معرفی شهرستان خلخال

FaTeMeH QaSeMi · 1/3/21

به نام خدا
موقعیت و مشخصات:
شهر خلخال بزرگترین شهر استان اردبیل بعداز اردبیل است. شهر خلخال در ۴۸ درجه و ۳۱ دقیقه طول جغرافیایی و ۳۷ درجه و ۳۷ دقیقه عرض جغرافیایی و ارتفاع ۱۸۴۳ متر از سطح دریا واقع شده‌است. خلخال در جنوب شرقی استان اردبیل واقع شده‌است و رودهای هروآباد و آرپاچایی در آن جریان دارند. خلخال منطقه‌ای کوهستانی با آب و هوای معتدل و نسبتاً سرد می‌باشد. کوهستان جنگلی و بلند طالش در خاور خلخال از شمال به جنوب در حکم سدی میان دریای خزر و استان گیلان و آذربایجان است که باران خزری در دامنه شرقی آن ریزش کرده و جنگل‌های طالش را به وجود آورده‌است.بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این شهر ۳۹٬۳۰۴ نفر (در ۱۱٬۵۰۱ خانوار) بوده‌است.
شایان ذکر است بخشی از شهرستان طارم در دوره قاجار به دستور مکتوب شاه قاجار از خلخال جدا و به زنجان واگذار شد، همچنین بخش کاغذکنان در سال ۱۳۵۹ به دلیل نبودن پل بروی رودخانه قزل اوزن در مسیر ارتباطی این بخش با خلخال، از این شهرستان جدا و به شهرستان میانه واگذار شد. به این ترتیب هم از وسعت خلخال کاسته شد هم از جمعیت آن.در زمان آشوری‌ها به آن هرهار (Harhar) می‌گفتند.[۲] برخی از نویسندگان نام خلخال را با نام شهر قدیم خلخال واقع در ناحیه اوتی در ماورای قفقاز که در منابع ارمنی میان قرن دوم و پنجم میلادی به عنوان اقامتگاه زمستانی شاهان ارمنستان و سپس آلبانی (آران) آمده‌است مرتبط می‌دانند، ناحیه اوتی بر ساحل راست رود کورا در حدود گنجه و شمکور کنونی واقع بوده‌است. محقق روس کیلاناوا نیز ایده ای مشابه دارد و خلخال را کلمه نیاترکی به معنی ییلاق و محل استراحت می‌داند.[۳] مرکز ناحیه‌ای که بعدها به نام خلخال معروف شد در سابق فیروز آباد بود و چون ویران شد خلخال به جای آن بر پا شد.
خلخال از شهرهای قدیمی و تاریخی آذربایجان است. در کتاب‌های جغرافیایی و تاریخی سده‌های دوم و سوم هجری، مورخان و جغرافی دانان از جمله در کتاب «حدود العالم من المشرق الی مغرب» دربارهٔ خلخال چنین نوشته‌اند: «خلخال از شهرهای کوچک و از توابع آذربایجان بوده، محصول عمده آن گندم و جو بوده‌است و پلاس و گلیم و لباس پشمی و کرکی در آن بافند….» در معجم البلدان که اواخر سده ششم هجری نوشته شده آمده‌است: «خلخال شهری است در مشرق آذربایجان و نزدیک گیلان و مزارع و آبادی آن بیشتر در وسط کوه‌های بلند قرار دارد از آن جا تا شهر قزوین هفت روز و تا اردبیل دو روز راه‌است و در این ولایت قلاعی بلند قرار دارد که مردمان آن هنگام حمله مغول به آنجا عزیمت نموده‌اند» در «نزهه القلوب» که حمدلله مستوفی در اوایل سده هشتم هجری نوشته، دربارهٔ این شهر چنین آمده‌است: «خلخال شهر وسط بوده و اکنون دیهی است کما بیش صد موضع و به چهار ناحیه تقسیم می‌شود: خانندبیل، سنجبد، انجیل آباد و هشتچین.
منبع: ویکی پدیا

FaTeMeH QaSeMi · 1/3/21

از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می‌توان به تهیه شال، جاجیم‌های ابریشمی و پشمی، گلیم بافی، پلاس، لباس‌های پشمی و کرکی و بافت مسند اشاره نمود. متأسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری (پرورش کرم ابریشم) بافت جاجیم‌های ابریشمی نیز متروک شد و حالا در هر کجا جاجیم‌های خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیای عتیقه محسوب نمود. شال پشمی خلخال که قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می‌شود از صادرات مهم خلخال بوده که آن هم فعلاً کاهش یافته‌است. بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد. در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می‌شود که هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می‌بافند. فرش خلخال که در گذشته رواج بسیاری داشته و از رونق افتاده، در سال‌های اخیر برای احیا این صنعت کارهای صورت گرفته.

آبگینه
بافته و نساجی سنتی
رودوزی‌های سنتی
سفال و سرامیک سنتی
صنایع دستی تلفیقی
صنایع دستی چرمی
صنایع دستی چوبی و حصیری
صنایع دستی سنگی
نمد مالی
ملیله کاری
گلیم بافی
ورنی (گلیم)
چرم اردبیل
معرق(نمین)
جاجیم(خلخال)
مرصع چوب(خلخال)
معرق چوب(خلخال)
گلیم عنبران
ساز سنتی
این مسیر ۷۰ کیلومتری از اسالم به سمت خلخال در استان گیلان را با طبیعت زیبا و چشم‌انداز چشم هر انسانی را به خود خیره می‌کند. نصف مسیر جنگل و نصف مسیر نیز ییلاقات تالش می‌باشد. نام برخی از مکان‌های محلی این مسیر که برخی از مناطق در استان اردبیل و برخی در استان گیلان هستند، عبارتند از؛ ۱-خرجگیل ۲-شرشر ۳-یالَ پیچ (پیچ بزرگ) ۴- شوندَوْل ۵- معدن ۶- وَرگَه دَرَه ۷- اسب هونی ۸- مَتَش ۹- لَرزَره ۱۰- چَرَه سو ۱۱- کرمان ۱۲-گردنه معروف الماس ۱۳- مجره ۱۴- خوجین.
مسیر پیچ در پیچی که در اسالم گیلان واقع شده است، یکی از زیباترین جاده‌های ایران است. دامنه‌های سرسبز و گله‌های سفید گوسفندی که در دوردستها حرکت می‌کنند؛ چشم‌انداز ییلاق و کلبه‌های چوبی روستاییان و مه‌ای که دره‌ها را سفیدپوش می‌کند و گاهی حتی تا روی جاده می‌آید و درختان بلند و انبوه که سایه‌شان جاده کوهستانی را گاهی تاریک می‌کند؛ این‌ها از تابلوهای زیبای این مسیر هستند. انگار واقعاً در دنیای دیگری قدم گذاشته‌اید.
- جاده اسالم به همان اندازه که معروف است ناشناخته مانده‌است. راه‌های فرعی آن به آبشارها و چشمه‌سارهایی می‌رسد که کمتر کسی می‌شناسد. محلی‌ها اعتقاد دارند که حتی سازمان میراث فرهنگی هم از بسیاری از جاذبه‌های طبیعی منطقه خبر ندارد.[۵]
- هم‌اکنون تلاش می‌شود تا این جاده در یونسکو به عنوان میراث جهانی ثبت شود.
- منبع: ویکی پدیا

FaTeMeH QaSeMi · 1/3/21

جاذبه‌های طبیعی:
چشم‌اندازی از خلخال

امامزاده دانیال بن موسی کاظم در روستای خانگاه سادات
منطقه حفاظت شده آق داغ
منطقه گردشگری ازناو
آبشار نره گر
روستای گردشگری کزج
اندبیل(خلخال)
قله آق داغ(خلخال)
قله عجم
موزه گنجینه خلخال شامل آثارباستانی مربوط به حفاری‌های منطقه خلخال و اردبیل.
روستای گردشگری برندق
روستای گردشگری و توریستی نمهیل
آبشارآق بلاغ (سیبیه خانی) در روستای لرد بزرگترین روستای خلخال
کوه آق داغ در نزدیکی دهستان بزرگ برندق قرار دارد.
رودخانه قزل اوزن نیز از کنار روستای نمهیل جاریست.
ییلاق سرسبز و زیبای روستای کلستان که دارای آب معدنی با خاصیت درمان سنگ کلیه که معروف است به آب کلیه.
چشمه آب سرد میرعادل (یا به زبان ساکنین محلی بیلدیر) که در روستای شده‌است.
چشمه آب سرد ازناو که در روستای خوجین واقع شده‌است.
آبشار نره گر
بوزلو کؤهول
مسیر قدیم خلخال - گیلان
ییلاق‌های معرف خلخال به‌نام، ییلاق سردول که در روستای وهرآورد قرار دارد و ییلاق تابستانی طایفه‌های گوناگون از جمله ایل شاهسون می‌باشد.
طبیعت زیبای روستای آلهاشم
فنا رود در روستای خوجین
حاجت بولاغی (ائللر باغی)
آبگرم روستای گرمخانه
کوه‌های روستای بلوکان
روستای گیلوان از زیباترین روستاهای این شهر با قدمتی چند هزار ساله
آبشار قاراقوش قایاسی واقع در روستای کلی
روستای کلی، یکی از روستاهای تاریخی و بسیار زیباست که سر شاخه‌های رود قزل اوزن از این روستا عبور می‌کند. این روستا به لحاظ معماری خانه‌هایش بسیار شبیه به ماسوله بوده و از آب و هوای بسیار مطلوبی در تابستان برخوردار است. باغات میوه این روستا نیز از جاذبه‌های گردشگری آن بوده و پیشه مردمانش کشاورزی و بافندگی است. چشمه قیرخ بولاغ (چهل چشمه) از زیباترین مناظر طبیعی این روستاست.

هتل‌ها و مراکز اقامتی خلخال:
از اماکن و هتلهایی که برای مسافران و توریست‌ها به این منطقه سفر می‌نمایند می‌توان به هتل فلور خلخال و هتل پرنیان خلخال[۶] و هتل جهانگردی خلخال[۷] تحت نظارت سازمان میراث فرهنگی استان اردبیل اشاره نمود.همچنین تعداد زیادی مسافرخانه و خانه‌های ویلایی شخصی جهت اجاره به مسافران وجود دارد.
سوغات خلخال:

نان‌های روغنی (نزیک - - - - چای چورگی و …)
عسل طبیعی خلخال که به لحاظ بکر بودن و کوهستانی بودن منطقه، یکی از غنی‌ترین و طبیعی‌ترین عسل‌های کشور می‌باشد و فراورده خاص عسل عبارتند از: شیرعسل، هویج عسل و پرتقال عسل
شیرینی‌های محلی
صنایع دستی همچون گلیم، جوراب‌های پشمی دست باف، شال، قالیچه و جاجیم خلخال
انواع میوه‌ها که عبارتند از: (انواع سیب، گلابی، زرد آلو، هلو، انواع آلو، گیلاس، آلبالو، گردو، انگور، توت، خیار، کمبزه (خیرچا)، شاتوت، ریواس (اوشقون) و…

مردم:
برابر با سرشماری سال ۱۳۷۵ شهرستان خلخال ۱۳۷٬۹۹۲ نفر جمعیت داشت. شغل اصلی مردم این منطقه کشاورزی، دامداری و پرورش زنبور عسل است. زبان مردم شهر خلخال زبان ترکی آذربایجانی است.[۸] همچنین زبان مردم بخش مرکزی و عمده روستاهای این شهرستان ترکی آذربایجانی می‌باشد.در شهرستان خلخال هم چون سایر شهرستان‌های استان اردبیل هنرهای دستی از رواج و قدمت زیادی برخوردار است که بیشتر این صنایع توسط زنان و دختران محلی انجام می‌گیرد. بیشتر مردم شهرستان خلخال مسلمان و اکثریت دارای مذهب شیعه هستند و اقلیتی نیز دارای مذهب سنی هستند.[۹]از ضرب‌المثل‌های رایج خلخال «منده ایننی گورور ازونده تبننی گورمور» است.
منبع: ویکی پدیا

FaTeMeH QaSeMi · 1/3/21

جشنواره رغایب:
جشن رغایب یا جشن آرزوها که در مناطق مختلف آذربایجان به «اولولر بایرامی» شهرت دارد که در خلخال و در شهرکلور به سبک و سیاق خاصی برگزار می‌شود.
اولین شب جمعه ماه رجب، لیله الرغایب یا به عبارتی «شب آرزوها» است که فضیلت بسیاری دارد و به منظور کسب هر چه بیشتر رحمت‌الهی و رسیدن به حوائج معنوی، اعمالی نیز برای آن ذکر شده‌است. یکی از بخش‌های اصلی جشن رغایب، برپایی بازارچه محلی است. در این بازارچه کسبه و بازاریان منطقه شاهرود، شهرهای مجاور و حتی استان‌های مجاور نیز حضور یافته و اجناس و کالاهای گلچین شده خود را عرضه می‌نمایند.در این مراسم، زنان در چندین گروه دایره‌ای شکل به دور هم چرخیده و به‌طور متناوب و با ریتم خاصی دست‌های گرده کرده همدیگر را به بالا و پایین می‌برند. مشابه این مراسم در روز سیزده بدر نیز اجرا می‌شود.مردان منطقه نیز در این روز بازی‌های خاص را اجرا می‌کنند، که از آن جمله بازی قیشه مزا یا همان قیش ووردی است. این بازی که حول یک دایره بزرگ و در محوطه‌ای وسیع به اجرا در می‌آید، توسط دو گروه اجرا می‌شود.
اقلیم و آب و هوا:شهرستان خلخال یک منطقه کوهستانی است که ارتفاع آن از شرق به غرب و از شمال به جنوب کاهش می‌یابد، اختلاف ارتفاع در خلخال از ۳۰۰ متر الی ۳۳۳۳ متر است. رشته کوه‌های باغرو (تالش) در شرق آن از شمال به جنوب کشیده شده‌است که مانند سدی میان دریای خزر و استان گیلان و آذربایجان قرار گرفته‌است به‌طوری‌که بر خلاف دامنه‌های شرق در دامنه‌های غربی آن در منطقه خلخال به جهت کاهش باران و خشکی هوا پوشش گیاهی انبوه و چشمگیری دیده نمی‌شود در این شهرستان رود مهم قزل‌اوزن و شاخه‌های آن مانند شاهرود آرپاچای و شنگ‌آباد به طرف جنوب جریان داشته و سرانجام به دریای مازندران می‌ریزد این منطقه از لحاظ آب وهوا دارای تابستان‌های معتدل و زمستان‌های سرد است به لحاظ موقعیت‌های جغرافیایی و شرایط کوهستانی این منطقه دارای جالبترین منابع آب‌های گرم معدنی است که مهم‌ترین آن‌ها آب گرم معدنی گیوی سویی در بخش سنجد در فاصله شهرهای گیوی و خلخال می‌باشد مقدار بارندگی سالانه ثبت شده در ایستگاه‌ها در سال ۱۳۷۹ حدود ۸ /۳۱۲ میلی‌متر بوده‌است که نسبت به سال پیش از آن در حدود ۱۰ درصد نشان می‌دهد. شهر خلخال دارای سه رود جاری به نام‌های نورعلی چایی، قز باخان و هرو چایی که از داخل شهر می‌گذرند می‌باشد.
منبع: ویکی پدیا

FaTeMeH QaSeMi · 1/3/21

صنایع و معادن:مهم‌ترین صنایع شهرستان خلخال را صنایع دستی تشکیل می‌دهند. شهرستان خلخال یکی از مراکز مهم صنایع دستی استان اردبیل و نیز کل کشور محسوب می‌شود. انواع جاجیم، گلیم، اشیای منبت کاری شده و صنایع چوبی از عمده‌ترین صنایع دستی این شهرستان است. جاجیم بافی در اکثر روستاهای ایران به ویژه اغلب روستاهای آذربایجان مرسوم است و در هر منطقه دارای ویژگی‌های خاص می‌باشد در شهرستان خلخال جاجیم دارای ویژگی‌های خاص می‌باشد. در گذشته جاجیم مناسب‌ترین چیزی بود که مردم منطقه روی کرسی می‌انداختند که در این میان جاجیم چیچکلمه CHICHAKLAMEH با ترکیبی از رنگ‌های متنوع و نقوش لوزی داخل الوان راه راه آن در ده و شهر از همه مشهور بود با متروک شدن کرسی زغالی بافت و مصرف جاجیم در شهرها و حتی در شهرستان‌های دور و نزدیک نیز به فراموشی می‌رفت ولی روستاییان طبق عادت قدیمی مناسب‌ترین روانداز کرسی زمستانی را رها نساخته‌اند.
کشاورزی و دامداری:به دلیل دارا بودن اختلاف ارتفاع ۳۰۰الی ۳۳۳۳ متری به‌طورکلی خلخال از مناطق کشاورزی، باغ داری و دام پروری استان اردبیل است و محصولات عمده اش گندم، جو و حبوبات، برنج، گردو، سیب، گلابی، انگور و پنبه‌است. خلخال به لحاظ داشتن مراتع نسبتاً خوب از دامداری پیشرفته‌ای برخوردار است و انواع فراورده‌های شیری از قبیل: خامه، ماست، کره و پنیر و… هم چنین پشم، پوست و عسل از عمده‌ترین تولیدات دامی این منطقه به‌شمار می‌آیند.
محله‌های قدیمی شهر:

قازان داش
آشاقی‌کوچه
قاضی‌لر
یوخاری‌کوچه
قلعه‌باشی
روشن‌محله
بازار
حمزه آباد
پوچ دیبی
خرابه حصار
ائیشنه کوچه
چول دره
گونئی

مکان‌های مذهبی:

امام زاده سید الیاس و سید هاشم روستای زاویه سادات
امام زاده سید دانیال
امام زاده قاضی‌لر
امام زاده پیر سلیمان (زنجیرلی امامزادا)
امام زاده روستای کالار
مقبره سید محمد آقا
امامزادگان الهاشم (روستای الشما)
امام زادگان روستای خوجین
امام زاده سید ابراهیم روستای خمس
هنرهای دستی:

از میان هنرهای دستی معروف این شهرستان می‌توان به تهیه شال، جاجیم‌های ابریشمی و پشمی، گلیم بافی، پلاس، لباس‌های پشمی و کرکی و بافت مسند اشاره نمود. متأسفانه بعد از متروک شدن نوغان داری (پرورش کرم ابریشم) بافت جاجیم‌های ابریشمی نیز متروک شد و حالا در هر کجا جاجیم‌های خلخال پیدا شود باید آن را جزو اشیای عتیقه محسوب نمود. شال پشمی خلخال که قسمت عمده آن در بخش شاهرود تهیه می‌شود از صادرات مهم خلخال بوده که آن هم فعلاً کاهش یافته‌است. بافت گلیم و مسند نیز در خلخال رواج دارد. در این منطقه گاه مسندهای بسیار نفیس دیده می‌شود که هنرمندان خلخالی آن را به صورت برجسته می‌بافند.
منبع: ویکی پدیا

FaTeMeH QaSeMi · 1/3/21

زبان و گویش:
زبان بخشی از مردم شهر خلخال ترکی آذربایجانی می‌باشد. با این‌حال زبان تاتی عمدتاً در بخش خورش رستم(روستای کجل)، بخش شاهرود و همچنین کردی کرمانجی نیز در برخی روستاها رواج دارد. زبان تاتی که در روستای کجل صحبت می‌شود به مراتب بیشترین مقاومت دربرابر زبان ترکی را داشته و از لحاظ واژه شناسی اصیل‌ترین گویش زبان تاتی را دارا است. برخی پژوهشگران معتقدند زبان تاتی، زبان قدیم مردم آذربایجان بوده و آذری نامیده می‌شده‌ است.
زبان تاتی که یکی از زبان‌های منحصر به فرد و باستانی می‌باشد در بیشتر بخش شاهرود و قسمتی از بخش خورش رستم (روستاهای کجل، دیز و کرنق) خلخال رواج دارد. گروهی از مردم تات در بخش شاهرود خلخال زندگی می‌کنند، زبان تاتی شباهت زیادی به زبان‌های تالشی و گیلکی دارد. همچنین مردم کرمانجی نیز در بیست روستا از شهرستان خلخال زندگی می‌کنند.زبان تاتی که یکی از زبان‌های منحصر به فرد و باستانی می‌باشد در بیشتر بخش شاهرود و قسمتی از بخش خورش رستم (روستاهای کجل، دیز و کرنق) خلخال رواج دارد. گروهی از مردم تات در بخش شاهرود خلخال زندگی می‌کنند، زبان تاتی شباهت زیادی به زبان‌های تالشی و گیلکی دارد.امیل بئر در مورد زبان تاتی مردم شاهرود خلخال می‌گوید: «ناحیه دومی که در خلخال به واسطه روابط شخصی جلب نظر مرا نمود، شاهرود خلخال در جنوب شرقی آذربایجان بود. این زبان نیز که اهالی آن، آن را تات می‌خوانند از نظر علم زبان، فو‌قالعاده جالب توجه است. عده ای که این زبان را صحبت می‌کنند به درجات زیادتر از عده‌ای است که زبان هرزندی را صحبت می‌نمایند. این زبان در قراء دیگر، خلخال خارج از حدود شاهرود و در بعضی از قراء ناحیه زنجان نیز صحبت می‌شود. این زبان قوی‌ترین تحمل‌ها را در مقابل نفوذ زبان ترکی نشان داده‌ است و علت آن این است که روابط اهالی، این ناحیه بیشتر با اهالی نواحی کوه البرز (گیلان و طالش) است که زبان آرین را صحبت می‌کنند. لیکن به طوری که دیده می‌شود در این ناحیه نیز یک قریه بعد از دیگری در تحت نفوذ ترکی می‌رود. مثلاً اهالی خمیس که در پنجاه سال قبل زبان تاتی صحبت می‌کردند امروز به واسطه رابـ*ـطه با هیروآباد که اهالی آن ترکی صحبت می‌کنند، عموماً ترکی حرف می‌زنند.از روستاهای تات‌زبان بخش شاهرود می‌توان به اسبو، اسکستان، درو، شال، دیز، لرد، کرین، گیلوان ، طهارم دشت، خانقاه گیلوان ، کهل، دیلمده و گلوزان اشاره کرد. شهر کلور نیز از شهرهای تات‌زبان و مرکز بخش شاهرود است.زبان کردی کرمانجی در بخش مرکزی در دهستان سنجبد شرقی و روستاهای اطراف تکلم می‌شود. از نواحی که زبان کردی کرمانجی در آن رایج هستند می‌توان به کالار، آقبلاغ کرد، کلستان بالا و پایین، مورستان، لنبر، مصطفالو، بلوکانلو، اوجغاز، پیرانلو، خداقلی قشلاق، چلنبر، نواشنق در دهستان سنجبد شرقی در شهرستان خلخال، زاویه کرد و آقباش در شهرستان کوثر، جعفرآباد در بخش خورش رستم از شهرستان خلخال و چملوگبین در بخش شاهرود از شهرستان خلخال می‌باشند.
منبع: ویکی پدیا

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

معرفی شهرستان خلخال

FaTeMeH QaSeMi

مدیر ارشد رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

FaTeMeH QaSeMi

مدیر ارشد رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

FaTeMeH QaSeMi

مدیر ارشد رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

FaTeMeH QaSeMi

مدیر ارشد رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

FaTeMeH QaSeMi

مدیر ارشد رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

FaTeMeH QaSeMi

مدیر ارشد رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

مدیر ارشد رمان ۹۸

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین