| اختلاس سرمايه اجتماعي |

ASaLi_Nh8ay · 1/3/20

دور هم نشسته بوديم كه يكي از بچه‌ها گفت: امروز راننده تاكسيه صد تومن كرايه اضافه‏تر از من گرفت، ميگم آقا صد تومن اضافه گرفتي، ميگه‌ اي بابا طرف سه‌هزار ميليارد بلند مي‌كنه هيچي نمي‏گيد حالا ‌گير دادي به اين صد تومن كرايه ما. اون يكي گفت: راست ميگه من هم زنگ زدم به بيمه پيگيري خسارتم را بكنم كه چرا اينقدر طول كشيده طرف برمي‏گرده ميگه: ول كن بابا سه‌هزار ميليارد را بچسب. اون يكي كه در بانك كار مي‌كند، مي‌گويد: سپرده‌هاي بانك ما يك‌دفعه كاهش پيدا كرده، مردم انگار ترسيدن. اون يكي جواب مي‌دهد: معلومه خب چطور ما كه مي‏خوايم يك تومن وام بگيريم صد تا ضامن و نامه كسر از حقوق و غيره از ما مي‌خواهند. ما يك ماموريت رفتيم از طرف اداره هي‌ گير دادن به فاكتور كرايه ماشين و پول غذا، مي‌گم بابا تو آن دو روزه من كه پياده نرفتم، باد هوا كه نخوردم يك حداقلي تعريف كنيد پولش رو بديد، ميگن نميشه سند مي‏خواد. اون يكي مي‌گويد: تو بازار هم همينه‌ها، ديگه نميشه به اعتبار آدم‌ها حساب كرد يارو 10 سال كاسب بازاره يكهو ميزنه درميره اين دوره زمونه آدم بايد دو دستي مالش را بچسبه بذاره زير سرش.

در دهه‌هاي گذشته اقتصاددانان لزوم رسيدن به توسعه و رفاه را در سرمايه اقتصادي و نيروي كار جست‌وجو مي‌كردند اما بعد از مدتي اقتصادان‌هاي نئوكلاسيك به عامل سرمايه انساني و نيروهاي كار متخصص اشاره كردند، در ادامه تحولات در سال‌هاي 1980 مفهوم سرمايه اجتماعي آرام آرام به عنوان فاكتوري مهم در روند توسعه و رفاه يك جامعه مورد توجه قرار گرفت و اقتصاددانان اغلب از آن به عنوان چسبي كه جامعه را به هم پيوسته نگه مي‏دارد با عنوان سرمايه اجتماعي ياد مي‌كنند. به نظر آنها مهم‌ترين نقشي كه سرمايه اجتماعي در روند توسعه ايفا مي‌كند، كاهش هزينه‌هاي معاملاتي است. به عنوان مثال اگر در يك جامعه افراد به همديگر اعتماد داشته باشند در هنگام خريد و فروش اجناس خود نياز به وجود يك فرد واسطه جهت شاهد معامله و اعتباربخشي به آن پيدا نمي‏شد. پس بدون وجود واسطه هزينه حق دلالي كاهش پيدا مي‌كرد. بنابراين در جامعه‏اي كه افراد به يكديگر اطمينان دارند معاملات اقتصادي پررونق‏تر و كم‌هزينه‏تر است و اين خود موجب رونق اقتصادي مي‌شود. سرمايه اجتماعي با سرمايه انساني فرق دارد، سرمايه اجتماعي چيزي نيست كه به صورت فردي به‌دست آيد مانند تحصيلات، بلكه سرمايه اجتماعي در صورتي معنا‏دار است كه بيش از يك نفر در آن سهيم باشند. سرمايه اجتماعي مي‌تواند از دو نفر كه با هم كار مي‌كنند تا يك ملت را دربرگيرد. منابع ايجاد‌كننده سرمايه اجتماعي از منظر فوكوياما اين‌گونه دسته‏بندي مي‌شود. هنجارهايي كه به لحاظ نهادي ساخته شده‏اند مانند دولت و نظام‏ قانوني- هنجارهایی كه خودجوش هستند و از كنش متقابل اعضاي يك جامعه به وجود مي‏آيند- هنجارهايی كه از جامعه ديگر برخاسته‏اند و در نهايت هنجارهاي طبيعي مانند خانواده، نژاد و قوميت.مفهوم سرمايه اجتماعي را امروزه در سه سطح خرد، مياني و كلان تقسيم مي‌كنند به اين معني كه در سطح خرد روابط بين افراد را در بر مي‏گيرد مانند: اعتماد به اعضاي خانواده، دوستان و همكاران، همچنين وجود ارزش‌هاي اجتماعي مثبت چون صداقت، امانتداري و تعهد در مقابل ارزش‌هاي منفي مانند، تقلب، كلاهبرداري و چابلوسي. در سطح مياني روابط افقي و عمودي مدنظر قرار مي‏گيرد كه روابط افراد بين نهادها و سازمان‌ها در اين زمره هستند، نظريه‏پردازان اين سطح، افرادي همچون كلمن و پاتنام هستند. به نظر كلمن سرمايه اجتماعي تركيبي از ساختارهاي اجتماعي است كه تسهيل‌كننده كنش‏هاي معيني از كنشگران در درون اين ساختارهاست. به عنوان مثال در يك اجتماع روستايي كه كشاورز علوفه را از كشاورز ديگر مي‏گيرد و ابزار و ادوات كار كشاورزي را به طور گسترده به يكديگر قرض مي‌دهند، سرمايه اجتماعي اجازه داده كه هر كشاورز كارش را با حداقل سرمايه فيزيكي انجام دهد. اما سرمايه اجتماعي در سطح كلان مربوط مي‌شود به نظريه‏ نورث. او از منظر اقتصاد سياسي و در سطح كلان سرمايه اجتماعي را مورد مطالعه قرار داده‏ است. اين سطح سرمايه اجتماعي روابط قراردادي و ساختاري نهادهاي كلان اعم از دولت، حكومت سياسي و نظام‌هاي قضايي و حقوقي را در بر مي‏گيرد. در سطح كلان با سرمايه اجتماعي ساختاري سروكار داريم كه اعتماد به نهاد‏هاي حاكميتي و تخصصي مانند بيمارستان‌، بيمه‌ و بانك‌ها از آن جمله هستند. متاسفانه در كشور ما تضعيف سرمايه اجتماعي در سطح كلان موجب كاهش اين سرمايه در سطوح ديگر شده است. اينكه افرادي توانسته‏‏اند در سطوح بالا مقدار معتنابهی سرمايه اقتصادي اختلاس كنند، نبايد اين اجازه را به ديگران بدهد كه به اعمال خلاف عرف خود هرچند اندك مشروعيت ببخشند. متاسفانه در يك فضاي نابهنجار امكان سوءاستفاده از اين فضا و برهم زدن بيشتر هنجارهاي اقتصادي و اجتماعي بيشتر مي‌شود.اختلاس رخ داده به هر دليل كه به وقوع پيوسته ‏است موجب تضعيف اعتماد و سرمايه اجتماعي مردم نيز شده است. براي جبران اين سرمايه شايد بهتر باشد ضمن ترميم منابع سرمايه اجتماعي نهادي در كشور به منابع ديگر سرمايه اجتماعي بيشتر توجه كنيم. منابعي كه خودجوش هستند و از كنش‏هاي متقابل مردم با يكديگر به وجود مي‏آيند.

انجمن رمان 98 | بهترین انجمن رمان نویسی