۱۳ برداشت نادرست از “ویروس کرونا”

MacTavish · 14/3/20

با توجه به شیوع ویروس جدید کرونا در میان مردم سراسر جهان، شاهد افزایش انتشار مطالب و مقاله‌های مختلف پیرامون این ویروس در صفحات اینترنتی و مجازی هستیم. متاسفانه، این حجم عظیم از اطلاعات می‌تواند شرایط را برای تشخیص واقعیت از شبه علم یا دروغ دشوار کند.

تصویر یک زن چینی را مشاهده می‌کنید که برای سگِ خود از ماسک استفاده کرده است. این عکس در روز ۷ فوریه ۲۰۲۰ گرفته شده است؛ یعنی در بحبوحه شیوع ویروس جدید کرونا

در طول شیوع ویروس‌های مرگباری از این دست، اطلاعات نادرست و شایعات می‌توانند تبعات ِ بسیار سنگینی به همراه داشته باشند. ما در این مقاله سعی کرده‌ایم فهرستی از رایج‌ترین سوءبرداشت‌ها را از ویروس جدید کرونا (تحت عنوان کووید-۱۹) ارائه کنیم و بیماری‌های ناشی از آن را به علاقمندان توضیح دهیم. همچنین مقالۀ حاضر نشان می‌دهد که چرا این شایعات گمراه‌کننده یا اشتباه هستند.

نادرست: ماسک‌ صورت می‌تواند از شما در مقابل ویروس محافظت کند

ماسک‌های جراحی استاندارد نمی‌توانند از شما در برابر ویروس SARS-CoV-2 محافظت کنند، زیرا برای جلوگیری از نفوذ ذرات ویروسی ساخته نشده‌اند. اما ماسک‌های جراحی با مسدود کردن دهن، می‌توانند در پیشگیری از گسترشِ بیشتر ویروس توسط مبتلایان، مفید باشند. در مراکز مراقبت‌های پزشکی، این امر به اثبات رسیده که ماسک‌های اکسیژن موسوم به «N95» از گسترش ویروس در میان کارکنان پزشکی تا حدود زیادی جلوگیری به عمل می‌آورد.

افراد باید در استفاده از این ماسک‌های اکسیژن ویژه، آموزش‌های لازم را ببینند تا آن را به خوبی در پوششِ بینی، گونه و صورت به کار بگیرند. با این کار می‌توان اطمینان حاصل کرد که هیچ هوایی از قسمت‌هایِ کناریِ ماسک به بیرون درز پیدا نمی‌کند. استفاده‌کنندگان از این ماسک‌ها همچنین باید از عدم آسیب به این نوع ماسک پس از هر بار استفاده مطمئن شوند.

نادرست: احتمال ابتلای شما به این ویروس بسیار کمتر از آنفلوانزا است

نه لزوماً. دانشمندان برای تخمین اینکه یک ویروس چقدر آسان می‌تواند گسترش پیدا کند، به محاسبه «تعداد تکثیر پایه» آن ویروس یا «R0» می‌پردازند. «R0» تعداد افرادی را پیش‌بینی می‌کند که می‌توانند ویروس را از یک فرد مبتلا بگیرند. بر اساس آنچه «Live Science» قبلاً منتشر کرده، در حال حاضر، «R0» مربوط به ویروس SARS-CoV-2 باعث ایجاد بیماری کووید-۱۹ می‌شود، تقریباً ۲.۲ تخمین زده شده است. یعنی یک فرد مبتلا به کووید-۱۹ می‌تواند بطور میانگین تقریباً ۲.۲ نفر دیگر را مبتلا نماید. اگر بخواهیم یک مقایسه ساده انجام دهیم، می‌بینیم که تعداد تکثیر پایه‌ی آنفلوانزا برابر با ۱.۳ می‌باشد. شاید نکته مهم‌تر این است که اگرچه هیچ واکسنی برای پیشگیری از کووید-۱۹ ساخته نشده است، اما واکسن‌های آنفلوانزای فصلی تقریباً به شکل خوبی از آنفلوانزا پیشگیری می‌کند.

نادرست: این ویروس یک نوع جهش‌یافته از سرماخوردگی معمولی است

نخیر، اینطور نیست. ویروس کرونا خانواده بزرگی از ویروس‌هاست که شامل بیماری‌های بسیار مختلفی می‌شود. SARS-CoV-2 وجوه تشابه زیادی با سایر ویروس‌های کرونا دارد؛ یعنی هر چهارتای آنها باعث بروز سرماخوردگی معمولی می‌شوند. هر پنج ویروس از خانواده ویروس‌های کرونا از یک سری پروتئین‌ها برای آلوده کردنِ سلول‌های میزبان استفاده می‌کنند. با این حال، چهار ویروس کرونا به نام‌های ۲۲۹E, NL63, OC43 و HKU1 از انسان بعنوان میزبان اصلی خود استفاده می‌کنند. تقریباً ۹۰ درصدِ مواد ژنتیکیِ SARS-CoV-2 با آن دسته از ویروس‌های کرونایی که خفاش‌ها را آلوده می‌کند، مشترک است. این یافته نشان می‌دهد که ویروس جدید کرونا ابتدا در خفاش‌ها گسترش یافته و سپس به انسان‌ها انتقال یافته است.

شواهد نشان می‌دهد که ویروس قبل از شیوع در میان انسان‌ها، میان یک گونه حیوانی گسترش پیدا کرده است. به طور مشابه، ویروس سارس در راهِ انتقال به انسان‌ها، ابتدا از خفاش‌ها به گربه‌های زباد (نوعی پستاندار کوچک که شب‌ها فعالیت می‌کند)، سرایت کرده است. اما مِرس قبل از اینکه انسان‌ها را آلوده کند، ابتدا در میان شترها شیوع یافت.

نادرست: ویروس جدید کرونا احتمالاً در آزمایشگاه ساخته شده است

هیچ شواهدی در دست نیست که نشان دهد این ویروس ساخته‌ی انسان است. SARS-CoV-2 شباهت زیادی به دو ویروس کرونای دیگر دارد که در دهه‌های اخیر شیوع پیدا کرده‌اند. این دو ویروس با عناوینِ SARS-CoV و MERS-CoV شناخته می‎‌شوند. ظاهراً ریشه هر سه ویروس مذکور به خفاش‌ها باز می‌گردد. بطور خلاصه، خصوصیات SARS-CoV-2 سازگار با آن دسته از خصوصیاتی است که محققان قبلاً دربارۀ دیگر ویروس‌های کرونا ذکر کرده‌اند. پس نتیجه این می‌شود که ویروس کرونا از حیوانات به انسان‌ها منتقل شده است.

نادرست: مبتلا شدن به بیماری کووید-۱۹ به معنای مرگ حتمی است

این ادعا واقعیت ندارد. بر اساس مقاله‎‌ای که روز ۱۸ فوریه ۲۰۲۰ توسط مرکز کنترل و پیشگیری بیماری‌های چین منتشر شد، تقریباً ۸۱ درصد از مبتلایان به ویروس کرونا دارای علائم خفیفی از بیماری کووید-۱۹ هستند. تقریباً ۱۳.۸ درصد مبتلایان با ناخوشیِ شدید روبرو می‌شوند؛ یعنی با تنگی نفس مواجه شده یا به اکسیژن مکمل احتیاج پیدا می‌کنند. حدود ۴.۷ درصد افراد هم وارد شرایط بحرانی می‌شوند؛ یعنی با مشکلات حاد تنفسی دست و پنجه نرم می‌کنند و یا چندین مورد از انـ*ـدام‎هایشان از کار می‌افتد.

پس داده‌ها گویای آن است که تنها حدود ۲.۳ درصد از مبتلایان به کووید-۱۹ بخاطر ویروس جان‌شان را از دست می‌دهند. افراد مُسن یا افرادی که دارای مشکلات سلامتی یا بیماری هستند، گویا بیشتر در معرض عارضه‌ها یا بیماری شدید قرار دارند. اگرچه نباید بیش از حد از این بیماری ترسید، اما باید اقدامات لازم برای پیشگیری را انجام داد و خود را از این بیماری مصون نگاه داشت. همچنین باید جانب احتیاط را در عدم انتقال آن به سایر افراد رعایت نمود.

