حیوانات استان یزد،هوبره

~ShaHRiyAr~ · 30/8/21

پرنده‌ای که نسبت به دیگر پرندگان، جثه‌ای بزرگتر دارد. بدنی به طول ۶۰ سانتی متر و پر‌هایی به رنگ قهوه‌ای روشن و خاکی، با چشمانی درشت و زردرنگ.
هوبره، پرنده‌ای تماشایی که در هنگام پرواز، پر‌های زیبایش تلولویی از رنگ سفید و قهوه‌ای دارد. این پرنده زیبا، اما این روز‌ها دل پرخونی دارد. او در روزگاری نه چندان دور، در بیش از ۲۰ کشور جهان زندگی می‌کرد، اما به دلیل شکار بی رویه و تخریب زیستگاه، به شدت کمیاب شده به گونه‌ای که در لیست قرمز اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) بعنوان گونه‌ای در خطر انقراض قرار گرفته است و در ایران هم از طرف سازمان حفاظت محیط زیست بعنوان گونه حمایت شده، قلمداد می‌شود.
گرچه زیستگاه اصلی هوبره، مناطق بیابانی و کویری ایران است و استان یزد هم بعنوان یکی از زیستگاه‌های اصلی هوبره در ایران به شمار می‌رود، اما این پرنده نادر حیات وحش روز‌های غم انگیزی را روایت می‌کند.
شکار، معدن، قاچاق، جاده و ... مواردی که این روز‌ها به تهدیدی جدی برای گونه‌های ارزشمند حیات وحش تبدیل شده است. کلمه‌هایی به ظاهر ساده که در آن حرف‌ها نهفته است و در چند سال اخیر باعث نابودی گونه‌های نادر جانوری و تخریب زیستگاه‌های آنان شده است.
قاچاق پرندگان چند سالی است بر سر پرنده یکه تاز کویر هم سایه افکنده و جمعیت آن را تحت تاثیر قرار داده است. زنده گیری و انتقال پرندگان هوبره به کشور‌های حاشیه خلیج فارس به مسئله‌ای نگران کننده برای دوستداران محیط زیست تبدیل شده است

هوبره، نماد حیات وحش استان یزد
پس از انقراض شیر ایرانی و ببر مازندران، محیط زیست کشور تصمیم گرفت تا هر یک از گونه‌های جانوری ارزشمند را به نام استان‌های مختلف کشور نامگذاری کند تا سرنوشتی همانند این گربه سان پیدا نکنند. به همین منظور آن‌ها از میان گونه‌های شاخص هر استان نمادی انتخاب کردند تا مردم توجه بیشتری به این گونه‌ها داشته و شرایط برای بقای دیگر گونه‌ها نیز فراهم شود.
مرکز تحقیقات هوبره خاک می‌خورد
نخستین مرکز تحقیقات هوبره ایران، سال ۱۳۸۰ در منطقه قره تپه خاتم راه اندازی شد. تحقیقات رفتاری هوبره، مطالعات زیستگاهی و ژنتیکی، نیاز‌های غذایی و مسیر‌های مهاجرت در شرایط آزمایشگاهی، سـ*ـیاست اصلی راه اندازی این مرکز بود
محیط زیست و زیستگاه هوبره
این پرنده بیابان دوست است. هوبره‌ها در بیابان‌ها و مناطق کویری، ریگزارها، دشت‌ها و تپه‌های ماهوری با پوشش بسیار کم و پراکنده بوته‌ها زندگی می‌کنند. یکی از زیستگاه‌های این پرنده زیبا سیاه کوه اردکان در استان یزد است.

قاچاق هوبره
بر اساس فرهنگ و سنت قدیمی شکار این پرنده که در کشورهای عربی رواج دارد، متاسفانه این پرنده محبوب اعراب است(مخصوصا عربستان). آنها پرندگان شکاری چون شاهین را برای شکار این پرنده تربیت می‌کنند. رواج و تفریط در انجام این سنت در عربستان موجب کم شدن چشمگیر هوبره در این کشور شده است. چندی ست قاچاقچیان حیوانات برای سود بیشتر این پرنده ارزشمند را به طور غیر قانونی از ایران خارج و به کشورهای عربی منتقل می‌کنند.

وضعیت حفاظت و حمایت هوبره:
این پرنده در دنیا و ایران از جمله پرندگان حفاظت شده بشمار می‌روند. خطر انقراض این گونه زیبای بیابانی را تهدید می‌کند. این خطر عوامل و دلایل بسیاری دارد. چرای دام یکی از علل تهدید نسل آنهاست. لانه و تخم‌های این پرنده به رنگ خاک و بر روی زمین است. دام‌های اهلی به هنگام چرای روزانه لانه‌های آنها و تخم‌هایشان را در مسیر حرکت تخریب می‌کنند. دلیل عمده و مهم دیگر شکار بی رویه و قاچاق این پرنده نازنین به کشور‌های شیخ نشین اعراب است.
غذای هوبره:
محبوب‌ترین غذای این پرندگان، پوشش گیاهی مناطق صحرایی است. این پرندگان سازگار شده با صحرا مستقیماً آب نمی‌نوشند و آب بدنشان را از طریق خوردن گیاهان و میوه‌ها تامین می‌کنند. هوبره حیوانی همه چیز خوار است. در رژیم غذایی این پرنده گیاهان، حشرات و حیوانان ریز جثه مانند قورباغه به چشم می‌خورد. اجزای گیاهان مانند گل‌ها و آذین‌ها، میوه‌ها، دانه‌ها، جوانه‌ و دانه‌های خشک و برگ‌ها غذای آنها است اما در زمستان در بعضی از مناطق به دلیل نبودن پوشش گیاهی از حشرات، موش، جیرجیرک، سوسک، کرم‌ها، ملخ، مارها ، عقرب و مارمولک‌ها نیز تغذیه می‌کند.

فنوتیپ و ریخت‌شناسی هوبره:
این پرنده چثه نسبتا بزرگی در میان پرندگان دارد. پرهایی به رنگ قهوه‌ای روشن و یا خاکی دارد. دسته‌ای پر سفید رنگ در نقاطی از بدنش همچون پیشانی دیده می‌شود. در جنس نر پرهایی ریشگونه به رنگ سیاه پایین گردنش به چشم می‌خورد. چشمان این پرنده درشت و زرد رنگ است.

از ویژگی‌های شاخص این پرندگان گردن و پاهای دراز آنها است. پاها دارای سه انگشت و از فلس پوشیده شده است و برای دویدن سازگاری بیشتری یافته‌اند. هوبره‌ها سیخک پا و چینه‌دان نیز دارند. منقار این پرندگان کلفت، پهن و به رنگ قهوه‌ای تیره رنگ است.

تفاوت هوبره نر و ماده:
هوبره‌ای نر به طور قابل توجهی بزرگتر از ماده‌ها هستند، نرها اغلب حدود 30٪ وزن بیشتر از ماده‌ها دارند. در پرندگان نر بالغ هوبره، در پرهای قهوه‌ای خاکی رنگ، لکه یا خال‌های‌های قهوه‌ای تیره بیشتر دیده است.

پرنده نر بالغ هوبره دارای پوششی از پرهای قهوه‌ای خاکی است در حالی که در ماده بالغ رو تنه خاکستری رنگ است. پرهای سیاه و بلند در دو طرف گردن هوبره‌های نر بسیار مشخص‌تر از ماده‌ها است و این پرهای سیاه در ماده‌های بالغ کمرنگ هستند. پرندگان نر تقریبا به اندازه ده سانتی‌متر از ماده‌ها بلندتر است.

پراکندگی (پراکنش) و جمعیت هوبره:
از جمعیت این پرنده تعداد مشخصی نیست. در جهان این پرنده پرطرفدار در مناطقی چون بیابان‌های سوریه، عراق، جزایر قناری، جزایر شرقی، افغانستان، عربستان، روسیه، جنوب فلسطین، ارمنستان و مغولستان پراکندگی دارد. یکی دیگر از مناطق پرطرفدار هوبره بیابان‌ها و مناطق نیمه بیابانی ایران است. براساس پژوهش‌های صورت گرفته این پرنده در فصل زمستان و پاییز در ایران بسیار دیده می‌شود. بر اساس گزارش و شواهد بدست آمده، آنها در استان‌هایی چون کرمان، یزد، فارس، سیستان و بلوچستان، سمنان، خراسان رضوی و تهران زندگی و تخم گذاری می‌کنند. در واقع این حیوان از شمال تا کوه‌های البرز و از جنوب تا دریای عمان در کشور عزیزمان زیست می‌گند.
هوبره نماداستان یزدمیباشد