان نخست وزیر و نیکول پاشینیان رهبر تظاهرات مردمی انجامید که طی آن پاشینیان اعلام کرد که برای سرژ سرکسیان تنها یک راه وجود دارد و آن استفعا میباشد . پس از گفتگوی چند دقیقه ای سرژ سرکیسیان جلسه را ترک و سپس نیکول پاشینیان و دو تن از دیگر رهبران مخالفین با زداشت شدند. در شب 22 آوریل 2018 دهها هزار نفر در میدان جمهوری ایروان گردهمایی اعتراضی تشکیل داده و خواهان استعفای سرکیسیان و آزادی پاشینیان گردیدند. نهایتا صبح روز 23 آوریل نخست وزیر سرکیسیان با صدور اعلامیه ای استعفای خود را اعلام نمود .

M O B I N A · 28/12/21

مجلس نیز در اوایل ماه می با اکثریت آرا نیکول پاشینیان را بعنوان نخست وزیر انتخاب نمود. پاشینیان و همفکران وی برای تثبیت قدرت انتخابات زود هنگام مجلس را در ماه دسامبر 2018 برگزار نمودند که طبق اظهارنظر کلیه گروههای سـ*ـیاسی و کارشناسان سالمترین انتخابات طی سی سال گذشته این کشور بوده است. در این انتخابات ائتلاف به رهبری پاشینیان بیش از 70% آرا را به خود اختصاص داده و حزب ارمنستان شکوفا به رهبری گاکیک زاروکیان و حزب ارمنستان نورانی به رهبری ادموند ماروکیان نیز به مجلس راه یافتند. پس از تشکیل مجلس نیکول پاشینیان از طرف اکثریت مجلس بعنوان نخست وزیر انتخاب گردید.

عمده برنامه پاشینیان مبارزه با فساد و رشوه خواری و تفکیک سه قوه مقننه .مجریه و قضاییه اعلام گردیده است. همچنین پیگیری مسائل مربوط به انتخابات 2008 میلادی و کشته شدن ده تن از تظاهر کنندگان موضوعی است که دولت پاشینیان در حال رسیدگی به آن است . در پی روی کار آمدن دولت پاشینیان در ارمنستان سـ*ـیاست خارجی این کشور تغییری نیافته و بعنوان یکی از اعضای کشور های مشترک المنافع و نیز عضوی از پیمان اوراسیا سـ*ـیاست همگرایی با روسیه در پی گرفته است . روابط دولت پاشینیان با جمهوری اسلامی ایران بعنوان کشوری دوست و همسایه تعمیق پیدا کرده و وی در یکی از اولین سفرهای خارجی خود در سال 2019 به ایران به دیدار رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز نائل آمدند. در دیدار با آقای روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران روابط دو کشور مورد بررسی قرار گرفت و تصمیم گرفته شد تا برای تحکیم و گسترس این روابط قدمهای اساسی برداشته شوند .

ارمنستان بعنوان یکی از اعضاء پیمان اوراسیا میتواند نقشی موثر در روابط تجاری و اقتصادی ایران با کشور های عضوء این پیمان را ایفا نماید.

#ارمنستان

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

نام و تاریخچه تشکیل کشور ارمنستان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

M O B I N A

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

سرپرست بخش فرهنگ و ادب

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین