متخصص، کدام آزمایش های گوارش را تجویز می‌کند؟

ASaLi_Nh8ay · 10/3/21

متخصص گوارش پس از گرفتن شرح حال و بررسی علائم، ممکن است آزمایش های گوارش را برای تشخیص بهتر بیماری تجویز کند. در این مطلب با تست های گوارش از جمله آزمایش مدفوع و آندوسکوپی آشنا خواهید شد.

اعضای دستگاه گوارش کدامند؟

برای آشنایی با تست های گوارش ابتدا باید این انـ*ـدام‌ها را بشناسید. حتما تا به حال در مورد دستگاه گوارش از منابع مختلفی مانند برنامه‌های تلویزیونی، شبکه‌های اجتماعی ، مطبوعات و کتب درسی، اطلاعاتی را دریافت کرده اید. دستگاه گوارش ما از اعضای مختلفی تشکیل شده است. این دستگاه در کل مانند یک لوله بلند است که غذا از یک سمت وارد و باقی مانده هضم‌نشده و مواد دفعی از سمت دیگر آن خارج می‌شود.

بخش‌های مختلف این لوله دارای وظایف تخصصی هستند:

دهان و دندان‌ها : خرد کردن و مخلوط کردن غذا با بزاق
مری: ایجاد مسیر معمولا یک‌سویه برای عبور غذا به معده
معده: خرد کردن بیشتر غذا و افزودن آنزیم‌ها و اسید برای شکستن مولکول‌های مواد غذایی و قابل هضم کردن آن
دوازدهه : لوله‌ای کوچک که معده را به روده کوچک متصل می‌کند و ترشحات لوزالمعده و صفرا را به غذا اضافه می‌کند.
لوزالمعده (پانکراس): آنزیم‌هایی مانند آمیلاز، فسفولیپاز، لیپاز، ریبونوکلئاز و پروتئاز را در دوازدهه ترشح می‌کند که موجب هضم آمینواسیدها، چربی‌ها و پروتئین‌های غذا می شوند.
روده کوچک: جذب مواد غذایی و انتقال آن به سیاهرگ کبدی
روده بزرگ: ادامه جذب مواد غذایی و آب از پس مانده هضم نشده غذا
کبد: ذخیره و کنترل مواد جذب‌شده در خون

هر یک از این انـ*ـدام‌ها ممکن است دچار بیماری‌های متفاوتی شوند. تعدادی از این بیماری‌ها به علت ارتباط بین اعضاء این دستگاه به صورت بیماری‌هایی هستند که چند انـ*ـدام درگیر آن هستند مانند رفلاکس که معده و مری درگیر آن می ‌شوند و حتی ممکن است تا پوسیدگی دندان هم پیش‌برود. برخی دیگر تنها یک انـ*ـدام را درگیر می‌کنند.

فوق تخصص گوارش کدام آزمایش های گوارش را انتخاب می‌کند؟

دکتر گوارش ابتدا با گرفتن شرح حالی از بیمار، به دنبال علتِ علائم و مشکلاتی که بیمار از آن‌ها شکایت دارد، می‌گردد و از روی این علائم مجموعه‌ای از بیماری‌ها را حدس می‌زند. دکتر دستگاه گوارش با معاینه بیمار ممکن است نشانه‌هایی را بیابد که برخی از حدس‌ها را تقویت و برخی را رد کند.

به این ترتیب فهرست بیماری‌های احتمالی به چند مورد محدود می‌شود. در این زمان پزشک گوارش بر اساس فهرست بیماری‌های گوارشی احتمالی، انواع متفاوتی از تست های گوارش و تصویربرداری را برای بیمار تجویز می‌نماید.

اقدامات تشخیصی و آزمایش های گوارش که یک دکتر گوارش معمولا انجام می‌دهد عبارتند از:

تست مدفوع یکی از رایج‌ترین تست های گوارش:

آزمایش مدفوع برای تشخیص موارد زیر تجویز می‌شود:

خونریزی
چربی دفع شده
پاتوژن‌های دستگاه گوارش جهت شناسایی میکروب یا قارچ در دستگاه گوارش و …
کشت مدفوع برای تشخیص نوع باکتری
تست انگل

آندوسکوپی یکی از مهم‌ترین آزمایش های گوارش :

آندوسکوپی جهت تشخیص بیماری‌ها، عوارض و یا تومورهای دستگاه گوارش مانند زخم معده، عوارض ایجاد شده در مری ، مشکلات و عوارض روده بزرگ، کلون و … استفاده می‌شود.

تصویربرداری مانند MRI، CT scan، اشعه ایکس و سونو گرافی:
جهت تشخیص عوارض و یا تومورها در دستگاه گوارش به کار می‌رود
آزمایشات خون پانل متابولیک جامع(CMP) :
شامل ۱۴ آزمایش گوناگون خون است و جهت تشخیص سلامت کلیه و کبد، الکترولیت، تعادل اسید پایه و همچنین سطح گلوکز و پروتئین‌های خون به کار می رود. اصلی‌ترین آن‌ها در حوزه دستگاه گوارش عبارتند از:
1. آلبومین و پره آلبومین : کبد سالم پروتئین‌ها را به آلبومین تبدیل می‌کند؛ کاهش آلبومین می‌تواند یکی از نشانه‌های اختلال در کار کبد باشد.
2. میزان رسوب‌دهی اریتروسیت (ESR) : برای تشخیص التهاب در بدن که ممکن است ناشی از بیماری‌های التهابی روده باشد.
3. بررسی سه ماده اصلی ازجمله آلکالین فسفاتاژ، آلانین آمینو ترانسفرانز و اسپارتات آمینوترانسفرانز که توسط کبد ساخته می‌شوند .

منبع: درمانکده