تأملی در کتاب تاریخ گزیده مستوفی

*KhatKhati* · 6/8/20

تاریخ گزیده یکی از کتب ارزنده تاریخ عهد مغول و خاندان چنگیز است . موضوع کتاب تاریخ عمومی تا عهد مولف است . این اثر همسنگ چند کتاب تاریخی ارزنده ی دوره ی استیلای مغول بر ایران است . کتاب هایی چون تاریخ جهانگشا اثر عطاملک جوینی ، جامع التواریخ رشیدالدین فضل الله وتاریخ وصاف از وصاف الحضره تاریخ نوشته های قرن هفتم از نظر زبان وسبک بیان آثاری مصنوع و بغایت متکلف اند . تکلف موجود در آنها به چند دلیل و عامل بسته است : یکی آن که نویسندگی عهداستیلای مغول ، نویسندگی فنی به معنای دقیق کلمه است . با این تفصیل که نویسنده فقط در پی نقل خبر و روایت تاریخ نیست ،بلکه در پی آن است که فکر ، اندیشه و احساس مخاطب را نیز به کمند عبارات و الفاظ و تصویر پردازی های شاعرانه در آورد و کتب تاریخی نیز تحت تأثیر سبک مصنوع رایج آن عهد به شیوه متکلفانه با غرض تشبه به شعر پرورده و پرداخته شده اند . از دیگر دلایل چنین پرداخت های دشوار ، استیلای مغول و خفقان حاکم براندیشه و قلم نویسندگان است که تکلف و دربند الفاظ و عبارات دشوار شدن راه و مفرّی است جهت فرار از بند و اسارت و زندانی شدن .

آنان که بانثر تاریخ جهانگشا و نفثه المصدور آشنایند ، خصوصاً خوانندگان و پژوهندگان تاریخ وصاف ، قطعاً زبان این آثار را دشوار و دیریاب می یابند و بخوبی در می یابند که معنا و حقیقت کلام در پرده و حجاب تاریک الفاظ و ترکیبات دشوار و گاه غیر مستعمل عربی و همنشین شدن عبارات و اشعار عربی و تضمین و درج آیات و احادیث در متن این آثار با زبان فارسی گاه خواننده را سر درگم و طاقت را تاب می کند .

تحصیل اندیشه وران وصاحب قلمان قرون ششم به بعد در نظامیه ها ومدارس اسلامی و آشنایی آنان با علوم اوایل و اواخر از دیگر عوامل دشواری متن و دیریابی معنی آثار این دوره است ،تا جایی که خواننده ناچار می شود ، با کسب اطلاعاتی در نجوم ، طب ، ریاضی ، فلسفه ، کلام ، تفسیر ، حدیث و تأویل به سراغ این آثاربرود .

اما در میان این آثار مصنوع و دشوار خلاف آمد سبک رایج و خروج و انحراف از شیوه تاریخ نویسی را مشاهده می کنیم و آن تاریخ گزیده اثرارزنده مورخ نامی قرون 7و8 هجری ،حمدالله مستوفی، است . نثر و سبک پردازش این کتاب با کتب تاریخی پیش و همزمان با آن بسیار متفاوت است . سبک آن به شیوه و سبک مرسل نزدیک است ؛ سبک مرسل قرون 7و8 یعنی سبکی که حدود 200 سال از رواج آن کاسته و دستخوش نامـ*ـوس تطور در بسـ*ـتر زمان گردیده است .

نثر روان ، واژه ها و ترکیبات رسا و شیرین پارسی ، تعادل در به کارگیری واژه ها، اصطلاحات و عبارات عربی ، استفاده ی بجا و لازم و بخردانه از آیات و احادیث و اشعار در خور و نکته دار ، موسیقی و هارمونی ذاتی واژگان وعبارات ، جمله پردازی بسیار هنرمندانه و آگاهانه ، دقت و ظرافت در کاربرد افعال ، تصرف در توالی گروه ها و واژه ها در محور هم نشینی زبان ، به کارگیری و آفرینش تصویرهای روان و رسا و بابسامد بسیار پایین و به حکم اقتضای حال ، حفظ بلاغت و تناسب با حال و هوا و اندیشه و ادراک مخاطب و... از ویژگی های زبانی و بلاغی تاریخ گزیده است که با تأملی عمیق نویسنده این مقاله را به پژوهش و تحقیق در این اثر واداشت و سائقه ای شائق در او جهت تحلیل برخی از مختصات زبانی آن ایجاد کرد .

در این تاریخ چند صد صفحه ای اطلاعات تاریخی ، جامعه شناختی ، مردم شناختی ، قوم شناسی و ... بسیار در خور و فراوان وجود دارد که باشگردی قابل توجه به خواننده منتقل می شود، علی الخصوص در بخش تاریخ نیمه داستانی و داستانی و اساطیری نکات و گفته های غیر تاریخی ممزوج با تاریخ صرف ،میل خواننده و یا شنونده را چند برابر افزونی می دهد.

نگارنده این مقاله صرف نظر از ارزش های یاد شده در تاریخ گزیده، تنها از زاویه زبان شناختی به این اثر ارزنده نگریسته است ؛ نگرشی شاید عمیق ولی در حد و محدوده این وجیزه حاضر، زیرا به اعتقاد او زبان این اثر تاریخی توانمند ی ها و مختصه های بسیار با ارزشی دارد که می توان رساله ای در توصیف و تحلیل آن پرداخت .

زبان دستگاه وسیله ای آوایی است که با خاصیت شگفت تجزیه پذیری به عنوان خلعتی الهی جهت اکرام به انسان عطا شده است . این دستگاه نظام دار و تمام واحدهای آن با ارگانیزمی بسیار منسجم در ارتباط با هم عمل می کنند . دستگاه واژگان ، آواها و ساخت یا دستور در ارتباط با هم تکیه گاه اندیشه آدمی هستند .

هر چه آگاهی ابزاری و شناخت علمی صاحب زبان به زبان بیشتر باشد ، توفیق اودررساناسازی بیشتر و انتقال اندیشه باآن بهتر خواهد بود . در هر اثر زبانی طرحی وجود دارد که ساخته و پرداخته صاحب اثر با توانش زبان است و این طرح ممیزی گویا و دقیق جهت تمایز اثر آفریده از دیگر آثار زبانی است . طرح زبانی تاریخ گزیده ، طرحی دقیق و در خور تحقیق و تفحص است .

انجمن رمان‌نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 6/8/20

هر چه آگاهی ابزاری و شناخت علمی صاحب زبان به زبان بیشتر باشد ، توفیق اودررساناسازی بیشتر و انتقال اندیشه باآن بهتر خواهد بود . در هر اثر زبانی طرحی وجود دارد که ساخته و پرداخته صاحب اثر با توانش زبان است و این طرح ممیزی گویا و دقیق جهت تمایز اثر آفریده از دیگر آثار زبانی است . طرح زبانی تاریخ گزیده ، طرحی دقیق و در خور تحقیق و تفحص است .

بخش آغازین تاریخ گزیده حمدالله مستوفی ، آغازی معمولی و مرسوم کتب تاریخی عصر مغول چون جهانگشا ، جوامع التواریخ و تاریخ وصاف دارد و این آغاز شامل حمد وثنای باری و چگونگی آفرینش است . اما وجه تمایز ورود و شروع این آغاز با دیگر آثار مشابه در ایجاز و روانی و سادگی آن است .

« سپاس وستایش پادشاهی را که ملک او بی زوال است و مملکت او بی انتقال ... قدیمی که قدم با وجودش محدث نماید . عظیمی که قلم از شرح وصفش قاصر آید . علیمی که براو هیچ پوشیده نیست . حکیمی که دانندگی او از کس پوشیده نیست . موجودی که مستغنی از جاست ، معبودی که منزه از همتاست . جباری که عزیزان جهان بر در جبروتش خوارند ... مقصودی که دست قدرتش بی علت آلت ، نقشبندی عالم صورت و معنی پرداخت . مقدری که قول قدیمش بی آلت مقالت ، به یک لفظ دو گیتی ساخت . » تاریخ گزیده/ص1

زبان و نثر آثار تاریخی عهد استیلای مغول گرایش افراطی به تفنن و تصنع دارد . توان فوق العاده ی زبان عربی در ساخت سجع ، جناس ، از دواج ، مماثله ، موازنه و بسیاری از شگردهای بدیع لفظی، سبب شده است ،نویسندگان این عهده در استفاده از زبان عربی راه افراط در پیش گیرند . درج آیات ، احادیث ، اشعار و عبارات عربی در عرض واژه ها و عبارات فارسی ، غلبه لفظ بر معنا ، رجحان وصف بر خبر ، تصویرگری و خیال پردازی های شعری و حتی افراط در به کارگیری اغراض شعری چون مدح و تشبیت و تغزل و رثا وانباشته کردن متن به اطلاعات غیر مربوط به موضوع که حکایت از اطلاعات وافر نویسنده در زمینه های گوناگون علمی ودانش های زمان از ویژگی های بارز این آثار است . اما صاحب تاریخ گزیده در استفاده از هیچ یک از مختصه های عمومی آثار مصنوع تاریخی، راه افراط نپیموده است . در اثر او خبر رجحان بر وصف دارد و لفظ تابعی از معناست و همین جذابیت تاریخ گزیده را دو چندان کرده است .

اولین ویژگی و مختصه ی زبانی تاریخ گزیده ساخت طولی جملات آن است . در سبکی که جملات با وصف و قرینه پردازیهای ملال آور طولانی می شوند و گاه طول آن ها به یک تا چند صفحه می رسد ، پرداخت مطلب و بیان آن با جملات کوتاه تاریخ گزیده ساخت جملات آن را متمایز می سازد و این ویژگی نشان از ترجیح خبر و بیان و قایع تاریخی بدون عنایت به لفاظی نویسنده دارد . نویسنده ،آگاه از این حقیقت خطی زبان است که سرعت انتقال و رسانایی جملات کوتاه و ساده به مراتب بیشتر از جملات طولانی است ، و از این نظر غالب جملات تاریخ گزیده هسته ای و در نهایت هسته ای با یک یا دو بند وابسته اند . در یک پاراگراف 7 سطری تاریخ گزیده حدود 20 جمله به کار رفته است که این تعداد با هیچ اثر تاریخی مشابه آن قابل مقایسه نیست .

موضوع تاریخ فعل است و کنش و حرکت و پویایی . این حرکت و پویایی فقط در قالب فعل آن هم فعل های پویا قابل بیان است . فعل های پویا یا غیر ربطی متن را پر حرکت و سیال و جاری می سازند و نگاره با تأملی که در فعل های تاریخ گزیده داشته است ، از این حیث زبان او را بسیار محکم و استوار و مطابق با اقتضای موضوع می داند و نسبت فعل های ربطی یا ایستای تاریخ گزیده به فعل های پویا نسبتی قابل مقایسه و آماری و بسامد ساز نیست . به متن زیر اثبات این اندیشه توجه کنیم :

« لقبش صفی الله . چون حق تعالی خواست او را آفرید ، جبرئیل را بفرستاد تا خاک از زمین جهت خمیر طینت آدم بر دارد . زمین او را سوگند داد که خاک از من بر مدار که خلقی که از خاک خلقت یابند ، ازیشان ناشایست آید و مبادا که من بدان واسطه در معرض سخط حق تعالی آیم . جبرئیل بازگشت . میکائیل را بفرستاد . او را نیز سوگند داد تا بازگشت . عزرائیل را بفرستاد . او را نیز سوگند داد، نپذیرفت و گفت امر حق تعالی بالاتر از سوگند تست و از آن زمینی که خاک کعبه است ، خاک را برداشت . چون بی آزرم بود ، قبض ارواح بدو حوالت رفت . حق تعالی به دست قدرت، آدم را از آن خاک بیافرید و بعد از چهل روز روح به کالبد او پیوست . »

انجمن رمان‌نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 6/8/20

از دیگر نشانه های سادگی و مختصات زبانی تاریخ گزیده ، وفور فعل های ساده و خصوصاً پیشوندی در آن است . نویسنده نثر مصنوع وفنی چون با انگیزه تفنن می نویسد ، از تکرار گریزان است و آن را عیب می شمارد . برای گریز از آن ناچار است به ساخت و یااستفاده از فعل های مرکب اقدام ورزد ، فعل هایی که گاه معادل یک فعل ساده اند . از این روی بسامد فعل های ساده و پیشوندی در آثار قرن هفتم به بعد رو به کاهش است اما در تاریخ گزیده بسامداین گونه افعال بالا و در خور توجه است . این حاکی از نثر ساده و روان تاریخ گزیده دارد و آن را از این جهت می توان با آثار دوره تکوین زبان فارسی مقایسه کرد . در این اثر پیشوندهای فعلی هنوز زایا و پر کارند .

از دیگر نشانه های سادگی متن و گرایش نویسنده به نثر ساده دوره تکوین زبان فارسی ، وجود عنصر صرفی « ب » در ساخت فعل واژگانی ماضی ساده است . این عنصر در قرن هفتم به بعد با کاهشی شدید مواجه است ولی در نثر تاریخ گزیده زنده ، پایا و پرکار است ؛ همچون فعل های « بیافرید ، بفرستاد ، بگفت ، بداد و .... » .

فعل های تاریخ گزیده از نظر معنا شناسی شایسته بررسی و تحقیق و تفحص اند . درست است که فعل نیز چون سایر مقوله های زبان در محور همنشینی گسترش معنا یا تحول معنا پیدا می کند ،خصوصاً آن جا که با عنصر غیر فعلی همراه می شود و معنایی مجازی پیدا می کند ،اما گاه فعل با استادی واشراف نویسنده برزبان می تواند از جهان بینی خاص او حکایت کند. شاید بهترین نمود تناسب زبان با اقتضای حال متکلم و مخاطب همین معنا شناسی فعل باشد . آن جایی که نویسنده در پی اسناد فعل به فاعل یا مسندالیه است که اراده و اختیار در انجام فعل دارد ، فعل را به مسندالیه مشخص نسبت می دهد و آن جا که در پی اسناد فعل به فاعلی است که فعل از اراده و اختیار او خارج است ، فعل را به مسندالیه دیگر نسبت می دهدوبه جمله ساختی مجهول می دهد.

در جهان بینی اسلامی و کلام اشعری فاعل حقیقی خداست و بسیاری از امور که به دست انسان انجام می شود ، به تقدیر و اراده الهی است ،مثل تعلق پادشاهی و اداره ی امور کشور به انسان که به مشیت و اراده ی الهی صورت می بندد . این نگرش در اسناد فعل به فاعل در کتاب تاریخ گزیده بخوبی هویداست . به قرینه های زیر دقت کنیم :

« بعد از برادر پادشاهی بدو تعلق گرفت ، بیست و دو سال حکم کرد . » تاریخ گزیده / ص 372

« کار او عروجی تمام یافت و بر خراسان و عراق و فارس مستولی شد . » تاریخ گزیده / ص 372

« کار عمرولیث قوی شد ،طمع در خوزستان کرد . » تاریخ گزیده / ص 343

تعلق ملک و پادشاهی به افراد ، عروج کارها و امور ، قوی شدن پادشاهی و کارها فعلی است خدایی اما مستولی شدن ، طمع کردن ، حکم راندن از آن آدمی است .

فعل جمله زیر نیز از نظر معنا شناسی شایسته تأمل است :

« عمربن عبدالعزیز در امور دینی نظری باریک داشت و در عدل و داد کوشید . » تاریخ گزیده / ص 281

در جمله فوق فعل « کوشید » طبق ساخت جمله باید به صورت ماضی استمراری می آمد ولی به عقد ماضی ساده آمده است . انتخاب ماضی ساده از آن روست که عمربن عبدالعزیز تمام همت خود را صرف عدل و داد کرده است نه بخشی از آن و دیگر این که عقد ماضی ساده حکایت از اتمام کار دارد و در زمان مولف ، عمربن عبدالعزیز در قید حیات نبوده است .

تعدد فعل در متن سبب ایجاد تنوع و تحرک درآن می شود، خصوصاً فعل های پویا و تام ؛ به جملات زیر دقت کنیم :

« سلطان به خشم بیرون رفت . پس از وزیر قرضی خواست . وزیر خود را به افلاس منسوب کرد و سوگندی بر آن خورد . قصاد ودایع و دفاین او به دست باز دادند . وزیر برنجید و به زندان رفت و به سلطان پیغام فرستاد که آنچه داشتم ، بیرون گذاشتم و زندان اختیار کردم . سلطان فرمود که مرا شرم آمد این معنی در عمل آوردن . » تاریخ گزیده / ص 396

رو ساخت جمله تابعی از معناست و بلاغت صفت معناست . زبان از طریق واژگان و ساخت و دستگاه صوتی ، معنا و اندیشه گوینده را ظاهر می کند ، در این نمود گاه اندیشه یا معنا آن طور که در ژرف ساخت شکل گرفته ، ظاهر می شود و گاهی نیز سیر طبیعی نمود معنا در روساخت زبان دستخوش تصرف و تغییر می گردد و گوینده به ضرورت اقتضای حال مخاطب و تأثیر بیشتر کلام در محور خطی و افقی زبان به اراده و خواست خود آگاهانه تغییر ایجاد می کند و با تقدیم و تأخر اجزای کلام یا خبر را برجسته می کند و یا صاحب خبر را . مثلاً آن گاه که اهمیت خبر بیش از صاحب خبر یا مسندالیه است ، خبر یا مسند را مقدم می دارد و به عکس چون مسندالیه تقدم وجودی برمسند دارد و برای القای این تقدم مسند الیه را در لفظ نیز مقدم می دارد .

انجمن رمان‌نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 6/8/20

زبان فارسی یک زبان صرفی است با این تفصیل که در زبان های صرفی محور همنشینی یا افقی زبان باز و آزاد است و هر گروه جمله می تواند در هر جای جمله ذکر شود بدون این که به معنا آسیب برسد . این توان زبان برآمده از وجود نقش نماهای زبان فارسی است . لذا وقتی مفعول نقش نما یا وابسته پیشین « را » می پذیرد و با آن برجسته می شود ، پس مفعول در هر جای جمله ذکر شود ، مفعول است . با این مختصر در زبان فارسی هر توالی و هر نوع تقدیم و تأخر، بلاغی و از سر عمد نیست ، بلکه گاه تقدیم و تأخر نتیجه برآیند طبیعی ظهور ژرف ساخت در رو ساخت زبان است . اما همان طور که بیان گردید برخی از توالی ها ، جهت بلاغت و تأثیر گذاری بیشتر بر خواننده است .

در نثر تاریخ گزیده ، تقدیم و تأخیرهای بلاغی و معنا دار بسیاری می توان یافت که حمداله مستوفی آگاهانه و عامدانه بدان اقدام نموده است . یکی از احوال مسندالیه و مسند ، مقدم یا موخر داشتن آن هاست که دلایل بسیار می تواند در ذهن نویسنده یا گوینده برای مقدم یا موخر داشتن آن وجود داشته باشد . اهمیت مسند یا مسندالیه ، حصر صفت خاص به مسندالیه ، ایجاد شوق در مخاطب جهت شنیدن خبر و ... می تواند دلیل آوردن مسندالیه در آغاز کلام باشد . برای نمونه :

تاکید گوینده بر مسند سبب شده آن را بر مسندالیه مقدم دارد.

« صنعت رشتن و بافتن و دوختن او نهاد » تاریخ گزیده / ص 23

« هرمان مصر او ساخت . » تاریخ گزیده / ص 23

« از معادن و بحار بعضی فلزات و حلیات او بیرون آورد .» تاریخ گزیده . ص 23

« عاقل نطلبد چیزی که نخواهد یافت.» تاریخ گزیده / ص 77

« از حکام بنی اسرائیل هیچ کس مثل او نبود لعنت اهل بیت او رفع کرد . » تاریخ گزیده / ص 281

حمداله مستوفی با شناخت و آگاهی بالایی که از توانش زبان دارد ، هم از آن در ساخت ، ایجاد و تقویت موسیقی متن استفاده می کند . این موسیقی را در نثرهای تاریخی مصنوع ، با استفاده از سجع ،جناس ، ممالثه ، موازنه ، ازدواج و غالب فنون بدیع لفظی ایجاد می کنند ، اما مستوفی در نثر متعادل خود به گونه ای دیگر عمل می کند ؛ موسیقی متن او را تناسب و هارمونی کلمات ، تکرار گروه ها و پایه های نحوی در قرینه های کوتاه و بلند و گاه واج آرایی پدید می آورد و این موسیقی می تواند سائقه ای نیرومند جهت پی گیری موضوع تاریخی متن در مخاطب گردد . برای نمونه :

« چون پدر نماند ، او سیزده ساله بود . قوم نیرون که در حکم پدرش بودند ، ازو برگشتند و او را تنها بگذاشتند و او تا سی سالگی رسیدن زحمت ها کشید و به تهلکه ها رسید . اما چون دولت یاور بود و در ماندن او سر حکمت داور ، از همه بلاها خلاص شد . » تاریخ گزیده / ص 581

« و او جود و عطا داد . کار سخا در عهد او درجه ی اعلی یافت . عطایای حاتمی را منسوخ گردانید ، عطایای او را حصر کردند . » تاریخ گزیده ./ص583

مختصه دیگری که سبک تاریخ گزیده را ازکتاب های تاریخی عهد استیلای مغول متمایز می سازد ، عناصر یا تصاویر خیال آن است ، اگر تاریخ جهانگشا ، نقثه المصدور و تاریخ وصاف به دلیل تشبه نثر به شعر با انبوهی از صور خیل روبه رو هستیم و گاه تزاحم تصاویر در این آثار درک معنا را مشکل و ممتنع می سازد ، اما در تاریخ گزیده به دلیل ترجیح خبر و بیان تاریخ بر وصف ، استفاده از تصاویر خیال بسیار بسیار طبیعی و گاه جهت ایجاد تنوع در یک دستی و یک نواختی نثر، ساخته و به کار برده می شود و تصاویری بسیار روشن و قابل فهم :

« بر جراحاتی که پدرش کرده بود مرهم نه .» تاریخ گزیده / ص 583

در تاریخ گزیده فعل های تداومی نسبت به فعل های لحظه ای کاربرد بیشتری دارند و تداوم در فعل جریان عمل را در بسـ*ـتر زمان به صورت تدریجی بیان می کند و تداوم در فعل پویایی و تحرک متن را افزون می سازد :

« ابن سنان معاصر انوشیروان عادل بود و دعوت دین عیسی می کرد . در آن وقت آن جا آتش از زمین برآمدی ، هر که در آن نزدیکی بگذشتی ، او را بسوختی . بعضی از اعراب آن آتش را به خدایی می پرستیدند . خالد آن قوم را منع کرد و ایشان را به دین عیسی خواند . او را ... » تاریخ گزیده / ص 61

انجمن رمان‌نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 6/8/20

از دیگر مختصات زبانی و ادبی تاریخ گزیده که آن را از سبک دیگر تواریخ عهد استیلای مغول متمایز می سازد ، ایجاز در زبان و کلام آن است . این ایجاز نیز ناشی از اهمیت موضوع تاریخ است که اخبار آن تنها هدف نویسنده می باشد . قرینه های توصیفی ، برخی صنایع ادبی، حشوهای ملیح و پرداختن به حواشی وشاخ وبرگ کلام از مهمترین گونه های اطناب اند که در نثر تاریخ گزیده چندان جایگاهی ندارد . ایجاز در عبارات زیر جالب توجه است :

« توانگری در قناعت است و سلامت در عزت . ترک میل آزادی نفس است . صدق دوستی در قطع طمع است . سختی دنیا چهار چیز است : پیری بی کفاف و بیماری در غربت و قرض در بی مالی و بازماندن از همراه در رحلت . » تاریخ گزیده / ص 77

ایجاز در کلام تاریخ گزیده از دو نوع قصر و حذف است . ایجاز حذف آن را بیشتر حذف فعل و نهاد به قرینه لفظی و گاه معنایی تشکیل می دهد . حذف حروف اضافه بر سر گروه های حرف اضافه ای نیز از دیگر انواع حذف این اثر است .

گاه نیز وفور اطلاعات تاریخی ، دینی ، قرآنی ، اساطیری حمداله مستوفی که در قالب بندهای وابسته در جمله می آید و در حکم توضیح مطلب است . نثر را گرفتار اطناب می کند : « آدم علیه السلام صد سال به کوه سرندیب زاری کرد و در سجده می گریست چنان که ازگریه او نباتات بسیار برآمد. آن نباتات همه ادویه است . بعد از صد سال در روز عاشورا توبه او مقبول شد و عاشورا را فضایل بسیار است . چون رفتن ادریس به آسمان و قرار گرفتن کشتی نوح بر جودی و ولادت ابراهیم و نبوتش و خلاصیش از آتش و قبول توبه داود و معاودت سلیمان با ملک و صحت ایوب از رنج و ... » تاریخ گزیده / ص 21

گاهی نویسنده به اتیمولوژی واژه ها می پردازد و در این پرداخت بیشتر از ذوق استفاده می کند تا تحول تاریخی وریشه شناسی واژه و همین سبب خطای او درتشخیص می شود مثلاً درباره ی "هوشنگ "واشتقاق آن می گوید:

« به سبب آن که هوش و هنگ یعنی دانایی بسیار داشت ، او را هوشنگ خواندند . »

تاریخ گزیده / ص 76

در حالی که واژه هوشنگ واژه ای اوستایی است و مرکب است از « huŠ yangha » یعنی سازنده ی خانه های خوب .

در تاریخ گزیده به مباحث غیر تاریخی نیز برمی خوریم و این مباحث زاییده ی اطلاعات دینی ، اساطیری ، جغرافیایی ، عرفانی و تفسیری اوست .

نتیجه

نتیجه این که تاریخ گزیده زبان شاخص و بسیار ارزنده ای دارد . تا حدی که می توان برای توصیف زبان او رساله ای مستقل نگاشت . این اثر ارزش سبک شناختی بسیاری دارد . زبان آن ساده و بی تکلف و مملو از دقایق و رموز درخوری در حوزه فصاحت و بلاغت دارد . نیست بیان تاریخ و حوادث مهم تاریخی سبب شده است که تکلیف و تصنع و توصیف های غیر ضرور در نثر او محو شود . محور جانشینی و همنشینی زبان تاریخ گزیده در خور تحقیق و تفحص است ، موسیقی و تصاویر و عناصر خیال موجود در نثر تاریخ بسیار طبیعی و زیباست که بر جذابیت متن افزوده است .

انجمن رمان‌نویسی
رمان۹۸

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

تأملی در کتاب تاریخ گزیده مستوفی

KhatKhati

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

KhatKhati

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

KhatKhati

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

KhatKhati

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

KhatKhati

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | دانلود رمان

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین