کرونا چگونه باعث مرگ می‌شود؟

MacTavish · 4/3/20

ویروس کرونا جدید با نام SARS-CoV-2 در برخی مواقع بیمار را از پا در می‌آورد. اما دلیل کشته شدن به خاطر ابتلا به بیماری کووید 19 دقیقا چیست؟ کرونا چگونه باعث مرگ می‌شود؟

ویروس کرونا جدید به سرعت در حال انتشار در نقاط مختلفی از دنیا است. تنها دلیل ترس و وحشت از کووید 19 (نام بیماری جدید که عامل آن یک کروناویروس تازه شناخته شده است)، فقط بالا بودن سرعت انتشار آن نیست؛ SARS-CoV-2 یکی از حساس‌ترین و آسیب‌پذیرترین اعضای بدن یعنی ریه‌ها را هدف حمله قرار می‌دهد.

کروناویروس‌های متداولی که سبب سرماخوردگی می‌شوند، بینی، سینوس‌ها و گلو را آلوده می‌کنند. اما ویروس عامل کووید 19، هفتمین عضو تازه شناخته شده از کروناویروس‌‌ها، می‌تواند سبب عفونت سلول‌های مسیر تنفس و مخصوصا خود ریه انسان شود.

بر اساس گفته‌های یک متخصص بیماری‌های واگیردار در دانشگاه کالیفرنیا آمریکا، ویروس جدید سلول‌ها را به سرقت برده و با تغییر ژنتکی، از آن‌ها برای تکثیر خود استفاده می‌کند. بعد از تکثیر شدن به اندازه کافی، حمله آغاز خواهد شد.

تا زمان انتشار این مطلب، کرونا ویروس تازه ظهور کرده، نزدیک به 92 هزار نفر را مبتلا کرده و جان 3100 نفر از آن‌ها را گرفته است. کشورهایی همچون آمریکا تا چند روز پیش کووید 19 را جدی نمی‌گرفتند، اما افزایش کشته‌ها و از طرفی رویت افراد مبتلا به بیماری بدون داشتن سابقه سفر به چین یا ارتباط با چینی‌ها، زنگ خطر را در آن‌ها به صدا درآورد.

بر اساس تحقیقی که یک گروه از محققان چینی روی 45 هزار نفر انجام داد، ویروس SARS-CoV-2 در نزدیک به 81 درصد از مبتلایان، بیماری خفیفی شبیه به سرماخوردگی یا بیشتر آنفلوآنزا ایجاد می‌کند. 14 درصد بقیه با مشکلات جدی‌تری رو به رو شده و 5 درصد در شرایط حاد قرار می‌گیرند. نیمی از افراد وارد شده به مرحله حاد، جانشان را از دست می‌دهند. هنوز درباره کووید 19 نمی‌توان با قطعیت صحبت کرد، اما نرخ مرگ و میر توسط آن چیزی بین 2 الی 3 درصد است.

بر اساس داده‌های به دست آمده درباره بیماری کووید 19 تا امروز، گروهی از دانشمندان تصویر زیر را درباره نحوه مرگ در اثر ابتلا به نوع حاد این بیماری ایجاد کردند.

تخریب ریه‌ها توسط ویروس کرونا عامل بیماری کووید 19

وقتی ویروس تخریب ریه‌ها را آغاز می‌کند، تنفس کردن برای فرد دشوار خواهد شد. تلاش بدن برای مبارزه با دشمن در برخی مواقع نتیجه مخالف می‌دهد؛ سیستم دفاعی بدن که در تلاش برای از بین بردن ویروس‌ها است به التهاب این عضو حیاتی دامن زده و به همین دلیل نفس کشیدن دشوارتر می‌شود.

در جنگ بین ویروس‌ها و سیستم دفاعی بدن، رگ‌ها تخریب شده و خون، وارد بافت‌های ریه‌ها می‌شود. در این زمان با گرفتن عکس‌ از ریه‌ها به وسیله اشعه ایکس، نقاطی سفید رنگ روی آن‌ها دیده خواهد شد.

جاری شدن خون، ممکن است به بسته شدن کیسه‌های کوچک ریه‌ها منتهی شود، در نتیجه از رسیدن اکسیژن به خون و خارج کردن دی اکسید کربن جلوگیری خواهد شد. این نوع التهاب و تخریب ریه، سـ*ـینه پهلو یا همان ذات‌الریه شناخته می‌شود.

سلول‌های سیستم دفاعی بدن را باید شبیه به افسران پلیس یا یک سری سرباز دانست. اگر عفونت کوچکی به بدنتان وارد شود، تعداد مهاجمان پایین بوده و به همین دلیل سیستم دفاعی بدون آسیب زدن به بدن، اخلالگران را از بین خواهد برد. وقتی در درگیری‌ نیروهای نظامی با دشمن شدیدتر می‌شود، تخریب در محیط نیز بیشتر خواهد بود. نباید از احتمال کشته شدن نظامیان به دست نیروهای خودی به خاطر شدت بالای درگیری چشم‌پوشی کرد!

وقتی تعداد زیادی مهاجم به بدن حمله‌ور می‌شوند، برای مقابله با آن‌ها، سیستم دفاعی نیز به تناسب تعداد زیادی سرباز تولید و روانه میدان جنگ خواهد کرد. با توجه به وسیع‌تر و شدیدتر شدن جنگ، میزان تخریب در میدان نبرد افزایش پیدا می‌کند. متاسفانه این محل نبرد، ریه آسیب‌پذیر انسان است.

بروز مشکلات تنفسی

آنالیز بیماران چینی نشان داد بیماران قرار گرفته در مرحله جدی (14 درصد) با مشکلاتی نظیر دشواری در تنفس و کاهش سطح اکسیژن در خون مواجه می‌شوند. تصاویر ایکس‌ری و سی‌تی اسکن ریه‌های این افراد، پر شدن آن‌ها با مایع را نشان می‌دهد. در برخی شرایط، بیمار به 30 دم و بازدم کمکی در دقیقه نیاز پیدا می‌کند که بیشتر از مقدار استاندارد بین 12 تا 20 دم و بازدم در دقیقه است.

اگرچه ممکن است هر دم و بازدم کمکی، آن طور که باید تاثیرگذار نباشد، اما همچنان به فرد کمک می‌کند به تعادل در دم و بازدم دست پیدا کرده و از متوقف شدن فعالیت ریه‌ها جلوگیری شود.

از کار افتادن سیستم تنفسی توسط ویروس کرونا

افرادی در دسته‌بندی حاد (5 درصد) قرار می‌گیرند که دیگر نتوانند بدون کمک نفس بکشند. اگر این اتفاق رخ بدهد، ماسک‌های مخصوصی روی صورت بیمار قرار می‌گیرد. از طریق آن‌ها حجم بالایی از اکسیژن خالص وارد دهان خواهد شد. این روش نیازمند قرار دادن یک لوله داخل دهان بیمار است، به طوری که اکسیژن را به طور مستقیم به ریه‌ها برساند.

حمله به کلیه‌ها

فقط ریه‌ها توسط ویروس کرونا جدید مورت حمله قرار نمی‌گیرند. این ویروس قادر است به سلول‌های کلیه‌ها چسبیده و از آن‌ها نیز برای تولید مثل استفاده کند. کلیه‌ها، نقشی کلیدی در بیرون کشیدن مواد مضر از خون ایفا می‌کنند. وقتی کلیه از کار بیفتد، مواد سمی در سرتاسر بدن پخش خواهند شد.

شوک عفونی

حتی اگر بهبودی حاصل شود، جنگ میان ویروس کرونا و سیستم دفاعی بدن ممکن است به قسمت‌های دیگری از بدن آسیب وارد کند. به این ترتیب آسیب فقط به ریه‌ها ختم نخواهد شد. التهاب به سرتاسر بدن کشیده شده و بدن به شدت آسیب دیده است، پس این اتفاق می‌تواند با واکنش‌هایی همراه باشد. به عنوان نمونه می‌توان به تخریب دیگر اعضای بدن یا کاهش شدید فشار خون در حد از کار افتادن اعضا، اشاره کرد.

شوک عفونی، پاسخ بدن در ادامه حمله شدید مهاجمان محسوب می‌شود. در این مرحله، سیستم دفاعی در تلاش است با ویروس در همه جای بدن مبارزه کند. متاسفانه التهاب ایجاد شده توسط سیستم دفاعی، به سلو‌ل‌های سرتاسر بدن آسیب وارد می‌کند. البته این فرآیند، به وسیله هر عفونت دیگری نیز می‌تواند آغاز شود.

کارکرد نامناسب یا توقف فعالیت چند ارگان

اگر بیماری به پیشروی ادامه بدهد، فعالیت‌ ارگان‌های مختلف بدن متوقف خواهد شد. این اتفاق می‌تواند نتیجه حمله مستقیم ویروس کرونا باشد، وقتی که ویروس به ریه‌ها یا کلیه حمله‌ور می‌شود. دلیل دیگر توقف فعالیت ارگان‌های بدن، شوک عفونی است که در قسمت قبل به آن اشاره کردیم.

این نحوه مرگ در اثر ابتلا به کووید 19 شبیه به نمونه آن در اثر ابتلا به آنفلوآنزا است. بد نیست بدانید اگرچه میزان کشندگی آنفلوآنزا، بر اساس داده‌های موجود تا امروز، از کووید 19 نزدیک به بیست برابر کمتر است، اما در سال 2019، فقط در آمریکا، جان 18 هزار نفر را گرفت.

تاثیر سن در احتمال مرگ در اثر کروناویروس SARS-CoV-2

احتمال مرگ با بالا رفتن سن، به شکلی نامتناسب افزایش پیدا می‌کند. تصویر زیر نتیجه مطالعه‌ای است که از تحقیق محققان چینی روی 45 هزار بیمار به دست آمد. همانطور که می‌بینید از سن 50 سال به بالا، احتمال مرگ در اثر کووید 19 به یکباره افزایش پیدا می‌کند. در هر بازه به نسبت قبلی، ریسک بالاتر می‌رود.

نرخ مرگ و میر 2.5 درصدی با در نظر گرفتن کل جامعه بیماران (در همه رده‌های سنی) است. این نرخ برای بیماران بالاتر از 70 سال برابر 8 درصد و برای افراد دارای سن بیشتر از 80 سال برابر 14.8 درصد است. به شکلی عجیب، هیچ گزارشی از مرگ نوزادان، خردسالان و کودکان دارای سن کمتر از 10 سال گزارش نشد. این در حالی است که کودکان در مقایسه با بزرگسالان، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفلوآنزا، آسیب دیدن یا حتی مرگ در اثر آن قرار دارند.

ویروس در بدن کودکان بسیار ملایم رفتار می‌کند. این موضوع حتی درباره نوزادان دارای سن کمتر از یک سال، که سیستم دفاعی بسیار ضعیفی دارند، صدق می‌کند. این در حالی است که نوزادان دارای سن کمتر از یک سال در برابر بسیاری از ویروس‌ها و عفونت‌ها آسیب‌پذیر هستند.

یکی از فرضیه‌ها درباره علت مرگ و میر پایین در کودکان، به همان ضعف در سیستم ایمنی آن‌ها مربوط می‌شود. با توجه به این موضوع، سیستم دفاعی قادر به ایجاد کولاک، تخریب فراوان صحنه نبرد و ایجاد التهاب شدید نیست. به همین دلیل خون‌ریزی ریه‌ها و در پی آن سـ*ـینه پهلو یا شوک عفونتی بروز نمی‌کند.