مفهوم حقوقی اقامتگاه در نظام حقوقی ایران و ایالات متحده آمریکا

*KhatKhati* · 4/8/20

اقامتگاه مسئله ای حقوقی است که با توجه به سیستم ها و ساختار حقوقی کشورها نگاه های متفاوتی به آن شده است و ما در اینجا قصد مقایسه این مفهوم در قانون ایران و ایالات متحده را داریم پیش از وارد شدن به بحث به طرح شوالاتی در این خصوص می پپردازیم و در متن این جستار سعی در پاسخ دادن به آن ها خواهیم کرد.

مفهوم حقوقی اقامتگاه چیست؟

آیا اقامتگاه در سیسمتهای حقوقی

common law وcivil law در احوال شخصیه موثر است؟

آیا اقامتگاه با تابعیت در سیستمهای حقوقی civil law و common law در تابعیت موثر است؟

آیا اقامتگاه اشخاص در نظام حقوقی ایالات متحده که تابعی از نظام

common law با اقامتگاه در نظام موضوعه در کشور ما تفاوت دارد؟

1- تعریف اقامتگاه از نگاه دکترین

ابتدای امر برای جواب به سوالات مذکور باید به تعریف حقوقی اقامتگاه بپردازیم ،چراکه پیش از پرداختن به یک موضوع ابتدا باید کنه و ماهیت آن موضوع بر ما روشن باشد و اگر جز این باشد به سبب عدم علم به آنچه می خواهیم بدان بپردازیم به راهی ناصواب خواهیم رفت.

برای اقامتگاه تعریف واحدى ارائه نشده است. از اين رو در زير به نقل تعاريف پرداخته ايم كه در مورد اقامتگاه تعاريف متعدد و مختلفى صورت گرفته است. برخى از حقوق دانان اقامتگاه را «رابـ*ـطه مادى و حقوقى كه شخص را بدون توجه به تابعيت به قسمتى از خاك يك دولت پيوند مى دهد» مى دانند. بعضى ديگر معتقدند كه اقامتگاه «رابـ*ـطه اى است حقوقى داراى بعضى از خصايص سياسى كه بين اشخاص و حوزه معينى از قلمرو دولتى برقرار مى شود و بدين وسيله اشخاص، بدون آن كه واجد وصف تبعه باشند از گروه ساكنين و متعلقين به آن حوزه تشخيص مى شوند». برخى ديگر در مورد تعريف اقامتگاه مى گويند: «ارتباط هر شخص با محيط اطراف خود، محلى كه در آن زندگى مى كند، يا به كسب و كارى اشتغال دارد، تحت عنوان اقامتگاه مورد بررسى قرار مى گيرد». چنانچه از تعاريف فوق الذكر به دست مى آيد در علم حقوق «اقامتگاه» به معناى جايگاه حقوقى شخص در يك كشور در حقوق داخلى و نيز در حقوق بين الملل خصوصى عنوان دارد. به عبارت ديگر اين موضوع هم از مسائل حقوق داخلى و هم از مسائل حقوق بين الملل است. آنچه در سیستم حقوقی انگلیس اقامتگاه نامیده میشود بیشتر به تابعیت در سیستم حقوقی ایران و اروپای قاره ای شباهت دارد. گسترش مباحث و نقش «اقامتگاه» در حقوق داخلى با حقوق بين المللى يكسان نيست و غالباً تعاريفى كه از آن در اين دو نوع حقوق مى شود متفاوت است; اگر بخواهيم بدون توجه به پديده مرز، «اقامتگاه» را مطالعه و بررسى كنيم در اين صورت اقامتگاه مانند يك موضوع حقوق داخلى ماهيت مدنى دارد. مثلاً یکی اقامتگاهش تهران است و آن ديگرى اقامتگاهش اراک است. در اينجا هر دو نفر تابع رژيم حقوقى يكسان مى باشند يعنى تابع رژيم حقوقى ایران که طبق قانون کشورمان بر آن آثار حقوقی مترتب است.اما چنانچه «اقامتگاه» را از نظر حقوق بين المللى ملاحظه كنيم و اگر گفته شود فلان شخص «اقامتگاهش» ایران است و آن ديگرى «اقامتگاهش» آمریکا است، «اقامتگاه» عبارت خواهد بود از مكان معين در يك كشور كه يك رابط مادى و حقوقى بين شخص و آن كشور ايجاد مى نمايد. و بر خلاف «تابعيت» كه يك رابط معنوى بين دولت و فرد است و تعلق شخص به كشور معينى را مى رساند،اقامتگاه یک مفهوم مادی و مربوط به مکانی است که فرد د رآنجا ساکن است.

با توجه به تعاریف فوق اقامتگاه دارای دو مفهوم 1 ) اقامتگاه داخلی و2) اقامتگاه بین المللی می باشد، اقامتگاه نوع اول جز حقوق خصوصی است و صرف نظر از چند استثاو چند مورد اقامتگاه اجباری تابع اراده فرد است یعنی اقامتگاه هر فرد به اراده او معین می شود به عبارت دیگر اقامتگاه مدنی به کسی تحمیل نمی شود و اصولا هرکس هرکجا را بخواهد می تواند مرکز امور مهم خود قرار دهد،اما این مفهوم در حقوق بین الملل ایجاد اشکالات فراوانی میکند مثلا فرض نمائید شخصی که سالها در فرانسه اقامت دارد یکدفعه بخواهد به میل خود در مملکت دیگری اقامت کند و یا اینکه فرض کنید قانون متبوعه آن خارجی اجازه ندهد که او در خارجه اقامتگاه داشته باشد،با این ترتیب ترکه کسی که سالهای متمادی در فرانسه اقامت داشته است و یحتمل تمام ثروتش را در فرانسه بدست آورده و احیانا در آنجا فوت کند به فرانسه انتقال پیدا نخواهد کرد و این نتیجه از لحاظ حقوق بین الملل قابول قبول نیست.

بنابر اين اقامتگاه در حقوق بين الملل خصوصى به مفهوم ارتباط شخص با دولتى است كه به وسيله آن افراد قلمرو خود را از ساير اشخاص جدا مى سازد، و هر كشورى با مشخص نمودن افراد مقيم در قلمرو خود يك نفع سياسى را مد نظر دارد شخص مقيم ایران يعنى كسى كه تحت لواى حاكميت ایران قرار گرفته است و لو تبعه ایران نباشد. تفكيك بين تابعيت و اقامتگاه با توجه به تعاريفى كه در مورد تابعيت و اقامتگاه ذكر شد، مى توان گفت: از قرن نوزدهم به بعد دنيا به سرزمينهاى كوچك و پهناورى تقسيم شده و هر كدام از اين قطعات جغرافيايى كشور دولت ناميده مى شود كه با داشتن مرزهايى خود را مستقل مى دانند، مردم جهان نيز بنابر اوضاع، شرايط و جهاتى بين اين سرزمينهاى مستقل تقسيم شده اند. تابعيت نخستين عامل تقسيم جغرافيايى افراد بر روى كره زمين است. اما تقسيم جغرافيايى محدود به همين يك عامل نمى شود; زيرا افراد زيادى هستند كه على رغم آنكه از لحاظ تابعيت به يك كشور تعلق دارند ليكن بنا به جهات و دلايلى تمام يا قسمت عمده اى از عمر خود را در سرزمين يا سرزمينهاى ديگر سپرى مى نمايند. بدين ترتيب عامل ديگر در تقسيم جغرافيايى اشخاص اقامتگاه آنهاست. با اين حال هنوز وجه مشتركى بين اين دو مفهوم وجود دارد و آن اينكه هر دو مفهوم به لحاظى مبيّن ارتباط شخص با كشور معينى مى باشند. در تابعيت اين ارتباط يك نوع پيوند سياسى و در اقامتگاه اين ارتباط يك نوع پيوند مدنى است. وجود اين دو نوع ارتباط با دولت و كشورى معين، بر اثر تابعيت و اقامتگاه موجب شده اين دو مفهوم به عنوان دو عامل تقسيم جغرافيايى اشخاص ميان دولتها در جامعه بين المللى شناخته شوند. اين دو نوع ارتباط سياسى و مدنى سبب شده كه نقش تابعيت و اقامتگاه در جامعه حالتهايى يكسان داشته باشد، مثلاً در تعدادى از كشورها يكى از اين دو عامل به عنوان عامل تعيين كننده قانون حاكم بر احوال شخصيه شناخته شده است.این در کشورهای پیرو نظام انگلوساکسون (common law)دیده می شوداما این بدان معنا نیست که در کشورهایی حقوق فرانسوی (civil law)که اقامتگاه عامل تعیین کننده احوال شخصیه نمی باشد،تاثیر آن در احوال شخصیه کاملا منتفی باشد چرا که در کشور ما ایران که جز دسته دوم است با توجه به مفهوم مخالف ماده 7 قانون مدنی بیان می کند:« اتباع خارجه مقيم در خاك ايران از حيث مسائل مربوط به احوال شخصيه و اهليت خود و همچنين از حيث حقوق ارثيه در حدود معاهدات مطيع قوانين و مقررات دولت متبوع خود خواهند بود»،اشخاصی که تابعیت هیچ دولتی را ندارند و مقیم ایران هستند باید احوال شخصیه شان مطیع قانون اقامتگاه ایشان یعنی ایران باشد.پس بنابر این در کشورهایی هم که به اقامتگاه به عنوان عامل اصلی در تعیین احوال شخصیه توجه نشده است به آن به عنوان عامل جایگزین توجه شده است.

پس در این قسمت ما به دو پرسش اول و دوم خود که در ابتدای تحقیق آنها را بیان کردیم پاسخ دادیم،یعنی هم مفهوم حقوقی اقامتگاه را روشن نمودیم هم دیدیم که در دو نظام حقوقی

civil law و common law به اقامتگاه توجه شده است هرچند تفاوتهایی در آنها دیده می شود.

انجمن رمان نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 4/8/20

2- رابـ*ـطه اقامتگاه و تابعیت

در مورد ارتباط بین تابعیت و اقامتگاه گفته شده است که اقامتگاه در مورد اشخاص حقوقی و حقیقی به دو گونه متفاوت ظاهر میشود .اگر اقامتگاه و تابعیت شخص حقیقی از یکدیگر متمایز باشد هیچیک از این دو عامل دلیل برای تعیین دیگری نیست،به بیان دیگر از اقامتگاه شخص حقیقی نمی توان به تابعیت او پی برد و برعکس اما اقامتگاه شخص حقوقی می تواند تعیین کننده تابعیت او تلقی شود چنانچه در ماده 591 قانون تجارت ایران قاعده به همین صورت وضع گردیده،بنابراین باید در نظر داشت هرگونه تعریف از اقامتگاه شخص حقوقی در تابعیت آن موثر است.

در مورد اشخاص حقیقی نیز این ارتباط میان اقامتگاه وتابعیت آنها دیده می شود که اگر شخصی دارای تابعیت بیگانه بخواهد در قلمرو دولت اقامتگاه برگزیند باید نخست از آن دولت روادید ورود و پروانه اقامت بگیرد.در مود تحصیل تابعیت نیز بیگانه باید مدتی را معین که در قانون تعیین می گردد به طور قانونی در سرزمین متعلق به آن دولت سکونت گزیده باشد.

با اين همه، وجود تفاوتهاى عمده ميان تابعيت و اقامتگاه باعث شده كه اين دو مفهوم، ماهيت حقوقى كاملاً متفاوت از هم داشته باشند، يعنى كه در تابعيت رابـ*ـطه اى فرد با كشورى يك رابـ*ـطه حقوقى معنوى و داراى ماهيت سياسى است و حضور و عدم حضور شخص در كشور متبوع در تابعيت وى تأثير ندارد و اصولاً شرايط استقرار، بقا و يا قطع تابعيت را قانونگذار تعيين مى كند و نقش شخص در تابعيت در حدى است كه قانون اجازه مى دهد. اما در اقامتگاه رابـ*ـطه شخصى با كشورى محلى و قلمروى است و اين رابـ*ـطه يك پيوند مادى داراى ماهيت حقوقى و ناپايدار است، استقرار و يا تغيير در اقامتگاه به اراده فرد بستگى دارد و اگر اين تغيير صورت بگيرد اين ارتباط هم قطع مى شود.هرچند دولتها برای حفظ حاکمیت خود تلاش در حفظ و اعمال تابعیت خود بر افراد را دارند اما اینکه بخواهند این حاکمیت را بر اقامتگاه افراد تسری دهند منافی با اصل آزادی و احترام به حقوق افراد است پس فرد خود می تواند آزادانه محل سکونت خود را با تحقق شریطی از سوی کشور مورد نظر فرد تغییر دهد اما اصولا تغییر تابعیت افراد به اراده آنها هیچ ارتباطی ندارد و بسته به ارده دولتهاست.

3- جایگاه اقامتگاه در حقوق بین الملل خصوصی

آثار اقامتگاه داشتن اقامتگاه برای اشخاص، دارای آثاری است که ذیلا به آنها اشاره می‌شود: 1- در مورد احوال شخصیه(statute personnel): بسیاری از کشورها قانون صلاحیت دار را راجع به وضعیت واهلیت اشخاص قانون محلی می‌دانند که اشخاص در آنجا اقامتگاه دارند و این سیستم ، سیستم انگلیسی- آمریکائی است که شامل نیمی از جهان می‌باشد .2-تعیین صلاحیت دادگاهها: موضوع اقامتگاه از لحاظ صلاحیت دادگاه‌ها نیز همیشه مورد توجه بوده و می‌باشد چه طبق سنت و رویه متداوله «دعاوی باید در دادگاهی اقامه شوند که خوانده در حوزه‌ی قضایی آن اقامتگاه دارد.» همچنان که دعاوی راجع به ترکه متوفی یا توقف و ورشکستگی باید در دادگاهی اقامه شوند که متوفی یا متوقف و یا ورشکسته در حوزه آن اقامت داشته‌اند. 3- تشخیص قانون صلاحیت‌دار: در بعضی از کشورها از جمله کشور فرانسه با آنکه اصولا قانون مملکت متبوعه شخص بر احوال شخصیه او حکومت دارد مع ذلک در مواردی از قبیل طلاق و نسب وقتی که طرفین تابعیت واحد ندارند قانون اقامتگاه مشترک، اعمال میشود4- از جهت تمتع از حقوق و انجام بعضی تعهدات: مثلا از لحاظ حق انتخاب نماینده، برای مجالس مقننه و تعهد پرداخت مالیات تشخیص اقامتگاه متضمن فایده است، در بعضی موارد شخص اقامتگاه انتخاباتی دارد و فقط در آن محل می‌تواند از حق رای دادن بهره‌مند شود. 5- تعیین تابعیت: در مورد اشخاص حقوقی مثل شرکت‌ها در بسیاری از کشورها اقامتگاه اساس تابعیت است. یعنی هرکجا که شرکت ثبت شده و اقامتگاهش باشد تابعیت همان کشور را هم دارد. در مورد اشخاص حقیقی هم وقتی درصدد تحصیل تابعیت هستند، معمولا یکی از شرایط همین اقامتگاه است

4- مقایسه ابعاد حقوقی اقامتگاه در حقوق ایران وایالات متحده آمریکا

نخست برای بررسی تطبیقی مفهوم حقوقی اقامتگاه در حقوق ایران وایالات متحده آمریکا باید به تبیین سیستم های حقوقی این کشورها بپردازیم و پس از آن به بررسی قوانین داخلی آنها در تعریف اقامتگاه توجه خواهیم کرد.همانطور که قبلا اشاره شد ایران تابع نظام حقوقی civil law می باشد و بخش اعظمی از نظام حقوقی خود را وامدار نظام حقوقی فرانسه است،اما ایالات متحده به عنوان تابعی از نظام حقوقی انگلستان با سیستم حقوقی common law شناخته شده است.اما با توجه به ساختار سـ*ـیاسی متفاوت ایالات متحده با انگلستان تفاوت هایی بین نظام حقوقی دوکشور وجود دارد که به علت خارج بودن این بحث از موضوع ما به آن نمی پردازیم.

اما آنچه در نگاه کلی تر باید به آن بپردازیم تفاوت این مفهوم در سیستم حقوقی ایران به عنوان یک کشور دارنده نظامی متفاوت از حقوق انگلستان از یک سوی و مقایسه آن با نظام حقوقی انگلستان از سوی دیگر می باشد. به همین سبب به مطالعه موردی مفهوم اقامتگاه در هریک از این کشورها و در پایان به مقایسه تشابهات و تفاوت های آنان می پردازیم.

در اینجا ابتدا به بررسی تعریف قانون هریک از این کشورها از اقامتگاه پرداخته و این تعاریف را باهم مقایسه می کنیم.

1-4 حقوق ایران

در حقوق ایران با شناخته شدن ارزش حقوقی اقامتگاه از حیث تنظیم صلاحیت محلی دادگاه ها قانونگذار مبادرت به تعریف آن کرد و در مراحل بعدی تحول حقوق ایران در تعریف پیشین آن تجدید نظر بعمل آورد و نقش های گوناگون آن را در پهنه حقوق معین ساخت،مراحل شکل گرفتن این مفهوم و تحول های بعدی آن در حقوق ایران از سال1290(ه.ش)تا سال 1319(ه.ش)دارای فراز و نشیب های بسیاری بوده است.اما آنچه برای ما مطمح نظراست قانون مدنی مصب 1313(ه.ش) می باشد طبق ماده 1002قانون مدنی:«اقامتگاه هر شخصی عبارت از محلی است که شخص در آنجا سکونت داشته و مرکز مهم امور اونیز در آنجا باشد اگر محل سکونت شخصی غیر از مرکز مهم امور او باشد مرکز امور او اقامتگاه محسوب می شود،اقامتگاه اشخاص حقوقی محل عملیات آنان است» در ابتدا با نظر دربند1 این ماده قانونگذار با بیان اینکه در تشخیص اقامتگاه مرکز مهم امور فرد اولویت دارد شائبه احتساب محل سکونت را به عنوان اقامتگاه از ذهن افراد زدوده است اما با توجه به بند اخیر ماده تعارضی بین این ماده و ماده 590 قانون تجارت که بیان می کند:«اقامتگاه شخص حقوقی محلی است که اداره شخص حقوقی در آنجا است.»و به عقیده برخی از اساتید ماده 1002ق.م ناسخ ماده 590 ق.ت می باشد اما برخی نیز قانون تجارت را ناظر به اقامتگاه اداری شرکت و برخی مرکز عملیات و مرکز امور و ادره وشرکت می دانند اما مسئله ای که در تغییر اقامتگاه مطرح است این است که قانونگذار در تغیر محل سکونت ،تغییر محل مهم امور افراد را شرط تغییر اقامتگاه ایشان قرار داده است در این ماده آمده است :«تغییر اقامتگاه بـ*ـو*سیله سکونت حقیقی در محل بعمل می آید مشروط بر اینکه مرکز مهم امور فرد نیز به همان محل انتقال یافته باشد .» این ماده نیز در ابتدای امر ایجاد اشکال می کند و باید گفت این ماده و ماده 1002 را باید در کنار یکدیگر قرار داد تا بتوان به یک نتیجه منطقی رسید چراکه مفهوم مخالف ماده 1004 این است که اگر شخص مرکز مهم امور خود را تغییر دهد ،تازمانی که محل سکونت او تغییر نکرده است اقامتگاه همان محل سکونت است و باید مرکز امور نیز با محل سکونت یکی باشد. ولی این مفهوم با منطوق ماده 1002 تعارض دارد و معتبر نیست و باید پذیرفت با تغییر مرکز مهم امور اقامتگاه نیز تغییر می کند.

انجمن رمان نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 4/8/20

توانند ضمن قراردادهایی که با دیگران می بندند چندیدین اقامتگاه انتخابی داشته باشد که محلی که برای ابلاغ اخطاریه ها در دعوای خاص به دادگاه اعلام می شو د. در آیین دادرسی مصوب 1379در مورد ابلاغ در ماده 68 صحبت از محل سکونت یا محل کار سخن به میان آورده است و در بند اخیر ماده 68 آدم1379 تلویحا موید ماده 1007 ق.م است در این تبصره آمده است:«.....برای ابلاغ در محل کار کنان دولت و موسسات مامور به خدمات عمومی و شرکت ها،اوراق به کارگزینی قسمت مربوط یا نزد رئیس کارمند مربوط ارسال می شود..» و به طور ضمنی پذیرفتن محل کار به عنوان اقامتگاه کارمندان دولت برای آنان است،و این همان چیزی است که در ماده 1007 آمده که بیان می کند«اقامتگاه مامورین دولتی محلی است که در آنجا ماموریت ثابت دارند» این حکم کاملا منطقی است اما چیزی که کمی شک بر انگیز است قسمت اول تبصره ماده68 آدم است که بیان می کند:«ابلاغ اوراق در هریک از محل سکونت یا کار به عمل می آید.....»اینکه محل سکونت را به عنوان اقامتگاه شخص معین کرده است، البته به نظر می رسد این عبارت تعارضی با ماده 1002 ق.م ندارد چراکه حکم این ماده برای سهولت ابلاغ و اطلاع فرد از ابلاغیه دادگاه است و به نظر می رسد در این ماده قانونگذار در پی معرفی محل سکونت به عنوان اقامتگاه نبوده است.همچنین با مقایسه ماده 1009 ق.م با آنچه گفته شد بیشتر به نتیجه ای که گرفته شد و تایید ماده 1007 ق.م مدنی اطمینان پیدا می کنیم،در این ماده می خوانیم:« اگر اشخاص کبیر که معمولا نزد دیگری کار می کنند در منزل کارفرما یا مخدوم خود سکونت داشته باشند،اقامتگاه آنها همان اقامتگاه کارفرما یا مخدوم آنها خواهد»اما نتیجه دیگری که می توان گرفت این است که حکم ماده1009، اختصاص ماده1007در عنوان اقامتگاه به محل کار برای کارمندان دولت را با اطلاق به تمام اشخاص کبیر از بین می برد چرا که می توان حکم ای ماده را به کارمندان شرکت های خصوصی نیز سرایت داد.ماده دیگری که مرتبط بامحسوب کردن محل خدمت به عنوان اقامتگاه است ماده1008 ق.م است که اقامتگاه افراد نظامی را ساخلو(پادگان) آنها اعلام میکند.

اما آنچه در مورد ماده 1003 قانون مدنی باقی می ماند این است که این اصل که هر فرد نمی تواند بیش از یک اقامتگاه داشته باشد ،در حقوق فرانسه ،انگلیس و سوئیس به همین نحو است ولی در حقوق آلمان اشخاص (اعم از شخص حقیقی و حقوقی) می توانند چندین اقامتگاه داشته باشند.(بند 2 از ماده 7 قانون مدنی آلمان)

ماده 1005 ق.م در مورد اقامتگاه زن شوهر دار حکم بیان نموده است و بیان می کند:«اقامتگاه زن شوهردار همان اقامتگاه شوهر است،معذلک زنی که شوهر او اقامتگاه معمولی ندارد و همچنین زنی که با رضایت شوهر خود ویا با اجازه محکمه مسکن علیحده اختیار کرده می تواند اقامتگاه شخصی علیحده نیز داشته باشد.»اقامتگاه زنی که پس از نکاح هنوز به خانه شوهر نرفته یا در حال نشوز است مورد تردید قرار گرفته است یا محل سکونت واقعی او اعتبار دارد محل اختلاف است باید به اطلاق ماده نظر داشت و بند 2 ماده 1005 ق.م را یک حکم استثنایی دانست.

ماده 1006 ق.م ،اقامتگاه صغیر و محجور را همان اقامتگاه ولی یا قیم آنها می داند،و این اعم است از این که زن محجور باشد که اقامتگاه او با توجه به ماده 1005 و به قیاس اولویت اقامتگاه شوهر اوست اما چیز ی محل اختلاف است اقامتگاه زنی است که شوهرش محجور است که عقیده بر این است که اقامتگاه زن زمانی تابع شوهر است که شوهر خود در حالت افاقه است و رهبری خانواده را برعهده دارد .پس اقامتگاه زن باید بر طبق قواعد عمومی مرکز مهم امور او باشد.

آخرین ماده ای که در قانون مدنی در خصوص اقامتگاه به آن پرداخته شده است،ماده 1010 قانون مدنی است که در مورد اقامتگاه انتخابی است که به افراد اجازه داده است که برای اجرای تعهدات حاصله از معاملات خود و نسبت به دعاوی راجعه به معاملات خود محلی را که خود مد نظر دارند انتخاب کنند و آن محل اقامتگاه ایشان شمرده می شودو همچنین نسبت به ابلاغ اوراق دعوی و احضار و اخطار محلی را غیر از از اقامتگاه حقیقی خود معین کند.اما باید توجه داشت که اقامتگاه انتخابی نسبی و محدود به همان رابـ*ـطه حقوقی است و نسبت به شخص ثالث اثر ندارد،تغییر این اقامتگاه نیز تنها با رضای دو طرف امکان دارد مگر اینکه شرط بسود یکی از آن دو باشد که در اینصورت مشروط له می تواند از آن صرفنظر کند.

اگر اقامتگاه انتخابی حاوی شهر و محل اقامت باشد،هم دادگاه صالح را معین می کند و هم محل ابلاغ را .ولی،هرگاه شهر معینی انتخاب شود،تنها ناظر به تعیین دادگاه صالح است و ابلاغها باید به محل اقامت واقعی فرستاده شود.و در صورتی که اقامتگاه انتخابی همان اقامتگاه حقیقی باشد،تغییر اقامتگاه واقعی در اعتبار اقامتگاه انتخابی موثر نیست.

انجمن رمان نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 4/8/20

2-4حقوق ایالات متحده آمریکا

سیستم حقوقی آمریکا،سیستمی است که برخلاف نظام civil law که مبتنی بر حقوق مکتوب است،همانند سیستم حقوقی حاکم بر انگلستان بیشتر مبتنی بر رویه های قضایی است به همین جهت مفاهیم کلیدی حقوقی در این نظام نیز عمدتا در پرونده های مختلف توسط قضات تعریف شده اند در خصوص اقامتگاه نیز همینگونه است یکی از تعاریف جامعی که توسط مراجع انگلستان از اقامتگاه شده است، در دعوی Lea v. Lea توسط محکمه چانسلر صادر شده است که بیان می کند اقامتگاه رابـ*ـطه ای است که قانون بین شخص و یک منطقه جغرافیایی یا یک کشور ایجاد میکند .به نظر می رسد که این تعریف از اقامتگاه مبین دو مفهوم حقوقی از آن است قسم اول تعریف اقامتگاه در پرونده Lea v. Lea تعریف اقامتگاه داخلی است،آنجایی که در حکم محکمه چانسلردر سال 1953 در قسمت اول رابـ*ـطه شخص با یک منطقه جغرافیایی تصریح شده است که با توجه به قرینه کلامی در بند دوم تعریف که رابـ*ـطه شخص را با یک کشور آورده است می توان با ظن متاخم به قطع گفت که مقصود اقامتگاه داخلی بوده است اما قسم دوم اقامتگاه که در رای دادگاه مذکور به آن اشاره شده است اقامتگاه بین المللی است که در تعریف اقامتگاه پس از بیان رابـ*ـطه قانونی بین شخص و منطقه جغرافیایی خاص،رابـ*ـطه بین شخص و یک کشور می داند.

در خصوص ریشه واژه اقامتگاه (

Dmicile)گفته شده که این واژه از لغت یونانی (Domus) که به معنای خانه یا محل سکونت است گرفته شده است.

برای تعیین اقامتگاه در ایالات متحده افراد باید در یک محل حضور داشته باشد و همچنین باید قصد ادامه سکونت را برای یک دوره نامحدود داشته باشند.بنابراین دو فاکتور مهمی که برای تعیین یک اقامتگاه نیاز هستند :

1-اقامت همراه با حضور فیزیکی

2-قصد ادامه بودن در آنجا برای مدتی نامعلوم ،می باشد.

برای تعیین اینکه فردی محلی را به عنوان اقامتگاه خود انتخاب کرده است باید رفتار فرد به همراه اوضاع و احوال دیگر را مورد توجه قرار دهیم.اگرچه دو عامل برای تعیین اقامتگاه مهم هستند،اما مدت زمان اقامت در محل یک فاکتور مهم برای تعیین اقامتگاه نمی باشدبلکه یک مدت زمان کوتاه نیز برای وجود قصد اقامت کافی است.همچنین غیبت موقت از محل اقامتگاه نیز به وضعیت حقوقی آن خدشه ای وارد نمی کند ،مدت اقامت تنها به مقررات قانونی ایالتی مربوط است.

حضور فرد در یک ایالت با داشتن قصد ایجاد خانه برای تعیین اقامتگاه کفایت م یکند حتی اگراو محلی را به عنوان خانه بر نگزیند.همچنین داشتن یک خنه در یک ساختمان ضروری نیست.داشتن یک ساختمان هم مثل مدت زمان اقامت به اقامتگاه ربطی ندارد.خانه فرد ممکن است یک خانه اجاره ای باشد یا فرد دریک هتل یا یک کلبه موقتی اقامت داشته باشد

آنچه در مفهوم اقامتگاه در یالات متحده از اهمیت برخوردار است این است اقامتگاه علاوه بر محل اقامت بهمراه قصد برای ماندن به مدت نامعلوم در آن ،محلی که فرد امور مهم خود نظیر رای دادن و تعهدات و وظایف خود را در آنجا انجام می دهد و این امور را در جایی که اقامتگاه او نیست نمی تواند انجام دهد و اینکه اقامتگاه فرد وابستگی اساسی با قانون ایالتی که محل سکونت دائمی فرد در آنجا ست ،دارد یا به عبارت دیگر با آنچه در ادامه می آید می توان چنین برداشت کرد که کل ایالتی که اقامتگاه فرد طبق قانون آن اعطا شده است اقامتگاه فرد است نه شهر خاصی در آن ایالت یک اقامتگاه تازمانی که فرد اقامتگاه جدیدی را اراده نکرده است پابرجاست ما برای این سخن خود دلیلی که می توانیم بیاوریم این است که در مورد اقامتگاه علاوه بر اجازه قانون ایالتی اجرای حق رای است و همانطور که می دانیم با توجه به ساختار فدرالی کشور ایالات متحده و سهمیه معین هر ایالت در انتخابات مجل سنا و الکترال کالج برای انتخاب رییس جمهور یک فرد که هم تابع قانون ایالتی خاص است و هم اقامتگاه او در آن ایالت است باید منطقا بتواند در تمام قلمرو آن ایالت رای بدهد و این با مصالح سـ*ـیاسی آن ایالت در ارتباط است و این شباهتی با ایفای حقوق سـ*ـیاسی در کشور ما نیز دارد که در بخش تفاوت ها و شباهات مفهوم اقامتگاه در ایران و ایالات متحده به آن می پردازیم.

در یک دیدگاه مضیق حقوقی،اقامتگاه محل خانه حقیقی،ثابت، دایم ومحل سکونت اصلی یک شخص است بدینگونه که هرگاه آن محل را ترک می کند قصد بازگشت به آنجا را داشته باشد و آنجا محلی باشد که فرد حقوق سـ*ـیاسی خود را اعمال می کند.

در مسائل مربوط به اختلاف در صلاحیت دادگاه ها،تابعیت و اقامتگاه اصطلاحاتی هستند که دارای تشابه می باشند.همچنین اقامتگاه و محل سکونت دو واژه مشابهند.چونکه اقامتگاه و محل سکونت معمولا مکان واحدی هستند،اگر معانی این دو واژه مشابه فرض شوند آنها مکررا [بجای یکدیگر] استفاده می شوند،اگر چه تفاوت برجسته ای میان اقامتگاه و محل اقامت وجود دارد.اقامتگاه به معنی زندگی در یک منطقه به قصد اینکه آن محل خانه ثابت و دایمی باشد،درحالی در محل اقامت تنها نیاز به حضور به صورت ساکن در یک محل است.

تفاوت بین مفهوم اقامتگاه و محل سکونت:

اقامتگاه محل دائمی سکونت فرد است،این رابـ*ـطه ای حقوقی است بین فرد و یک منطقه اقامتگاه ممکن است بمعنای محل سکونت باشد یا نباشد.اقامتگاه در زمینه های مختلف معانی متفاوتی دارد. برای صلاحیت دادگاه ها اقامتگاه به معنای محل سکونت قانونی فرد که که محلی است که فرد محل استقرار ثابتی که قصد دارد بطور همیشگی خانه او باشد را دارد.اقامتگاه بطور عمده از دو تشکیل شده است:اقامت و قصد ماندن.دامنه شمول مفهوم اقامتگاه در ایالات متحده فراتر از محل سکونت است،یک فرد ممکن است چندین محل سکونت داشته باشد در حالیکه او تنها یک اقامتگاه دارد.اقامتگاه برای مراجعه به حقوق فردی و تعهدات و وظایف افراد استفاده می شود . اما درکل محل سکونت به محلی باز می گردد که فرد در آنجا زندگی می کند.و همچنین ساختمانی که به عنوان خانه مورد استفاده قرار می گیرد از این دسته است،محل سکونت داری خصیصه ای بسیار موقتی در مقایسه با اقامتگاه است.آن ممکن است محل های متعددی باشد که فرد در آنها حاضر است. محل سکونت همچنین ممکن است خانه دائمی فرد باشد اما فرد قصد ماندن دائمی در آنجا را نداشته باشد.در اقامتگاه قصد افراد در تعیین آن بسیار مهم است در حالیکه در محل سکونت چیزی هدف فرد برای سکونت در یک محل قرار می گیرد. به همین دلیل ممکن است فرد در محلی خانه داشته باشد در حالیکخ اقامتگاه او محل دیگری باشد.

با توجه به این استدلال می توان گفت در این نظام حقوقی هم مرکز مهم امور به عنوان اقامتگاه می باشد و محل زندگی صرفا اقامتگاه به حساب نمی آید چیزی که در نظام حقوقی ما نیز پذیرفته شده است.اما باآنچه در ادامه می آید بر ما معلوم خواهد شد که این شباهت ظاهری دارای تفاوتهای مبنایی است.

انجمن رمان نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 4/8/20

اقامتگاه در ایالات متحده عموما دو شرط نیاز دارد: 1-حضور فیزیکی در آن 2- قصد ماندن در آنحا برای مدت نامعلوم(

animus manendi).

برخی از مواردی که از دیرباز هنگام در نظر گرفتن اقامتگاه یک فرد در نظر گرفته می شد موارد زیر هستند:

محلی که فرد رای میدهد.

محل استقرار اموال واقعی و شخصی فرد.

ایالتی که گواهینامه رانندگی فرد را صادر کرده است.

ایالتی که حساب های بانکی فرد نگداری می شوند.

عضویت حزب یا کلیسا، و

محل استخدام و اشتغال فرد.

ترک اقامتگاه

یک فرد در یالات متحده می تواند با اختیار کردن یک اقامتگاه جدید،اقامتگاه قبلی خود را ترک کندو واقع در محل دیگری ساکن شود. او باید این محل را محل اقامت اصلی و دایمی خود قرار دهد. ترک اقامتگاه باید برای همگان آشکار باشد.و این ترک زمانی اتفاق می افتد که فرد قصد ماندن در آن محل برای مدت نامعلوم را بدون قصد بازگشت به اقامتگاه قبلی خود داشته باشد.

برای داشتن اقامتگاه در یک ایالت یک فرد باید قصد باقی ماندن دایمی و فیزیکی در آنجا راداشته باشد و وظیفه اثبات این امر با فردی است که ادعا می کند که اقامتگاه قبلی ترک شده است و اقامتگاه جدیدی بدست آمده است.

با این تعبیر به نظر ما ماندگاری اقامتگاه یک اصل است و تغییر آن خلاف است و مدعی کسی است که ادعای تغییر آن را دارد و باتوجه به قاعده کلی که باراثبات خلاف اصل با مدعی است در اینجا نیز هرکس که از تغییر اقامتگاه سود می برد و بدان استناد می کند بایستی از عهده اثبات تحقق آن نیز برآید.

تغییر اقامتگاه

عموما در ایالات متحده هر فرد می تواند با نظر خود یک اقامتگاه را بر گزیند.یک شهروند آمریکایی می تواند اقامتگاه خود را به ایالت دیگری بسته به نظر خود تغییر دهد برای انجام تغییر در اقامتگاه یک فرد بالغ باید 2 شرط را اثبات نماید :

اقامت در یک محل

قصد حفظ این محل سکونت

هردوی این عناصر باید برای تغییر اقامتگاه موجود باشندوبا نبود یکی از آنها تغییر اقامتگاه بوجود نمی آید.یک شهروند آمریکایی می تواند به کرات اقامتگاه خود را از یک ایالت به ایالتی دیگری تغییر دهد.

یک شهروند آمریکایی میتواند اقامتگاه خود را بسته به نظر خود از یک ایالت به ایالت دیگر تغییر دهد.برای انجام تغییر در اقامتگاه،یک فرد بزرگسال باید دوچیز را اثبات نماید:

سکونت داشتن، و

قصد حفظ و استمرار آن سکونت.

هدف از مرتبط ساختن فرد با یک سیسم حقوقی یک ایالتی که به صورت غالب با آن در ارتباط است. حل مسائل مربوط به اقامتگاه یک فرد با دادگاه ایالتی است که فرد بر آن شخص صلاحیت دارد.تعیین تکلیف یک مسئله مربوط به اقامتگاه با انتخاب قاعده حقوقی رسیدگی می شود.اگرچه رسیدگی به یک مسئله مربوط به اقامتگاه به تنهایی با تعیین قاعده حقوقی رسیدگی نمی شود.

مسائل مربوط به اقامتگاه نیز بـ*ـو*سیله کامن لا رسیدگی می شوند.هرچند،قواعد کامن لا مربوط به اقامتگاه توسط چند ایالت با کمک قوانین[قوانین موضوعه ایالات] تغییر یافته اند.در حالتی که اختلاف در صلاحیت دادگاه هادبه نتیجه نرسد،مسئله با استفاده از قانون فدرال رسیدگی می شود.

در حالاتی که دادگاه باید مسئله را با توجه به قانون فدرال حل و فصل نماید،اصطلاح اقامتگاه باتوجه به فهم ِ نیت و قصدکنگره ، تفسیر خواهد شد.هرچندکنگره قصد تغییر قانون ساخته شده بدست قاضی(رویه قضایی) را ندارد اما عموما استنباط از نیت و قصد کنگره این چنین میباشد.اگر قاضی نتواند به نیت و قصد کنگره برای حل مسئله توسل جوید داداه قواعد عمومی ایالت [ متبوع خود را]برای پی بردن به قانون قابل اعمال اعمال خواهد کرد. انواع اقامتگاه در نظام حقوقی کامن لا و حقوق موضوعه ایالات متحده در نظر گرفته شده اند انواع زیر هستند:

1) اقامتگاه اصلی

2) اقامتگاه انتخابی یا اقامتگاه ضروری

3) اقامتگاه قانونی

تشخیص این اقامتگاه ها از یکدیگر یک واقعه و مسئله پیچیده حقوقی است.زمانی که اقامتگاه یک فرد معین می شود،تنها با یک تغییر مکان واقعی به یک محل دیگر بهمراه قصد ماندن مداوم یا حداقل ماندن برای زمان نامعلوم در آنجا ،تغییر می کند.

انجمن رمان نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 4/8/20

برای تشخیص تفاوت های اقامتگاهها به اجمال به توضیح آنان می پردازیم:

الف)اقامتگاه اصلی:اقامتگاه ناشی از تولد اقامتگاهی است که برای یک کودک به دلیل تولد او بدست می آید.بنابراین این نوع اقامتگاه با تولد هرفرد به او نسبت داده می شود،.این همان اقامتگاه اصلی است در تعریف اقامتگاه اصلی آمده است که محلی است که خانه والدین در آنجاست.این به معنای محلی نیست که والدین به هنگام مسافرت در آنجا هستند و کودک متولد می شود.بنابراین اقامتگاه اصلی از محل تصادفی تولد متفاوت است. اقامتگاه اصلی به محض اینکه کودک بواسطه یک فرد مستقل موجودیت می یابد،بوجود می آید. برای مثال یک کودک که در رابـ*ـطه زناشویی متولد شده اقامتگاه پدر را اخذ می کند و کودکی که دررابطه ای غیر از رابـ*ـطه زناشویی متولد شده است اقامتگاه مادرش را می گیرد.این به خاطر آن است که افراد نابالغ از نظر قانونی اهلیت انتخاب اقامتگاه را ندارند،پس اقامتگاه آنان مطابق اقامتگاه والدینشان تعیین می شود. اقامتگاه فرد تازمانی که اقامتگاه دیگری را اختیار کند باقی می ماند.برای تغییر در اقامتگاه اصلی باید یک تغییر مکان قطعی از محل اقامت پدر و مادر با وجود قصد اقامت در محل دیگری ،صورت پذیرد.صرف قصد تغییر مکان برای تغییر اقامتگاه کفایت نمی کند.این نیت تغییر باید منتج به اثر نیز بشود.در تغییر مکان به یک محل جدید فرد یک اقامتگاه انتخابی کسب میکند و اقامتگاه اصلی خود را از دست می دهد.اما اگر شخص تصمیم به بازگشت به محل اقامت قبلی خود با نیت اقامت در آنجا بگیرد ،او به اقامتگاه اصلی خود باز میگردد.

ب)اقامتگاه انتخابی درخصوص اقامتگاه انتخابی باید گفت.اقامتگاه انتخابی ،اقامتگاهی است که توسط قانون فرض یا تفسیر شده باشد.حقوق زمانی اقامتگاه انتخابی را مسلم می داند که تغییر محل سکونت به همراه قصد تغییر دایمی آن باشد.

اقامتگاه انتخابی یک اقامتگاه اکتسابی است.اقامتگاهی است که یک فرد برای تغییر اقامتگاه پیشین خود انتخاب میکند،اقامتگاه پیشین فرد ممکن است اقامتگاه اصلی یا اقامتگاه انتخابی فرد باشد.تنها فردی که اهلیت قانونی داشته باشد می تواند اقامتگاه انتخابی داشته باشد.مطابق با قواعد کامن لا هر فرد مختار و مستقلی می تواند اقامتگاه انتخابی را باشرایط زیر انتخاب کند:

1) او باید آزادی اراده داشته باشد

2)باید قصد تغییر اقامتگاه فعلی خود را داشته باشد.

3)بایدمحل سکونت خود را به ایالت دیگری تغییر دهد

4)باید قصد این را داشته باشد که محل سکونت جدید را محل سکونت دایمی خود قرار بدهد.

اگرچه فرد می تواند اقامتگاه انتخابی خود رادر کشور (ایالات متحده) باتحقق دوشرط زیر ترک کند:

1) او باید سکونت از خود در کشورآمریکا دست بکشد

2)او باید قصد داشته باشداز سکونت خود به طور دایمی دست بکشد.

ج)اقامتگاه ناشی از اجرای قانون: این نوع اقامتگاه،اقامتگاهی است که توسط قانون تحمیل شده است.موارد زیر مثالهایی از اقامتگاه ناشی از اجرای قانون هستند:

1.زمانی که پدر و مادر کودک اقامتگاه خود را تغییر میدهند،اقامتگاه کودک نیز با اجرای قانون تغییر می کند.

2.زمانی که یک زن ازدواج می کند ،اقامتگاه شوهر را کسب می کند. هرچند یک زن شوهردار می تواند اقامتگاه خودش را مستقل از شوهرش حفظ کند. اقامتگاه ممکن است به اقامتگاه خانگی،اقامتگاه خارجی،اقامتگاه ملی،اقامتگاه ایالتی،اقامتگاه شهرستان یا اقامتگاه شهری تقسیم شود.

اقامتگاه ناشی از اجرای قانون اقامتگاهی است که قانون بدون توجه به محل سکونت یا قصد تغییر محل سک.نت به یک فرد اعطا می کند.در این مورد فرد نمی تواند حق آزادی اراده خود را اعمال کند.اقاماتگاه ناشی از اجرای قانون اقامتگاهی است که به فرد تحمیل می شود.

بطور کلی 2 گروه افراد هستند که که اقامتگاه ناشی از اجرای قانون کسب می کنند:

1: اشخاصی که تحت کنترل شخص دیگری قرار دارند.و

2:اشخاصی که اقامتگاه دیگری را بـ*ـو*سیله قانون کسب می کنند.

این افراد ،کسانی هستند که تحت کنترل دیگری هستند:

1:زن :

زن شوهر اصولا دارای اقامتگاه واحد فرض می شوند این فرضبر اساس اراده باطنی دو طرف می باشد.قاعده کلی این است که زن باید اقامتگاه شوهرش را انتخاب نماید و او نمی تواند بدون عذر موجه اقامتگاه جداگانه برای خود انتخاب نماید.هرچند اقامتگاه زن به شوهرش داده می شود اما زن می تواند اقامتگاه خود را تغییر دهد.به محض ازدواج اقامتگاه زن با اقامتگاه شوهر یکی می شود و این یک نتیجه قانونی از عقد نکاح است و این اقامتگاه یکسان اقامتگاه زناشویی نام دارد و در زمان وجود این عقد موجد است.با این حال استثنائاتی بر یان قاعده کلی حاکم است،یک زن با اجازه شوهر یا ترک کردن او یا رفتاری از جانب او که مضر به حال زندگی زناشویی باشد همانطور که دلیل محکمی برای طلاق به او میدهد،می تواندقامتگاه دیگری کسب کند. همچنین یک زن بیوه می تواند به اقامتگاه شوهرمتوفی خود تا زمانی که مجددا ازدواج کندو یا آنکه اقامتگاه خود را تغییر دهد، باقی بماند. در ازدواج دوم یک زن بیوه او اقامتگاه همسر دوم خود را کسب می نماید

همچنین زمانی که شوهر به دلیل شغل خود دایما در مکان های متفاوتی می باشد زن می تواند محلی را به عنوان اقامتگاه برای امور مهم خود مثل رای دادن اختیار نماید.

در حالت دیگر اگر شوهر متهم به بد رفتاری یا رفتار بیمارگونه ای که بتواند ستند بر ترک روابط زناشویی بشود،زن از وظیفه ماندن در اقامتگاه خانواده رها می شود و می تواند یک محل سکونت مستقل اختیار کند. همچنین اگر در روابط زناشویی یک گسستگی واقعی باشد زن می تواند برای خود یک اقامتگاه جداگانه اختیار نماید حتی اگر خود زن طرف مقصر در بوجود آمدن این گسستگی در رابـ*ـطه زناشویی باشد.بنابراین یک زن هنگامی که توسط شوهرش قربانی جرم قرار میگیرد بدین ترتیب حق طلاق یا جدایی قضایی از اورا به خاطر این رفتار خواهد داشت.

2:افراد صغیر

3: افراد مجنون

صغار و افراد مجنون ادر زمان حیات پدرشان اقامتگاه اورا کسب می کنند،با مرگ پدر فرد صغر یا مجنون اقامتگاه مادرش را کسب خواهد کرد،اقامتگاه یک فرد صغیر یا مجنون با اجازه صریح یا ضمنی والدین آنها تغییر می یابد.

اقامتگاه افراد خاص:

قانون ایالات متحده در مفهوم اقامتگاه ،اقامتگاه برخی افراد خاص را نیز تعریف مرده است از این جمله افراد عبارتند از:

1-سربازان و پروسنل نیروهای نظامی

2-زندانیان و افرادی که مشمول عف مشروط قرار گرفته اند

3-فراریان و تبعید شدگان

4- کارمندان دولت

5- دانش آموزان و دانشجویان

6- معلمین

7- روحانیون

8-فردی که شغل سیاری را انتخاب می کند(محل سکونت دایمی ندارد)

9- افراد متاهل

انجمن رمان نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 4/8/20

سریازان و پرسنل نظامی

شخصی که وارد خدمت نظامی می شود اقامتگاه ش در همان ایالتی که قبلا اقامتگاهش بوده باقی می ماند تازمانی که اقامتگاه قبلیش را ترک کندو فرض این است که برای فرد نظامی اقامتگاه قبلی خود حفظ می شود تازمانی که دلیل منطقی برتغییر اقامتگاه او ارائه شوداقامتگاه سرباز یا ملوان نظامی که به نیروی نظامی کشورش خدمت می کند به طور کلی بدون تغییر باقی می ماند واقامتگاه آنان نه ازدست می رود و نه اقامتگاهی را به خاطر ماموریت هایشان که حتی ممکن است چندیدن سال طول بکشد،کسب میکنند و این بخاطر موقتی بودن این ماموریت هاست حتی اگر طولانی مدت باشند.اما اگر آن دوشرط کلی اقامتگاه به وقوع بپیوندد محل جدید اقامتگاه او خواهد بود.و شرط اول با اقامت ایشان به وقوع می پیوندد امابرای شرط دوم که قصد فرد است می توان برخی موارد را قرینه این امر قرار داد این قراین عبارتند از:

تعیین محل واقعی سکونت،آوردن خانواده،جمع شدن برخی از شواهد حضور دائمی مثل داشتن حساب بانکی ،داشتن منزل دائمی در محلی دیگر یا اراده بر سکونت در محلی دیگر.

کارمندان دولت

ایشان نیز محل کارشان به عنوان اقامتگاه شمرده نمی شود و همچنین دور بودن از قامتگاه برای چندین سال هم باعث تغییر اقامتگاه نمی شود. رد پرونده منطقه کلبیا علیه مورفیدادگاه حکم داد"که فردی که به ایالتی برای انجام خدمت دولتی وارد می شودو در آنجا در طول مدت خدمتش سکونت می یابد اقامتگاه جدیدی پیدا نمی کند.و در این مورد هیچ تفاوتی بین کارمندان منصوب یا انتخاب شده نمی باشد،سفرا،وزرا و کارمندان کنسولی کلا نه اقامتگاهی را بدست می آورند و نه به علت اشتغال خود اقامتگاهشان را از دست می دهند.همچنین این قاعده در مورد کارمندان و افراد شاغل در منطقه کلمبیا اعمال می شود."

دانش آموزان و دانشجویان و روحانیون

یک دانش آموز حتی اگر بزرگسال باشد اقامتگاه قانونی در جایی که موسسه آموزشی قرار دارد وقتی در نهایت قصد بازگشت به خانه اصلی خود را داشته باشد ،کسب نمی کند وقتی یک دانشجو به شهردانشگاه می رود با زمانی که آموزش او کامل شود قصد ماندن در آنجا را دارد و این تغییر قصد او که لازمه تعیین اقامتگاه است نمی باشد و او در آنجا اقامتگاه کسب نمی کند.

بهرحال یک دانشجوی بزرگسال ،مستقل یا وابسته به والدین خود می تواند در محلی دانشگاه یا کالج او قرار دارد با قصد ماندن برای مدت نامعلوم و نداشتن قصد از سرگیری زندگید ر اقامتگاه قبلی خود ، اقامتگاه کسب کند، وضع روحانیون در آمریکا نیز به همین ترتیب است

5- شباهت ها و تفاوت های مفهوم اقامتگاه در قانون ایران و ایالات متحده آمریکا

مادر اینجا با محور قراردادن قانون مدنی ایران به علت سهل الوصول بودن و مکتوب بودن آن قواعد مشابه و تفاوت این قانون با قانون ایالات متحده آمریکا را بیان می کنیم و سپس تحلیل کلی خود را در خصوص قانون ایالات متحده وایران را در خصوص اقامتگاه را بیان می کنیم

1-5 شباهت ها

در خصوص شباهت ها به ترتیب مواد قانون مدنی ایران از ماده 1003 آغز می کنیم همانطور که در این ماده خواندیم:"هیچکس نمی تواند بیش از یک اقامتگاه داشته باشد" همین حکم نیز در قوانین ایالات متحده نیز آمده و بدان تصریح شده است و همانطور که گفته شد فرد برای اینکه اقامتگاه دیگری را کسب کند باید اقامتگاه قبلی خود را ترک کند.

در خصوص ماده 1004 نیز ممکن تصور شود شباهتی باآنچه در خصوص اقامتگاه و شروط آن در قانون آمریکا آمده است دارد،در این ماده آمده است:"تغییر اقامتگاه بـ*ـو*سیله سکونت حقیقی در محل دیگر بعمل می آید مشروط بر اینکه مرکز مهم امور او نیز به همان محل انتقال یافته باشد" اما باید توجه داشت که با آن تحلیلی که از دکترین حقوقی ایران در ذیل این ماده کردیم نمی توان به ماده 1004 به عنوان مناط اعتبار برای تعیین اقامتگاه توجه نمود و باید آن را در سایه ماده 1002 تفسیر کرد اما در شباهت ظاهری این ماده با شروط مزبور می توان موارد غالب اقامتگاه که اصولا با محل سکونت فرد یکسان است را از اراده قانونگذار برداشت کرد که ممکن است این برداشت هم مورد ایراد باشد و همین مسئله را در مورد اقامتگاه در تفاوت اقامتگاه با محل سکونت در ایالات متحده دیدیم اما عبارت "سکونت حقیقی"در ماده 1004 می تواند با با شروط اقامتگاه در ایالات متحده شباهت بسیار زیادی داشته باشد چراکه در عرف نیز ما محل سکونت حقیقی را مکانی می دانیم که فرد هم در آنجا سکونت دارد و هم قصد ماندن برای مدت نامعلوم را در آنجا دارد و این همان شروط اقامتگاه در ایالات متحده است البته ما این شباهترا با توجه به آنچه در تفسیر ماده 1004 گفتیم نباید یک شباهت در عناصر قانونی اصلی درمسئله اقامتگاه بدانیم.

انجمن رمان نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 4/8/20

در مورد ماده 1005 قانون مدنی نیز شباهت بسیاری بین قانون مدنی ایران و قواعد قانونی ایالات متحده است ،این ماده بیان می کند"اقامتگاه زن شوهر دار همان اقامتگاه شوهر است معذلک زنی که اقامتگاه معلومی ندارد و همچنین زنی که با رضایت شوهر خود مسکن علیحده اختیار کرده و می تواند اقامتگاه شخصی علیحده داشته باشد." در مورد شباهت های این ماده با مقررات موجود در ایالات متحده باید گفت که شباهت های این مقرره های قانون بسیار زیاد است،در خصوص این مورد در قانون ایالات متحده دیدیم که زن اقامتگاه شوهر را کسب می کند امازن می تواند با رضایت شوهر اقامتگاه دیگری انتخاب کند البته در قانون ایالات متحده آمده است که زن می تواند در مواردی مورد خشونت شوهر قرار می گیرد اقامتگاه دیگری را برای خود جدای از شوهر برای خود انتخاب نماید این قاعده در قانون ما در حقوق و تکالیف زوجین نسبت به یکدیگر در فصل هشتم قانون مدنی در ماده 1115 به زن مجوز داده شده است که در موارد عسر و حرج منزل دیگری جدای از شوهر انتخاب نماید و می توان گفت هرچنددر این ماده قانونگذار در بیان شرایط پرداخت نفقه است اما می توانیم اینوطر تفسیر کنیم انتخاب منزل جداگانه توسط همسر ممکن است منجر به تغییر محل مهم امور او شود و این یعنی همان تغییر اقامتگاه می توانیم اینطور بگوییم این چنینن مقرره ای که در قانون ایالات متحده صراحتا بیان شده است در قانون ما تلویحا و در اثر اجرای یکی از مواد قانون مدنی با همان شرایط موجود در قانون ایالات متحده نتیجه می شود. در مورد دیگری زن می تواند اقامتگاهی جداگانه از شوهر خود انتخاب کند در مواردی است که شوهر اقامتگاه معینی ندارد این مقرره عینا در ماده 1005 قانون مدنی و همچنین با همین کیفیت در قانون ایالات متحده آمده است.اما تفاوتی دیگر که در خصوص این موردوجود دارد این است که زن می تواند بدون هیچ دلیلی نیز می تواند اقامتگاه خود را تغییر دهد اما در قانون ایران زن نمی تواند بجز در مواردی که مطرح شد بتواند اقامتگاهی جداگانه از شوهر انتخاب کند.

مورد بعدی ماده 1006 قانون مدنی است که بیان می کند:"اقامتگاه صغیر و محجور وهمان اقامتگاه ولی یا قیم آنهاست"در این خصوص شباهت هایی بین قانون ایران و ایالات متحده است و آن این است که اقامتگاه فرزند صغیر ناشی از ازدواج در ایالات متحده در درجه اول اقامتگاه پدرشان است و این در معنای ولی در درجه اول شبیه قانون ماست اما تفاوت آنها در این است که در قانون ایالات متحده در صورت فوت پدر فرزند مشروع اقامتگاه کودک اقامتگاه مادر است و فرزند نامعقول نیز اقامتگاه مادر را کسب می کند اما در قانون ما چنین مقرره ای نیامده و اقامتگاه افراد صغیر را اقامتگاه ولی و قیم آنها می دانیم در نتیجه به عنوان ولی هیچگاه اقامتگاه در قانون ما به مادر نمی رسد و تنها در صورتی که به عنوان قیم نصب شود می تواند اقامتگاهش را به فرزند خود نیز بدهد اما در خصوص ولایت نیز قانون ما با توجه به ماده 1167 قانون مدنی باید گفت ولایت فقط برای اولاد مشروع است و اولاد نامعقول کلا نمی تواند اقامتگاهی از جانب ولی داشته باشد چرا که این مسئله برای او موضویت ندارد.

2-5 تفاوتها:

در خصوص تفاوتهای مقرره های قوانین ایران و ایالات متحده با همان ترتیبی که در شباهات این دوقانون داشتیم و در ادامه آن از ماده 1007 قانون مدنی شباهت های این دو قاونون را آغاز می کنیم،در ماده 1007 قانون مدنی آمده است:"اقامتگاه مامورین دولتی ،محلی است که در آنجا ماموریت ثابت دارند"باتو جه به این ماده و انحصاری بودن حکم آن در خصوص مامورین دولتی باید گفت در مورد مامورین دولتی در قانون ایالات متحده نیز تعیین تکلیف شده اما تکلیفی که قانون ایالات متحده تعیین کرده است مخالف با مقرره ماده 1007 قاونون مدنی ایران است چراکه در ایالات متحده کارمندان حتی اگر محل کارشان در ایالتی دیگر باشد اقامتگاهشان تغییر نخواهد کرد مگر آنکه شرایط مربوط تغییربه اقامتگاه ر انجام دهند.

تفاوت دیگر در خصوص ماده 1008 قانون مدنی ایران می باشد که اقامتگاه افراد نظامی را پادگان ایشان معرفی کرده است اما همانطور که دیدیم در خصوص افراد نظامی حتی اگر چندین سال به علت ماموریت های نظامی از منزلشان دور باشنداقامتگاهشان تغییر نمی کند و همچنان اقامتگاه سابق خود را حفظ میکنند.

ماده 1009 قانون مدنی را باید با توجه به ماده 1007 قانون مدنی قرار داد و همان تفسیری را که در بالانمودیم در اینجا بدان توجه کرد،اما در خصوص کارمندان غیر دولتی و غیر نظامی در قانون ایالا متحده مقرره ای نیافتیم ،به نظر قانونگذار ایالات متحده از چنان اهمیتی برای اصل پایداری اقامتگاه قائل است که حتی حاضر نیست آن را در خصوص افرادی با شغلهای دولتی و نظامی تغییر دهد پس می توان با ظن چنین نظری را داد که این اهمیت اقامتگاه برای افرادی غیر از اینها نیز جاری است.

در خصوص ماده 1010 قانون مدنی ایران که اقامتگاه انتخابی را معرفی می کند ما چنین مقرره ایرا در قانون ایالات متحده آمریکا نمی بینیم و این با توجه به برداشت متفاوت قاونو ایران با قانون ایالات متحده کاملا طبیعی است.که در تحلیل این شباهت ها و تفاوت ها بدان می پردازیم

درخصوص دیگر تفاوتها و همچنین دیگر اشخاص مثل دانش آموزان افراد مذهبی و ... در ادامه و در تحلیل سخن خواهیم گفت.

انجمن رمان نویسی
رمان۹۸

*KhatKhati* · 4/8/20

7 تحلیل شباهت ها و تفاوت ها:

با توجه ذات متفاوت سیستم های حقوقی که ایران و ایالات متحده از آن ها پیروی می کنند و نحوه نگرش متفاوت این دو سیستم به موضوعات مختلف حقوقی باید بگوییم که در مسئله اقامتگاه کارکرد و استفاده از این واقعیت حقوقی تاحدی متفاوت است .

چنانکه گفتیم با توجه به اهمیت ایالات متحده به عنوان نکشوری که در عمل سیستکم کامن لا را در قالب یک نظام فدرال جمهوری اعمال می کند این کشور تغییراتی را در سیستم حقوقی خود با مهد ساستم حقوق کامن لا یعنی کشور انگلستان انجام داده است ،همانطور که بارها دیدیم در این کشور ایالت ها معیار تقسیمات کشوری و هر ایالت دارای اتباع،قانون و قانون اساسی است که همگی باید مطابق قانون اساسی فدرال باشد،و هر فرد تنها مجاز است در چارچوب ایالتی که در آن اقامت دارد به ایفای حقوق سـ*ـیاسی خود بپردازد و البته می تواند از ایالتی به ایالت دیگر برود اما در آنجا از ایفای حقوق سـ*ـیاسی محروم است مگر آنکه تابعیت آن ایالت را بدست آورد.با توجه به آنچه گفته شد باید از تابعیت ایالتی تعبیر به همان اقامتگاه ایالتی کرد البته این را باید بگوییم که قانون ایالات متحده آمریکا نگاهی سـ*ـیاسی به مسئله اقامتگاه دارد هم احوال شخصیه افراد را مرتبط با اقامتگاهشان می داند و هم اینکه ایفای حقوق سـ*ـیاسی آنان را تابع اقامتگاهشان می داند چیزی که در قانون ما به تابعیت افراد مربوط است و به همین دلیل است که ما برای رای گیری از اتباع مقیم خارج کشورمان در سفارت خانه هایمان صندوق اخذ رای دایر می کنیم چیزی که در مورد کشورهای دارای سیتم کامن لا دیده نمی شود.

در خصوص قانون ایران باید گفت که اقامتگاه در احوال شخصیه همانطورگفتیم ابزاری فرعی است اماقاعده کلی در ماده 1002 این است که اقامتگاه محل انجام امور مهم افراد می باشد و این بدین معنی است که فرد در هرجایی که حضور دارد اگر آن در ان محل امور مهم خود را انجام دهد آنجا اقامتگاه او محسوب می شود و با این تعبیر می توان گفت اقامتگاه دانش آموزان شهرمحل وقوع مرکز آموزشی و اقامتگاه دانشجویان شهر محل وقع دانشگاه ایشان است است و اقامتگاه افراد روحانی نیز محلی است که به طور ثابت در آنجا به اقدامات تبلیغی می پردازند اما باید بازهم به این نکته توجه داشت که تشخیص محل انجام امور مهم با قاضی است و بسته به نظر افراد نمی باشد. اما باید توجه کنیم انواع اقامتگاه آنطور که در قانون ایالات متحده ذکر شده است نیامده و ما فقط در قانون خود اقامتگاه انتخابی را ذکر کرده ایم قانون ما در خصوص اقامتگاه اصلی طفلی که به دنیا م یآید ساکت است البته می توان به قرینه چنین نظر داد که اقامتگاه طفل تازه به دنیا آمده با توجه به اطلاق ماده 1006 تابع والدین است و در تغییر اقامتگاه نیز با آنان تغییر می کند البته در سایه حکم عام ماده 1002 که طبعا نیز چنین است که با تغییر اقامتگاه والدین مرکز مهم امور کودکان آنان نیز تغییر می کند و این حکم در مورد افراد محجور نیز چنین است البته در ماده 1007 قانون مدنی واژه محجور اطلاق دارد چیزی که در قانون ایالات متحده تنها برای مجنون در نظر گرفته شده و این حکم قانونی ما می تواند یک مشکل عمده به بار بیاورد یعنی این اطلاق در حالاتی ناقض ماده 1003 یعنی اصل داشتن تنها یک اقامتگاه شود و آن حالتی است که فرد محجور سفیه باشد در این حالت او برای انجام امور مهم غیر مالی خود می تواند اقامتگاهی جدای از قیم خود در امور مالی داشته باشد و این یعنی داشتن دو اقامتگاه یکی داشتن اقامتگاه فرد قیم در امور مالی و یکی اقامتگاه خودش در امور غیر مالی و این تناقض به نظر واضح است که باید به نحوی آن را در اصلاح قانون و انحصار افراد محجور در ماده 1007 به افراد مجنون (همانند قانون ایالات متحده)رفع کرد.

اما قانون ما در مورد اقامتگاه اختیاری می توان گفت این نوع اقامتگاه در سایه ماده 1004 قانون مدنی پذیرفته شده است.

و همچنین اقامتگاه بین المللی نیز به طور تلویحی در قانون ایران در بند اول ماده 976 پذیرفته شده است و با اینکه قانونگذار دربیان تعیین تابعیت ایران بوده است امابا آوردقید کلیه ساکنین ایران کل خاک ایران را برای اشخاصی که در آن سکونت دارند و محل انجام امور مهمشان هم ایران است اقامتگاه می داند اگر این بند را غیر از این تفسیر کنیم اعطای تابعیت به این افراد بلاوجه خواهد بود.این نوع اقامتگاه همانطور که گفتیم در ایالات متحده هم پذیرفته شده است و قانون ایالات متحده تمام خاک این کشور را صرف نظر از تقسیم بندی های ایالتی یک اقامتگاه می داند

در پایان باید گفت که درمقایسه کلی قوانین ایران و یالات متحده در مورد اقامتگاه این نتیجه بدست می آید که نگاه قانون ایران به این مسئله یک نگاه حقوقی است و لی نگاه قانون ایالات متحده به مسئله اقامتگاه یک مسئله سـ*ـیاسی است و حقوق و تعهدات سـ*ـیاسی افراد را تابع آن می داند و برا یتغییر آن شرایط را مقرر نموده است که در قانون ما برای به شرایط تغییر تابعیت شباهت دارد البته احوال شخصیه نیز تابع اقامتگاه افارد است چیزی که ما تابع تابعیت افراد می دانیم .

انجمن رمان نویسی
رمان۹۸

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

مدیر بازنشسته رمان ۹۸

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین