گیلکی

Helia.Z · 13/6/20

واژگان زبان گیلکی از ریشه ایرانی هستند و با سایر زبان‌های ایرانی در این زمینه مشابهت دارد. همبستگی واژگانی میان گیلکی و سایر زبان‌های شمال غربی ایرانی به ویژه زبان مازندرانی، تالشی، کردی و بلوچی بیشتر است. با این وجود واژه‌های دخیل فارسی و اصطلاحات روزمره فارسی در این زبان کاملاً مشخص است. در زبان گیلکی مانند فارسی تحلیلی اما اسم‌ها صرف می‌شوند. زبان گیلکی از هشت حالت صرفی اسم در ایرانی باستان سه حالت نهادی، اضافی و مفعولی را نگهداشته‌است. هرچند که ستاک و ماده اصلی اسم همان حالت نهادی آن است و پایانه صرفی، آنگونه که در ایرانی باستان بوده در این زبان باقی نمانده‌است. همچنین این زبان فاقد تثنیه و جنس دستوری است. پسوند اسم جمع ساز در زبان گیلکی (ẚn) است.

صرف اسم در زبان گیلکی:
صرف حالات واژه (per) به معنی پدر

مفرد جمع


نهادی	پئر	پئران
مفعولی	پئرأ	پئرانأ
اضافی	پئره	پئرانه

نمونه واژگان

شماری از واژه‌های گیلکی با برابر فارسی و انگلیسی آن در اینجا به الفبای فونتیک بین‌المللی آوانویسی شده‌است:

گیلکی انگلیسی فارسی فارسی آوانویسی شده


ديم	face	روی/چهره	ruy/čehreh
زأى / زأک	baby/kid	کودک/بچه	kudæk/bæčé
پئر	father	پدر	pedær
زمات	time	زمان	zaman
مردˇ پئر	father of the husband	پدرشوهر	pedær šohar
کرک	hen	مرغ خانگی	morgh khanegi
مال	cow	گاو	gāv
بۊجؤر/جؤر	up	بالا	bāla
رۊجا/أسأره	star	ستاره	setare
کؤر/کيجا/کيلکا/لۊى/لاکۊ	girl	دختر	doxtær
رِى/ريکا/وچه	boy	پسر	pesær
گرزک/سيفتال	bee	زنبور	zanbur
پيچا/پيچه	cat/pussy cat	گربه/پیشی	gorbe/piši
نسا/ساىه	shadow	سایه	saye
وارگادن / اورگانن	to hang	آویزان کردن/آویختن	avixtan/avizan kardan
پيلله	great	بزرگ	bozorg
کاراش / فکشن	to draw on the ground	کشیدن به دنبال	be donbal kešidan
فۊدۊشتن / اودوشتن	to suck	مکیدن	makidan
واستن	appetite or desire	اشتها یا میل	ešteha یا meyl
فۊدن / فوکودن	pouring of liquids	ریختن مایعات	rixtan e mayeāt
ليسک	lubricious	لیز / سور	liz/sor
کرچ	brittle	ترد و شکننده	tord o šekanande
دار	tree	درخت	där o deraxt
ملجه/چيچيني	sparrow	گنجشک	gonješk
میلام / لانتی	Snake	مار	mar
أولاکو / آب لاکو	Turtle	لاک پشت	laakposht