نادرست: حیوانات خانگی یاعث گسترش و انتقال ویروس جدید کرونا می‌شوند

احتمالاً این ویروس از حیوانات خانگی به انسان منتقل نمی‌شود. یک فرد چینی که به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شده بود، بیماری خود را به میزان بسیار ناچیزی به سگ خانگی خود انتقال داده بود. پس این نشان می‌دهد که شاید سگ‌ها برای دریافت این ویروس از انسان‌ها آسیب‌پذیری بالایی دارند. در طول شیوع بیماری سارس در سال ۲۰۰۳، آزمایش چندین سگ و گربه مثبت اعلام شد.

«وِنِسا بارس» کارشناس سلامت حیوانات و محقق از دانشگاه سیتی در مصاحبه با واشنگتن پست اظهار داشت: «تجارب قبلی با سارس نشان می‌دهد که سگ‌ها و گربه‌ها دچار این بیماری نمی‌شوند و ویروس را به انسان‌ها منتقل نمی‌کنند. نکته مهم‌تر این است که هیچ شواهدی مبنی بر انتقال ویروسی از گربه‌ها یا سگ‌های خانگی به انسان‌ها حاصل نیامده است.» مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها به محض احتیاط توصیه کرده که مبتلایان به کووید-۱۹ از شخص دیگری بخواهند که در طول دورۀ بیماری‌شان، از حیوانات خانگی‌شان مراقبت کند. همچنین، افراد باید بلافاصله پس از دست زدن به حیوانات و یا نوازش آنها اقدام به شستشوی دست‌های خود کنند.

نادرست: خبری از تعطیلی مدارس یا قرنطینه در آمریکا نخواهد بود

هیچ تضمینی وجود ندارد، اما تعطیلی مدارس از جمله اقدامات پیشگیرانه رایجی است که مقامات سلامت عمومی می‌توانند آن را پیاده‌سازی نمایند. برای مثال، بر اساس مقاله سال ۲۰۱۷ که در مجله «سـ*ـیاست‌های سلامت، بهداشت و قانون» منتشر شد، در طی همه‌گیر شدن آنفلوانزای خوکی در سال ۲۰۰۹، حدود ۱۳۰۰ مدرسه در آمریکا تعطیل شد تا از شیوع بیماری کاسته شود. در همان زمان، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در دستورالعملی توصیه کرد که مدارس به مدت ۷ تا ۱۴ روز تعطیل شوند. اگرچه کروناویروس بیماری متفاوتی است و دوره کمون، سرایت‌پذیری و شدت علائم متفاوتی دارد، اما این احتمال وجود دارد که دست‌کم برخی از مدارس برای مدتی تعطیل شوند. دکتر «آمِش آدالیا» کارشناس بیماری‌های عفونی در مرکز مراقبت‌های پزشکیِ جانز هاپکینز بالتیمور در یکی از مصاحبه‌های قبلی خود با وبسایت «Live Science» این چنین گفته است: «در عین حال که نباید هراس به دل راه داد، باید اقدامات پیشگیرانه را انجام داد و تعطیلی مدارس یکی از این اقدامات است که در راستای حفاظت از جان دانش‌آموزان اجرا می‌شود.»

قرنطینه و ایزوله‌سازی هم از جمله راهکارهای احتمالی دیگر هستند که باید در شرایط مناسب آنها را اجرا کرد. بر اساس بند ۳۶۱ قانون خدمات بهداشت و سلامت عمومی، دولت فدرال این اجازه را دارد تا چنین اقداماتی را برای کاهش شیوع بیماری در ایالت یا حتی خارج از کشور انجام بدهد. دولت‌های ایالتی و محلی می‌توانند از چنین صلاحیتی برخوردار باشند.

