هورمون نوراپی‌نفرین چیست؟

Mahta.ra · 21/1/20

بسمه تعالی

"هورمون نور اپی نفرین"

احتمالا در مورد آدرنالین و اپی‌نفرین زیاد شنیده‌اید، اما در مورد هورمون مشابه دیگر که نوراپی نفرین نام دارد چطور؟ نوراپی نفرین مانند آدرنالین طی پروسه‌ی طبیعی واکنش جنگ یا گریز بدن ترشح می‌شود و یکی از اولین پاسخ‌های بدن به شرایط استرس برانگیز است.

نوراپی نفرین به عنوان یک تنگ کننده‌ی رگ نیز عمل می‌کند و سازمان غذا و دارو نیز تائید کرده است که این هورمون برای کنترل فشار خون و درمان سکته قلبی در افرادی که فشار خون‌شان به شدت پایین است کاربرد دارد.

نوراپی نفرین هم مانند سایر هورمون‌ها اگر خیلی پایین یا خیلی بالا باشد، می‌توانند مشکلاتی ایجاد کند مانند اضطراب، نوسانات فشار خون، مه مغزی و اختلال در خواب. کلید کنترل هورمون‌های استرس کاهش استرس‌های روزمره و پرداختن به ورزش منظم و حفظ وزن سالم است.

نوراپی نفرین چیست؟

نوراپی نفرین که به آن نورآدرنالین نیز می‌گویند یک فرارسان عصبی است که به دسته‌ای از ترکیبات به نام کاته چولامین‌ها تعلق دارد. کاته چولامین‌ها در واکنش به استرس‌های جسمی و هیجانی ترشح می‌شوند. نوراپی نفرین، فُرم مصنوعی دوپامین است و از پیاز مغز یا مدولا در مغز ترشح می‌شود. این هورمون به عنوان یک فرارسان عصبی در سیستم عصبی مرکزی و سیستم سمپاتیک عمل می‌کند.

نوراپی نفرین به عنوان یک فرارسان عصبی، سیگنال‌ها را میان سلول‌های عصبی ما جابجا می‌کند و با فعال کردن گیرنده‌های آلفا ۱، عروق را منقبض کرده و فشار خون را تا حدی بالا می‌برد که جریان خون بتواند به قلب بازگردد. نورآدرنالین به عنوان یک هورمون استرس نیز عمل کرده و نقش زیادی در انقباض رگ‌ها و عروق دارد. نورآدرنالین مسئول ایجاد ضربان قل و افزایش فشار خون طی فرایند واکنشی جنگ یا گریز در بدن است.

وقتی مغز توسط یک شرایط استرس برانگیز ترغیب می‌شود (چه فیزیکی و چه هیجانی)، هورمون استرس وارد جریان خون می‌شود تا کارش را انجام دهد. هورمون‌های استرس ضربان قلب را بالا می‌برند تا جریان خون به سمت عضلات بیشتر شده و گلوکز بیشتری وارد خون شود.

فواید نوراپی نفرین

۱. افزایش فشار خون

فرارسان عصبی نوراپی نفرین، تنگ کننده‌ی رگ‌هاست یعنی می‌تواند با منقبض و باریک کردن رگ‌های خونی، فشار را بالا ببرد. در افرادی که فشار خون‌شان خیلی پایین است و نمی‌توانند با سبک زندگی خود فشار خون‌شان را نرمال کنند، نوراپی نفرین می‌تواند مفید باشد.

مطالعات نشان می‌دهند دارو‌هایی که برای افزایش نوراپی نفرین به کار می‌روند می‌توانند برای بیمارانی که دچار سیستم فشار خون پایین هستند و با راهکار‌هایی مانند بیشتر آب نوشیدن جواب نمی‌گیرند، مهم و موثر باشند.

نوراپی نفرین به عنوان درمان‌های مراقبتی برای شوک سپتیک نیز کاربرد دارد. شوک سپتیک عفونتی شدید است که اغلب منجر به افت زیاد فشار خون شده و حتی می‌تواند سبب نارسایی ارگان‌ها شود. در این موارد، نوراپی نفرین وریدی می‌شود تا فشار خون بالا آمده و به حد نرمال برسد.

۲. افزایش سطح هوشیاری

نوراپی نفرین به عنوان هورمونی که میزان هوشیاری را افزایش می‌دهد نیز عمل می‌کند. وقتی سطح این هورمون نرمال است شما بهتر می‌توانید تمرکز کنید و متمرکز بمانید و این دقیقا همان علتی است که باعث می‌شود پایین بودن نوراپی نفرین سبب عوارضی، چون ADHD شود.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند هم دوپامین و هم نوراپی نفرین در توانایی ما در تمرکز‌های روزانه‌مان نقش دارند. خیلی از دارو‌هایی که معمولا برای بهبود علائم بیش فعالی – کم توجهی به کار می‌روند می‌توانند نوراپی نفرین را افزایش بدهند از جمله ریتالین.

۳. بهبود افسردگی

شواهد علمی نشان می‌دهد اختلالات نوراپی نفرین و دوپامین و سروتونین در سیستم عصبی مرکزی در علت‌های پنهان افسردگی نقش دارند. مطالعات دریافته‌اند نوراپی نفرین نقش تعیین کننده‌ای در تنظیم قدرت ادراک، انگیزه و هوش دارد که همگی از جهت عملکرد‌ها و روابط اجتماعی ما مهم‌اند.

محققان می‌گویند نقص در عملکرد‌های اجتماعی یکی از مهم‌ترین فاکتور‌هایی هستند که کیفیت زندگی ما را تحت تاثیر قرار داده و از دلایل اصلی هستند که توجیه می‌کنند چرا پایین بودن نوراپی نفرین می‌تواند منجر به افسردگی می‌شود.

۴. بهبود خواب

خیلی از دارو‌های ضد افسردگی که بر سیگنال دهی نوراپی نفرین اثر می‌گذارند برای درمان بیخوابی نیز کاربرد دارند. مطالعات نشان می‌دهند نوراپی نفرین می‌تواند تاثیرگذاری بسیاری از دارو‌های بهبود کیفیت خواب را افزایش بدهد.

تنظیم بودن میزان هورمون نوراپی نفرین باعث بهبود خواب نرمال می‌شود، اما زیاد بودن آن هوشیاری‌تان را بالا برده و خوابیدن را با مشکل روبرو می‌کند.

تفاوت نوراپی نفرین با اپی نفرین

نوراپی نفرین و اپی نفرین هر دو هورمون‌هایی هستند که طی فرایند واکنشی جنگ یا گریز بدن تولید می‌شوند و هر دو نقش مهمی در درمان‌های پزشکی دارند. اپی نفرین یا آدرنالین بابت توانایی‌اش برای درمان آنافیلاکسی معروف است و در موارد حمله قلبی و حملات شدید آسم کاربرد دارد.

تزریق اپی نفرین می‌تواند با باز کردن راه‌های هوایی زندگی کسی را که دچار واکنش شدید آلرژیک شده نجات بدهد و همچنین قلب را طی حمله قلبی دوباره تنظیم کند.
بزرگ‌ترین تفاوت میان اپی نفرین و نوراپی نفرین این است که نوراپی نفرین بر رگ‌های خونی اثر می‌گذارد و تنگ کننده‌ی رگ است و فشار خون را بالا می‌برد در حالی که آدرنالین مستقیما بر عملکرد قلب اثر می‌گذارد.

چگونه سطح نوراپی نفرین را افزایش دهیم؟

برخی از پزشکان برای افزایش سطح نوراپی نفرین دارو‌های مهار کننده‌ی بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین تجویز می‌کنند که مناسب افسردگی هستند یا آمفتامین‌هایی تجویز می‌نمایند که اغلب برای درمان بیش فعالی کاربرد دارند. دارو‌های ضد افسردگی متاسفانه عوارض جانبی دارند که در بیشتر افراد دیده می‌شود مانند ناراحتی معده، سر درد، بیقراری، اختلالات و افکار خود کُشی.

برای افرادی که سطح پایینی از نوراپی نفرین دارند، راه‌هایی نیز وجود دارد که می‌توانند سطح این هورمون را به طور طبیعی بالا ببرند. خواب کافی و ورزش منظم می‌تواند به افزایش سطح نوراپی نفرین کمک کند. مطالعات نشان می‌دهند که سطح کاته چولامین ما حین ورزش به میزان قابل توجهی بالا می‌رود. کاهش میزان استرس نیز می‌تواند تاثیر چشمگیری بر نرمال کردن سطح این هورمون بگذارد.

یک راه دیگر برای افزایش نوراپی نفرین، افزایش دوپامین است که زمینه ساز این هورمون مهم می‌باشد. مصرف مکمل‌هایی که دوپامین را افزایش می‌دهند، مانند آمینو اسید‌های تیروزین و فنیل آلانین نیز مفیدند. در موارد اورژانسی مانند شوک سپتیک و فشار خون بسیار پایین، نورپی نفرین معمولا به طور پیوسته تزریق وریدی می‌شود.

برای افزایش نوراپی نفرین به عنوان درمان فشار خون پایین، تزریق معمولا با ۸ میکروگرم تا ۱۲ میکروگرم در هر دقیقه شروع شده و سپس بسته به شرایط بیمار به میزان مورد نظر می‌رسد.

علائم کمبود نوراپی نفرین

کمبود نوراپی نفرین زمانی روی می‌دهد که سطح این هورمون بسیار پایین می‌آید. افرادی که دچار عوارض یا بیماری‌های خاصی هستند، مثلا استرس مزمن و سوء تغذیه، یا افرادی که دارو‌های خاصی مصرف می‌کنند ممکن است دچار کمبود نوراپی نفرین شوند، زیرا بدن شروع به تولید میزان کمتری از نوراپی نفرین می‌کند.

کمبود نوراپی نفرین علائم فیزیکی و روانی ایجاد می‌کند مانند:

افسردگی
اضطراب
از دست دادن علاقه و انگیزه
کمبود انرژی
خستگی در طول روز
علائم بیش فعالی – کم توجهی
مشکل در خوابیدن
مشکلات حافظه
مه مغزی
میگرن
فیبرومیالژیا
سندرم پای بیقرار
هیپوگلیسمی
فشار خون پایین

پژوهش‌ها نشان می‌دهند کمبود نوراپی نفرین به دلیل تباهی نرون‌های مغز روی می‌دهد که می‌تواند به خاطر استرس مزمن، چاقی و برخی از بیماری‌ها مانند پارکیسنون باشد.

علائم بالا بودن سطح نوراپی نفرین

این احتمال هم وجود دارد که سطح نوراپی نفرین‌تان بالا برود و مشکلاتی مانند فشار خون بالا، تپش قلب، سر درد و اضطراب ایجاد نماید. وقتی سطح این هورمون به سرعت بالا می‌رود، حتی می‌تواند منجر به علائمی مشابه حمله پانیک شود. نوراپی نفرین ِ بسیار زیاد می‌تواند دلایلی مانند استرس مزمن و چاقی داشته باشد.

افزایش ناگهانی نوراپی نفرین هم درست مانند پنج هورمون مهم دیگر که مسئول تنظیم خلق و خو، انرژی، خواب و حافظه هستند، می‌تواند باعث شود بدن‌تان فکر کند در شرایط خطر قرار دارد و علائم قابل توجهی ایجاد نماید.

هشدار

نوراپی نفرین باید برای بهبود کم فشاری خون توسط پزشک تجویز شود. این هورمون تنگ کننده‌ی رگ‌هاست و زیادی آن می‌تواند سبب کاهش جریان خون به سمت اعضای اصلی شده و به آن‌ها آسیب وارد کرده و سبب نارسایی‌شان شود. تحقیقات نشان می‌دهد وقتی که کم فشاری خون ناشی از کاهش حجم خون یا مایعات در بدن است، نوراپی نفرین بهترین راهکار درمانی نیست.

بیمارانی که از مکمل‌های تقویت کننده‌ی عملکرد مغز استفاده می‌کنند که برای افزایش دوپامین به کار می‌رود باید قبل از مصرف هر مکمل دیگری با پزشک خود مشورت نمایند، مخصوصا اگر دارو‌های دیگری نیز مصرف می‌کنند.

جمع بندی

نوراپی نفرین یا همان نورآدرنالین یک پیام رسان عصبی و هورمون استرس است که به طبقه‌ای از ترکیبات به نام کاته چولامین‌ها تعلق دارد. این هورمون استرس در واکنش به استرس‌های هیجانی و فیزیکی ترشح شده و وارد جریان خون می‌شود و یکی از اولین واکنش دهنده‌ها نسبت به استرس است.

نوراپی نفرین به عنوان باریک کننده‌ی رگ عمل می‌کند و فشار خون را افزایش می‌دهد. نوراپی نفرین تقویت کننده‌ی دقت و تمرکز بوده و علائم افسردگی و بیخوابی را نیز کاهش می‌دهد. مکمل‌هایی که برای افزایش دوپامین به کار می‌روند به افزایش نوراپی نفرین نیز کمک می‌کنند. سایر روش‌های افزایش نوراپی نفرین شامل ورزش منظم و خواب و استراحت کافی می‌شوند.