اسکن مغزی بیماران کرونا از تاثیرات عصبی مخرب کووید ۱۹ خبر می‌دهد

MacTavish · 1/11/20

یکی از تاثیرات عصبی کووید ۱۹ از دست رفتن حس بویایی بوده که در برخی بیماران، به آسیب‌های بدتری منتهی می‌شود. تازه‌ترین تحقیقات با اسکن مغز افراد، این آسیب‌ها را به ما نشان داده‌اند.

تاثیرات عصبی کووید ۱۹ در تازه‌ترین تحقیقاتی که شامل اسکن وضعیت مغز بیماران کرونا می‌شود، مورد بررسی قرار گرفته است. متاسفانه با گذشت بیش از ۱۰ ماه از شروع همه‌گیری اخیر، همچنان دانشمندان توضیح مشخصی در مورد این تاثیرات مرموز و مخرب ندارند.

به عنوان مثال از دست رفتن ناگهانی حس بویایی و چشایی یکی از علائم کووید ۱۹ بوده که از چندین ماه پیش به عنوان نشانه‌های رسمی این بیماری مرگبار دستگاه تنفسی در نظر گرفته شد. جالب است بدانید که این نشانه یکی از مرموزترین علائم بیماری مورد نظر بوده که کاملا به سیستم عصبی مربوط می‌شود و به علاوه، در موارد شدیدتر ابتلا، دیده شده که بیماران به سکته، تشنج و حتی ورم مغزی هم دچار می‌شوند.

به علاوه برخی از تحقیقاتی که تا به امروز منتشر شده‌اند، از بروز هذیان، گیجی و ناتوانی در تمرکز افکار در عده‌ای از مبتلایان به کووید ۱۹ خبر داده‌اند. همان‌طور که اشاره شد، از زمان شروع پاندمی اخیر دانشمندان سراسر جهان در تلاشی بی‌وقفه به دنبال رسیدن به درک بهترین از ویروس کرونا جدید، نشانه‌ها و همچنین تاثیرات عصبی کووید ۱۹ بوده‌اند. متاسفانه به نظر می‌رسد که این ویروس مرگبار مغز انسان را به اشکالی تحت تاثیر قرار می‌دهد که هنوز برای ما قابل درک نیست.

بررسی تاثیرات عصبی کووید ۱۹
با این تفاسیر، به تازگی دو دانشمند، تحقیقات عصب شناسی که تا به امروز در رابـ*ـطه با وضعیت افراد آلوده به ویروس کرونا منتشر شده را مورد بررسی قرار داده‌اند و در مورد نحوه تحت تاثیر قرار گرفتن مرکز سیستم عصبی بدن و مختل شدن الگوهای عادی مغز، اطلاعات جالبی را جمع‌آوری کرده‌اند.

شاید در فیلم‌ها دیده باشید که برای اندازه‌گیری فعالیت مغز از الکترودهایی که روی جمجمه و مخصوصا در اطراف پیشانی قرار می‌گیرند، استفاده می‌شود. داده‌هایی که این دو عصب شناس هم مورد بررسی قرار داده‌اند، با دستگاه‌های مشابهی که موج نگار مغزی (EEG) نام دارند، جمع‌آوری شده‌اند.

تجهیزات EEG فعالیت‌های الکتریکی مغز افراد را ثبت می‌کنند و مقالاتی که این دو دانشمند به صورت کلی آن‌ها را بررسی کرده‌اند، شامل داده‌هایی می‌شدند که با این تجهیزات، از مغز بیش از ۶۲۰ بیمار کووید ۱۹ جمع‌آوری شده بودند. معمولا وقتی مقالات علمی منتشر می‌شوند، داده‌هایی مانند اطلاعات موج نگارهای مغزی افراد مورد بررسی در آزمایش‌ها هم در اختیار جامعه علمی قرار می‌گیرد. همین اطلاعات به صورت خام و پردازش نشده هستند و دو عصب شناسی که در این مقاله به یافته‌های آن‌ها خواهیم پرداخت، این داده‌ها را پردازش کرده‌اند.

به صورت کلی، بررسی‌ها نشان داده که الگویی از اختلال فعالیت‌های مغزی در افراد مورد بررسی وجود دارد که مطمئنا می‌توان این اختلالات را به عنوان تاثیرات عصبی کووید ۱۹ در نظر گرفت.

اسکن مغزی بیماران کرونا
حدودا دو سوم افرادی که اسکن مغزی آن‌ها توسط این دو دانشمند بررسی شده بود، مذکر بودند و میانگین سنی افراد هم ۶۱ سال گزارش شده است. گفته شده که برخی از این مبتلایان به مشکلات مغزی دیگری مانند فراموشی دچار بودند که به هنگام بررسی داده‌های تجهیزات EEG، این مشکلات در نظر گرفته شدند.

گفته شده که به هنگام مداوای این افراد، پزشکان انجام اسکن موج نگاری مغزی را تجویز کرده بودند، چرا که تقریبا در تمامی موارد فعالیت مغزی بیماران مورد نظر مختل شده بود و حتی در دو سوم این مبتلایان، به شکلی از هذیان‌گویی، گیجی و یا کما دچار شده بودند؛ حدودا ۳۰ درصد بیماران تشنج داشتند و تعداد اندکی هم به هنگام صحبت کردن دچار مشکل می‌شدند.

متاسفانه بررسی وضعیت فعالیت مغزی بیماران نشان داده که تاثیرات عصبی کووید ۱۹ طیف گسترده‌ای از آسیب‌ها را شامل می‌شود که در میان آن‌ها می‌توان به نشانه‌هایی شبیه به بیماری صرع و همچنین کاهش سرعت امواج مغزی اشاره کرد. معمولا کاهش سرعت مورد نظر نشان دهنده اختلالی کلی در عملکرد مرکز سیستم عصبی بدن بوده و گفته شده که این آسیب، شایع‌ترین نشانه در میان افراد تحت بررسی است.

متخصصان می‌گویند که در افراد آلوده به کروناویروس جدید، بروز التهاب در سراسر بدن باعث می‌شود تا سیستم ایمنی بیش از حالت معمول فعال باشد و از طرف دیگر، اگر قلب و ریه‌ها ضعیف باشند، احتمال کاهش جریان خون به مغز وجود داشته و اختلال عصبی مورد نظر هم می‌توان نتیجه‌ای از این اتفاق باشد.

تحقیق بیشتر در مورد تاثیرات عصبی کووید ۱۹
علاوه بر کلی‌ترین تاثیرات عصبی کووید ۱۹ می‌توان به بروز مشکلات منطقه‌ای در مغز افراد اشاره کرد؛ بر اساس اطلاعات موجود، حدودا یک سوم بیماران در قسمت لـ*ـب قدامی مغز (frontal lobe) که مسئول تفکر منطقی و تصمیم‌گیری بوده، اختلالات قابل توجهی داشتند. این بخش از مغز در کنترل احساسات و رفتار و همچنین یادگیری و تمرکز نقش دارد.

زلفی حنیف (Zulfi Haneef)، عصب شناس و یکی از دو دانشمند تحقیق اخیر از دانشگاهی در هیوستون آمریکا می‌گوید که یافته‌های او و همکارش نشان دهنده اهمیت انجام اسکن مغزی روی بیماران کرونا است. این محقق اظهار کرده که باید از تجهیزات گسترده‌ای مانند سی تی اسکن، ام آر آی و دستگاه‌های مشابه برای بررسی وضعیت مرکز سیستم عصبی و به خصوص منطقه لـ*ـب قدامی مغز بیماران مورد نظر استفاده کرد.

با این حال همان اسکن ساده EEG در بسیاری از موارد کافی بوده تا امکان مشخص کردن شرایط مغزی بیمار برای متخصصان فراهم شود و از طرف دیگر، داده‌های لازم به منظور تحقیق بیشتر برای تعیین تاثیرات عصبی کووید ۱۹ جمع‌آوری شود.

متاسفانه یکی از محدودیت‌های تحقیق حنیف و همکارش، نبود اطلاعات کافی در مورد وضعیت مغز تمامی بیماران آلوده به ویروس کرونا است. از آنجایی که تنها اطلاعات افرادی که به کمک موج نگارهای مغزی آنالیز شده‌اند، در دسترس محققان قرار دارد، کسی نمی‌داند که بروز آسیب‌های مورد نظر در مرکز سیستم عصبی مبتلایان چقدر نادر یا شایع خواهد بود.

آثار مخرب بلند مدت
با این حال همین اطلاعات ناکافی که تا به امروز جمع‌آوری شده‌اند، از خطرات تاثیرات عصبی کووید ۱۹ روی افراد خبر می‌دهند. حنیف می‌گوید که با وجود نیاز به تحقیقات بیشتر، هم‌اکنون می‌دانیم که در آینده تمرکز تحقیقات باید روی قسمت‌های مشخصی از مغز مانند لـ*ـب قدامی باشد.

متاسفانه هرچه بیشتر از شروع همه‌گیری کرونا می‌گذرد، اطلاعات نگران‌کننده‌تری در این رابـ*ـطه به دست دانشمندان می‌رسد. به عنوان مثال چندی پیش دیده شد که بیماری مرموز و عجیبی با نام سندروم التهاب چند سیستمی در کودکان نجات یافته از کووید ۱۹ بروز می‌کند که تاثیرات مخرب آن، در بدترین حالت تا پایان عمر همراه بیمار خواهد بود.

از طرف دیگر عده‌ای از نجات‌یافتگان کرونا هم گزارش کرده‌اند که حتی ماه‌ها پس از شکست بیماری، همچنان باید با علائمی مانند خستگی دست و پنجه نرم کنند. چنین مسئله‌ای نشان می‌دهد که کووید ۱۹ سمج‌تر از آن چیزی بوده که تصور می‌شود.

حنیف در نهایت می‌گوید که برخی از افراد، بر این باور هستند که بعد از ابتلا به بیماری و طی مدت درمان، مجددا خوب خواهند شد و همه‌چیز به حالت عادی باز خواهد گشت. با این حال یافته‌هایی مانند داده‌های تحقیق تاثیرات عصبی کووید ۱۹ به ما نشان داده که چنین مسئله‌ای همیشه درست نیست و احتمال بروز آثار بلند مدت در افراد وجود دارد.

تحقیق تیم حنیف در ژورنال “Seizure: European Journal of Epilepsy” منتشر شده است.