❁آموزش تجوید قرآن❁

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 1

چرا باید قرآن بخوانیم؟
درباره اهمیت قرائت قرآن، چرایی قرائت قرآن و اینکه چرا مسابقات قرائت قرآن برگزار می‌شود؟ مطالبی را عرض خواهم کرد. اول از همه باید گفت که مگر بحث قرائت قرآن چقدر اهمیت دارد که این همه در مورد آن تأکید شده است.

با توجه به فشرده بودن برنامه خیلی سریع به شما می‌گویم که این روش، روش پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله و سلم) بوده و ما هم موظف هستیم از سنت پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) استفاده و تبعیت کنیم «وَ مَا آتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا» هر چه پیامبر برای شما آورد از دستورات و امر و نهی از او بگیرید و استفاده کنید و عمل کنید «وَ مَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانتَهُوا» هر چه که او شما را از آن بازداشت شما هم اجتناب کنید. پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) در اینجا می‌فرمایند چه کاری انجام بدهید و چه کاری را انجام ندهید و عیناً باید اطاعت کنید.

استفاده از سنت پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) در قرائت قرآن
یکی از بهترین کارها در این زمینه این است که نگاه کنیم و ببینیم خود پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) به چه شکلی عمل می‌کردند. در بحث قرائت قرآن مطابق آیات قرآن ما می‌بینیم که خود پیامبر اسلام(صل الله علیه و آله و سلم) اول قاری اسلام بودند ایشان در سوره مبارکه «مزمل» موظف هستند که هر شب از خواب بیدار شوند «وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِیلًا» و قرآن بخوانند آن هم با ترتیل، بنابراین ما می‌توانیم بگوئیم قرائت قرآن بر پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) واجب بود. اما چرا پیغمبر خدا قرآن می‌خواند؟ تمام قرآن بر قلب ایشان نازل شد، یعنی قلب پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) ظرف قرآن بوده بنابر این مگر می‌شود قرآن بر هرکس و هر چیزی نازل شود، خداوند در قرآن می‌فرمایند «لَوْ أَنزَلْنَا هَذَا الْقُرْآنَ عَلَى جَبَلٍ لَّرَأَیْتَهُ خَاشِعًا مُّتَصَدِّعًا مِّنْ خَشْیَهِ اللَّهِ» ما اگر قرآن را بر کوه نازل می‌کردیم می‌دیدی که کوه از ثقل و سنگینی قرآن متلاشی می‌شد. قرآن کم چیزی نیست کوه نزول آن را نمی‌تواند تحمل کند، این قلب پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) و وجود جسمی پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) چه قدرت و ظرفیتی داشته که توانسته این قرآن را بپذیرد و به همین شکل ظاهری متلاشی نشود؟ «إِنَّا سَنُلْقِی عَلَیْکَ قَوْلاً ثَقِیلاً» یعنی ما می‌خواهیم قول سنگینی را برای تو القا و نازل کنیم.

پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) که همه وجودش ظرف قرآن است چه احتیاجی به قرائت قرآن دارد؟ شاید بگوییم ما نیاز داریم اما پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم) چه نیازی دارد او که همه قرآن را از حفظ بود و اینکه فراموشی در پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم) راه نداشت، «سَنُقْرِئُکَ فَلا تَنْسَى» از این به بعد هر چیزی که به تو القا و نازل کنیم تو فراموش نخواهی کرد، پس نتیجه می‌گیریم که قرائت قرآن توسط پیامبر برای خطر فراموشی هم نبود؛ چرا که تمام قرآن را می‌دانستند و هم اینکه بهتر از همه مردم قرآن را عمل می‌کردند، پس چرا پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم) موظف است باز قرآن بخوانند؟ معلوم است چیزی و اثری در تلاوت قرآن وجود دارد که توصیه شده به پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) تا تلاوت کنند.

هرچه مسئولیت بالاتر رود لزوم تلاوت قرآن بیشتر است
حالا نگاه کنید که ما چه جایگاهی داریم، ما که بیشتر از پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) نیاز داریم و این نشان می‌دهد هر چه مسئولیت در جامعه اسلامی بالاتر برود لزوم تلاوت قرآن بیشتر می‌شود، هر چه مسئولیت فرد در جامعه اسلامی بالاتر است بیشتر باید به قرآن انس داشته باشد و این انس باید از طریق تلاوت قرآن باشد. فلسفه لزوم قرائت قرآن حتی نزد پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) و ائمه(علیهم السلام) را خداوند در همین سوره «مزمل» فرموده است، این قول ثقیلی را که می‌خواهم نقل کنم باید برای خود و جامعه پیاده کنید.

آثار تلاوت قرآن در دل شب/ قرائت قرآن شستشوی روح
در همین سوره می‌فرماید «إِنَّ نَاشِئَهَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْءًا وَأَقْوَمُ قِیلًا»، مناجات و تلاوت قرآن در دل شب اثری دارد که در روز ندارد، اثر تلاوت قرآن در خلوت شب بیشتر است، هر صحبتی هم بشود مناجات و تلاوت بشود اثر آن در قلب و وجود ما سنگین‌تر است پس دل شب را انتخاب کن «إِنَّ لَکَ فِی اَلنَّهَارِ سَبْحًا طَوِیلًا»، برای تو در دل روز مشغولیاتی هست، زمانی که ما در طول روز از کار و درگیر‌ها و مشغله‌های طول روز خسته می‌شویم، در بازگشت به منزل بلافاصله دوش می‌گیریم تا اندکی از خستگی کاسته شود، روح انسان هم در طول روز دچار سنگینی و کدورت می‌شود پس در دل شب بیا روحت را شستشو بده، پس معلوم می‌شود قرائت قرآن شستشوی روح است ما با تلاوت قرآن دلمان را به حضرت دوست وصل و گره می‌زنیم، با قرائت آن، نور تلاوت به قلب ما وارد می‌شود که حتی اگر به اندازه پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) هم باشیم و در حد ائمه(علیهم السلام) هم باشیم دانستن و عمل کردن به قرآن ما را از تلاوت قرآن بی‌نیاز نمی‌کند همه باید قرآن را در طول شبانه‌روز در حد توان خودمان تلاوت کنیم.

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 2

توصیه‌های بزرگان دین برای قرائت قرآن

دومین جلسه تدریس تجوید قرآن کریم توسط استاد سیدمحسن موسوی‌بلده،‌ به بحث در مورد اینکه چگونه قرآن بخوانیم اختصاص یافته است و سؤالاتی همچون این که آیا خداوند و پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) شیوه قرائت قرآن را مشخص کرده‌اند را مطرح و به آنها پاسخ داده است.

در جلسه اول بحث اهمیت تلاوت قرآن مطرح شد و از پیامبر گرامی اسلام(صل الله علیه و آله و سلم)، ائمه(علیهم السلام) و بزرگان دین گرفته تا همه جامعه اسلامی و همه مسلمانان بنا بر دستور سریع آیات قرآن و کلام معصومین(علیهم السلام) و بزرگان دین موظف هستند قرآن را تلاوت کنند و از طریق قرآن معارف و نور آن را درک کنند، در زندگی خودشان استفاده کنند، موفق به پیاده کردن این معارف و مفاهیم شوند و موضوعات نهی از آن نکاتی که قرار است از آن خودداری شود اینها همه از طریق تلاوت قرآن نور آن در قلب وارد می‌شود.

آیا نحوه تلاوت قرآن مشخص شده است؟

حالا سوال این است که اگر ما بخواهیم تلاوت کنیم آیا خداوند، پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم)، ائمه(علیهم السلام)، بزرگان و … نحوه تلاوت قرآن را مشخص کرده‌اند و یا هر کسی که هر طوری که فکر می‌کند می‌تواند بخواند؟ جواب این سؤال خیر است چرا که نحوه تلاوت را هم خداوند در همین سوره مزمل در آیه چهارم به پیامبر خود فرموده است که «ای جامه به خود پیچیده شب را که زمینه مناسبی برای عبادت برای قرب به خداوند دارد برخیز» برخی از شب را به اندازه ظرفیت خود یا بخشی را یا یک ثلث یا دو ثلث آن را برخیز «وَ رَتِّلِ الْقُرآنَ تَرْتیلاً» داشته باش و قرآن را با ترتیل بخوان.

صحیح خواندن قرآن

پس نحوه خواندن قرآن هم مشخص شد و ما باید دنبال این باشیم که یعنی چه؛ قرآن را به ترتیل بخوانیم، خلاصه آن را عرض می‌کنم، از رفتار و عمل و فرموده‌های پیامبر گرامی اسلام(صل الله علیه و آله و سلم)، ائمه(علیهم السلام) بزرگوار برمی‌آید در مجموع آن را به ترتیل بخوان به این معنا خلاصه آن را عرض می‌کنم و به شکل‌های مختلف می‌شود از آنها برداشت کرد. قرآن را صحیح‌، درست و بدون غلط خواندن، که این بحث تجوید قرآن در همین قسمت می‌گنجد. قرآن را با رعایت تجوید صحیح خواندن، یعنی اینکه قرآن را صحیح و بدون غلط بخوانیم.

عجله نکردن در قرائت قرآن

از تعاریفی که در قرآن به عمل آمده این نتیجه را می‌توان گرفت که قرآن را شمرده و منظم بخوانید چرا که خود آیات قرآن از آسمان به شکل ترتیل در سوره «فرقان» تدریجاً آمده است،‌ خداوند یک مرتبه قرآن را نفرستاده است بلکه تدریجاً بر قلب پیامبر (صل الله علیه و آله و سلم) فرستاد و در نزول آن هم عدم عجله هست، در خواندن آن هم عدم عجله باید باشد. یعنی کسی که قرآن می‌خواند عجله در خواندن نکند، مثل شعر با عجله و ضربی قرآن را نخوانید شمرده بخواند.

تدبر در معنای قرآن

سومین تعریفی که از ترتیل از بزرگان ما آمده این است که قرآن را با تدبر در معانی آیات آن بخوانید فقط ظاهر آن را بخوانید خوب است و نور خودش را دارد اما اگر می‌خواهید ترتیل آن رعایت شود ببین که مفهوم آیه، دستورات و تدبر چه چیزی هست و در عمق آیه تدبر انجام بدهید و هر کس به نسبت ظرفیت تدبری وجودی خود تدبر می‌کند. یک زمان پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم)، علما تدبر می‌کنند یک زمان خود من تدبر می‌کنم به اندازه خودم تدبر می‌کنم هر کدام از ما در ظرفیت‌مان به حدی که در معانی و مفاهیمی که داریم تلاوت می‌کنیم فکر و تدبر کنیم که چه پیامی دارد.

تأکید بر تلاوت زیبای قرآن

تا اینجا سه نکته برای ترتیل قرآن گفته شد،‌ جالب اینکه نکته چهارم ترتیل این است که اگر کسی قرآن را به ترتیل بخواند ترتیل آن را مطابق دستور خدا رعایت کند،‌ این که قرآن را آهنگین و خوش صوت بخوانید این هم در رهنمودهای بزرگان و ائمه(علیهم السلام) ما مطرح است، خوش صوت خواندن قرآن یعنی قرآن به صورت آهنگین و با صدای خوش تلاوت کنید. روایت از امام باقر(علیه السلام) که خداوند دوست دارد قرآن با صوت زیبا خوانده شود، پس می‌بینید که قراء تاریخ قرآن را به این زیبایی می‌خوانند و در این مسابقات می‌بینید که قاریان می‌آیند در بحث قرائت قرآن از حفظ و از رو سعی می‌کنند زیباتر از همدیگر بخوانند هر کدام از آنها مسابقه می‌دهند و سعی می‌کنند صحیح‌تر از دیگری بخوانند تجوید و صوت لحن، وقف و ابتداء آن را بهتر رعایت کنند همه اینها در مجموعه ترتیل است و این دستور خدا است و عمل به دستور پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) و ائمه(علیهم السلام) است خودشان عمل می‌کردند و به ما توصیه کرده‌اند.

پس اگر خواستیم ترتیل قرآن رعایت شود این چهار نکته رعایت شود:

یک تجوید را رعایت کنیم و به درستی بخوانیم

دوم عجله در خواندن نکنیم و شمرده قرآن بخوانیم

سوم تدبر در معانی پیدا کنیم

چهارم قرآن را آهنگین و هرچه زیباتر که خودمان توانستیم قرائت کنیم.

همه انسانها خوش صدا هستند کما بیش نگوید که من صوت ندارم همه انسانها خوش صوت هستند و کما بیش به یک ودیعه الهی در وجود ما هست که همه انسانها خوشبختانه دارند با شدت و ضعف تلاوت‌های زیبایی از قرآن انجام می‌دهند.

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 3

چه اشکالی دارد که قرآن را به لهجه عربی نخوانیم؟

علمی برای صحیح خواندن قرآن
با توجه به این تعاریف می‌توان گفت که تجوید به نوعی علم صحیح خواندن قرآن است، حالا می‌خواهیم خیلی راحت و تخصصی علم صحیح خواندن قرآن را تعریف کنیم؛ شما هر زبانی را می‌خواهید با آن مکالمه و صحبت کنید و یک متن آن را بخوانید طبیعتاً از شما انتظار می‌رود هر چه صحیح‌ تر بخوانید، حروف آن را بهتر جا بیندازید، کلمات را بهتر و روان‌تر ادا کنید به گونه‌ای که وقتی مردم می‌شنوند با تکلف و سختی نشنوند و نتوانند غلطی از شما بگیرند.پس به این ترتیب قرآن که کلام الهی است و ما مسلمان‌ها بزرگترین و بالاترین کلام تاریخ بشر را در بین خودمان داریم،‌ بدیهی است آن را هر چقدر صحیح‌تر بخوانیم، علم تجوید، علم صحیح خواندن قرآن با ریزه‌کاری‌های خودش است.

زمان پایه‌گذاری علم تجوید/ توصیه پیامبر به رعایت حرکت مد

پایه‌های علم تجوید قرآن به شکل امروزی توسط پیامبر اسلام(صل الله علیه و آله و سلم) بنا گذاشته شد،‌ مثلاً وقتی که مسلمان‌ها قرآن می‌خواندند پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) از اصحاب خود می‌خواستند که آنها قرآن بخوانند و پیامبر بشنود «ابن‌مسعود» می‌گوید؛ وقتی من یک بار یکی از آیات را برای پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) خواندم پیامبر گفتند که این «لِلْفُقَرَاء وَالْمَسَاکِینِ لِلْفُقَرَاء» را مد آن را بیاور که پیامبر به مد «لِلْفُقَرَاء» هم توجه داشتند این نشان می‌دهد که پیغمبر به خوب خواندن قرآن حتی به زیبایی مد آن هم توجه داشتند.

تجوید به چه معناست؟

ما قبول کردیم که قرآن را باید صحیح بخوانیم و صحیح خواندن قرآن نهایتاً این است که تجوید آن را یاد بگیریم و اجرا کنیم،‌ اما تجوید یعنی چه؟ تجوید به این معناست که ما حروف قرآن را از جای خودش آن طور که یک عرب می‌خواند، رعایت کنیم، صفات آن را بیاوریم و احکام این حروف را بیاوریم و در نهایت این حروف درست ادا شوند.

تجوید از نظر لغوی یعنی حُسن بخشیدن و نیکویی دادن به نحوه تلفظ قرآن می‌گویند؛ حالا ما می‌خواهیم تجوید قرآن را رعایت کنیم. یک نکته‌ای را بگویم که یک بسـ*ـتر قوائد تجویدی این است که ما به لهجه عرب قرآن بخوانیم. این را خود پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم) دستور داده‌اند «اقرَءوا القُرآنَ بِلُحونِ العَرَبِ وَأصواتِها» مسلمان‌ها در هر کشور و هر نژادی هستید قرآن بخوانید.

قرآن به زبان عربی نازل شده است این را پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند؛ قرآن را با لحن عربی بخوانید حالا امروزه می‌گویند علم فنوتیک و آواشناسی یعنی حروف قرآن را عربی بخوانیم آن طور که یک عرب حرف «ذا»، «ح»، «ت»، «طا» را می‌گوید، این به این معنا نیست که پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم) تعصب عربی داشته‌اند.

یادآوری یک قانون کلی/ بنیانگذاری علم آواشناسی

یک قانونی کلی وجود دارد و آن هم اینکه هرکسی در هر زبانی دارد صحبت می‌کند آن زبان را باید با آن لهجه صحبت کند یک فرد هندی باید زبان خودش را با همان قوائد زبان هندی اجرا کند کسی که می‌خواهد عربی حرف بزند و بخواند باید با لهجه عرب بخواند پس حرف پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم) یک حرف عالمانه است و من می‌توانم بگویم که بنیان‌گذار علم فنوتیک و آواشناسی پیامبراسلام(صل الله علیه و آله و سلم) است.

این نکته‌ای است که آواشناسان امروز در مورد آن بحث می‌کنند؛ پس ما باید قرآن را به لهجه عربی بخوانیم من به شما خواهم گفت که اگر شما قرآن را بخوانید چه طوری لهجه عربی پیدا کنید تا به دستور پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم) عمل کرده باشیم وقتی قرآن می‌خوانیم فارسی نخوانیم ما متن فارسی را باید فارسی بخوانیم با لهجه فارسی ولی متن عربی را نباید با لهجه فارسی بخوانیم بعضی‌ها می‌گویند چه اشکال دارد قرآن را فارسی بخوانیم اشکالات علمی هم دارد حالا اینجا جای بحث آن نیست حداقل دستور پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم) ما این است قرآن را که می‌خواهیم بخوانیم به لهجه عرب بخوانیم با الحان عرب بخوانید با موسیقی فارسی نخوانید با الحان فارسی نخوانید.

من به شما خواهم گفت که ما در قرائت قرآن چگونه لهجه عرب پیدا کنیم، در همان قسمت هم در بحث کسب لهجه عرب و کلیتی که می‌تواند به کار ببرد عملا بحث نکات اصلی رعایت تجوید را به شما خواهم گفت.

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 4

کلید اساسی برای داشتن لهجه عربی در قرائت قرآن

در این جلسه کلید‌های لهجه عرب را برای شما با کمال فشردگی عنوان می‌کنم، چه کار کنیم وقتی که ما قرآن را به لهجه عرب می‌خوانیم آنچه که پیغمبر(صل الله علیه و آله و سلم) از ما خواسته‌اند را به جا بیاوریم؟ ایشان فرموده‌اند که قرآن را با لهجه عرب بخوانید به الحان عربی بخوانید ما هم می‌گویم باشد.

چگونه توصیه‌های پیامبر(صل الله علیه و آله و سلم) را در تلاوت به جا بیاوریم

اما چگونه؟ ما وقتی می‌خواهیم قرآن را بخوانیم سه کلید را باید بکار ببریم تا لهجه ما عربی شود و تجوید در داخل این لهجه جا بیفتد. ما نمی‌توانیم قوانین تجوید را در بسـ*ـتر لحن فارسی پیدا کنیم اگر بخواهیم تجوید را در قرآن پیدا کنیم باید در بسـ*ـتر لهجه همان عرب باشد که قرآن به آن زبان نازل شده است.

سه کلید طلایی

قرآن خواندن به لهجه عرب سه کلید دارد، یک کلید «حرکات عرب»، دومین کلید «حروف عرب» و سومین کلید نیز «حجم حرکات حروف» است. حالا هر قاری که می‌خواهد قرآن بخواند با هر زبان و هر ملیتی که دارد،‌ وقتی به قرآن می‌رسد برای قرائت قرآن با لهجه عرب باید این سه کلید را رعایت کند.

حرکت، حرف، حجم

اولین کلید، حرکات بود که شامل فتحه، ضمه و کسره است، که این سه را باید به عربی بگوید، دومین کلید هم همانطور که گفته شد حروف قرآن است که باید با همان حروف عربی بگوید که شخص عرب زبان آن حروف را تلفظ می‌کند، نه به حرف فارسی، نه به شکل حروف هندی، چینی، انگلیسی و … بلکه به همان شکل که عرب حروف آن را ادا می‌کند. سومین کلید، حجم است که در علم تجوید به آن تفخیم و ترقیق می‌گویند که آن را شرح می‌دهم.

اولین کلید، کلید حرکات است یعنی وقتی که ما می‌خواهیم قرآن بخوانیم باید حرکات قرآن‌مان فتحه، کسره، ضمه ما فارسی باشد، وقتی ما می‌گوییم «بسم الله الرحمن الرحیم» داریم فارسی می‌گوییم «بِسم الله» اما عرب این اولین کلید را اینطوری رعایت می‌کند «بِسم الله»(برای شنیدن تلفظ به فیلم مراجعه شود) ما می‌گوییم «الحمدالله» و عرب‌ها «الحمدُللهِ» می‌گویند(برای شنیدن تلفظ صحیح به فیلم مراجعه شود).

این کلید اول را اگر رعایت کنیم، کل لهجه ما عربی می‌شود و این اولین پایه است، «کسره» عربی را ما ( ــِ ) می‌گوییم ولی عرب می‌گوید (ای) ما می‌گوییم «بِسم‌الله» عرب می‌گوید «بیسم الله».

عرب، فتحه خود را ( ــَ) می‌گوید که ما هم می‌گوییم، چون اساس ما در این درس بر ساده‌گویی است. «ضمه» یا «او»ی‌شان را ما می‌گویم «او» ولی آنها «او کوتاه» آن را می‌گویند. اگر این کلید را رعایت کنید صداهای کشیده هم مشخص هستند مثلا «الف» آنها را ما می‌گوییم «الحمدُللهِ» آنها می‌گویند «الحمدُلله‌» مثل فتحه کشیده می‌گویند «او» و «ای» هم دیگر مانند ما می‌گویند. ما که می‌گوییم «غیرالمغضوب علیهم و لاالضالین» «او» می‌گوییم آنها هم همین طور «او» می‌گویند ما می‌گویم «موسی» آنها هم می‌گویند «موسی» پس «او» و «ای» فرقی ندارد.

یک تمرین

به این ترتیب لهجه عربی ما اولین مرحله خود را طی کرد با همین لهجه عربی کلید حرکات را در سوره حمد پیاده کنید و در نماز خودتان تمرین کنید که اگر مداومت داشته باشید در عرض یک هفته تلفظتان درست خواهد شد.

اگر نمازهایتان را به همین لهجه سعی کنید بخوانید به سرعت مسلط می‌شوید، این خطاب به کسانی است که تا به حال این لهجه را نداشته‌اند و دوست دارند یاد بگیرند با لهجه عربی بخوانند.

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 5

دومین کلید لهجه عرب

در این بخش از مطالب که تدریس خواهد شد، دومین کلید از کلیدهای طلایی برای داشتن لهجه عربی که کلید حروف است برای یادگیری تجوید توضیح می‌دهم.

تفاوت‌های الفبای عربی و فارسی

بنابراین موضوع این درس نحوه اداء حروف عربی در قرآن کریم است،‌ حروف عربی ۲۸ حرف است که تلفظ ۱۰ حرف از این ۲۸ حرف با زبان فارسی فرق دارد و ۱۸ حرف نیز کاملاً در زبان فارسی وجود دارد و هیچ فرقی با هم ندارند.

یعنی آنها حرف «ب» را مانند ما ادا می‌کنند سایر حروف نیز به این صورت است، بنابر این ۱۸ حرف از حروف‌ آنها را یک شخص فارسی زبان نیز به خوبی ادا می‌کند.

حروف متفاوت

پس در زبان عربی ۱۰ حرف متفاوت با زبان فارسی وجود دارد که باید در قرائت قرآن کریم آنها را رعایت کنیم. این ۱۰ حرف به ترتیب حروف الفبا عبارت از؛‌ حرف «ثا»، «حا»، «ذال»،‌ «صاد»، «ضاد»، «طا»، «ظا»، «عین»، «غین» و «واو» که «وَ» خوانده می‌شود، هستند.

یکبار دیگر به تکرار این حروف می‌پردازیم،‌ ۱۰ حرف متفاوت را از همان اول شروع می‌کنم به سرعت می‌گویم و به سرعت یاد بگیرید، اولین حرف «ثا» بود که باید مانند بچه‌ای که نوک زبانش می‌گیرد ادا شود، مانند «ثالث»، «ثم» و … دومین حرف «حا» است که از ته گلو، درست مانند کسی که می‌خواهد پوست تخمه را از گلو خارج کند ادا می‌شود، همچون «الحمدالله»، «الرحمن»،‌ «الرحیم»

همانطور که گفته شد سومین حرف «ذال» است که تلفظی شبیه به «ثا» دارد و باید نازک تلفظ و از درشت‌گویی جلوگیری شود. این نکاتی که گفته می‌شود در نماز بسیار مفید خواهد بود؛ چرا که براساس فتوای مراجع باید در نماز، حروف را درست و در سر جای خود تلفظ کرد.

حرف بعدی «صاد» است که در فارسی مانند حرف «سین» تلفظ می‌شود اما در عربی متفاوت است. در زبان عربی برای تلفظ حرف «صاد» حرف را در گلوی خودشان می‌اندازند مانند «صادقینَ»، «صدقَ»، «اهدنا الصراطَ»،‌

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 6

آموزش شیوه تلفظ حروف متفاوت بین زبان فارسی و عربی

در ادامه جلسات آموزش تجوید قرآن کریم به کلید دوم لهجه عرب که عملاً بخشی از تجوید هست به نحوه تلفظ حرف «ظا» می‌رسیم، همانطور که در جلسات گذشته گفته شد ۱۰ حرف متفاوت بین زبان عربی و فارسی وجود داشت که در جلسات گذشته تا حرف «طا» توضیح داده شد.

تلفظ این حرف نیز همانند بچه‌ای که نوک زبانش گرفته می‌شود،‌ است،‌ همچون حرف «ذال» با این تفاوت که حرف «ظا» از ته گلو ادا می‌شود،‌ مانند «ظالمین»،‌«ظلم»، «العظیم» و …،‌ به ادای این حرف از ته گلو و به صورت کلفت «تفخیم» گفته می‌شود که در فارسی درشت یا پرحجم گفته می‌شود.

یکی دیگر از حروف متفاوت حرف «عین» است که برای تلفظ صحیح آن حتماً باید بین گلو بچرخد، در فارسی «انعمت علیهم» خیلی عادی و به دور از پیچیدگی تلفظ می‌شود اما در عربی باید حرف «عین» در گلو بچرخد. مانند «سبحان ربی الاعلی و بحمده»، اگر به شکل ساده این حرف را توضیح دهم باید گفت که شبیه «میو» گفتن گربه حرف «عین» را تلفظ کنیم. مانند «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ»،‌ «عَلَیهِمْ»،‌ «صِرَاطَ الَّذِینَ أَنعَمتَ عَلَیهِمْ» و …

حرف دیگری که متفاوت است باید یاد بگیریم غین است،‌ در قرائت قرآن وقتی به این حرف می‌رسیم، ‌باید آن را درشت و پر تلفظ کنیم و آن را در گلو بیندازیم،‌ مانند «غیرالمغضوب»،‌ باید دقت کرد که این حرف شبیه به تلفظ حرف «قاف» نشود. قاف محکم است و همانقدر که قاف محکم است غین شل است.

آخرین حرف متفاوت بین فارسی و عربی حرف «واو» است که فارس زبان‌ها آن را «وَ» ادا می‌کنند اما عرب زبان‌ها برای تلفظ آن لـ*ـب را غنچه کرده و آن را تلفظ می‌کنند.

به این ترتیب کلید دوم داشتن لهجه عربی که حروف بود،‌ آموزش داده شد. هم کلید دوم لهجه عرب توضیح داده شد و هم عملاً مخارج حروف عربی نیز توضیح داده شد. پس تا اینجا کلید حرکات و کلید حروف را یاد گرفته‌ایم و سومین کلید نیز حجم است که در جلسه آینده آموزش داده خواهد شد.

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 7

تأثیر توجه به حجم حروف؛ سومین کلید یادگیری لهجه عربی

در جلسات گذشته گفته شد که چگونه لهجه عربی در قرائت قرآن پیدا کنیم و همانطور که می‌دانید سه کلید معرفی شد، کلید اول کلید «حرکات» بود که در نماز و قرائت تمرین شود. کلید دوم کلید «حروف» بود که گفته شد ۱۰ حرف متفاوت بین عربی و فارسی وجود دارد و آموزش داده شد.

تفاوت حجم حروف در زبان عربی

در این جلسه کلید سوم لهجه عرب را که کلید «حجم» است آموزش خواهیم داد. این موضوع در زبان فارسی با عنوان «حجم صداها» مطرح است. در زبان عرب حجم صداها و حجم حروف با هم متفاوت هستند که در ادامه توضیح داده خواهد شد.

در زبان عرب، حجم حروف و حجم صداها متفاوت هستند، به این ترتیب عملاً این کلید حجم که گفته خواهد شد چگونه است، در زمره قواعد تجوید قرار خواهد گرفت،‌ بنابر این عملاً هم لهجه عرب را آموزش می‌دهیم و هم اینکه افرادی که می‌خواهند مکالمه عربی یاد بگیرند می‌توانند از این سه کلید استفاده ببرند.

حجم به چه معناست؟

عرب‌ها همانند فارس‌زبان‌ها حروف کلمات‌شان هم حجم نیست، حروف در زبان فارسی همه‌، هم حجم هستند و همه حروف را همانگونه که هستند، ادا می‌کنیم مانند تَ، بَ، رَ،‌ شَ و …، عرب‌ها حروفشان دارای حجم متفاوت است، بعضی‌ صدای حروف آنها درشت است بعضی از آنها نازک است و این درشتی و نازکی در کنار هم زیبایی می‌آفریند. مثل یک ارکستری که سازهای آن صدای بم و صدای زیر تولید بکند.

تأثیر رعایت حجم حروف بر زیبایی تلاوت

در زبان قرآن و زبان عرب که به طور اصولی داریم رعایت می‌کنیم هر کدام از حروف دارای حجم متفاوتی هستند که زمانی که در کنار هم قرار می‌گیرند صدای خواندن قرآن ما را قبل از اینکه آهنگین بخوانیم موسیقایی و زیبا می‌کند.

اگر کلید حجم را رعایت نکنیم و آیات قرآن را به صورت فارسی تلفظ کنیم این گونه خواهد شد؛‌ «الْحَمْدُللّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ». همه این آیاتی که تلاوت شد نازک بود در حالی که عرب این کار را نمی‌کند بلکه می‌گوید «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ، الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ و …».

تعریف تفخیم و ترقیق

در اینجا حروفی همچون «ر» را درشت می‌گویند الْحَمْدُ للّهِ را نازک می‌گویند، «اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیم» را در گلو حجم می‌دهیم. در قواعد تجوید به حجم و درشتی صدای حروف «تفخیم» می‌گویند، یعنی پر بودن و درشتی صدا، نازکی صدا و حروفی که نازک تلفظ می‌شوند را «ترقیق» می‌گویند یعنی این حروف رقیق می‌شود.

تفخیم درشتی صدا و پر حجمی صدا و ترقیق نازکی صدا است که این دو در کنار هم زیبایی می‌آفرینند، مثلا می‌گوییم «إِیَّاکَ نَعْبُدُ وإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ» همه اینها نازک هستند، در ادامه وقتی می‌گوییم «اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِیمَ صِرَاطَ الَّذِینَ حروف را درشت ادا می‌کنیم.

این کلید سوم زبان عربی بود که یک مقداری این را برای شما باز می‌کنم که کجا تفخیم و کجا ترقیق کنیم البته در اینجا فشردگی زمان را نیز مد نظر خواهیم داشت پس بسیار سطحی می‌گویم و از برخی جزئیات فاکتور می‌گیریم؛ چرا که لازم نیست به آنها بپردازیم.

۷حرفی که باید درشت تلفظ شوند

اول باید ببینیم کدام حروف در زبان قرآن زمانی که می‌خواهیم قرآن بخوانیم پر و درشت تلفظ می‌شوند به هفت حرف که همیشه پر هستند و درشت تلفظ می‌شوند باید دقت کنیم. «صاد»، «ضاد»، «طا»، «ظا» این چهار حرفی که در حروف الفبا دنبال هم دیگر هستند تقریبا یک شکل نوشته می‌شود درشت هستند.

دو حرف دیگر «خا» و «غین» که تقریبا شبیه همدیگر نوشته می‌شوند، دو حرف درشت هستند حرف هفتم هم حرف «قاف» است که درشت و پر تلفظ می‌شوند.

برای اینکه این حروف را فراموش نکنید یک مثلث واژگون بکشید و این حروف را داخل مثلث بنویسید، داخل این مثلث که رأس آن به سمت پایین است حروف «صاد»، «ضاد»، «طا»، «ظا» بنویسید، وسط آن «خا» و «غین» و گوشه راس مثلث که پایین است حرف «قاف» را قرار دهید. این حروف هفت گانه را همیشه درشت بگویید. این هفت حرف را حروف «استعلا» می‌گویند یعنی این حروف میل به بلندی دارند و صدای آنها درشت تلفظ می‌شود.

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 8

چه حروفی در قرائت قرآن دو نوع تلفظ دارند؟

در ادامه بحث کلیدهای لهجه عرب که عملا نکات مهم تجویدی را آموزش می‌دهیم مقداری روی حرف‌های درشت بیشتر توضیح خواهم داد.
هفت حرف استعلا که قبلا گفته شد داخل یک مثلث واژگونه نوشته می‌شود که در سوره مبارکه حمد تمرین می‌کنیم.

دو حرف که دو تلفظ متفاوت دارند

اینجا باید این را مد نظر داشت که دو حرف در قرائت قرآن کریم هستند که گاهی اوقات درشت و گاهی نیز نازک تلفظ می‌شوند. بنابراین این موضوع را نیز در این برنامه خواهم گفت تا کلید حجم کامل شود.

حروف استعلا همیشه و در همه حال درشت تلفظ می‌شوند اما این دو حرف گاهی اوقات نازک و گاهی اوقات درشت تلفظ می‌شوند، گاهی اوقات تفخیم و گاهی اوقات ترغیب می‌شوند که عبارت از حروف (لام) و (را) است.

حرف «لام»

«لام» فقط در کلمه «الله» در قر ائت قرآن درشت تلفظ می‌شود، هرگاه قبل از حرف «لام» کلمه «الله» حرف قبلی فتحه یا ضمه داشت لام ما را در الله درشت می‌کند. ما می‌گویم «ان‌الله» درشت و غلیظ تلفظ می‌شود.

شرط تلفظ درشت حرف «لام»

پس لام الله تنها لامی در قرآن است که به شرط اینکه ما قبل آن فتحه یا ضمه باشد درشت می‌شود در غیر این صورت لام الله اگر ما قبل کسره بیاید، چون کسره عامل ترقیق و نازکی است لام را نیز نازک می‌کند مانند «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ الْحَمْدُ للّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ الرَّحْمنِ» یا «قل هوالله احد الله الصمد»

به درشت شدن کلمه (لام) در کلمه‌ای که شرط درشت شدن را داشته باشد، اینگونه تلفظ کردن «لام» تغلیظ لام می‌گویند.

حرف «را»

حرف دیگری که برخی مواقع درشت تلفظ می‌شود و برخی مواقع نازک،‌ حرف (را) است که یاد گرفتن آن بسیار ساده است. اصولاً باید بدانید که ضمه و فتحه اصولاً رفیق تفخیم هستند و هر چیزی که هم خانواده فتحه و ضمه باشد تفخیم می‌شوند.

حرف یا صدایی که نسبتی با کسره داشته باشد اصولا باعث ترقیق و نازک شدن است اگر چنین کلیدی را داشته باشیم که معمولاً تفخیم و ترقیق با همین کلمات سر و کار دارد، فتحه و ضمه باعث تفخیم هستند و کسره باعث ترقیق است.

هر وقت حرف «را» فتحه یا ضمه داشت، تفخیم می‌شود و وقتی که کسره داشت ترقیق تلفظ می‌شود.

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 9

شیوه‌های تلفظ حرف «نون» در تلاوت قرآن

در ادامه بحث‌هایی که با عنوان آگاهی از نکات تجویدی در قرآن مطرح شد، در این جلسه، معروفی را به صورت بسیار فشرده مطرح خواهم کرد و آن هم حرف تلفظ حرف «نون» است.

احکام تلفظ حرف «ن»

این حرف در تلاوت قرآن کریم دارای احکام خاصی است،‌ هر وقت «نون» ساکن به یکی از حروف ۲۸ گانه زبانه عرب که بعد از آن بیاید برسد، شکل‌های مختلف پیدا می‌کند. در جلسه امروز یاد خواهیم گرفت که حرف «نون» بسته به حرف بعدی آن که چه حرفی باشد، چه حالتی پیدا می‌کند.

حرف «نون» چند تلفظ دارد

حرف «نون» در مجموع چهار نوع خوانده می‌شود، حرف «نون» ساکن بسته به حرف بعد از خودش چهار حالت پیدا می‌کند،‌ یا اینکه «ظاهر» می‌شود، یعنی اظهار، یا اینکه از بین می‌رود و خوانده نمی‌شود که به آن «ادغام» می‌گویند. حالت سوم این است که تبدیل به حرف «میم» می‌شود که «اقلاب» می‌گویند و یا اینکه مخفی می‌شود که به آن «اخفا» می‌گویند. پس احکام «نون» تنوین یا همان «نون» ساکن، چهار حکم دارد که به ترتیبی که بیان شد مورد استفاده قرار می‌گیرد. اکنون برای هر یک سؤالی مطرح می‌کنیم؛ چه زمانی حرف «نون» اظهار یا همان ظاهر می‌شود و مانند کلمه «مِن» عادی خوانده می‌شود، زمانی که یکی از شش حرف حلقی بعد از حرف نون بیاید این حرف ظاهر شده و عادی خوانده خواهد شد.

داستان ۶ حرف معروف حلقی

این شش حرف معروف حلقی عبارت از حرف «ها»، «حمزه»، «عین»، «حا»، «غین» و «خا»، برای اینکه این حروف بهتر در ذهن بماند یک شعر در مورد آن سروده شده است که؛ «حرف حمزه شش بود ای نورعین/ ها و حمزه، حا و عین و خا و غین». هرگاه حرف «نون» ساکن بعد از این شش حرف بیاید، نون ساکن به صورت طبیعی خوانده خواهد شد.

حکم بعد ادغام است، چه زمانی حرف «نون» ادغام می‌شود، ادغام یعنی اینکه حرف «نون» خوانده نشود و حرف بعد را به جای آن تشدید بخوانیم. در فارسی هم این کار را انجام می‌دهیم.

حرف «نون» و حروف «یرملون»

در قرآن این حکم به صورت رسمی و مدون اجرا می‌شود، زمانی حرف «نون» در تجوید قرآن کریم ادغام می‌شود که حرف بعدی یکی از حروف «یرملون» باشد یعنی یکی از شش حرف (ی، ر، م،ل، و، ن) که بعد از حرف «نون» بیایند، ادغام صورت گرفته، حرف نون خوانده نشده و حرف بعد با شدت تلفظ می‌شود. پس هر کدام از این شش حرف که ذکرشان رفت بعد از حرف «نون» بیایند این حرف تشدید می‌شود،

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

^moon shadow^ · 9/3/20

آموزش تجوید 10

تمام روش‌های تلفظ صحیح حرف «نون» در تلاوت قرآن

در جلسه گذشته در مورد حرف «نون» ساکن و احکام آن توضیحاتی داده شد، در آن جلسه دو مورد از احکام تلفظ این حرف توضیح داده شد و در این جلسه نیز سومین و چهارمین حکم تلفظ این حرف توضیح داده خواهد شد تا این بحث پایان یابد.

«اقلاب» چیست؟

سومین حکم تلفظ حرف «نون» که از آن به عنوان «اقلاب» یاد می‌شود، با عناوینی همچون قلب به میم و … از آن اسم برده شده است. یعنی در این حکم حرف «نون» به «میم» تبدیل می‌شود.

اما چه زمانی این کار صورت می‌گیرد؛ زمانی که به حرف «ب» برسد،‌ در زبان فارسی و سایر زبان‌ها نیز چنین چیزی وجود دارد و بارزترین آن در زبان فارسی و در محاورات «شنبه» را «شمبه» تلفظ می‌کنیم. در مورد پنبه نیز به همین صورت است.

در زبان عربی نیز به جای تلفظ کلمه «انبیاء»، از تلفظ «امبیاء» استفاده می‌شود، ‌بنابر این هر وقت حرف «نون» ساکن به حرف «ب» برسد آن حرف را به «میم» تبدیل خواهیم کرد. مانند کلمه «مِن‌بَعدٍ» که «مِم‌بعد» تلفظ خواهد شد.

چه زمانی حرف «نون» مخفی می‌شود؟

چهارمین حکم تلفظ حرف «نون» اخفاء است به این معنی که حرف «نون» مخفی شود. منظور این است که صدای آن از فضای بینی خارج شود و از دهان ظاهر نشود. مانند «انت»، «منجاء» و …

پس این اخفاء است یعنی چیزی بین اظهار و ادغام، نه حرف «نون» ظاهر می‌شود و نه اینکه از بین می‌رود بلکه بینابین است و صدای آن از درون بینی خارج می‌شود.

یک حکم دیگر هم وجود دارد و آن هم برای سایر حروف است،‌ یعنی حروفی غیر از شش حرف یرملون و شش حرف حلقی که ۱۲ حرف می‌شود،‌ یک حرف «ب» هم که اقلاب در آن صورت می‌گرفت، مجموعاً ۱۳ حرف می‌شود که توضیح داده شد و ۱۵ حرف دیگر باقی می‌ماند که اخفا می‌شوند.

سایر احکام

در بحث احکام تلفظ حرف «نون» ذکر یک نکته لازم است و آن هم اینکه همانطور که گفته شد، زمانی که حرف «نون» به حروف یرملون برسد ادغام می‌شود، از چهار حرف از این شش حرف «یمون» نون وقتی بیاید با «غنه» تلفظ می‌شود. زمانی که صدا از خیشوم(فضای بینی) می‌آید به آن غنه می‌گویند.
پس در حکم ادغام چهار حرف از شش یرملون همراه با «غنه» خواهد بود. اقلاب نیز با «غنه» همراه است.

انجمن رمان نویسی

رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

بهترین انجمن رمان نویسی ایران | رمان ۹۸

forum.roman98.com

خوش آمدید به رمان ۹۸ | بهترین انجمن رمان نویسی

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

مدير بازنشسته

مدير بازنشسته

مدير بازنشسته

مدير بازنشسته

مدير بازنشسته

مدير بازنشسته

مدير بازنشسته

مدير بازنشسته

مدير بازنشسته

مدير بازنشسته

ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید

درباره ما

لینک‌های پیشنهادی رمان ۹۸

آمار آنلاین