طاق‌بستان

*ELNAZ* · 17/3/21

طاق‌بستان (به کردی: تاق وەسان به معنای طاق سنگی) مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نوشته‌های دورهٔ ساسانی است که در ایران در محله طاق‌بستان در شمال غربی شهر کرمانشاه و در غرب ایران واقع شده‌است. این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده‌است و ارزش هنری و تاریخی زیادی دارد. چند صحنهٔ تاریخی از جمله تاج‌گذاری خسرو پرویز، تاج‌گذاری اردشیر دوم، تاج گذاری شاهپور دوم و سوم و هم‌چنین چند سنگ نوشته (کتیبه) به خط پهلوی کتیبه‌ای و مراسم شکار گراز توسط سوار کاران و نواختن موسیقی با آلات موسیقی چنگ در آن حک شده‌است. وجود کوه و چشمه و دریاچه‌ای که در کنار آن قرار دارد، این مکان را به گردش‌گاهی زیبا تبدیل نموده که از زمان‌های دیرین تا به امروز مورد توجه بوده‌است. طاق‌بستان یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین آثار باستانی ایران به‌حساب می‌آید.

محوطه تاريخی طاق بستان در دامنه كوهی به همين نام در شمال شرقی حاشيه كنونی شهر كرمانشاه واقع شده است.برای دیدن طاق بستان باید راهی غرب ایران و استان و شهر تماشایی کرمانشاه بروید.
طاق بستان در گذشته نام روستایی در ۹ کیلومتری شهر کرمانشاه بود. با گذر زمان و توسعه شهری، این روستا در محدوده شهری قرار گرفت و به یکی از محله‌های این شهر تبدیل شد که در حال حاضر در شمال شرقی کرمانشاه قرار دارد. این مجموعه نقوش بر دامنه کوه و در کنار دریاچه‌ای قرار دارد که به دریاچه طاق بستان شناخته می‌شود. در گذشته این محل با آب و هوای مطبوع و طبیعتی که داشته، مکانی برای تفریح و شکار شاهان ساسانی بوده است و نقش‌های حجاری شده نیز نشان‌دهنده این موضوع است.
در طول تاریخ، پادشاهان تلاش می‌کردند تا با به کار بردن هنر، شکوه و عظمتشان را نه‌تنها برای مردمان خود، بلکه برای تمام تاریخ به نمایش بگذارند و جاودانه سازند. یکی از روش‌ها برای نشان دادن قدرت و بزرگی پادشاهان، حجاری روی صخره‌ها، کوه‌ها و ایجاد نقش برجسته‌هایی از وقایع و رویدادهای مهم زمان بوده است. آن‌ها از هنرمندان می‌خواستند وقایعی چون تاج‌گذاری‌، پیروزی بر دشمنان را روی بر بلندای کوه و روی صخره حک کنند تا هر رهگذری که از آن حوالی رد می‌شود آن را ببیند.
سیاحان، مورخان و جغرافی‌نويسان دوره اسلامی، از اين محوطه با نام‌های متفاوتی ياد کرده‌اند. ابن فقیه و ابن رسته اين مکان را «شبديز»، ياقوت حموی آن را «قصر شیرين»، حمدالله مستوفی «طاق بسطام» و برخی ديگر آن را «طاق بهستون»، «طاق بیستون» و «تـ*ـخت بستان» نامیده‌اند. مردمان محلی نیز اين محوطه را با نام «طاق وُسان» و «طاق بُسان» می‌شناسند.

امروز نیز این مجموعه نقش برجسته با نام طاق بستان شناخته می‌شود که در گویش کرمانشاهی یا کردی کرمانشاهی، «تاق وه سان»، تلفظ می‌شود. در واقع «تاق» به‌معنای «طاق» و «وه» به‌معنای« از» و «سان» به‌معنای «سنگ» است. بنابراین طاق بستان یعنی طاقی از سنگ است. تاق نیز واژه‌ای فارسی و طاق معرب آن است؛ بنابراین نوشتن آن به‌صورت تاق درست‌تر است.

*ELNAZ* · 17/3/21

طاق بستان متشکل از دو طاق به هم پیوسته و از جنس سنگ خام خاکستری رنگ است که در کوه حفر شده‌اند. در واقع از مزایا و خصوصیات بارز این سنگ‌ها می‌توان به عدم رشد گیاهان و علف‌های بد*کاره در آن، اشاره کرد. این مجموعه از سه بخش اصلی و مهم تشکیل شده است که می‌توان آن‌ها را به‌عنوان دقیق ترین و در عین حال زیباترین آثار سنگی بجا مانده از حکومت ساسانی در نظر گرفت. این ۳ بخش عبارتند از:

