بلاهایی که اینستاگرام سر روح و روانتان می آورد !

Mahta.ra · 12/3/20

معایب و تاریخچه اینستاگرام

این شبکه اجتماعی پرطرفدار که بر پایه به اشتراک گذاشتن عکس و فیلم بنا شده است، با ایجاد جذابیت بیشتر برای کاربران، تاثیرات زیادی نیز بر آن ها می گذارد. برای مثال دیدن مداوم عکس و فیلم از مدل ها، بازیگران، افراد سرشناس و حتی افراد معمولی که عکس و فیلم هایشان را در ایده آل ترین حالت ممکن و تنها برای نمایش دادن به اشتراک می گذارند، باعث شده است تا بیشتر کاربران اینستاگرام از زندگی، بدن و شرایط ظاهری خود ناراضی باشند.

نکته مهمی که کاربران اینستاگرام از آن غافلند، این است که بخش عمده عکس و فیلم هایی که در این شبکه اجتماعی به اشتراک گذاشته می شود تنها یک «نمایش اغراق آمیز» است! مسلما هیچ کس از بخش های غم انگیز و ناخوشایند زندگی خود عکس و فیلم نمی گیرد!شبکه های اجتماعی علاوه بر مزایایی که دارند، آسیب های جدیدی را هم وارد جامعه می کنند. اینستاگرام هم یکی از این شبکه ها است. در این گزارش به بررسی آماری، معایب و تاریخچه اینستاگرام می پردازیم.

آشنایی با برنامه اینستاگرام

فیس بوک، فرندفید، گوگل پلاس و... همگی از جمله شبکه های اجتماعی ای هستند که خیلی زودتر از اینستاگرام مطرح شدند و جای خودشان را نزد کاربران خارجی و ایرانی پیدا کردند. در ابتدا همه شبکه های اجتماعی تحت وب بودند اما به مرور نسخه های موبایلیشان هم روانه ی بازار شد و کار به جایی رسید که اهمیت نسخه های ثانویه از تحت وب ها بیشتر شد.

یکی از امکانات این شبکه های اجتماعی ارسال عکس و فیلم بود و چنین قابلیتی مزیت به حساب نمی آمد و احتمالا کمتر کسی روی این ویژگی به عنوان یک ایده آینده ساز حساب می کرد. در همان دورانی که این شبکه های با ضعف ها و مزیت های خودشان در رقابت با یکدیگر بودند کم کم نام یک نرم افزار جدید دیگر سر زبان ها افتاد. نرم افزاری که برخلاف شبکه های اجتماعی قبلی، فقط نسخه ای برای گوشی های هوشمند داشت و سایتش صرفا برای پشتیبانی از نرم افزار راه اندازی شده بود.

البته این مهم ترین ویژگی اینستاگرام نبود. طراحان اینستاگرام برای اولین به سراغ ایده ی شبکه ی اجتماعی عکس محور رفته بودند. ایده ای ساده که ابتدا جدی گرفته نمی شد اما در عرض چند سال همه چیز را تغییر داد و باعث شد نرم افزارهای مانند ویرو و... از روی دستش تقلب کنند و سراغ همین ایده بروند.

شروع یک رویا

تولد اینستاگرام در سان فرانسیسکو اتفاق افتاد. کوین سیستروم و مایک کرایگر به عنوان دو برنامه نویس مشغول کار روی پروژه ای به نام Burbn بودند که مربوط به عکاسی با موبایل بود. مایک کرایگر آینده ی Burbn را چیزی شبیه به برنامه فوراسکوئر(foursquare) تصور می کرد.

