پایین بودن نرخ مرگ و میر کرونا خوشحال‌کننده است یا نگران‌کننده؟

MacTavish · 5/3/20

نرخ مرگ و میر کرونا یا همان بیماری کووید 19 (COVID-19) کمتر از 2 درصد تخمین زده شده و این موضوع تا به حال باعث شده که بسیاری از مخاطبان نگرانی زیادی در مورد ویروس کرونا نداشته باشند. با این حال آیا می‌توان پایین بودن این نرخ را اتفاق خوبی تصور کرد؟

نرخ مرگ و میر کرونا که با نام بیماری کووید 19 (COVID-19) شناخته می‌شود و از اواخر سال میلادی گذشته بیش از 3 هزار نفر را به کام مرگ کشانده، کمتر از 2 درصد تخمین زده شده است. به همین دلیل عده‌ای از مردم جهان به واسطه پایین بودن میزان کشندگی ویروس کرونا نگرانی چندانی از ابتلا به این بیماری ندارند.

با این حال می‌بینیم که بیماری مورد نظر در سطحی جهانی، باعث اتفاقات نسبتا بی‌سابقه‌ای شده و بسیاری از مقامات سـ*ـیاسی و بهداشتی بین‌المللی شدیدا در این رابـ*ـطه ابراز نگرانی کرده‌اند؛ بنابراین شاید دلیل اصلی نگرانی‌ها این باشد که پایین بودن نرخ مرگ و میر کرونا چندان هم موضوع امیدوارکننده‌ای نیست؛ در ادامه به بررسی موضوع خواهیم پرداخت.

ابتدا بگذارید تا کمی به گذشته برگردیم؛ در ماه می 1997، یک پسربچه سه سال پس از شش روز رنج بردن از علائم بیماری که شبیه به سرماخوردگی بود، به بیمارستان ملکه الیزابت هنگ‌کنگ برده شد، اما در میان مراقبت‌های پزشکی، با بدتر شدن سرفه‌ها و نشانه‌های بیماری جان خود را از دست داد. در حالی که بیماری این کودک برای کادر درمانی بیمارستان شناخته شده نبود، نمونه‌های مخاط بیمار برای وزارت بهداشت چین و از آنجا،‌ برای کارشناسان سراسر جهان فرستاده شد.

پس از مدتی دانشمندان CDC آمریکا رسما تایید کردند که بیماری پسر هنگ‌کنگی یکی از انواع ویروس آنفولانزا بوده که دو دهه قبل، با نام H5N1 یا همان آنفولانزای مرغی کشف شده بود. ویروس آنفولانزا از هر ویروس دیگری در تاریخ جهان بیشتر جان انسان‌ها را گرفته و همچنین، بیماری آنفولانزای مرغی تا پیش از آن زمان در انسان‌ها دیده نشده بود و تنها به عنوان ویروسی که پرندگان را گرفتار می‌کند،‌ شناخته می‌شد.

چندین ماه پس از مراجعه کودک هنگ کنگی به بیمارستان، کارشناسان هشداری جهانی در موردآنفولانزای مرغی منتشر کردند و دولت چین در اقدامی اولیه، 1.5 میلیون مرغ را از بین برد. تا پایان همان سال گزارش شد که 18 مورد ابتلا به H5N1 در انسان‌ها کشف شده و از میان این بیماران، شش نفر جان خود را از دست دادند.

پایین بودن نرخ مرگ و میر کرونا خوشحال‌کننده است یا نگران‌کننده؟

این کار دولت چین و اقدامات جهانی دیگر در آن زمان به عنوان نمونه موفقی از مهار ویروسی مسری در نظر گرفته می‌شود و یکی از دلایل موفقیت مهار آنفولانزای مرغی که تا چندین سال پس از کشف اولین مورد، نمونه دیگری از آن در انسان‌ها دیده نشد، علائم شدید و خطرناک ویروس بود.

گفته شده که H5N1 نرخ مرگ و میر 60 درصدی دارد و ابتلا به آن باعث ایجاد علائمی فوق‌العاده شدید می‌شوند. با این وجود، از سال 2003 تاکنون تنها 455 نفر در به خاطر آنفولانزای مرغی از دنیا رفته‌اند، اما انواع ملایم‌تری از ویروس آنفولانزا که تنها 0.1 درصد تلفات ایجاد می‌کنند، سالانه صدها هزار نفر را از پا درمی‌آورند.

از طرف دیگر مبتلایان به آنفولانزای مرغی به خاطر نشانه‌های شدید بیماری راحت‌تر قابل شناسایی هستند و از آنجایی که افراد مورد نظر با ابتلا به بیماری امکان جابه‌جایی در مکان‌های عمومی و گسترش هرچه بیشتر ویروس را از دست می‌دهند، قرنطینه و مراقبت از آن‌ها بسیار ساده‌تر بوده و شیوع گسترده بیماری‌هایی مشابه H5N1 کمتر رخ می‌دهد.

نرخ مرگ و میر کرونا و خطر آن برای نسل بشر

تمامی این‌ها در حالی است که نرخ مرگ و میر کرونا زیر 2 درصد تخمین زده شده و بیماری کووید 19 در اکثر مواقع علائم خفیفی را در افراد به وجود می‌آورد. با این وجود جالب است بدانیم که نگرانی جهانی در مورد آینده بیماری کرونا و وضعیت این ویروس جدید دقیقا به خاطر همین نرخ مرگ و میر پایین و علائم خفیف به وجود آمده است.

ویروس‌های خانواده کرونا و ویروس‌های آنفولانزا به خاطر داشتن یک رشته آر ان ای به هم شبیه هستند و گفته شده که در حال حاضر چهار ویروس کرونای شناخته شده، به صورت عمومی در بین مردم سرماخوردگی‌های معمولی را به وجود می‌آورند. بررسی‌ها نشان می‌دهند که ویروس این سرماخوردگی‌ها برای گسترش بین انسان‌ها و مریض کردن آن‌ها بدون ایجاد خطر مرگ، جهش یافته‌اند.

این در حالی است که در گذشته پیدایش دو ویروس ناشناخته کرونا با نام‌های سارس (SARS) و مرس (MERS) در بدن انسان‌ها، به واسطه انتقال بیماری‌های مورد نظر از حیوانات به انسان‌ها رخ داده بود و درست همانند آنفولانزای مرغی، بیماری‌های مورد نظر درصد زیادی از مبتلایان را می‌کشتند. تنها در موارد کمی پیش می‌آمد که افراد علائم خفیفی از خود بروز می‌دادند و از آنجایی که احتمال ابتلا به ویروس و نداشتن علائم بیماری بسیار کم بود،‌ سارس و مرس گسترش عظیمی در حد کووید 19 نداشتند. در نهایت تخمین زده شد که هرکدام از این دو ویروس خانواده کرونا جان کمتر از هزار نفر را گرفتند.

نرخ مرگ و میر کرونا بسیار کمتر از سارس و مرس اندازه‌گیری شده،‌ اما شاهد هستیم که پس از حدود دو ماه از گزارش اولین موارد ابتلا به کووید 19، سه برابر تلفات سارس و مرس به ویروس جدید این خانواده اختصاص داده شده است. ترکیبی از ویژگی‌های مختلف باعث شده که کووید 19 شباهت زیادی به ویروس‌های معروف و خطرناک تاریخ علم پزشکی نداشته باشد.

با اینکه مبتلایان به بیماری کرونا، نشانه‌هایی از مریضی در خود دارند،‌ این نشانه‌ها نه منحصر به فرد هستند و نه قابل پیش‌بینی؛ از طرف دیگر نرخ مرگ و میر کرونا صفر نیست و همچنین موارد زیادی گزارش شده که افراد بدون داشتن علائم بیماری و یا با داشتن نشانه‌های بسیار خفیفی از ویروس کووید 19، ناقل بیماری مورد نظر بوده‌اند و این مسئله وضعیت گسترش کروناویروس جدید را بدتر می‌کند.

مقامات سـ*ـیاسی، متخصصان پزشکی و دانشمندان سراسر جهان با سرعتی باورنکردنی به مقابله با بیماری کرونا جدید برخاسته‌اند و ویروس مورد نظر بسیار سریع‌تر از نمونه‌های پیشین شناسایی شد و ترتیب توالی ژنوم آن توسط دانشمندان چینی تعیین و در اختیار کارشناسان سراسر جهان قرار داده شد.

مقامات چینی اقدامات سختگیرانه و شدیدی را برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا پیش گرفتند و سازمان جهانی بهداشت هم در مدتی کوتاه وضعیت کووید 19 را در حالت خطر اضطراری برای سلامت جهانی قرار داد. دانشمندان بین‌المللی و نوابغ دنیای زیست شناسی و پزشکی در تلاش هستند تا واکسن بیماری مورد نظر را کشف کرده و در کمترین زمان ممکن به تولید انبوه برسانند. تمامی این اقدامات در کسری از زمانی که طول کشید تا دانشمندان در سال 1997 آنفولانزای مرغی را تشخیص دهند، اتفاق افتاد.

با اینکه اقدامات مورد نظر در نوع خود بی‌سابقه هستند، همچنان می‌بینیم که کووید 19 در حال گسترش است؛ چنین اقداماتی به صورت کلی دلگرم کننده‌اند و می‌توان انتظار داشت که به وجود آمدن عزمی جهانی برای مبارزه با بیماری کرونا در آینده نزدیک نتیجه خواهد داد و این بحران هم پشت سر گذاشته خواهد شد.

همان‌طور که گفته شد، خفیف بودن علائم بسیاری از مبتلایان و حتی بروز نکردن این نشانه‌ها در برخی افراد باعث گسترش هرچه بیشتر بیماری می‌شود؛ بنابراین نمی‌توان موضوعی مثل پایین بودن نرخ مرگ و میر کرونا را به عنوان نشانه‌ای برای دست‌کم گرفتن آن در نظر گرفت و وقتی این بحران را از دید آماری بررسی می‌کنیم، خواهیم دید که مقابله با کووید 19 از اهمیت بیشتری نسبت به سارس، مرس و بسیاری بیماری‌های مرگ‌بار و خطرناک دیگر برخوردار است.