«کتیبه تاج‌گذاری اردشیر دوم» مربوط به سال های ۳۸۰- ۳۸۳ میلادی«طاق بزرگ» معروف به ایوان بزرگ که مربوط به زمان پادشاهی خسروپرویز و در سال های ۵۹۰-۶۲۸ میلادی است«طاق کوچک» معروف به ایوان کوچک که مربوط به تصویر برجسته‌ شاپور سوم در سال‌های ۳۸۰-۳۸۳ میلادی است

تمامی تصاویر و نقوش حک شده روی کتیبه ها و سنگ های موجود در مجموعه‌ طاق بستان، با ظرافت، دقت و استادی هنرمندان به‌گونه‌ای ساخته شده است که می‌توان جزئی ترین نکات را نیز در آن‌ها مشاهده کرد. همچنین در این مجموعه تصاویر نوازندگان در دوران ساسانی حک شده و به نقاشی و موسیقی همچون اثری هنری و ارزشمند ارج نهاده شده است.
طاق بستان که به شکارگاه پادشاهان ایرانی شهرت دارد، اولین سنگ نگاره‌ جهان است که به درستی قواعد و اصول نقاشی را در خود جای داده است. تصویر خسروپرویز سوار بر شبدیز (اسب سیاه رنگ خسرو پرویز)، به‌گونه‌ای در این سنگ نگاره حکاکی شده است که گویی تابلوی نقاشی زیبا و ستودنی را مشاهده می‌کنید.

هنرمند حکاک تصویر فرد سوار، لباسی را برای او در نظر گرفته که با نخ‌های طلایی و به‌شکل هندسی لوزی بافته شده است. در واقع می‌توان این‌گونه بیان کرد که وی به شیوه‌ای کاملا استادانه لباس آن سوار را تزیین کرده است. همچنین می‌توان به صحنه‌ی شکار گراز شاه اشاره کرد که در آن قسمت، شاه از لباسی استفاده کرده که پارچه‌ی آن به تصویر سیمرغ در نشانه‌های مدور، به زیبایی تزیین شده است. در تصاویر پاروزن‌ها نیز می‌توان نقوشی نمایشی را مشاهده کرد.

*ELNAZ* · 17/3/21

نقش برجسته تاج‌گذاری اردشیر دوم در طاق بستان تصاویر زیبایی از به سلطنت رسیدن و تاج‌گذاری نهمین پادشاه سلسله ساسانی را به تصویر می‌کشد. در این تصویر اردشیر دوم به‌صورت ایستاده حکاکی شده که دست چپ خود را روی قبضه‌ شمشیر خود قرار داده و با دست راست حلقه روبان‌داری را از اهورا مزدا دریافت می‌کند. چهره‌ی وی به‌شکل سه ربع و با بدنی به‌صورت تمام رخ و در وسط تصویر، مشاهده می‌شود. شاه از چشمانی درشت، ابروهایی برجسته و پرپشت، ریشی فر (مجعد) و موهایی پر و انبوه که تا شانه‌ها نیز ادامه داشته، برخوردار بوده است و به‌خوبی می‌توان در این تصویر، آن‌ها را تشخیص داد. در این نقش برجسته می‌توانید جزییات زیبایی را نیز مشاهده کنید. گوشواره را می‌توانید به صورت دایره شکل ببینید که گوی کوچکی به آن آویخته شده است؛ گردنبند که به شکل یک ردیف از مروارید حکاکی شده و دستبندی که اردشیر دوم مورد استفاده قرار داده است.
باستان‌شناسان و مورخان معتقدند که در رسوم و آیین ایرانیان دوران کهن، از ملزومات پادشاهی و سلطنت، داشتن شایستگی‌های ویژه‌ای است که به فر کیانی یا خصوصیات خدایی معروف است. در واقع با بهره‌مندی از این نیروی خدایی، پادشاه می‌تواند به نهایت روحانی و نفسانی دست یافته و از طرف خداوند یکتا، برای ارشاد، راهنمایی و هدایت مردم سرزمین خود انتخاب شود. در دین و مکتب زرتشتیان نیز هر فردی که مورد رضایت و پسند خداوند باشد، از این خصوصیت ویژه برخوردار است. حال آنکه این فرد پادشاه، عابد و زاهد یا دانشمندی عالم باشد.

تصویر فروهر در این نقش برجسته به‌گونه‌ای حک شده است که تاجی کنگره‌دار روی سر خود داشته و حلقه‌ی فر ایزدی را به دستان شاه می‌سپارد. می‌توان شباهت زیادی بین لباس‌های فروهر و پادشاه در این تصاویر مشاهده کرد که شلواری چین‌دار بر تن کرده که بـ*ـو*سیله‌ی ریسمان یا بندی به مچ پای آن‌ها متصل است. همچنین این دو کمربند و دستبندی نیز به تن داشته که از دیگر شباهت‌های پوشش ظاهری آن‌ها به شمار می‌آید. میترا یا مهر عنوان پیامبر دوران باستان ایران است که تصویر وی در سمت چپ پادشاه، نقش بسته است.

*ELNAZ* · 17/3/21

طاق بزرگ‌ از تصاویر حک‌شده‌ی ظریفی برخوردار است که از چند بخش تشکیل شده‌اند. این حجاری‌ها از ابعادی به پهنای ۷٫۵ متر، ارتفاعی بالغ بر ۱۱ متر و عمقی حدود ۷٫۵ متر برخوردار است. در بخش ورودی طاق، سنگ‌نگاره‌هایی زیبا که منقوش به تصاویر فرشته‌های بالدار، درخت زندگی، بخشی از صحنه‌های شکار پرندگان و گراز، صید ماهی‌های مرداب، چهره‌های حک شده‌ حیواناتی همچون فیل، اسب و همچنین نقش‌هایی از قایق‌های مختلف به چشم می‌خورد، جملگی نشان‌دهنده‌ جلسات شادی و بزم پادشاهان ساسانی، دولت‌مردان و مردم آن دوران خواهند بود که به‌خوبی توسط ذوق و سلیقه‌ استادکاران ایرانی، به هنر و اثری شگفت‌انگیز تبدیل شده است. در جدار پشت این طاق دو تصویر برجسته که مربوط به صحنه‌های شکار است، مشاهده می‌شود. صحنه‌ شکار گوزن و گراز که هرکدام از خصوصیات و ویژگی‌های قابل توجهی برخوردارند.
نقش برجسته شکار گوزن
صحنه‌ مربوط به شکار گوزن، درون قابی به ابعاد ۳٫۹ متر عرض و ۵٫۸ متر طول تشکیل شده است. می‌توان تصاویر فیل‌بانانی را که در سه ردیف قرار گرفته‌ و گوزن‌ها را به‌وسیله‌ی دروازه‌ای که در قسمت راست حصار قرار گرفته است، به درون شکارگاه هدایت می‌کنند، مشاهده کرد. در واقع این گوزن‌ها در پی چندین گوزن دست‌آموز که با روبانی به گردن قابل تشخیص بوده، متواری هستند. تصاویر شاه نیز سوار بر اسب خویش، درون شکارگاه و در سه بخش ارائه شده است. وی شمشیری مرصع‌گونه را به کمر خود آویزان کرده و کمانی را بر گردن خود قرار داده است. پشت او زنی را مشاهده خواهید کرد که چتری بر فراز سر پادشاه قرار داده است.

همچنین سه ردیف از زنان را پشت سر شاه حکاکی کرده‌اند که هرکدام به حالاتی متفاوت نمایش داده شده‌اند. در دو ردیف نخست، زن‌ها به حالت احترام ایستاده و ردیف سوم نیز زنانی که در حال نواختن آلات موسیقی هستند، به تصویر کشیده شده‌اند. تصاویر افرادی که در حال رام کردن گوزن‌ها حکاکی شده است، به‌صورت ایستاده و در حال نواختن چنگ و دست زدن نمایش داده شده‌اند. در بخش بعدی صحنه‌ی شکار گراز، می‌توان شاه را در حال شکار دید. وی سوار بر اسبی است که چهار نعل در حال تعقیب گوزن‌ها می‌تازد. در بخش انتهایی این تصویر نیز شاه را کمان به گردن که نشان‌دهنده‌ی اتمام شکار است، مشاهده خواهید کرد. در قسمت چپ حصار، چهره‌ی چند شترسوار را که گوزن‌های شکارشده را حمل می‌کنند، حکاکی کرده‌اند

بعد از گشت‌وگذار در محوطه طاق بستان می‌توانید از موزه سنگ این مجموعه که در شمال بلوار طاق بستان قرار دارد دیدن کنید. در این محل، در فضایی باز آثاری سنگی از دوره‌های ساسانی و اسلامی مانند سرستون‌های ساسانی با نقش‌های چون آناهیتا، اهورامزدا و درخت زندگی، نیم تنه منتسب به خسرو پرویز بقایایی از کاخ قاجاری قصرشیرین در معرض نمایش قرار دارند. علت نام‌گذاری این موزه به نام موزه سنگ، به‌علت وجود همین آثار سنگی است.

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

طاق‌بستان

ELNAZ

کاربر نیمه حرفه‌ای

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

ELNAZ

کاربر نیمه حرفه‌ای

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

ELNAZ

کاربر نیمه حرفه‌ای

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

ELNAZ

کاربر نیمه حرفه‌ای

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

کاربر نیمه حرفه‌ای

کاربر نیمه حرفه‌ای

کاربر نیمه حرفه‌ای

کاربر نیمه حرفه‌ای

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین