افت بی‌سابقه قیمت نفت با ایران چه می‌کند؟

MacTavish · 9/3/20

شیوع ویروس کرونا چیزی بود که هیچ تحلیل‌گری انتظار آن را نداشت ولی گسترش این ویروس که آغاز آن در دومین اقتصاد بزرگ جهان بود، تمام بازارهای جهانی در ماههای آینده متاثر از آن خواهند بود.

به دنبال عدم دستیابی به توافق کاهش تولید و تخفیف عربستان برای فروش نفت خود به مشتریان اروپایی و آسیایی، امروز در آغاز معاملات، قیمت نفت ۳۰ درصد سقوط کرد و به کانال ۳۰ دلاری وارد شد.

افت بی‌سابقه قیمت نفت با اقتصاد ایران چه می‌کند؟

زمانی که وزرای نفت کشور‌های تولید کننده اعم از اوپک و غیر اوپک از وین خارج می‌شدند، کمتر کسی فکر می‌کرد که قیمت نفت تنها دو روز بعد از آن با کاهشی بی سابقه رو به رو شود. در واقع در حالی که روسیه مهر بطلان را بر توافق کاهش تولید زد، عربستان نیز در پی فروپاشی اوپک پلاس، قیمت گرید‌های نفتی خود را کاهش داد تا پازل سقوط قیمت نفت تکمیل شود.

این سقوط قیمت در حالی اتفاق افتاده که اغلب کشور‌های تولید کننده نفت برای مقابله با کسری بودجه نیازمند قیمت‌هایی به مراتب بالاتر هستند.بر این اساس قیمت نفت برنت با کاهش ۲۸.۸ درصدی به قیمت ۳۲ دلار و ۲۳ سنت در هر بشکه رسید که پایین‌ترین قیمت از سال ۲۰۱۴ تا کنون است و بزرگترین ریزش روزانه قیمت را در تاریخ ثبت کرده است. نفت شاخص آمریکا نیز سقوط بی سابقه ۳۱.۶ درصدی را تجربه گرد و به قیمت ۲۸ دلار و ۲۲ سنت در هر بشکه معامله شد.

بازار نفت نیز یکی از بازارهایی است که از حالا پیش‌بینی می‌شود بازار راکدی را در بهار سال ۲۰۲۰ تجربه کردند. از یک طرف تولید به شکل جهانی روندی کاهشی خواهد داشت و از سوی دیگر با وجود توافق تولیدکنندگان عضو اوپک، گروه اوپک پلاس حاضر به همکاری نشد و توافق کاهش یک میلیون و ۵۰۰ هزار بشکه‌ای به کلی منتفی شد.

این وضعیت امیدواری‌ها را نسبت به کنترل قیمت در بازارهای جهانی طی ماه‌های آینده نامحتمل‌تر از هر زمانی کرده است.امروز اما با رسیدن قیمت نفت به کانال ۳۰ دلار و سقوط آزاد قیمت‌ها برخی عملا آغاز جنگ نفتی میان روسیه ‌ عربستان را اعلام کردند.

تا پیش از برگزاری نشست اوپک، کارشناسان ضعف بازار را در سمت تقاضا جست‌و‌جو می‌کردند چرا‌که ویروس کرونا بزرگ‌ترین واردکننده نفت‌خام دنیا یعنی چین را به تعطیلی کشانده و بعد با گذر از مرز این کشور به سراسر جهان نفوذ کرده است. اما حالا بازار نفت از هر دو سمت مشکلات اساسی دارد چراکه احتمال دارد عربستان با افزایش تولید به ۱۱ میلیون بشکه در روز و اقدام مشابه از سوی دیگر کشور‌ها به برداشتن محدودیت تولید نفت واکنش نشان داده و قیمت‌ها هر چه بیشتر به قعر بروند.

از ابتدای سال‌جاری میلادی تاکنون نفت بیش از ۳۰‌درصد ارزش خود را از دست داده است و به گفته تحلیلگران این پایان روند کاهش قیمت نفت نخواهد بود. جاش گریوز، کارشناس راهبردی بازار در «آر‌جی ابرایان‌اند اسوسیتس» به بلومبرگ گفت: «بازار نفت برای همه دردناک خواهد بود. شکست اوپک‌پلاس به معنای رسیدن نفت به ۴۰ دلار بر بشکه خواهد بود.» اما بسیاری از تحلیلگران به آینده نفت بسیار بدبین‌تر هستند چراکه نشانه‌ها گویای عزم عربستان برای افزایش تولید و گسترش سهم خود از بازار نفت است.

شرکت سعودی آرامکو که به‌طور معمول پنجم هر ماه قیمت نفت رسمی خود را اعلام می‌کند و با تبعیت برخی کشور‌های عربی از این قیمت‌گذاری بر ۱۴ میلیون بشکه نفت تاثیر می‌گذارد، این ماه آن را تا پس از برگزاری نشست در وین به تعویق انداخت. آرامکو شنبه اعلام کرد قیمت رسمی نفتش را به‌طور چشمگیری کاهش خواهد داد. بر این اساس، این شرکت که مسوولیت تولید و فروش نفت عربستان را بر عهده دارد، اعلام کرد بهای نفت در ماه آوریل را برای مشتریان آسیایی ۴ تا ۶ دلار و برای آمریکایی‌ها ۷ دلار کاهش خواهد داد.

اما جالب‌تر آنکه آرامکو بیشترین کاهش (۸ دلار) را برای خریداران در اروپای غربی یعنی منطقه‌ای که به‌طور سنتی نفت را از روسیه تامین می‌کند، اعمال کرده است؛ موضوعی که ناظران آن را آغاز جنگ قیمتی عربستان توصیف می‌کنند. با این اوصاف، فعالان بازار نفت برای پیش‌بینی قیمت به مدل‌های تاریخی رجوع می‌کنند.

این مدل‌ها گویای این حقیقت است که هر وقت عربستان به این شیوه سعی در افزایش تولید و جنگ نفتی کرده، ارزش نفت به قهقرا رفته است. نزدیک‌ترین اتفاق مشابه سال ۲۰۱۶ رخ داد که قیمت نفت به ۱/ ۲۷ دلار بر بشکه رسید. راجر دیوان، تحلیلگر نفت در شرکت مشاوره‌ای «آی‌اچ‌اس مارکیت» از این فراتر رفته و می‌گوید «احتمالا در فصل دوم سال‌جاری پایین‌ترین قیمت‌ها طی ۲۰ سال اخیر را خواهیم دید» که تلویحا اشاره به سطوح زیر ۲۰ دلار دارد.

شرایط بازار‌های نفت در سال‌های اخیر به نحوی تغییر کرد که به رغم اعمال تحریم‌های گسترده علیه صادرات نفت ایران و ونزوئلا از سوی آمریکا و همچنین استمرار ناامنی در لیبی، قیمت‌ها همچنان سقوط می‌کند. تا همین سال‌های اخیر، بسیاری از ناظران معتقد بودند که اگر نفت ایران تحریم شود، قیمت‌های جهانی نفت ممکن است به شکل نجومی افزایش یابد.

اما تغییرات آهسته، عمیق و مداوم در بازار‌های جهانی باعث شد که امروز با وجود اینکه دو تولید کننده بزرگ نفت – ایران و ونزوئلا- در فروش رسمی نفت خود مشکلاتی دارند، جلوگیری از سقوط قیمت نفت همچنان دغدغه اصلی کشور‌های نفتی باشد. چرا که اغلب این کشور‌ها با بشکه‌ای بالاتر از قیمت‌های فعلی نفت برنت بودجه سال ۲۰۲۰ را بسته بودند.

افت قیمت نفت با اقتصاد ایران چه می‌کند؟

کاهش قیمت نفت بسیاری از کشورهای صادرکننده نفت، از جمله ایران را با مشکل تامین مالی مواجه می کند. در اغلب کشورهای بزرگ صادرکننده نفت، هم درآمد دولت و هم‌ تراز پرداخت‌ها به فروش نفت وابستگی دارد و بنابراین کاهش درآمد نفتی بر متغیرهای کلان اقتصادی این دسته از کشورها تاثیرگذار است.

کاهش درآمدهای نفتی تبعاتی را در اقتصاد کلان ایران به دنبال خواهد داشت. کاهش درآمدهای نفتی از یک‌سو باعث افزایش پایه پولی (جهت جبران کسری بودجه) و در نتیجه، نقدینگی شده و به افزایش تورم منجر می‌شود و از سوی دیگر، به کاهش هزینه‌های عمرانی و در نهایت کاهش رشد اقتصادی ختم خواهد شد.

کاهش قیمت نفت تهدیدی جدی است

سید محمد علی خطیبی، نماینده سابق ایران در اوپک:

* همان‌طوری که تمامی ارقام و اعداد خبر می‌دهند با توجه به شیوع ویروس کرونا در فصل بهار امسال بازار تقاضای کمی برای نفت خواهد داشت. درنتیجه شیب قیمتها در بازار نفت به طور خاص کاهشی می‌شود.

* این در حالی است که اوپک در خود به تصمیم‌گیری رسید و به اتفاق آرا تصویب شد که تولید نفت روزانه یک میلیون بشکه کاهش یابد. البته این مهم مشروط شد به تصمیم گروه موسوم به اوپک پلاس. روسیه که تولید کننده اصلی گروه اوپک پلاس است با این کاهش عرضه موافقت نکرد و نهایتا توافق اوپکی‌ها هم منتفی شد.

* متاسفانه بازار نفت در روزهای اخیر به بازاری رها شده تبدیل شده، مانند اتومبیلی که ترمز بریده است. این نبودن کنترل سبب می‌شود تا همین‌طور از سطح قیمت‌ها کاسته شود. پیش‌بینی من این است که در روزهای آینده کاهش قیمت نفت ادامه داشته باشد.

* (در رابـ*ـطه با وجود مولفه‌های جنگ نفتی): ساعاتی پیش سعودی‌ها اعلام کردند شاخص‌ قیمت‌های خود را کاهش داده‌اند. این کاهش قیمت به شدت چشمگیر بوده یعنی برای صدور نفت به آمریکا تا بشکه‌ای هفت دلار کاهش قیمت اعمال شده و این نرخ برای اروپا و آسیا هم به ترتیب چهار و ۶ دلار است. درنتیجه به نظر می‌آید سعودی‌ها می‌خواهند به روس‌ها نشان دهند ضرر دوطرفه خواهد بود.

* در هر حال آغاز جنگ نفتی گرچه میان دو تولیدکننده صورت می‌گیرد ولی از آن‌جایی که دو طرف از عرضه کنندگان مهم نفت جهان هستند و هر دو به درآمدهای نفتی خود وابسته، آن‌گاه باید منتظر باشیم تا طرفین از این تصمیم خود بازگردند.

* با این حال براساس بیانیه پایانی نشست اوپک‌پلاس، مذاکرات بین این گروه ادامه خواهد یافت. باید دید مذاکرات غیررسمی که هم وزیر نفت ایران و هم دبیرکل اوپک درخصوص آن وعده داده‌اند می‌تواند بار دیگر این گروه را به صحنه اثرگذاری در بازار نفت بازگرداند و پیش‌بینی‌ها از ریزش نفت را منتفی کند یا خیر؟