نادرست: بچه‌ها به ویروس کرونا دچار نمی‌شوند

یقیناً کودکان هم می‌توانند به بیماری کووید-۱۹ مبتلا شوند، اگرچه گزارش‌های اولیه نشان می‌دهد که بزرگسالان بیشتر از کودکان به این بیماری مبتلا شده‌اند. برای مثال، مطالعات انجام شده بر روی مردم استان هوبه در چین نشان داد که بیش از ۴۴۰۰۰ از مبتلایان به کووید-۱۹، تقریباً فقط ۲.۲ درصدشان افراد زیر ۱۹ سال بودند. با این وجود، بر اساس مطالعات اخیر، احتمال ابتلای کودکان و بزرگسالان به این بیماری تقریباً برابر است.

در یکی از مقالات خوبی که ۵ مارس منتشر شد، محققان داده‌های مربوط به بیش از ۱۵۰۰ نفر در شِنزن را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. آنان دریافتند که احتمال ابتلای کودکانی که بطور بالقوه در معرض این ویروس قرار داشتند، برابر با بزرگسالان است. بر طبق گزارش «Nature News»، صرف‌نظر از سِن، حدود ۷ تا ۸ درصد از تماس‌ها با مبتلایان به کووید-۱۹ بعدها در آزمایش مثبت اعلام شدند. «Live Science» در گزارشی اعلام کرد که وقتی کودکان به این بیماری مبتلا می‌شوند، احتمال آن کم است که مراحل حاد این بیماری را تجربه کنند.

نادرست: اگر ویروس کرونا داشته باشید، خودتان متوجه خواهید شد

نه، این‌طور نیست. بیماری کووید-۱۹ دارای علائم گوناگونی است که بسیاری از آنها در سایر بیماری‌های تنفسی از قبیل آنفلوانزا و سرماخوردگی معمولی خود را نمایان می‌کنند. از جمله علائم رایج کووید-۱۹ می‌توان به این موارد اشاره کرد: تب، سرفه، مشکل تنفسی و علائم نادری مثل سرگیجه، تهوع، اسهال و آبریزش بینی. در موارد شدیدتر، این بیماری می‌تواند پیشرفت کرده و بیماری شبیه به ذات‌الریه به وجود بیاورد. شاید افراد در اوایلِ ابتلا به این بیماری، چنین علائمی را نداشته باشند. مقامات بهداشت و سلامت آمریکا اکنون به مردم آمریکا توصیه کرده‌اند که خود را برای همه‌گیر شدن کرونا آماده نمایند؛ یعنی آن دسته از افرادی که به کشورهای درگیر با کرونا سفر نکرده‌اند یا تماسی با افرادِ سفرکننده به این کشورها نداشته‌اند، احتمالاً به این ویروس مبتلا شوند.

با شیوع این ویروس در کشور آمریکا، سازمان‌های سلامت و بهداشت ایالتی و محلی باید بطور مداوم به مردم گزارش دهند که ویروس در کدام مناطق با شدت ِ بیشتری گسترش یافته و کدام مناطق باید آمادگی بیشتری برای مقابله با ویروس داشته باشند. اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که میزان مبتلایان در آن زیاد است و علائمی مثل تب، ضعف، خستگی یا تنگی نفس دارید، باید سریعاً خود را به مراکز مراقبت‌های بهداشتی در نزدیک‌ترین بیمارستان برسانید تا اقدامات لازم را انجام دهند.

نادرست: ویروس کرونا مرگبارتر از آنفلوانزا نیست

تاکنون شواهد این‌طور نشان می‌دهد که ویروس کرونا مرگبارتر از آنفلوانزاست. با این حال، نکات نامشخص زیادی دربارۀ نرخ مرگ و میر ناشی از این ویروس وجود ندارد. آنفلوانزا سالیانه تقریباً ۰.۱ درصد نرخ مرگ و میر در آمریکا را دارد. تاکنون، نرخ مرگ و میر مبتلایان به ویروس کرونا که امسال ویروس آنفلوانزا داشتند، در آمریکا حدود ۰.۰۵ درصد است. این آماری است که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها اعلام کرده است. بر اساس داده‌های اخیر، کووید-۱۹ نرخ مرگ‌ومیر بسیار بالاتری از آنفلوانزا دارد و محققان ۲۰ برابر بیشتر را برای آن تخمین می‌زنند. بر اساس مقاله جدیدی که روز ۱۸ فوریه در یکی از مجلات معتبر چینی منتشر شد، نرخ مرگ و میر ناشی از ویروس کرونا به عوامل مختلفی از قبیل موقعیت جغرافیایی و سن افراد نیز بستگی دارد. البته لازم به ذکر است که این آمار به طور مداوم در حال افزایش است و شاید نرخ مرگ‌ومیر حقیقی را بازتاب ندهند.

نادرست: مکمل‌های ویتامین C از ابتلای افراد به کووید-۱۹ جلوگیری می‌کند

محققان هنوز به شواهدی دست نیافته‌اند که نشان دهد مکمل‌های ویتامین C می‌تواند افراد را از ابتلا به بیماری کووید-۱۹ مصون نگه دارد. در واقع، برای اکثر افراد، مصرف ویتامین C اضافی حتی نمی‌تواند از سرماخوردگی معمولی نیز جلوگیری کند؛ البته فقط می‌تواند مدت زمان سرماخوردگی را کاهش دهد، اگر به آن دچار شوید. بنابراین، ویتامین C نقش‌های اساسی در بدن انسان ایفا کرده و از کارکرد عادی دستگاه ایمنی بدن حمایت می‌کند. این ویتامین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان باعث خنثی‌سازیِ ذرات بارداری مثل رادیکال‌های آزاد می‌شود که می‌توانند به بافت‌های بدن آسیب بزنند.

هیچ شواهد و قرائنی نشان نمی‌دهد که سایر مکمل‌هایِ تقویت‌کننده دستگاه ایمنی بدن (مثل روی، چای سبز یا گیاه اچیناسیا) باعث پیشگیری از کووید-۱۹ می‌شوند. از محصولاتی که برای درمان ویروس جدید کرونا تبلیغ می‌کنند، دوری کنید و به هیچ وجه اقدام به خرید یا مصرف آنها نکنید. از زمان ِ شیوع کووید-۱۹ در ایالات متحد آمریکا، سازمان غذا و دارو و کمیسیون تجارت فدرال با صدور بیانیه‌های هشدارآمیزی به هفت کمپانی اعلام کرده‌اند که از فروش محصولات تقلبی با وعده درمان این عفونت ویروسی جداً خودداری کنند.

نادرست: دریافت بسته یا نامه از کشور چین کار مطمئن و امنی نیست

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، هیچ ایرادی ندارد که از چین بسته یا نامه دریافت کنیم. تحقیقات قبلی نشان داده است که ویروس کرونا در اشیایی مثل نامه یا بسته به مدت طولانی نمی‌تواند زنده بماند. بر اساس اطلاعات قبلی ما از دیگر ویروس‌های مشابه کرونا مثل سارس و مرس، کارشناسان بر این باورند که ویروس جدید کرونا به احتمال زیاد نمی‌تواند برای مدت ِ طولانی روی سطوح زنده بماند. برای اینکه یک ویروس به پایداری و حیات خود ادامه دهد، باید ترکیبی از شرایط محیطی خاص داشته باشد؛ مثل دما، عدم قرارگیری در معرض پرتو فرابنفش و رطوبت. پس محصولات، بسته‌ها یا نامه‌هایی که از کشورهای آلوده به جاهای دیگر ارسال می‌شوند، به احتمال زیاد چندان خطرناک نیستند.

نادرست: اگر در رستوران‌‎های چینیِ واقع در آمریکا غذا بخورید، ویروس کرونا خواهید گرفت

خیر، این چنین نیست. با این منطق، باید از خوردن غذا در رستوران‌های ایتالیایی، کره‌ای، ژاپنی و ایرانی هم خودداری کنید چرا که این کشورها نیز با افزایش قابل توجه مبتلایان روبرو شده‌اند.

انجمن رمان نویسی