آتشکده نویس در استان قم

Tavan · 12/7/21

آتشکده نویس :
آتشکده نویس یا آتشکده بُرزو یا چهارطاقی بُرزو سازه‌ای مربوط به دوره ساسانی است و در شهرستان قم، بخش خلجستان، روستای نویس (دوازه کیلومتری راهجرد) واقع شده‌است. این اثر در تاریخ ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ با شماره ثبت ۳۴۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نام	آتشکده نویس
کشور	ایران
استان	استان قم
شهرستان	شهرستان قم
بخش	بخش خلجستان

اطلاعات اثر

نام محلی	نویس
کاربری	آتشکده
دیرینگی	دوره ساسانی
دورهٔ ساخت اثر	دوره ساسانی

اطلاعات ثبتی

شمارهٔ ثبت	۳۴۴
تاریخ ثبت ملی	۲۰ خرداد ۱۳۲۱

روی نقشه ایران
۳۴٫۷۳۵۰۲۶°شمالی ۵۰٫۱۹۱۴۶۸°شرقی
ویژگی‌های معماری:
ویژگی‌های کالبدی و عناصر معماری و سازه بنا نشانگر آن است که همروزگار با دیگر چهارطاقی‌های جداگانه ایران است و دیرینگی نزدیک به ۲۰۰۰ سال دارد. تاریخ ساخت این بنا را می‌توان به پایان دوره اشکانی (پارتی) و به احتمال کمتر به آغاز دوره ساسانی شناسایی کرد. این چهارطاقی در کوهدشت به نام «دشت بروز» در دامنه بلندی‌های باختری روستای‌ نویس در ۱۷ کیلومتری شمال شرق تفرش (به خط مستقیم)، در بخش خلجستانِ استان قم جای دارد. مردم محلی این بنا را به‌طور سنتی با نام «چارطاق» یا «چارطاقی» می‌شناسند. چهارطاقی‌ نویس یکی دیگر از نمونه‌های چهارطاقی‌های یگانه در ایران با دیسه متقارن چهار سویه و با قاعده چهارگوش است. بنا از چهارپایه با چهار طاق ساخته شده که گنبدی با میانجی چهار فیلپوش بر روی آن‌ها ساخته شده‌است. مصالح بنا منحصراً عبارت است از قلوه سنگ و لاشه‌سنگ‌های بدون تراش با ملات گچ. چهار سوی بنا، چشم‌اندازی باز و بی هیچ در یا پنجره و مانعی است.از دید ساختمانی چهارطاقی همانند این بنا در استان فارس و دیگر مناطق ایران دیده می‌شود.چهارطاقی نویس در ۱۰۰ کیلومتری قم و در ۲ونیم کیلومتری “روستای نویس” از توابع بخش خلجستان است. این چهارطاقی از نمونه های اولیه چهارطاقی های عصر ساسانی است که در ابعادی کوچک و محلی برپا شده و تا اوایل دوره اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است.
بنا از خارج به شکل توده ای مکعب می نماید که دارای چهار دهانه درگاهی است. قطعات بزرگ قلوه سنگ در بدنه و سقف با ملاط گچ به هم چسبیده اند و از جهت شکل و مقاومت به گونه ای کاملاً ماندگار و مستحکم برپا گردیده است.آتشکده نویس متأسفانه در طول تاریخ دچار آسیب زیادی شده که به این دلیل میراث فرهنگی استان قم در سال ۱۳۸۰ ش به مرمت نمای جنوبی و طاق های آسیب دیده آن پرداخت.این بنا در ۲۰ خرداد ماه ۱۳۲۱ ش با شماره ۳۴۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.