شیوه های تقویت باورهای اعتقادی

~ROYA~ · 16/10/20

مسائل اعتقادی و باورهای دینی از دیرباز اهمیت فوق العاده ای داشته و از اصلی ترین مباحث بشر به شمار می رفته است اما نیاز به مکتب الهی، معارف و باورهای دینی در عصر حاضر به دلیل مدرنیته شدن جوامع و در پی آن تغییرات سریع اجتماعی و فرهنگی، تغییر ساختار خانواده، تنوع و گستردگی منابع اطلاعاتی بیشتر از هر زمان دیگری احساس می شود. در این میان فقدان مهارت و تواناییهای عاطفی - روانی - اجتماعی انسان ها را در مواجهه با آنها آسیب پذیر ودرمعرض اختلالات روانی - اجتماعی و رفتاری قرارداده است و از طرف دیگر مکاتب بشری در حل این مشکلات عاجز و نتوانسته پاسخگوی آ نها باشد؛ در نتیجه پوچی، سردرگمی، بی معنا بودن زندگی، بی هویتی گریبان گیر انسان عصر حاضر شده است. بی تردید تنها معارف و باورهای دینی تعمیق یافته، می تواند راهنما و نقش آفرین برای برون رفت از این معضل بزرگ انسان عصر حاضرو جوامع بشری باشد. مقاله حاضر با استمداد از قرآن کریم و دعای عرفه امام حسین(علیه السلام) به بررسی و ارائه راهکارهای تقویت باورهای دینی از طریق ارائه سه شیوه شهود (به معنای عالم و جهان هستی را در محضر و مشهد خدای تبارک و تعالی دیدن)، احاطه (به معنای خود و جهان هستی را تحت مدیریت و قدرت مطلقه حق تعالی دانستن) و افاضه(به معنای توجه و تمرکز کردن بر مواهب و عطایای بی حساب منعم هستی بخش به انسان) پرداخته تا با بهره گیری از این سه شیوه به عنوان اهرم التزام عملی بتوان در جهت تقویت وتعمیق باورهای دینی مخاطبان بالاخص نسل جوان ونوجوان جامعه اسلامی امروز گام های موثری برداشت.

داشتن یک زندگی ایده آل و سالم مستلزم داشتن خانواده سالم و جامعه سالم است و سلامت و سرمایه جز از طریق تربیت صحیح، بـه دسـت نـخواهد آمد. تمام آموزه ها و معارف دینی اهتمام ویـژه به تربیت فـردی دارند که در سعـادت و شقاوت جامعه نقش اساسی دارد. زیرا توانایی، استعدادها و بینش یک فرد جـزء ثروت ها ی نامـرئی یک جــامعه مـحسوب مـی شود. تنهـا درک عمیق و همه جانبه از معارف و باورهای دینی است که نقـش بـسیار مـؤثـر و چشمگیری در پایبندی و التزام افراد و در نتیجه بهره مند شدن جامعه از این ثروت های نامرئی و سرمایه های حیاتی را دارد.

واقعیت این اســت کـه پـس از انـقلاب صنعتی در جهان امروز و ورود به جهـانی مدرنیته تمام جوامع از جمله جامعه ی ما بــا وجـود بـهره مند شدن از آثار و نتایج سودمند آن در زمینه های مختلف رفاهی، تحولات فکری- فرهنگی- اجتماعی، درگیر با عـوارض زیـان بار دیـگری درعرصه های مختلف زندگی بشر شده اسـت. بـشر امـروز از جهـت معرفتی و بـاورهای دیـنی، فـرهنگی- روانـی- اخـلاقـی، اجـتماعی دچـار علم زدگی، تحیر وعدم ثبات، بی هویتی وهرج ومرج شده و محیط زیست و سـلامت اجـتماعی- روانـی او درمعرض خطر جدی و در حال نابودی، قرار گرفته است. در چنین عـصری ضرورت ایمان به خـداوند و اهـمیت معارف و بـاورهای دینی و تـقویت و ثبات آن بیشتر احساس می شود تا انـسان و حیات بشـری کـه مـاهیت زیـست حیوانی به خود گرفته و از جاده کمال و مطلوب انسانیت خروج کرده به مسیر اصلی خـود کـه هــمان انسانـیت اسـت بازگشـت نماید.

~ROYA~ · 16/10/20

خداوند می فرمایـد : «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکری فَإِنَّ لَهُ مـَعیشَةً ضـَنْکاً» (طـه، 124):"هر کس از یـاد من روی بر تابـد قطعاً زندگی پرمشقتـی خـواهد داشت"طبـق این آیـه ی شـریفه غــفلت از خـداوند، ایـمان، دیـن و باورهای دینی زنـدگی تـنگ همراه با نگـرانی، ترس، اضطـراب، اسـترس، نـداشتن قرارگاه فکـری و پنـاهگاه معنوی به همـراه دارد و این همان مفقـود شـده ی انسان عصر حـاضر اسـت که دچــار آنـ گـردیده اسـت. وظـیفه ی اسـاسی، در آمـوزش دینی این اسـت که کمک کنیم تــا مـخـاطب طـریقی را جـستجو کند که در آن باورها بـر اعــمال تــأثیـرگذارد، بـه گونه ای که اگـر فردی دیـن خـدا را بــا عــلاقـه به کار بنـدد، به سـویی سـوق داده می شـود کـه بـه گـونه ای ویـژه و مخـصـوص رفـتارکند.

بـاید به مخاطبان دینی کمک کـرد تـا دین را بـه عـنوان رفـتارهایی در زندگی بشناسند و ارتباط آن ها را بـا وظـایف فـردی واجتماعی خود درعمل بدانند وآن ها را به کار بندند. آموزش دینی درجامعه مـا نـیز بیشتر محدود به القای یک سری مـفاهیم نظری گردیده است.اکـنون ایـن سؤال مطرح است که بـا تــوجه به ویـژگی های جهـان هستی چه شیـوه هایی می تواند به تقویت باورهای دینی کمک کند؟ در ایـن مـیان شیوه های گوناگونی پیشنهاد می شود. اسـتوارترین و مـطمئـن ترین شـیوه ها برای تقویت بـاورهای دیـنی توجه به عناصر اصـلی جـهان هستی یعنی: شهـود، احاطه و افـاضه پـروردگار اسـت.اگر شیـوه های پیشنهـادی برای تقـویت بـاورهای دیـنی مـبتنی بر وحی و کلام خداوند و همچنین آمـوزه های نــورانی اهل بـیت (عـلیهم السلام) بـاشـد، با آرامـش خاطـر و بــدون دغدغه می توان برای اجـرای آن ها در زنـدگی فـردی و اجـتماعی اقـدام نمـود. ایـن مقاله پـس از سیـر کوتـاهی در خــصوص مـوضوعات «تـفاوت میـان شنـاخت یک موضوع و ایــمان بـه آن،مـعـرفت و ضـرورت تـعمیـق بخشی به بـاورهای دیـنی، بصیرت و ابزار دستیابی به بصیرت»، موضوع شیوه های تقویت باورهای دینی را بر اساس آیـات قـرآن کـریم و دعــای عــرفـه امـام حسـین (علیه السلام) مورد بررسی قرار می دهد.

تـفاوت مـیان شـناخت یـک مـوضوع و ایـمان به آن

انسان مـوجـودی است دارای ذهن، هرگاه ذهـن او با عالـم عـین رابـ*ـطه بـرقـرار می کند به علم و آگاهی می رسـد آگاهی های انسان سـلسله دریـافت هایی هستند که (از راه چشم و گوش و بینی و دهـان و پوست بدن) با مشاهدات خارجی و مشاهدات درونی (مانند درد، عشق، شادی،غم و..) به انسان منتقل می شود. گاهی این دریافت ها از طریق اندیشیدن و تـفکر به دست می آید. (حسینی بهشتی1360: ص 156) عـلم و ادراک خـط عــقل اسـت و به تنهایی اثرش بسیار کم و نورانیت کمتری از آن حاصل می شود لذا دانش و آگاهی باید تبدیل به باور و یقین گردد.(خمینی 1380: ص 88)