برنامه ای که برای معرفی مکان های دیدنی، رستوران ها و... توسط صاحبان این مکان ها و کابران ساخته شده است. البته او معتقد بود که Burbn باید قابلیت های بیشتری نسبت به نرم افزارهای مشابهش داشته باشد. با توجه به همین ایده کرایگر و سیستروم قدرت Burbn را برای اشتراک تصاویر و معرفی مکان های دیدنی توسط کاربران افزایش دادند. زمانی که نسخه ی اولیه ی آن آماده شد تصمیم گرفتند از اسم بهتری برای پروژه استفاده کنند. در نهایت آن ها به واژه اینستاگرام رسیده اند. واژه ای که از دو عبارتInstant Camera و Telegramساخته شده و به معنی پیام رسانی فوری از طریق عکس و دوربین است.

تاثیر اینستاگرام بر روان

نسخه اولیه ی اینستاگرام برای نخستین بار در سال 2010 راه اندازی شد و در فروشگاه اپل فعالیتش را آغاز کرد. در معرفی اینستاگرام در فروشگاه اپلیکیشن اپل چنین نوشته شده بود:"برای سرعت بخشیدن، ساده و زیبا شدن عکسهای موبایلی." پس از گذشت مدت کوتاهی از عرضه نسخه اولیه ی اینستاگرام این نرم افزار جای خودش در گوشی های هوشمند پیدا کرد و بسیار محبوب شد. رشد سرسام آور کاربران اینستاگرام به گونه ای بود که در عرض دو سال حدود 100میلیون عضو پیدا کرد و این رقم در سال 2014به 300میلیون نفر رسید. از سال 2014روند رشد اینستاگرام صعودی تر شد و در حال حاضر بر طبق بعضی از آمارها این شبکه ی اجتماعی نزدیک به 1 میلیارد کاربر دارد.

ششم اکتبر 2010 که اینستاگرام متولد شد هیچ کس فکرش را نمی کرد که این نرم افزار ساده که از قضا محدودیت های قابل توجهی دارد در سال های آینده به یکی از مهم ترین رسانه های غیر رسمی جهان تبدیل شود و گروهی از قدرتمندترین افراد جهان کاربران آن را تشکیل دهند. همین مسئله باعث شد این شبکه ی اجتماعی ارزشی نجومی پیدا کند و در معامله ای یک میلیارد دلاری به فروش برسد. خریدار این نرم افزار بزرگترین رقیبش بود، فیس بوک! وقتی این معامله اتفاق افتاد برخی از کارشناسان رسانه پیش بینی کردند که اینستاگرام در عرض چند سال می تواند طبیعت عکاسی را در سرتاسر جهان متحول سازد. پیش بینی ای که گویا خیلی هم دور از حقیقت نبوده است.

اینستاگرام چه بلایی بر سر روابط اجتماعی می آورد؟

زمانی که اینستاگرام با محوریت به اشتراک گذاشتن عکس ها فعالیت خودش را شروع کرد انتشار تصویر یک قابلیت عادی در باقی شبکه های اجتماعی بود اما این شبکه ی اجتماعی هویت جدیدی به این کار داد و باعث شد انتشار عکس وجهه ی جدیدی پیدا کند. به همین خاطر سوژه ی پژوهش های بسیاری شد، برای مثال بر اساس پژوهشی که در دانشگاه کمبریج انجام شد به اشتراک گذاشتن تصاویر با دیگران و حس اجتماعی شدن، نقش مهمی در شهرت و گسترش کاربرد اینستاگرام داشته است. کاربران مایل اند «نقطه اشتراکی در نگاه خود و دیگران» بیابند و این حس تعامل در آنها، جامعه را نیز منتفع می سازد؛ همبستگی اجتماعی را بیشتر می کند، مهارت عکاسی را در افراد بهبود می بخشد و سبب باروری خلاقیت ها می شود.

مزیت دیگر اینستاگرام برای کاربران آن است که آنها را قادر می سازد از خدمات این شبکه برای مستند ساختن رویدادها و به روز نگه داشتن خود با مرور روزآمدهای دیگران بهره ببرند.

اینستاگرام چه معایبی دارد؟

از طرفی، کاربران در اینستاگرام بیشتر به دنبال وسعت روابط شبکه ای هستیم تا عمق آن. چرا که شبکه اجتماعی ما آن قدر گسترده است که اجازه نمی دهد وقت زیادی را برای هر روزآمد صرف کنیم. اینستاگرام، ارتباطات کلامی را نیز کمرنگ کرده است؛ کاربران می توانند برای تصاویر خود شرح عکس بگذارند اما بسیاری از آنان این کار را نمی کنند و تحقیقات نیز نشان می دهد که متن ها یا همان کپشن های نوشته شده نیز عموما خوانده نمی شود.

لولو تبدیل می شود به هلو

خیلی ها معتقد هستند اینستاگرام به دلیل دامن زدن به مقایسه های اجتماعی «مولد افسردگی» است و می تواند برای ساعات متوالی ذهن افراد را درگیر زندگی دیگران کند. چنین تعبیری خیلی دور از واقعیت نیست. برای اثبات آن کافی است صفحات اجتماعی یکی از دوستانتان را در اینستاگرام و شبکه ی اجتماعی دیگری مثل توییتر یا فیس بوک یا... مقایسه کنید. اکثر آدم ها در شبکه های اجتماعی مختلف ازحالات روحی مختلف و مشکلاتشان صحبت می کنند اما محتواهای اینستاگرامی صرفا به زمان های خوشی که جلوه ی تصویری خوبی دارند منحصر می شود.

زمان هایی مثل طبیعت گردی، رستوران رفتن، هدیه گرفتن و... در واقع اینستاگرام حقیقت را دستکاری می کند یا در بهترین حالت فقط بخشی از حقایق را به مخاطبانش انتقال می دهد. همین مسئله باعث قیاس باطن زندگی افراد با ظاهر زندگی دیگران می شود و مواردی مانند افسردگی، حسادت و... در آن ها شکل می گیرد یا تشدید می شود.

از مارپیچ حسادت تا نابود کننده وقت

«کاش فیلترهای اینستاگرام غیر فعال شود تا فرق عکاس ها با اینستاگرامی ها معلوم شود.» بخش مهمی از پشت پرده اینستاگرام در همین جمله خلاصه شده است. در واقع اینستاگرام علاوه بر دست کاری واقعیت، زمان را هم نابود می کند. خودتان بهتر می دانید که تقریبا همه ی عکس های که با عبارت «یکهویی» همراه هستند یکهویی نیستند و برای ثبت آن لحظه از مدت ها قبل برنامه ریزی شده است. البته نابودی زمان کاربران فقط مربوط به گرفتن عکس نیست، معمولا کاربرها عکس های مختلفی می گیرند اما در نهایت فقط یکی را انتخاب می کنند. پس از این مرحله نوبت به ویرایش عکس و استفاده از فیلترهای متنوع می رسد.

همه چیز درباره اینستاگرام

کابران عکس منتخب را با چندین اخطار تست می کنند و به شکل دستی تغیراتی را روی آن انجام می دهند تا در نهایت به فرم دلخواهشان برسند. بعد از اعمال این تغییرات بالاخره عکس آماده ی انتشار است، البته اگر منتشر کننده نخواهد برای متن همراه با عکس زمان بگذارد. این همه وقت، بسیار طولانی تر از زمانی است که دنباله روها یا همان فالوئرها برای دیدن این عکس صرف می کنند. البته این تازه شروع رقابت است. این عکس ها معمولا حسادت و افسردگی را بازتولید می کنند و موجب می شوند خیلی ها برای جبران حس حسادتشان سعی کنند تصاویر زیباتری از خود به اشتراک بگذارند.

این رقابت پایان ندارد چون همانطور که می دانید دست بالای دست بسیار است. این شرایط در ظاهر باعث شود عکس های زیباتری تولید شود اما در پشت صحنه فقط موجب شدت گرفتن حسادت ها و دور شدن تصاویر از واقعیت می شوند. چیزی که به آن «مارپیچ حسادت» هم می گویند. البته این موارد بیشتر از اینکه ضعف اینستاگرام باشد ضعف کاربران و در واقع انسان ها است. این ما انسان ها هستیم که به خاطر نحوه ی استفاده از اینستاگرام باعث می شویم مشکلات اخلاقی خودمان بروز پیدا کند و حتی به زندگی شخصی ما لطمه بزند.

چند آمار مهم از اینستاگرام

شرکت پایشگر یکی از چند سامانه ای است که روی تحلیل داده های شبکه های اجتماعی مختلف فعالیت دارد. بر اساس بررسی کاربران برتر اینستاگرام در دپارتمان تحلیل داده ی این شرکت بخش قابل توجهی از کاربران برتر اینستاگرام را سلبریتی ها و صفحات سرگرمی تشکیل می دهند. توزیع کاربران برتر اینستاگرام در ایران به شکل زیر است:

بر طبق این آمارها 35 درصد از کل این صفحات از ابزار تبلیغات استفاده می کنند و در کنار محتوای اصلی خود تبلیغات فراوانی را منتشر می کنند. صفحات سرگرمی مانند صفحاتی که شامل تصاویر مد و زیبایی فعالیت بسیار زیادی در حوزه ی تبلیغات دارند. نزدیک به 47 درصد محتوای صفحات سرگرمی و76 درصد صفحات مد و زیبایی را مطالب تبلیغاتی تشکیل می دهند. علاوه بر این، آمارها نشان می دهند سهم دنبال کنندگان صفحات مشاهیر به مراتب بیشتر از تعداد صفحات آنها در بین پیج های مطرح اینستاگرام است. به همان نسبت سهم فالوئرهای صفحات سرگرمی نسبت به تعدادشان در صفحات برتر این نرم افزار کمتر است. دسته مدلها هم که رتبه ششم تعداد صفحات برتر در اینستاگرام را دارند در جدول دنبال کننده ها ارتقاء یافته اند و دارای رتبه چهارم هستند. این موضوع نشان می دهد که مخاطب سلبریتیها به مراتب بیشتر از صفحات سرگرمی و تبلیغاتی است. مدلها نیز نسبت به سهم تعداد صفحاتشان تأثیرگذاری بیشتری دارند.

رویکرد سـ*ـیاسی کاربران برتر اینستاگرام

از آنجا که در بین کاربران برتر، افرادی که شخصیت سـ*ـیاسی باشند و یا به عنوان یک فرد عادی مطرح شوند، بسیار کم هستند اعلام موضع رسمی برای جهت گیری سـ*ـیاسی کمتر رخ می دهد. در واقع اتمسفر فضای کاربران برتر اینستاگرام در دست سلبریتی ها و صفحات سرگرمی، تبلیغاتی، هنری وآموزشی است. در چنین شرایطی طبیعی است که صاحبان این صفحات موضع بی طرف بگیرند تا مبادا اعضای خود را از دست دهند. در نمودار زیر رویکرد 500 کاربر برتر را می توانید مشاهده کنید:

اینستاگرام همچنین بر روی شخصیت، رفتارهای اجتماعی و حتی خواب کاربران خود اثرات مضری می گذارد. متاسفانه این شبکه اجتماعی مانند بسیاری از شبکه های اجتماعی دیگر اعتیاد آور نیز هست! کاربران اینستاگرام همیشه نگران این هستند که از اخبار جدید بی خبر بمانند. به همین دلیل، در طی روز بارها به اینستاگرام سر زده و ساعت ها در آن به جستجوی تازه ها می پردازند.
محققان در این زمینه می گویند:« از آن جایی که بیشترین کاربران اینستاگرام را جوانان و نوجوانان تشکیل می دهند، محافظت از سلامت روانی این افراد بسیار ضروری است.