~ROYA~ · 16/10/20

ایمان

ایمان در لغـت به معنی وثـوق و تصدیق و اطمینان و انقیـاد و خـضوع (حـسین بن محمد 1385:ج1،ص90) و در فــارسی به معـنی گرویـدن است. پر واضح اسـت که گرویـدن غیـر از عـلم و ادراک می باشد. اما در"اصطلاح ایمـان همان باور واعـتقاد قلبی هـمراه حب و دوستی و اعـتماد و اطـمینان اســت که شـوق به سـوی عـمل را در انـسان ایجاد می کند."(اعتصامی 1384: ص 30) صرف داشتن علم به چیزی که مخالـف خواست ماست باعث نمی شود که در ما اراده مستند به آن علم پیدا شود بلکه آن عـلمی مـلازم با اراده موافق است کـه تـوام با التزام قلب نسبت به آن باشد وگرنه بسیار می شود که انسان یقین وعلم قطعی دارد به این که مثلاً نوشیدنی و شرط بندی یا زنا و گناهان دیگر ضرر دارد و درعین حال مرتکب می شود."(طـباطبایی1383 : ج18، ص193)

در افـعال اختیـاری تا انـسان کاری را نـشناسـد و به هـدف و نتیـجه آن پی نبـرد بـدان اقـدام نخواهـد کـرد، انـسان ابتـدا دربـاره هدفی می اندیشد و پی می برد که این هدف یکی از نیازهای او را برطرف و یا کمالی را در او محقق سـاختـه و یـا لـ*ـذت و نـفعی بـه او رسانده و یا خطـر و دردی را از او دفـع می سازد، پس از آن که فکـر، اندیشید و قبـول هـدف نمود نوبت قلب می شـود، تا زمـانی کـه حکم عـقلی که پس از اندیشیدن پذیرفته شـده در حـد تصدیق ذهنی باقی بـماند مـنشأ اثـر نمی شود و زمانی این اتـفاق می افتـد که قـلب به آن معتقـد و دل بستـه شود و شوق و اشتیـاق رسیـدن به هـدف در کـانـون قــلب آدمی ایجـاد گـردد. این عـلاقه و اشتیـاق که در درون انـسان شکل می گیـرد او را به سـمت اراده و تـصمیم گیـری و در نـهایت بـه اقدام و عمل می کشاند. (اعتصامی 1384: ص 30)

همین که انسان با دستگاه فکری خود اندیشید و تصدیق کرد کـه کمال حقـیقی او چـیزی است که خداوند فرموده و راه به وصول به آن هم همان اسـت که حق تعالی تـرسیـم نـموده در قلب او علقه و پیوند و حبی پیدا شده، اراده شکل می گیـرد وعمل درخارج محقق می شود، این حالت قلبی همان ایمان است که انسان در پنـاه این ایمان استوار دینی در خویشتن پشتوانه نیرومندی احساس مـی کند.( همان: ص 29)

ضرورت تعمیق بخشی باورهای دینی در قرآن کریم و روایات

قرآن کریم در آیات متعددی تلقی، باور و نگرش سطحی دین داران را از ایـمان دگـرگـون می سازد و خطاب به آن ها می فرماید: «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسـُولِهِ وَ الْکتـابِ الَّذی نَزَّلَ عَلی رَسُولِهِ وَ الْکتابِ الَّذی أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ...»(نساء: 136)"ای کسانی که (در ظاهر و آشکار و به زبان) ایمان آورده اید ایمان (واقعی درباطن و پنهان و به دل هم) به خدا و پیامبرش و کتابی که بر رسولش نـازل کـرد و کتاب هایی که قـبل از او نازل کـرده بیاورید."یعنی با زبان ها و ظاهرتان ایمان آورده اید و با قلبتان ایمان نیاورده اید. این آیه مؤمنین راخطاب قـرار می دهد تـا به حقیقـت و معنـا بر ایـمانـشان در آیـنده ثـابت بـماننـد و در آن مقـاومت کننـد زیـرا تصـدیق کـردن کافی نیسـت بـلکه بایـد انـسان در هـر لحـظه به آن استمرار دهـد. ( طبرسی 1360: ج6،ص94)

~ROYA~ · 16/10/20

در آیه ی دیگـری می فـرمـایـد: «قَالَتِ الْأَعْرَابُ ءَامَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُواْ وَ لَاکن قـُولُواْ أَسـْلَمْنَا وَ لَمـَّا یدْخُلِ الْایمَانُ فی قُلُوبِکم…"(حـجرات:14)"عـرب های بـادیه نشین گفتند: ایمان آوردیم بگو شما ایمان نیاوردید ولی بگویـید اسلام آوردیـم، امـا هنـوز ایمـان وارد قـلب شمـا نـشده اسـت…"خـداونـد در ایـن آیــه بـه پیــامبـر(صلی الله علیه وآله) می فرماید: «به تـو می گویند ایمان آوردیم و ادعــای ایـمان می کنند بگو، نه، هنوز ایمان نیاورده اند و آنان را در ادعایشان تکذیب کن بلکه آن ها بگویند:"اسلام آوردیم"و ایمان وارد قلب آنـان نـشده اسـت، ایـن آیـه بیان می دارد که اسلام آوردن، کاری زبـانی و ایمان، کـار دل اسـت زیـرا اسلام بـه معنـای تسلیم شدن و گردن نهادن است، تسلیم شدن زبان این است که شهادتین را اقـرارکند و تـسلیم شـدن سایر اعضا به این است که هرچه خداوند دستورمی دهد انجام دهـد حـال چه این که واقعاً و قلباً اعتقاد به حقانیت آن چه بر زبان وعملش می گوید، داشته باشد یـا نـداشته بـاشد.(طباطبایی1383: ج18، ص492)

بازدر آیه ی دیگری می فرماید:«...قالُوا آمَنَّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ....» (مـائده: 14)"و بـا زبـان می گویند ایمان آوردیم وقلب آنها ایمان نیاورده"این آیه همانند آیـات پیشـین درباره کـسانی اسـت کـه به زبـان اظهار ایمان می کنند بدون این که در قلبشان حقیقتاً ایمان باشد. روایـات فـراوانی نـیز از معصومین (علیهم السلام) در خصوص تعمـیق بخـشی به باورهای دینی وارد شده است از آن جمله امام صـادق(عـلیه السلام) مـی فرماید:"ان الایمان یشارک الاسلام ولا یشارکه الاسلام، ان الایمان ما وقر فی القلوب"(کلینی 1383: ج2، ح3)"ایمان بـا اسـلام شریک اسـت اما اسلام با ایـمان شریک نیست، ایمان آن است که در دل ساکن شـود.."بـه تـعبیر دیگر هر مؤمنی مسلمـان اسـت امـا هر مسلمـانی مـؤمـن نـیست. در حـدیث دیگـری از آن امـام هـمام آمــده اسـت:"فالمستقـر الایـمان الثابت و المستودع المعار"(محمدی ری شهری 1375: ج 1،ح1357)"مستقر آن کسی که بر ایـمان اسـتـوار اسـت و مستـودع، ایمان عاریتی اسـت."بنـابراین اسلام آوردن هـمان علم و آگاهی به دین اسـت و فـرد بـه صـرف اسـلام داشتـن، خـود را چنـدان ملـزم به انجـام فـرامیـن الهی نمی کنـد تا این کـه ایــمان در دلش استقرار یابد یعنی از اظهار زبانی بـه حقیقت قلب برسد.

~ROYA~ · 16/10/20

معرفت و بصیرت

امام صادق (علیه السلام) می فرماید: «لا یـقبل الله عــملا الاّ بمعرفته""(کلینی 1383: ج1، ص 44) خداوند هیچ عملی را جز با شناخت و معرفت نپذیرد."امتیاز انـسـان نـسبـت به سایر مـوجـودات برخورداری او از نعـمت بـزرگ شـنـاخـت و مـعـرفت اســت و ایـن مـعـرفت و شنـاخت اسـت که اعـمال آدمـی را ارزشـمنـد می سازد. آغـاز دین شنـاخت خداونـد و اوج شنـاخت او بـاورکـردن و اعتـراف به وجود خـداونـد اسـت. امـام صـادق (علیه السلام) می فرماید:"المعـرفة اصل فــرعه ایـمان: (جعفربن مـحمد 1388: ص579)"مـعـرفـت اصـل ایمان است و ایمان متفرع بر اوسـت و هـر که را معرفت نیست ایمان نیست."در روایتی از امام حسین (علیه السلام) نیز آمده اسـت:"ای مـردم حق جل ذکره بندگانش را نیافریده مـگـر برای این که او را بـشناسند وهـنگامی که او را شناختند عبادتش کنند و زمـانی کـه او را عبـادت کردند از پرستش غیر او بی نیاز گرداند."(ابن بابویه1381:ج1، ح1)

معـرفت صحیح و دقـیق به وجــود خـداوند که باید پایه های آن در دوران کــودکی و نــوجوانی گـذاشتـه شود، یکی از ضـروریات و مـهم ترین گـزینه برای مهـارت های زنـدگی یـک انسان مسلمان قلمداد می شود زیرا این معرفت و شناخت صحیح است که بستـرساز دستیـابی ذات آدمـی بـه حقیقت اسماء الهی می شود و در این حـال اسـت که هـر یـک از حـواس، شبکه و وسیله صید مـعارف برای او می شود و هرچه درمعرفت پیش رفته شوق وآزش در کسب علوم ومعارف بیشتر شده و از جست وجـو و کنجـکاوی در کـتاب تــکویـن، فارغ نمی نشیند پس از آن بصیرتی به دست مـی آورد و از ظـاهـر اعـمال و چـیزها گـذشته، به بـاطن و مـلکوت رسـیده و از خـلق بی نیاز می شود. حضرت عـلی (علیه السلام) در ایـن خـصوص می فرماید:"من تسکـن قلبه العـلم بالله سکنه الغـنی عــن خـلقه الله"(محمدی ری شهری 1375:ج1، ح12243)"هر که علم و معـرفت خـداوند در دلـش جـای گـیرد، بـی نیازی ازخـلق خـدا درآن مأوا گزیند."

با بالا رفتن معرفت انسان، مشاهده ازعالم هستی، روشن تر و قوی تـر می گـردد و هـنگامی که معـرفت بر ذات حق تعالی از طـریق اسـماء و صفـات او و شهـود و احاطه و افاضه اش پیـدا شد یعنی فرد، عارف به علم و قدرت و منعم بودن خداوند گردید، به درجه ی عالیه ی یقین و باور می رسد و انوار جـمال و جلال الهی در قلب و عقل وضمیرش تجلی می کند و این محصول نهایی مـعرفت، آن چـنان براعتقاد قلبی اواثرمی گذارد که انعکاسش دراعمال و رفتار او متجلی می گردد. به عبارت دیگـر می توان گفت که معرفت هـمان اهـرم التـزام عـملی به اعتقادات و باورهای دینی است که به عنوان عـامل بـازدارنده و هدایت کننده به سوی کمال الهی، عمل می کند.

~ROYA~ · 16/10/20

بصیرت نتیجه ی تعمیق باورها

قرآن کریم می فـرمایـد:«قَدْ جاءَکمْ بَصائِرُ مِنْ رَبِّکمْ فَمَنْ أَبْصَرَ فَلِنَفْسِهِ وَ مـَنْ عـَمِی فَعَلَیها..."(انعام: 104)"به راستی رهـنمودهایی از جـانب پروردگارتان برای شما آمـده است پس هر که با دیده معرفت بنگـرد به سـود خـود وهـر کس از سـر بصیـرت ننگرد به زیـان خـود اوست."بـا ریـشه دار شدن باورها و در نتیجه رسـیدن بـه بصیرت ثبات وتـعادل روحی درانسان پدیدار گشته و نوعی آسیـب ناپذیری در بـرابـر حوادث و عوامل تهدیدکننده در روح او ایجـاد می گردد و همین امـر به مرور زمـان به صلابت نـفس و استواری اراده می انجامد. بـرای دستیـابی به مـعرفت نـیاز به ابـزارهایی است که سـرعت انتقال و درک آدمی را افـزایش دهـد و نور دانـش را در دل او بیفـزاید، قرآن کریم از تفکـر و دعا به عنوان مهم ترین ابزار دستیابی به معرفت و بصیرت یاد می کند.

1- تفکر :

فکر به مـعنی انــدیشیدن و فعالیت عـقل است، نیـرویی اسـت پـویـا که آدمی را از علم به معلوم می رساند و به آن می پـردازد و تفکرعبارت از کوشش و جولان آن نـیرو به اقتضای عقل و خرد است و این نیرو ویژه انـسان بوده و در حـیوان نـیست ( راغـب اصفهانی1385: ج3،ص86). قرآن کریم در135 آیه با کـلماتی چون "تـفکر"، "تـدبـر"، "اولوالبـاب"، "شعـور"، "تـفقه" و … به طور مستـقیم به ضـرورت انـدیشیدن تأکید کرده و با احتساب واژه هایی که غیرمستقیم به این مهـم پرداخته انـد تعداد آیـات مـربوط از سـی صد فراتر می رود. عنصر "فکر و اندیشه" از مهم ترین عنـاصری اسـت که در راس تعـالیم عـالیـه دین مقدس اسـلام قرار دارد. قـرآن تفکر عقلی را امضا نموده و فرمـان می دهـد تا انسـان ها خــصـوصـاً مـؤمـنـیـن هــر لـحـظـه فـکـر و ذکر و مـداومت بـه یاد خدا و تفکر در عجایب و صنایع و غرایب مـلک خـداونـد و صفات کمالیه و جمـالیه و جـلالیه و نعـمت های بی انـتهایش که در دنـیا و آخرت و هر آنچه برای انسان آماده و محیا کرده است را داشته باشند و درتمام ضــروریات و لوازمی که برای بـشرآمـاده و به او عطا نمـوده است، تفکر کنند.

~ROYA~ · 16/10/20

می توان گفت سرحلقه ی ایجاد و تقویت باورهای دینی، تفکر صحیح است. تفکر در عظمت هستی و آفریدگار آن، انسان را دارای شأنی والا و با کرامت کرده ، چنین انـسانی تـلاش می کند حقیقت را شناخته و به دنبال آن حرکت کند و در طی این مسیر به بـشارت ها و انـذار ها توجه نمـوده، در صدد تقویت و تعمیق باورهای دینی خویش برمی آید و بدین ترتیب به معرفت و بـصیرت کـامل می رسد. به عبارتی دیگر می توان گفت سیر مراحل تفکر صحیح تا رسیدن به معرفت و بصیرت دینی و در نتیجه التزام عملی به دستورات و فرامین دینی بدین گونه است:

الف - اختبار: تـفکر صـحیح زمانی موفق است که در فرآیند تربیت ابتدا با اختبار و آگاهی انسان ها از عظمت هستی در وجود او موجب تقویت باورهای دینی گردد و خضوع و خشوع در برابر آفریدگار را به وجود آورد.(قطبی1389:ص11) قرآن کریم در ایــن خـصوص مـی فرمایـد: «وَ یتَفَکرُونَ فی خَلْقِ السـَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبـَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلاً...»(آل عمران:191) «و در اسرار آفرینش آسمان ها و زمین می اندیشند (و می گویند) بارالها این ها را بیهوده نیافریده ای.» نظر کردن و اندیشیدن در آیات آسمان ها و زمـین در نـظر کـننده و اندیشمند، ذکر دائمی از خدا را پدید آورده و در نتیجه صاحبان ایـن نـظر و اندیشه دیگر در هیچ حالی خدا را فراموش نمی کنند. (طباطبایی 1417: ج4، ص88)

ب -اعتبار: در ادامه باید تفکر صحیح، انسان را تا سرحد کرامت وتـکریم شـخصیت خـویش پیش ببرد. تنها در چنین صورتی است که انسان حاضر مـی شود تن به دستورات و ارزش های اخلاقی دینی داده و به آن ها عمل کند. (قطبی 1389: ص 12)

ج - التزام عملی: پس از ایجاد معرفت و بـصیرت و روح تـعظیم در انـسان و نگاه کریمانه در او که حاصل تفکر صحیح است عشق وحبی در فرد نـسبت بـه خداوند متعال ایجاد می گردد که این عشق و حب همان اهرم التزام عملی به باورهای دینی و دسـتورات الهـی اسـت . (همان)

بنابر این هـدف از تفـکر در مصنوعات خداوند و پی بردن به وجود هـستی بـخشی که در نـهایت وضوح و ظـهور در جهان هستی است، انسان را درکسب معرفت به خداوند مدد می رساند چرا که هـیچ ذرهـ ای نـیست مگـر این که مشتمل بـرعجایب آیات وغـرایب بینـات اسـت که دلالت می کند بر کمال علم و قدرت و جلال و عـظمت او و تـحصیل معرفت وبصیرت از این راه برای همه مقدور است.

~ROYA~ · 16/10/20

2- دعا:

قرآن کریم در خصوص دعا می فرماید: «وَ إِذا سـَأَلَک عـِبادی عـَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیسْتَجیبُوا لی وَ لْیؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یرْشُدُونَ» ( بقره: 186)"و هنگامی کـه بــندگان من از تـو دربـاره من سؤال کننـد (بگو) من نزدیکم دعای دعا کننده را بـه هـنگامی کـه مرا می خواند پاسخ می گویم پس باید دعوت مرا بپذیرند وبه من ایمان آورند تا راه یابند (و بـه مـقصد برسند)."

در بیان فضل و ضرورت دعاکردن آیات و روایـات فراوانی وجود دارد که نشان دهـنده اهـمیت فـوق العاده این ابزار مهم شناخت است با یک تحلیل کوتاه در مفاد این آیات و احادیث می توان دریـافت کـه دعـا:

الف) سبب شناخت و باب معرفت الله است:

معرفت و شناخت خداوند،ریشه ی همه ی سعادت ها و مـوجب تـمام اصلاحات است. از امام صادق (علیه السلام) سـؤال کـردنـد چـرا دعـا می کنیم ولی مستجـاب نمی گـردد، حضـرت فرمودند: "بـرای ایـنکه شما کسی را می خوانید که او را نمی شناسید." (مجلسی1362: ج93، ص368)

با نگرشی کوتاه به برخی دعـاها نـظیر دعای صباح، ابـوحمزه ثمالی، دعـای عرفه در مـی یـابیم کـه ایـن گونه دعاها یک دوره درس خداشناسی و توحید در سطحی بـسیار عـالی است که تنها جنبه ی علم ومعرفت صـرف نداشته بلکه انسان شناختی توام با عــمل و سـازندگی، تـزکیه و خودسازی ارائه می دهد. دعـاها هـمچنیـن عالی تـرین مـضامیـن را بـه آدمـی می آمـوزد چنان چه در دعای عـرفه ی امـام حـسین (علیه السلام) مضامینی چون:

1- شناخت خداوند و صفـات الهی همانـند عـلم و قدرت پـروردگارکه طـی آن انـسان می آموزد که عالم محضر خـداوند است و خالق جهان هـستی مـحاط بر تمامی موجودات می بـاشد.

2- شـناخت جهان هستی، راز آفـرینش انـسان، شنـاخت پیامبران و معاد که در نتیجه آن بـاورهای دیـنی تقویت مـی گردد.

3- بـیان افـاضـات الهی و شهادت به بـی کـرانی و غـیرقابل شـمارش بودن نعـمت های خـداوندی و نـاتوانی بشر از بجـا آوردن شکر ایــن نـعم بی کـران. نتیجه برشمـردن ایـن مــوهبت های افـاضه شـده از جانب پروردگار، آن است که فـرد خـود را مـستغـرق و مرهون نعـمت های الهی دانسته، به اوج نـیازمندی خـود و بی نیازی خـداوند پی بـرده و مـطیع اوامر پروردگارش می گردد.

4- تــوجه پیدا کردن به پناهگاهی امن و مطمئن که هر لحظه انسان را رصد می کند و قدرت لایزالی کـه هـمواره او را یاری می دهد. در نتیجه روحیه وحس اعـتماد بـه نـفس و دوری از یـأس و نـاامیدی در عمق جانش مـتبلور گـردیده به آن مأمن و پناهگاه عشق می ورزد و به اطاعتش می پردازد.

~ROYA~ · 16/10/20

ب) اثرات تربیتی

کمـال انسان در این است که جــایگاه خـود و پروردگـارش را در نظام هستی درک کرده و به این حقیقت اعـتراف نـماید. ازآنـجا کـه دعـاها مـشتمل بر مجموعه عظیمی از معارف بلند الهی وعمیق ترین آموزه های عرفانی است موجب تلطیف روح و ارتباط با معبود می گردد. در این ارتباط است که آدمی توجه به این مطلب پیدا مـی کند که خداوند رفتار و گفتارش را می بیند و می شنود بنابراین گوینده، به انجـام عمل نیک و شایسته و پرهیز از گفتار و کردار زشت شوق پیدا می کند. همچنین دعا کننده با صفات و اسماء الهی بیشتـر آشـنا شـده و ســعی می کنـد تا آن صفـات را نیز در خود ایجـاد و تـقویـت کند و خود را متصف و متخلق به آن صفات نماید واز آنجا که با بزرگ ترین منبع فیض عالم هستی رابـ*ـطه تنگاتنگ و صمیمانه برقرار می کند از تـنهایی و بـی کسی نجات یافته و امیدوار، آرمان گرا و هدف گرامی شود.

شیوه های تقویت باورهای دینی

شناخت خـدای متعال و تقویت اعتقادات و باورهای دینی راه های مختلف و شیوه های گـوناگون دارد کـه در معارف اسلامی تمامی این شـیـوه ها تـبیین و یا اشاراتی به آن ها شـده است، در این مقاله به سه شیـوه مهم که قـرآن کریـم و روایـات بر بهره گیـری از آن تأکید کرده اند را، بیان می کنیم.

الف- شـهود و عـلم خداوند

معمولاً اگر آدمـی احـساس کند که یک نفر مراقب او، اعمال و رفتارش می باشد و لحظه به لحظه او را نظاره و رصد می کند وضع خود را چنان می کند که مورد ایراد نباشد تا چه رسد به این که یـقیـن کـند خـداونـد و خالـق جهـان هستی بیـنای به اعـمال و از نیاتش کاملا آگاه است لـذا ایـن امـر اثـر عـمیق و فوق العاده ای در کنترل و پاک سازی اعمال و نیات آدمی دارد. قرآن کریم مکرراً انسان را متوجه این مـوضـوع کرده و مـی فـرمایـد: «أَ لَمْ یعْلَمْ بـِأَنَّ اللَّهَ یری» (علق: 14)"آیا او نـدانست که خداوند هـمه اعمالش را می بیند."و در آیه ای دیگر می فرمایـد:«أَ یحْسَبُ أَنْ لَمْ یرَهُ أَحـَدٌ» (بلد: 5)" آیا (انسان) گمان می کنـد هیچ کس او را ندیده است."هر طـریقی کـه آدمـی به اختیار خود برمی گزیند و به هر چه روی آورده و از هرچه روی برمی گرداند، هر اندیشه ای که دارد وهر راه و روشی که پیـش گـیرد و هر کاری که انجام می دهد خداوند شاهد اعمال اوست پـروردگاری که نه فـقط ظـواهر اعـمال انـسان را در خلـوت و جمع رصـد می کند بلکه به شهادت آیات قرآن کریم از اعمال قلب وروح او نیزآگاه اسـت.

~ROYA~ · 16/10/20

. قرآن در این باره می فرماید: «وَ ما تَانـ*ـدام بدنُ فی شَأْنٍ وَ ما تَتْلُوا مِنْهُ مِنْ قـُرْآنٍ وَ لا تَعْمَلُونَ مِنْ عَمَلٍ إِلاَّ کنـَّا عـَلَیکمْ شُهُوداً» (یونس: 61)"و درهیچ کاری نباشی و هیچ قسمتی از قرآن را تلاوت نمی کنی وهیچ عملی را انجام نمی دهید مگر این که ما گواه بر شما هستیم."توجه به این حقیقت که عالم محضر پروردگاری اسـت که:

ناظر و شاهد است و حساب همه چیز را دارد (سبا: 2؛ انعام:59)؛ احاطه کامل علمی داشته و محاط بر بندگان است (طلاق: 12؛ نساء: 108)؛ آگاه تر از ما به خودمان بوده (اسرا: 25) و حتی آن چه را ما نـمی دانیم او مـی داند (بقره: 216)؛ پروردگاری که لحظه ای از ماغافل نبوده (بقره: 74) و از ما به خودمان نزدیک تر و لحظه لحظه با ماست (ق: 16؛ حدید: 4)؛ آشکار و پنهان را می دانـد (بقره:77)؛ از اسرار سینـه ها آگاه اسـت (مـؤمـن: 19؛ آل عمـران: 29)؛ گـفتارهای پنهـانی را مـی دانـد (انـبیاء: 4؛ مجادله: 7) و حتی پنهان تر از پنهان هم برای او مشهود است (طه: 7) شاهد بـر حرکت و سکون همه انـسان ها بوده (محمد: 19) و از گنـاهان پنهـانی نیز مطلع و آگاه (اسرا: 17؛ فرقان: 58) و رقیب و مراقب است (نـساء: 1؛ احـزاب: 52) و چون عـالم الغیب است به اعـمال بندگان بیـنا (حجرات: 13) و در نتیجه هیچ چیز از او پوشیـده نـبوده( آل عمران: 50) و همه چیز در منـظر و مـرآی او به وضوح عیان است، اثـرات تـربیتی فـوق العاده عمیق و تأثیرگذاری بـه دنـبال دارد کـه مهم ترین آن ها عبارتند از:

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدیر کل بازنشسته

مدیر کل بازنشسته

مدیر کل بازنشسته

مدیر کل بازنشسته

مدیر کل بازنشسته

مدیر کل بازنشسته

مدیر کل بازنشسته

مدیر کل بازنشسته

مدیر کل بازنشسته

مدیر کل بازنشسته

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین